KATOLICKIE SPOJRZENIE NA KULT MARYJNY WG. EPIFANIUSZA Z
SALAMINY

Epifaniusz z Salaminy, w języku
cerkiewnosłowiańskim Swiatitiel Jepifanij,
jepiskop Kiprskij (ur. ok. 315 w Besanduk
w Palestynie, zm. 403 w Salaminie) –
pisarz wczesnochrześcijański, biskup na
Cyprze, palestyński święty Kościoła
katolickiego i prawosławnego.

 

Epifaniusz z Salaminy w swoim
Panarionie, opisał 80 herezji, i między
innymi potępił przejawy nadmiernego
kultu maryjnego, oraz wskazał że przez
kult Maryi mamy przede wszystkim
wielbić Jezusa. „Niektórzy myślą i mówią
o Marii pogardliwie; inni jednak, skłaniając
się ku przeciwnej stronie, wychwalają ją
ponad to, co przystoi. […] Pod pretekstem,
iż jest to słuszne, diabeł skrycie wchodzi
do umysłów ludzi i ubóstwia śmiertelną

naturę; on kształtuje posągi, które mają ludzkie podobieństwo po to, aby ludzie mogli czcić
zmarłych i wprowadzać obrazy dla uwielbienia, popełniając cudzołóstwo z umysłem
przeciwko jednemu i jedynemu Bogu. Tak, z pewnością, ciało Marii było święte, lecz ona nie
była Bogiem. Tak, istotnie, Dziewica była dziewicą, i czcigodną, ale nie została nam dana po
to, by ją uwielbiać. Ona uwielbiała tego, którego urodziła ze swego ciała; tego, który jest z
nieba i z łona Ojca. I dla tej przyczyny Ewangelia zapewnia nas w tym, sam Pan oświadcza,
że: „O kobieto, co ty masz do mnie? Moja godzina jeszcze nie nadeszła” [Jana 2:4]. I tak, aby
nikt nie wywnioskował ze słów, „O kobieto, co ty masz do mnie”, że święta Dziewica jest
ważniejsza, nazywa ją „kobietą”. […] Słowo, którym jest Bóg, przybrało ciało z Marii, jednak
nie po to, aby Dziewica mogła być adorowana , ani też, by on mógł uczynić ją Bogiem.
Niechaj Maria będzie poważana, lecz niech Ojciec i Syn i Duch Święty będą czczeni; niech
nikt nie czci Marii. […] Niech te rzeczy zostaną wymazane, które zostały błędnie zapisane w
sercach tych, którzy zostali zwiedzeni. Niech pożądanie posążków będzie wytępione z ich
oczu. Niech stworzenie znów powróci do Mistrza. Niech Ewa i Adam powrócą do oddawania
czci samemu Bogu. Niech nikt nie będzie prowadzony głosem węża. […] Chociaż Maria jest
święta i ma być poważana, jednakże nie jest przeznaczona by ją czcić.” (fragmenty z Panarion
79 – 3.2:4 oraz 3.2:7).

Źródło: 

http://archidiecezja.lodz.pl/pwp/?p=1485

Panarion jest najobszerniejszym dziełem Epifaniusza z Salaminy i jednocześnie największym
dziełem starożytnej herezjografii. Jest ważnym źródłem nie tylko dla teologów, historyków,
filozofów, pedagogów, filologów, religioznawców, ale i dla zoologów, botaników czy nawet
lekarzy. Trudno przecenić znaczenie tego dzieła. Z teologicznego punktu widzenia dzieło
cypryjskiego biskupa stanowi cenne źródło przede wszystkim dla biblistyki – zarówno ze
względu na cytowany tekst Biblii, jego interpretacje, jak i kanon żydowski i chrześcijański.
Jest ono bogatym materiałem dla dogmatyki i teologii fundamentalnej. Porusza kwestie
związane z trynitologią, chrystologią, sakramentologią, mariologią, antropologią, kreatologią,
angelologią i demonologią. Prawda o Trójcy Świętej i wcieleniu jest przedstawiana nie tylko
w perspektywie polemicznej i apologetycznej, lecz także w ramach pozytywnego wykładu.
Spór o Trójcę Świętą i Jezusa Chrystusa zajmuje główne miejsce niemal w każdej z
omawianych herezji chrześcijańskich. Panarion podejmuje także ważne i dyskutowane
współcześnie problemy związane z chrztem (inne formuły trynitarne), kapłaństwem kobiet czy
rolą diakonis. Prezentując przekonanie, że skrajności są jednakowe (αἱ ἀκρότητες ἰσότητες) i
równie szkodliwe (ἴση ἡ βλάβη), Epifaniusz proponuje mariologię równowagi pomiędzy

tendencjami ubóstwiającymi Maryję (kollyridianki) a deprecjonującymi Jej rolę w historii
zbawienia (antydikomariamici). W tle sporów z sektami gnostyckimi pojawia się nieustannie
problem świata stworzonego z defektem i wbrew woli Boga. Takie ujęcie pozwalało
gnostykom uwolnić Boga od odpowiedzialności za zło w świecie.  

Źródło: 

http://www.teologiapolityczna.pl/panarion­herezje­1­33­epifaniusz­z­salaminy