Modyfikacja programu nauczania języka polskiego

dla II etapu edukacyjnego (klasy 4 - 6)

sześcioletniej szkoły podstawowej dla ucznia

z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim

Autor: Marzenna Iwanowska

Szkoła Podstawowa nr 10 z Oddziałami Integracyjnymi

im. Olimpijczyków Polskich w Suwałkach

WSTĘP

Często zdarza się tak, że rodzice dziecka zakwalifikowanego do kształcenia

specjalnego w szkole podstawowej dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu

lekkim nie wyrażają zgody na umieszczenie go w tej placówce. W związku z tym taki

uczeń uczęszcza do masowej szkoły. Dlatego też program ten został stworzony ze

względu na zaistniałą potrzebę. Obejmuje nauczanie języka polskiego dla drugiego

etapu edukacyjnego (dla klas IV - VI szkoły podstawowej ).

Pod

względem rozwoju fizycznego pisze H. Borzyszkowska: „Jednostki

upośledzone w stopniu lekkim na ogół nie różnią się pod względem wyglądu

zewnętrznego i rozwoju fizycznego od swoich rówieśników normalnych”. Częściej

jednak mogą tu występować zaburzenia rozwoju takie jak: wady wymowy, słuchu,

także wady postawy.

Z.

Sękowska uważa, że „Najbardziej typowym objawem upośledzenia

w stopniu lekkim jest odchylenie od normy w rozwoju umysłowym, a w szczególności

w funkcji spostrzegania, myślenia, pamięci, orientacji społecznej, uczeniu się”.

W procesie edukacji uczniowie ci wymagają dużej pomocy nauczyciela.

Ponieważ poziom intelektualny dziecka upośledzonego w stopniu lekkim

i poziom rozwoju jego funkcji poznawczych jest znacznie obniżony, uczeń wymaga

zmodyfikowanego, przystosowanego do jego potrzeb i możliwości programu pracy.

W danej klasie realizuje się program nauczania „Słowa jak klucze II”, więc

należy realizować go również w stosunku do wyżej wymienionego ucznia. Jednak

został on zmodyfikowany i dostosowany do możliwości dziecka i jego potrzeb

edukacyjnych.

Cele edukacyjne niniejszego programu są oparte na obowiązującej „Podstawie

programowej” języka polskiego MEN. „Podstawa programowa” jest taka sama

zarówno dla nauczania w szkole masowaj, jak i specjalnej.

Cele edukacyjne dotyczą następujących obszarów:

♦ słuchania i mówienia
♦ czytania tekstów słownych i odczytywania innych tekstów kultury

2

♦ pisania
♦ nauki o języku

Nadrzędnym celem programu jest kształcenie praktycznych umiejętności

wsparte potrzebną wiedzą w zakresie kształcenia językowego i kulturalno-literackiego.

Program zakłada przyswojenie wiedzy koniecznej i potrzebnej. Treści kształcenia

podporządkowane są wyrabianiu kluczowych umiejętności polonistycznych.

Szczególny nacisk w pracy z uczniem kładzie się na wyrabianie sprawności

komunikacyjnych ucznia, rozwijanie umiejętności czytania, doskonalenie umiejętności

posługiwania się pisaną odmianą języka. Sprawności językowe rozwija się na

wszystkich lekcjach języka polskiego, korelując kształcenie języka z kształceniem

literackim i kulturalnym. Zwraca się uwagę na proste przykłady, odtwórcze działania

ucznia, stosowanie poznanej wiedzy w sytuacjach typowych, nieskomplikowanych.

Za niezbędne uważa się przygotowanie ucznia do prawidłowego funkcjonowania

w świecie rzeczywistym. Wdraża się go do samodzielności w myśleniu i działaniu,

przygotowuje do odgrywania określonych ról społecznych.

Zestaw lektur zgodny jest z programem „Słowa jak klucze II”. W przypadku

utworów obszernych uczeń poznaje ich fragmenty.

Zdecydowanie jest to trudna praca, wymagająca opracowania programu pod

innym kątem. Przedmiotowy system oceniania również musiał być dostosowany do

możliwości ucznia. W planie wynikowym nauczania języka polskiego umieszczono

wymagania edukacyjne dla tegoż ucznia.

Zapewne jest to program, który może być realizowany wielokrotnie. Bardzo

często zdarza się tak, że do masowych szkół uczęszczają dzieci z lekkim

upośledzeniem umysłowym. Każdy nauczyciel powinien zindywidualizować proces

nauczania takiego dziecka, objąć je szczególną troską i mieć na uwadze jego

specyficzne potrzeby.

3

UMIEJĘTNOŚCI

UCZEŃ POWINIEN:

Treści

kształcenia

KLASA 4

KLASA 5

KLASA 6

Słuchanie
i mówienie

Wypowiedź
jednozdaniowa

- słuchać z

uwagą;

- rozumieć

polecenia i
precyzyjnie
je
wykonywać;

- reagować na

cudzą
wypowiedź
stosownie do
okoliczności

- udzielać

dokładnej
odpowiedzi
na pytania;

- głośno,

wyraźnie
przedstawić
się;

- budować

wypowiedze
nia
pojedyncze i
złożone ,
wyrażające
odpowiednią
intencję;

- mówić z

odpowiednią
intonacją;

- słuchać z

uwagą;

- udzielać

dokładnej
odpowiedzi na
proste
pytania;

- głośno,

wyraźnie i
zdecydowanie
przedstawić
się;

- rozumieć

polecenie i
precyzyjnie je
wykonać;

- budować

wypowiedzeni
a pojedyncze i
złożone,
wyrażające
określoną
intencję;

- reagować na

cudzą
wypowiedź
stosownie do
okoliczności;

- mówić z

odpowiednią
intonacją;

- komunikować

się z
otoczeniem w
różnych
sytuacjach
mówienia;

- budować

wypowiedzi
jednozdaniowe
w sytuacjach
oficjalnych;

Wypowiedź
wielozdaniowa
Informacja
















Rozmowa




















Opowiadanie

- stosować

słowne
przejawy
słuchania
aktywnego,
np.
wyrażanie
niezgody;

- zadawać

pytania w
celu
uzyskania
precyzyjnej
informacji;

- precyzyjnie

udzielać
informacji;

- słuchać z
uwagą
wypowiedzi
rozmówcy i
właściwie na nie
reagować;
wykazywać
zainteresowanie
rozmową;

- słuchać w

skupieniu,
koncentro-
wać się na
treści
wypowiedzi;

- opowiedzieć

przebieg
wydarzeń
(odtwórczo);

- stosować

słowne
przejawy
słuchania
aktywnego,
np. wyrażanie
niezgody;

- zadawać

pytania w celu
uzyskania
precyzyjnej
informacji;

- precyzyjnie
udzielać
informacji

- słuchać z

uwagą
wypowiedzi
rozmówcy i
właściwie na
nie reagować;
wykazywać
zainteresowa-
nie rozmową;

- prowadzić

rozmowę
telefoniczną,
stosować
formuły
grzecznościo
we, wyrazy,
wyrażenia i
zwroty
podtrzymując
e kontakt z
rozmówcą;

- zadawać

pytania na
temat
wysłuchanych
treści;

- mówić na

temat;

- eliminować

powtórzenia

- stosować

synonimy,
zwłaszcza
czasownika
być;

- stosować

słowne
przejawy
słuchania
aktywnego, np.
wyrażanie
niezgody;

- zadawać

pytania w celu
uzyskania
precyzyjnej
informacji;

- precyzyjnie
udzielać
informacji;


- uczestniczyć w
rozmowie na
określony temat,
stosować
wyrażenia i
zwroty
podtrzymujące
rozmowę;

- budować

zdania,
zachowując
poprawny szyk
wyrazów;

- opowiadać

przebieg
wydarzeń wg
planu;

- budować

spójne
opowiadanie
na wskazany
temat;

5

Opis



















Opis postaci




Charakteryzowanie
postaci














Dyskusja

- słuchać z

zainteresowa
-niem w celu
rozpoznania
przedmiotu
lub osoby;

- opisywać

przedmioty,
postacie,
używając
przymiotnik
ów
określają-
cych barwę,
kształt,
wielkość,
wygląd

( dobrać
spośród
podanych);





















- słuchać z

uwagą
wypowiedzi
kolegów;

- przestrzegać

zasady
kulturalnej
rozmowy;

- budować

spójną
wypowiedź;

- posługiwać

się
rzeczownika-
mi i
przymiotnika-
mi
nazywającymi
i
określającymi
kształt,
wielkość,
barwę;

- używać

wyrażeń
wskazujących
na stosunki
przestrzenne;

- stosować

wyrazy
oceniające;

- dobierać

słownictwo
charakterysty-
czne dla opisu
postaci;

- posługiwać się
wyrazami
nazywającymi
zalety i wady;
- posługiwać się
wyrazami
oceniajacymi
postać;

- słuchać z

uwagą
wypowiedzi
kolegów;

- próbować

uzasadnić
własne
zdanie;

- posługiwać się

odpowiednimi
formami osoby
i czasu
czasowników;

- odtwarzać z

pamięci
elementy
rzeczywistości,
wykorzystując
słownictwo
charakterystyc
zne dla opisu;

- krótko opisać

postać;

- słuchając,

zwracać uwagę
na ocenę
postaci;

- wykorzysty-

wać w
wypowiedzi
wyrazy
nazywające
cechy
charakteru,
usposobienia,
umysłowości;

- unikać

powtórzeń;

- krótko

scharakteryzo-
wać postać;

- słuchać opinii

krytycznie i
kulturalnie;

- szanować

zdanie

innych;

6

Wygłaszanie
tekstów z pamięci

Czytanie
tekstów
słownych
i odczytywanie
innych tekstów
kultury

Czytanie głośne











Czytanie ciche

- wysłuchać

recytacji
kolegów;

- poprawnie

artykułować
głoski;

- wygłosić z

pamięci
krótki tekst;

- czytać

głośno,
poprawnie,
wyraźnie;

- czytać cicho

ze zrozumie-
niem;

- ćwiczyć

czytanie
ciche jako
przygotowa-
nie do
czytania

- przestrzegać

zasady
kulturalnej
rozmowy;

- wygłosić z
pamięci krótki
tekst;
- uwydatnić

sens
wygłaszanego
tekstu;

- poprawnie

artykułować
głoski;

- poprawnie i

wyraźnie
czytać głośno
utwory
literatury
dziecięcej z
odpowiednim
zaznaczeniem
akcentów
emocjonal-
nych;

- czytać cicho

ze
zrozumieniem

- określić

elementy
świata
przedstawione
go w
legendzie,

- używać

zwrotów
pozwalających
na nawiązanie
kontaktu z
rozmówcą;

- wygłosić z

pamięci krótki
tekst;

- poprawić

interpretację
głosową tekstu
(po
wysłuchaniu
uwag);

- włączyć się w

tok
inscenizacji i
wygłosić z
pamięci swoją
kwestię,
zwracając
uwagę na
poprawność
artykulacyjną;

- doskonalić

technikę
czytania;

- wyszukiwać w

książkach
określonych
treści;

- wskazać

elementy
świata
przedstawione-
go w utworze

7

Czytanie z
podziałem na role

Odczytywanie
różnych tekstów
kultury
Teatr, film

Radio, telewizja

głośnego;

- poznawać

układ
książki i
zasady
higieny
czytania;

- czytać z

podziałem
na role;

- odróżniać

tekst narracji
od partii
dialogowych

- wypowiadać

swoje zdanie
na temat
obejrzanego
przedstawie
nia, filmu;

- starać się

świadomie
korzystać z
audycji
radiowych i
telewizyj-
nych;

micie,
opowiadaniu;

- czytać z

podziałem na
role;

- odróżniać

tekst narracji
od partii
dialogowych;

- rozumieć treść

widowiska
teatralnego;
wskazywać
elementy
scenografii,
charakteryza-
cji;

- rozumieć treść

filmu;

- świadomie

słuchać
audycji
radiowych i
oglądać
programy
telewizyjne;

epickim;
próbować
określić
motywację
postępowania
bohatera;

- wyróżniać

postać
mówiącą w
różnych
gatunkach i
rodzajach
liter.;

- rozpoznawać

gatunki
epickie: baśń,
powieść,
opowiadanie;

- wskazać

postać
mówiącą;

- czytać z

podziałem na
role;

- odróżniać tekst

narracji od
partii
dialogowych;

- używać

słownictwa
związanego z
filmem i
teatrem;

- oceniać

obejrzany film,
sztukę
teatralną;

- świadomie

słuchać
audycji
radiowych i
oglądać
programy
telewizyjne;

- dokonywać

wyboru
programów
telewizyjnych;

8

Czasopisma










Wydawnictwa
informacyjne






Instrukcje







Komiksy





Szarady, rebusy







Reklama

Pisanie

Estetyka pisma

- czytać

czasopisma
dla dzieci;

- posługiwać

się
słownikiem
ortograficz-
nym pod
kierunkiem
nauczyciela;

- poprawnie

odczytać
instrukcje i
wykonać
polecenia w
nich
zawarte;

- poznawać

komiksy o
różnej
tematyce i
sposobie
rysowania;

- przy pomocy

nauczyciela
odczytywać
proste
rebusy,
krzyżówki,
zagadki;

- starać się

pisać
czytelnie i
starannie;

- przeglądać

czasopisma i
zwracać
uwagę na
układ treści;

- wskazywać

ciekawe
działy,
uzasadniać
swój wybór;

- sięgać po

różne rodzaje
wydawnictw
encyklope-
dycznych dla
dzieci;

- poprawnie

czytać
instrukcje i
stosować się
do jej zaleceń;

- poznawać

komiksy o
różnej
tematyce i
sposobie
rysowania;

- odczytywać

rebusy;

- pisać czytelnie i

starannie;

- dbać o właściwy

kształt liter, ich
połączenie,
odległość między
wyrazami;

- czytać

czasopisma dla
dzieci i
młodzieży;

- oceniać i

uzasadniać
swój wybór;

- korzystać z

różych
wydawnictw

encyklopedycz-
nych dla dzieci;

- objaśniać

zasady
użytkowania...

- ocenić czytany

komiks;

- próbować

rozwiązywać
rebusy,
łamigłówki o
różnym
stopniu
trudności;

- krytycznie

odbierać różne
rodzaje reklam;

-

pisać czytelnie i
starannie;

- dbać o właściwy

kształt liter, ich
połączenie,
odległość między
wyrazami;

9

Poprawność zapisu













































Graficzna
organizacja
wypowiedzi
pisemnej


Wypowiedź
jednozdaniowa

- stosować

zasady
ortograficz-
ne i pisać
poprawnie;

a) wyrazy z ó,

rz,-
wymien-
nymi i
niewymien-
nymi,

b) rz po

spółgłoskach

c) wielkie

litery w
imionach,
nazwiskach,
nazwach
krajów,
miast;

d) wyrazy z ą,

ę;

e) oznaczenia

miękkości
spółgłosek;

- dzielić

wyrazy na
sylaby przy
przenosze-
niu;

- redagować

wypowiedzi

- stosować

zasady
ortografii i
pisać
poprawnie:

a) wyrazy z ó,

rz, h, ch-
wymiennymi i
niewymien-
nymi,

b) rz po

spółgłoskach i
wyjątki od tej
zasady

c) wielkie litery

w nazwach
części świata,
krajów i ich
mieszkańców,
miast, w
tytułach
utworów
liter.,

d) zakończenia

bezokoliczni-
ka,

e) zakończenia

form czasu
przeszłego,

f) wyrazy z ą, ę,

on, om, en,
em,

g) –ę, -em, -ą, -

om w
końcówkach
fleksyjnych,

h) oznaczenia

miękkości
spółgłosek,

i) przyimki z

rzeczownika-
mi,

j) nie z

poznanymi
częściami
mowy;

- stosować i

wyodrębniać
akapity;

- przenieść

wyraz;

- redagować

wypowiedzi

- doskonalić

stosowanie
poznanych
zasad
ortografii;

- komponować

wypowiedź
pisemną wg
planu;

- budować

wypowiedze-

10

Wypowiedź
wielozdaniowa










Informacja






Dialog


Plan






Opowiadanie










Opis

jednozdanio
we zgodnie
z intencją;

- zamykać

myśl w
obrębie
zdania;

- przy pomocy

nauczyciela
redagować
spójne
wypowiedzi
wielozdanio-
we;

- zredagować

krótką
informację
zgodnie z
sytuacją;

- ułożyć
chronologicz-
nie podane
punkty
planu;


- redagować

opowiadanie
odtwórcze
na podstawie
planu;

- próbować

zredagować
krótki opis

jednozdanio-
we zgodnie z
intencją;

- redagować

wypowiedź
jednozdanio-
wą, kierowaną
do
określonego
adresata;

- redagować

krótkie spójne
wypowiedzi
wielozdanio-
we;

- zredagować

plan ramowy;

- zredagować

wypowiedź,
rozwijając
punkty planu;

- zredagować

krótką
informację
zgodnie z
sytuacją;

- przy pomocy

nauczyciela
redagować
plan ramowy
tekstu
literackiego;

- redagować

opowiadanie
odtwórcze;

- redagować

krótki opis;

- stosować

nia pojedyncze
oznajmujące,
pytające,
rozkazujące;

- redagować

spójne
wypowiedzi
wielozdaniowe

- zredagować

plan ramowy;

- zredagować

wypowiedź,
rozwijając
punkty planu;

- zredagować

krótką
informację
zgodnie z
sytuacją;

- zapisać

rozmowę, np. z
kolegą;

- redagować

plan ramowy
tekstu
literackiego;

- doskonalić

umiejętność
redagowanie
opowiadania
odtwórczego;

- posłużyć się

odpowiednimi
formami osoby
i czasu
czasowników;

- redagować

krótki opis;

- posługiwać się

11

Charakteryzowanie
postaci (próba)






List














Zaproszenie






Życzenia





Ogłoszenie


Pisma użytkowe
(pocztowe)

przedmiotu,
postaci

- uzupełnić

list
brakującymi
elementami;

przymiotniki
jako
określenia
rzeczowników

- redagować

krótki opis
postaci;

- stosować

wyrazy
oceniające
postać;

- właściwie

rozmieścić i
zapisać adresy
nadawcy i
odbiorcy;

- zredagować

krótki list
wyrażający
określone
intencje;

- pisać

rzeczowniki
własne wielką
literą;

- redagować

zaproszenie;

- poprawnie

zapisać
zwroty
grzecznościo-
we;

- redagować

życzenia
świąteczne,
imieninowe;

określeniami;

- wykorzysty-

wać
słownictwo

oceniające;

- redagować

opis postaci,
próbując ją
ocenić;

- doskonalić

redagowanie
listu;

- poprawnie

zapisać zwroty
do adresata;

- poprawnie

redagować
zaproszenie;

- poprawnie

redagować
życzenia
świąteczne,
imieninowe;

- redagować

ogłoszenie;

- zredagować

telegram
zgodnie z
intencją;

12

Nauka o języku
Składnia i
fleksja

Wypowiedzenie
pojedyncze











Wypowiedzenia
złożone

Części mowy
odmienne

Czasownik


















Rzeczownik

- rozpoznać w

tekście i
budować
wypowie-
dzenia:
oznajmują-
ce, pytające,
rozkazujące;

- stosować

właściwe
znaki
interpunkcy-
jne na końcu
wypowie-
dzenia;

- rozpoznawać

czasowniki;

- używać w

wypowie-
dziach
poprawnych
form
czasowni-
ków;

- wskazać

rzeczowniki
w tekście;

- dostosować

formy
określeń do
wyrazów
określanych;

- dostrzegać

związki
między
wyrazami;

- określać i

tworzyć osoby
i liczby
czasownika;

- używać w

wypowie-
dziach
poprawnych
form
czasowników;

- stosować w

wypowie-
dziach

- budować

zdania z
zachowaniem
odpowiedniego
szyku
wyrazów;

- rozwijać

zdania,
używając
określeń do
podmiotu w
odpowiednich
formach
fleksyjnych;

- budować

wypowiedze-
nia złożone,
stosując
odpowiednie
spójniki i
zaimki
pełniące
funkcję
wskaźników
zespolenia (na
prostych
przykładach);

- rozróżniać

formy czasu
teraźniejszego,
przeszłego,
przyszłego
oraz
poprawnie je
stosować w
wypowie-
dziach ustnych
i pisemnych;

- tworzyć

poprawne
formy czasu
przeszłego i
stosować je w
wypowie-
dziach

- dobrać

odpowiednie
formy

13

Przymiotnik









Liczebnik

Części mowy
nieodmienne

Przysłówek

Przyimek

- uzupełnić

wypowiedze
nie właściwą
formą
rzeczownika

- wskazać

przymiotnik
w tekście;

- dopasować

przymiotnik
do
określanego
rzeczownika

- dobrać

przysłówki
do
czasownika;

odpowiednie
formy
rzeczowników

- używać

właściwych
końcówek;
poprawnie
wymawiać
końcówki
rzeczowników
w różnych
przypadkach;

- stosować

przymiotniki

do określania
rzeczownika;















- określać
czasownik
różnymi
przysłówkami;
- tworzyć

przysłówki od
przymiotni-
ków

- tworzyć

poprawne
wyrażenia
przyimkowe
(na prostych
przykładach);

- poprawnie

zapisywać
wyrażenia
przyimkowe
(na prostych
przykładach);

rzeczownika;

- stosować

właściwe
formy
rzeczowników
w tekście;

- stosować w

wypowiedzi
poprawne
formy
przymiotników

- stosować

przymiotniki
oceniające;

- posługiwać się

liczebnikiem
jako
określeniem
rzeczownika
(na prostych
przykładach);

- posługiwać się

w wypowie-
dziach
przysłówkami
jako
określeniami
czasowników;

- poprawnie

posługiwać się
w wypowie-
dziach
wyrażeniami
przyimkowymi
(na prostych
przykładach);

14

Fonetyka

- znać alfabet,

nazywać
litery;

- rozróżniać

głoskę i
literę;

- poprawnie

dzielić
wyraz na
sylaby;

- prawidłowo

wymawiać
samogłoski
nosowe w
wygłosie;

- znać sposób

zapisu
spółgłosek
miękkich.

- właściwie

używać znaku
przeniesienia
wyrazu;

- oznaczać w

piśmie
miękkość
spółgłosek;

- dostrzegać

różnice między
wymową a
zapisem:
samogłosek
nosowych,
spółgłosek
dźwięcznych i
bezdźwięcz-
nych;

- prawidłowo

oznaczać w
piśmie
miękkość
spółgłosek.

Oczekiwane osiągnięcia ucznia po ukończeniu drugiego

etapu edukacyjnego

Słuchanie i mówienie

Wypowiedź jednozdaniowa

• precyzyjne formułowanie pytań
• udzielanie wyczerpujących odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją
• uważne słuchanie
• właściwe reagowanie na wypowiedzi innych osób

Wypowiedź wielozdaniowa

informacja

• dokładne formułowanie informacji, przepisów i instrukcji

rozmowa

• rozmowa z osobami z najbliższego otoczenia
• koncentrowanie się na coraz dłuższych wypowiedziach rozmówcy
• wykazywanie zrozumienia intencji wypowiedzi innych osób
• wykazywanie zainteresowania rozmową

15

dyskusja

• formułowanie własnego zdania
• próba uzasadnienia własnego zdania po wysłuchaniu wypowiedzi kolegi
• przestrzeganie zasad kulturalnej dyskusji

opowiadanie

• opowiadanie według planu
• opowiadanie odtwórcze
• słuchanie z zainteresowaniem

opis

• opis przedmiotu
• opis postaci literackiej i rzeczywistej

streszczenie

• próba streszczenia fabularnego utworu literackiego

wygłaszanie tekstów z pamięci

• wygłaszanie z pamięci wierszy i fragmentów prozy wskazanych przez nauczyciela
• wygłaszanie z pamięci krótkich ról w inscenizacjach szkolnych

Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów

kultury

Czytanie głośne

• czytanie poprawne, wyraźne z uwzględnieniem znaków przestankowych, akcentów

logicznych, właściwego tempa

• czytanie z podziałem na role
• odróżnianie tekstu narracji od partii dialogowych

Czytanie ciche

• świadome korzystanie z książki jako źródła wiedzy
• zaznaczanie ważnych treści

Czytanie ze zrozumieniem

• dosłowne rozumienie tekstu (przy pomocy nauczyciela)
• dostrzeganie ogólnego sensu utworu (przy pomocy nauczyciela)

Rodzaje i gatunki literackie

• baśń, legenda, mit, powieść

16

Świat przedstawiony w utworach literackich

• fikcja prawdopodobna i fantastyczna
• zwrotka, rym, refren, narrator, podmiot liryczny

Czytanie i odczytywanie różnych tekstów kultury

teatr, film

• kulturalne uczestniczenie w przedstawieniach teatralnych i filmowych
• gra aktorów, obraz w filmie, dźwięk
• utwór literacki i jego adaptacja filmowa

radio, telewizja

• próby świadomego korzystania z audycji radiowych i telewizyjnych

czasopisma

• informacje o czasopiśmie
• informacje o przeczytanym artykule (krótkim)

wydawnictwa (znaki) informacyjne

• znaki drogowe
• znaki informacyjne, ostrzegawcze
• umiejetnośc korzystania ze słownika ortograficznego, encyklopedii dla dzieci

instrukcje

• odczytywanie prostej instrukcji

komiksy

• powiązanie obrazka z „dymkiem”
• opowiedzenie treści komiksu

łamigłówki

• rozwiązywanie prostych łamigłówek, rebusów, krzyżówek

reklama

• krytyczny odbiór reklam

Pisanie

plan

• próba redagowania planu ramowego

dialog

• próba redagowania dialogu

opowiadanie

17

• redagowanie opowiadania odtwórczego na podstawie planu

streszczenie

• próba redagowania krótkiego streszczenia wątków utworu fabularnego

opis

• próba redagowania opisu przedmiotu
• próba redagowania opisu postaci rzeczywistej i literackiej z uwzględnieniem cech

charakteru

list

• redagowanie listu do najbliższych zgodnie z intencją nadawcy

pisma użytkowe

• redagowanie prostego przepisu na ...
• poprawne odczytanie i objaśnienie prostej instrukcji
• redagowanie ogłoszenia, zaproszenia, życzeń
• redagowanie telegramu

Nauka o języku

Składnia i fleksja

wypowiedzenie pojedyncze

• wskazywanie podmiotu i orzeczenia (z pomocą nauczyciela)
• rozwijanie zdania, używając określeń do podmiotu i orzeczenia
• rozpoznawanie i budowanie wypowiedzeń oznajmujących, pytających,

rozkazujących

• dostrzeganie związku między wyrazami w zdaniu pojedynczym rozwiniętym
• rozpoznawanie zdań i równoważników zdania

wypowiedzenie złożone

• budowanie wypowiedzeń złożonych, łącząc zdania składowe odpowiednimi

spójnikami i zaimkami pełniącymi funkcję wskaźników zespolenia (na prostych

przykładach)

• dostrzeganie orzeczenia jako wyznacznika wypowiedzenia składowego

Części mowy odmienne:

czasownik

• rozpoznawanie czasowników w tekście

18

• określanie osoby i liczby
• rozróżnianie i poprawne stosowanie form czasu teraźniejszego, przyszłego i

przeszłego

rzeczownik

• rozpoznawanie rzeczowników w tekście
• stosowanie w zdaniu odpowiednich form rzeczowników
• określanie rodzaju i liczby

przymiotnik

• rozpoznawanie przymiotników w tekście
• stosowanie przymiotników do określania rzeczowników

liczebnik

• posługiwanie się poprawnymi formami liczebników (na prostych przykładach)

Części mowy nieodmienne

:

przysłówek

• próba określania czasowników przysłówkami
• próba tworzenia przysłówków od przymiotników

przyimek

• tworzenie poprawnych wyrażeń przyimkowych
• poprawna pisownia wyrażeń przyimkowych (na prostych przykładach)

spójnik

• wykorzystywanie odpowiednich spójników jako wskaźników stosunków między

wyrazami w zdaniu i między zdaniami w wypowiedzeniu

Słowotwórstwo i słownictwo

• dobieranie słów o znaczeniu przeciwnym z przeczeniem „nie” (przymiotniki,

przysłówki)

• dobieranie wyrazów bliskoznacznych

Fonetyka

• znajomość alfabetu
• rozróżnianie głoski i litery
• rozróżnianie samogłoski i spółgłoski
• poprawne dzielenie wyrazów na sylaby
• poprawne akcentowanie wyrazów

19

Ortografia

• przestrzeganie podstawowych reguł ortograficznych:
a) wyrazy z ó, rz, h, ch

b) rz po spółgłoskach

c) wielkie litery w nazwach częsci świata, krajów i ich mieszkańców, nazwach miast,

w tytułach utworów literackich

d) wyrazy z ą, ę, on, om, en, em

e) –ę, -em, -ą, -om w końcówkach fleksyjnych

f) oznaczenia miękkości spółgłosek

g) przyimki z rzeczownikami (na prostych przykładach)

h) nie z poznanymi częściami mowy

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

W pracy z uczniem szczególny nacisk kładzie się na kształcenie sprawności

komunikowania się w aspekcie praktycznym – w sytuacjach codziennych. Wykorzystuje się

różnorodne metody i techniki nauczania dostosowane do indywidualnych potrzeb,

możliwości, umiejętności i zainteresowań ucznia, które umożliwiają mu osiągnięcie

umiejętności kluczowych, przewidzianych w „Podstawie programowej”.

Jadwiga Krzyżewska, autorka książki pt. „Aktywizujące metody i techniki

w edukacji”, twierdzi, że najskuteczniejszym sposobem uczenia się jest uczenie się przez

doświadczenie. Dlatego też, aby umożliwić uczniowi uczenie się w działaniu, tworzy się jak

najwięcej sytuacji bogatych w przeżycia, które angażują jego aktywność. Takich

doświadczeń i sytuacji edukacyjnych dostarcza stosowanie aktywizujących metod i technik

nauczania, między innymi:

♦ przekładu intersemiotycznego

♦ gier dydaktycznych
♦ dramy

♦ burzy mózgów
♦ map mentalnych

Uczeń uczestniczy również w pracy grupowej, gdzie ma możliwość współpracy

z rówieśnikami. W tak stworzonych warunkach ma szansę na mówienie, słuchanie,

dyskutowanie.

20

Dobiera

się te metody, które aktywizują i motywują ucznia oraz dają możliwość

praktycznego zastosowania zdobytej wiedzy. Ważne jest, aby wszystkie jego działania były

związane z sytuacjami znanymi mu z otaczającej rzeczywistości. Ćwiczenia w mówieniu

i słuchaniu powinny być zaplanowane tak, aby ich tematyka była bliska dziecku.

Ponieważ kształcenie czytania jest podstawowym zadaniem zreformowanej szkoły

i ta umiejętność decyduje o sukcesach ucznia nie tylko na lekcjach języka polskiego, dużo

czasu poświęca się na ćwiczenie techniki czytania głośnego oraz czytanie ciche ze

zrozumieniem na poziomie semantycznym. Na lekcjach języka polskiego uczeń

systematycznie przy pomocy nauczyciela korzysta ze słowników .

W doskonaleniu pisania znajdują się odtwórcze, proste ćwiczenia redakcyjne

i kompozycyjne. Stosuje się również wiele ćwiczeń słownikowych, gramatyczno-

stylistycznych. Szczególny nacisk kładzie się na doskonalenie przy każdej okazji

podstawowych zasad ortografii.

Nauka o języku powinna mieć wartość użyteczną dla rozwijania umiejętności

mówienia, pisania i czytania. Dlatego też w niniejszym programie ma ona charakter jak

najbardziej praktyczny. Teoretyczna wiedza

przekazywana jest w stopniu koniecznym i podstawowym. Pracę z uczniem planuje się tak,

aby korelować kształcenie językowe i literacko-kulturowe. Do kształcenia sprawności

językowych wykorzystuje się zadania w formie prostych zagadek, rebusów, krzyżówek,

gier dydaktycznych.

Indywidualizując pracę z uczniem, należy przygotowywać mu karty pracy, zestawy

ćwiczeń i prac domowych. Uczeń powinien siedzieć w pierwszej ławce, dzięki czemu

możliwa jest stała obserwacja jego działania i pomoc w sytuacjach, w których sobie nie

radzi.

SPOSÓB OCENIANIA

Ponieważ podczas całego procesu dydaktyczno-wychowawczego sprawdzanie

i ocenianie powinno służyć wspieraniu szkolnej kariery ucznia i motywowanie go,

prowadzone jest systematycznie. Przy ocenie ucznia można posłużyć się oceną cyfrową

w skali 1 - 6, oceną opisową oraz oceną ustną (np. pochwałą, zachęceniem do dalszej

pracy). Zawsze powinna być ona jawna dla ucznia i powinna zawierać opis jego osiągnięć,

jak też uwagi krytyczne wskazujące na niedociągnięcia. W ten sposób mobilizuje się ucznia

i zachęca go do dalszej pracy. Podczas uzupełniania braków w wiadomościach

i umiejętnościach podkreśla się jego nawet najdrobniejsze sukcesy.

21

Podstawą do sprawdzania umiejętności językowych i redakcyjnych oraz nawyków

ortograficznych są krótkie wypracowania domowe, rozwiązywanie zadań i ćwiczeń,

odpowiedzi na pytania, prace klasowe, testy, sprawdziany ortograficzne. Wypracowanie

ucznia zawsze opatrzone jest recenzją, uzasadniającą ocenę, opisującą jego osiągnięcia oraz

informującą o tym, co jest do poprawienia.

Ocenie

podlegają również ustne wypowiedzi ucznia. Oceniając je, zwraca się uwagę

na poprawność językową, słownictwo, logikę wypowiedzi.

Należy zachęcać ucznia do zabrania głosu na forum klasy tylko wówczas, gdy wiadomo,

iż sprosta temu zadaniu. Motywowanie go do pracy sprawia, że dziecko nie odczuwa swej

inności.

Ponadto ocenia się także technikę czytania (wcześniej przygotowanego tekstu) oraz

sposoby wygłaszania krótkich tekstów z pamięci.

Uczeń powinien mieć wiele możliwości poprawy oceny, powinien dostrzegać

celowość swojej pracy i jej efekty. Należy pamiętać też o stworzeniu życzliwej atmosfery,

która zapewni mu poczucie bezpieczeństwa.

Przy wystawianiu oceny bierze się pod uwagę umiejętności ucznia, wiedzę, a przede

wszystkim możliwości, wysiłek włożony w pracę i zaangażowanie.

Na początku roku szkolnego informuje się ucznia o tym, co i w jaki sposób podlega

ocenie.

22