Sprawcy przemocy w rodzinie

DLACZEGO WYBIERAM ZŁOŚĆ

I AGRESJĘ ?



Nie muszę brać odpowiedzialności za moje zachowanie. Mogę obwiniać

innych, którzy są słabsi ode mnie.



Mogę ukryć, że to ja się boję, dzięki temu, że inni boją się mnie.



Czasami mogę otrzymać to co chcę, przez zastraszenie innych lub

grożenie im.



Kiedy inni ludzie boją się, że mogę się zezłościć czuję się ważniejszy.



Jeżeli nie złoszczę się czasami nie czuję się jak prawdziwy mężczyzna.



Inni ludzie na pewno podziwiają moją siłą….



Nie muszę martwić się, o to, że inni ludzie są lepsi ode mnie, jeśli mam

nad nimi przewagę.



Jeśli dzieci będą się, mnie bały, będą wiedziały jak się zachować z

respektem dla mnie.

Aktywność i wysiłek

towarzyszący aktom agresji

daje fizyczną satysfakcję.

Wybuchy agresji przynoszą

ulgę i odprężenie nawet

jeśli są szkodliwe dla

innych.

Wybuchy agresji przynoszą

poczucie kontroli i władzy

Popełnianie czynów

zabronionych zawiera element

ryzyka, co upodobnia je do

przygód i może być

ekscytujące.

Uleganie tej “drobnej słabostce”

jest praktycznie bezkarne.

Sprawcy przemocy- kim są?



Badania wskazują, że mężczyźni, którzy

stosują przemoc wobec swoich partnerek

nie różnią się w sposób znacząco pod

względem cech osobowości od tych,

którzy nie stosują przemocy.

Nie można skonstruować

jednoznacznego profilu sprawcy

przemocy w rodzinie.

Można jedynie wskazać pewne

czynniki, które zwiększają

prawdopodobieństwo użycia

przez sprawcę przemocy

10

Najczęstsze cechy osób stosujących przemoc

za: Browne, Herbert, 1999

•

obserwowanie lub doświadczanie przemocy w dzieciństwie

•

problemy społeczno- ekonomiczne (np.bezrobocie, złe warunki mieszkaniowe,
trudności finansowe)

•

niska odporność na stres

•

słabo rozwinięte umiejętności społeczne i asertywności

•

niska samoocena i poczucie niedostosowania

•

zaburzenia emocjonalne (lęk, depresja)

•

zaborczość, zazdrość, lęk przed porzuceniem

•

zaburzenia poznawcze, przekonania

•

brak empatii i współczucia dla partnera

•

poczucie izolacji i braku wsparcia społecznego

•

nadmierna impulsywność, zachowania antyspołeczne

•

przerzucanie winy na innych, podsycanie sporów, okazywanie agresji w odpowiedzi
na prowokację

•

nadużywanie alkoholu i narkotyków

•

używanie przemocy w życiu dorosłym, zastraszanie innych, używanie broni

11

Z badań nad sprawcami przemocy domowej

•

znaczny odsetek mężczyzn znęcający się nad swoją rodziną to osoby z nieprawidłową
osobowością, zwłaszcza antyspołeczną .Część sprawców, zwłaszcza stosujących
głównie przemoc emocjonalną, posiada osobowość o cechach narcystycznych i
paranoicznych.



czynnikiem zwiększającym skłonność do zachowań przemocowych wobec bliskich jest
fakt uzależnienia lub nadużywania substancji psychoaktywnych. Badania nad wpływem
alkoholu na zachowania przemocowe, wskazują na trzy mechanizmy: pierwszy –
1.alkohol redukuje zahamowania i wyzwala zachowania przestępcze, dewiacyjne,

2.alkohol zmienia aktywność neuroprzekaźników , co wiąże się z rozwojem zachowań

agresywnych,

3. przewlekły alkoholizm prowadzi do dysfunkcji kory mózgowej, szczególnie płata

skroniowego, co również sprzyja patologii zachowania,



organiczne uszkodzenia mózgu mogą powodować lub powiększać trudności
adaptacyjne człowieka



badania mężczyzn bijących swoje żony wykazały, że u od 30 do 50 % sprawców
występowała padaczka skroniowa,



przemoc w rodzinie może mieć także związek z chorobą psychiczną sprawcy. Gniew i
agresja mogą pojawić się w ostrych psychchozach. Mieszczą się tu takie choroby jak:
schizofrenia, choroby afektywne, zespoły związane z nadużywaniem narkotyków,
psychozy związane z odstawieniem alkoholu.

12

Typologia sprawców wg Donalda Duttona (2001)

1. sprawcy psychopatyczni (40 %)

•

brak sumienia, brak poczucia winy, brak zdolności do wyobrażania sobie strachu
lub bólu drugiej osoby, niechęć do refleksji nad problemami z przeszłości

•

stosują przemoc wobec partnerów i innych ludzi, mają małe szanse na
psychokorekcję

2. superopanowani agresorzy (30%)

•

zdystansowani wobec własnych uczuć,raczej mało widoczni dla szerszego
otoczenia, 2 podtypy:

-

aktywny: skrupulatny, perfekcjonista, sztywny, dominujący;

-

bierny: dystansujący się, izolujący od żony, różnych dóbr (np. „skąpi pieniędzy’,

„ogranicza korzystanie z różnych dóbr”)

3. labilni emocjonalnie (30%)

•

doświadczają szerokiej gamy uczuć (w tym wściekłość i zazdrość),

•

źle odczytują intencje partnerek i czynią je odpowiedzialnymi za własne uczucie
zniechęcenia, stawiają im niemożliwe do spełnienia żądania i karzą je za to, że nie
potrafią tym żądaniom sprostać.

13

Zaburzenia poznawcze -

system przekonań sprawcy

"Mam prawo do wszystkiego", "Cel uświęca środki", "Moje potrzeby są

najważniejsze", "Miłość nie istnieje", "Świat to miejsce dla najsilniejszych",
"Żona i dzieci to w sumie obcy ludzie", "Nikt nie ma prawa mnie
kontrolować", "Jestem najlepszy", "Bliscy są po to, żeby zaspokajać moje
potrzeby", "Ja sam ustalam reguły w moim życiu"."Jeżeli ja nie wykorzystam
kogoś, to ten ktoś wykorzysta mnie", "Jeżeli ktoś nie robi tego, czego chcę,
zasługuje na karę", "Jeżeli ktoś się daje wykorzystywać, to jego wina", "Jeżeli
ktoś mówi, że cierpi, to znaczy, że jest słaby", "Jeżeli ktoś chce być ze mną
blisko, to znaczy, że chce mnie kontrolować".

Przekonania te powodują dobór strategii behawioralnych.

–

rozbudowany system kontroli bliskich (z wykorzystaniem sfery
seksualnej),

–

wypowiedzi krytykujące i deprecjonujące, z wulgarnymi włącznie,

zastraszanie,

–

całkowity brak przyjmowania argumentów drugiej strony, egoizm w
zaspokajaniu swoich potrzeb (z nieliczeniem się z ograniczeniami
finansowymi),

–

brak przyjmowania jakiejkolwiek odpowiedzialności, obarczanie innych
winą za swoje życie, przekraczanie norm społecznych oraz naruszanie
praw innych, w tym najbliższych.

14

„Pranie mózgu” – metoda „stara jak świat”

Zjawisko prania mózgu jest jednym z najsilniej działających mechanizmów

przemocy psychicznej, stanowi jej istotę. Znane jest już od czasów
starożytnych. Obecnie występuję w wielu dziedzinach życia politycznego,
społecznego, reklamach, sektach religijnych i życiu rodzinnym.

Pranie mózgu jest próbą systematycznego wpływania na czyjeś poglądy, postawy i

przekonania. Jest to szereg zabiegów stosowanych w celu zmiany przekonań,
uczuć potrzeb, postaw, po to, aby osoba manipulowana działała zgodnie z
oczekiwaniami osoby manipulującej.

Najczęściej używanymi metodami prania mózgu są:

•

izolacja,

•

poniżanie i degradacja,

•

monopolizacja uwagi,

•

groźby i demonstracja wszechmocy

•

sporadyczne okazywanie pobłażliwości.

15

Zachowania sprawców:

Izolacja -

stopniowe pozbawianie osoby doznającej przemocy kontaktów z innymi ludźmi.

Podsłuchiwanie rozmów, czytanie listów, sms-ów, e-maili, zachęcanie do rezygnacji z pracy,

zniechęcanie do kontaktów z koleżankami, wyrażanie niezadowolenia z wizyt rodziny albo u

rodziny oraz inicjowanie i prowokowanie kłótni i nieporozumień z członkami rodziny czy

przyjaciółmi osoby krzywdzonej. Osoba stopniowo wycofuje sie z kontaktów towarzyskich,

licząc, że w ten sposób uniknie bolesnych dla niej konsekwencji.

Poniżanie i degradacja - sprawca staje się dla osoby krzywdzonej podstawowym, jeśli

nie jedynym źródłem informacji na jej temat. Przedstawia ją w krzywym zwierciadle,

wyśmiewa, poniża, degraduje. Deprecjonuje jej wartość we wszystkich sferach życia - jako

żony, matki, pracownicy itd.

Naprzemienność kary i nagrody - osoba krzywdzona nie jest w stanie przewidzieć,

kiedy zostanie ukarana, a kiedy nagrodzona za swoje zachowanie. Naprzemienność kar i

nagród, podobnie jak faza miodowego miesiąca, opóźnia szukanie pomocy oraz utrudnia

realną ocenę jej sytuacji rodzinnej.

16

Zachowania sprawców:

Monopolizacja uwagi -

osoba krzywdzona boi się uczynić cokolwiek, co mogłoby

stanowić przyczynę niezadowolenia sprawcy. Stara się przewidywać jego potrzeby tzn.

zanim cokolwiek pomyśli, powie lub zrobi, rozważy to pod kątem upodobań sprawcy,

zastanowi się czy jest to zgodne ze zdaniem sprawcy.

Wywoływanie lęku - obejmuje grożenie ofierze albo jej bliskim,

poniżanie,,ośmieszanie. Sprawca przekonuje ofiarę o swoich wpływach, znajomościach,

zaradności: "nikt ci nie uwierzy". Grozi sądownym odebraniem dzieci. Sprawca przemocy

wmawia również osobie krzywdzonej niepoczytalność: "powiem w sądzie, że jesteś chora

psychicznie". Budzi to lęk w osobach krzywdzonych, zważywszy na fakt, iż w wyniku

konsekwencji przemocy często korzystają z pomocy psychiatrycznej z powodu lęków,

depresji.

Doprowadzenie do wyczerpania -

chodzi to zarówno o wyczerpanie psychiczne, jak i

fizyczne np. ograniczanie snu, jedzenia, wypoczynku.

17

Racjonalizacje typowe dla sprawców

•

kwestionowanie własnej odpowiedzialności za przemoc

–

„straciłem kontrolę po alkoholu”

•

kwestionowanie szkody, jakie poniosła ofiara

–

„nic takiego się jej nie stało” ,

•

przypisywanie poszkodowanej osobie odpowiedzialności za to, co się stało

–

„sama sobie zasłużyła", "to jej wina", "to przez nią tak się zachowuję„

•

odwoływanie się do wyższych racji

–

"to dla jej dobra„

•

potępianie interweniujących służb

–

„policjanci są brutalni", "sędziowie są przekupni"

Czy i w jaki sposób

pomagać sprawcom

przemocy?

Główne cele terapii:



Zapewnienie bezpieczeństwa osobie,

która jest ofiarą



Zmiana postawy sprawcy wobec

przemocy



Nauczenie pozbawionych przemocy

zachowań

Program edukacyjno-korekcyjny

dla sprawców przemocy domowej

(program z Duluth)

Główne założenia

Programu z Duluth



Przemoc jest zachowaniem wyuczonym



Sprawca może oduczyć się stosowania

przemocy, nie zrobi tego sam, wymaga

profesjonalnej pomocy



Pomoc sprawcom w zaprzestaniu

stosowania przemocy poprzez

edukację oraz trening

konstruktywnych zachowań

Cele programu



Uświadomienie czym jest przemoc



Zidentyfikowanie własnych zachowań

przemocowych wobec bliskich



Wzięcie odpowiedzialności

za zachowania przemocowe



Rozpoznawanie sygnałów

ostrzegawczych zapowiadających

zachowanie przemocowe

Cele programu



Opracowanie planu bezpieczeństwa

zapobiegającego użycie siły i przemocy



Nabycie nowych umiejętności służących

rozwiązywaniu konfliktów w rodzinie bez

przemocy



Nauka konstruktywnego wyrażania uczuć



Uczenie relacji partnerskich oraz

korzystania z pomocy innych

Dla kogo przeznaczony

jest program?

Adresowany jest do pełnoletnich
mężczyzn stosujących przemoc
wobec partnerek.

Warunkiem przyjęcia do
Programu jest przyznanie się
uczestnika do stosowania
przemocy wobec partnerki

Kandydaci do udziału w
Programie muszą być zdrowi
psychicznie oraz zachowywać
abstynencję od alkoholu i innych
środków odurzających

Przyjęcie do programu
jest potwierdzone zawarciem
kontraktu na aktywny udział
w sesjach grupowych



Uczestnik wypełnia następnie „kwestionariusz

historii przemocy”, którego celem jest

dokonanie wstępnej diagnozy problemu.



W dalszej części programu jest

wykorzystywany do analizy cykliczności

przemocy i poznania dynamiki własnych

zachowań przemocowych



Stanowi wstęp do opracowania
indywidualnego „planu bezpieczeństwa”

Zajęcia w każdej grupie prowadzą
kobieta i mężczyzna.



Praca w duecie: kobieta i mężczyzna jest
korzystna

ponieważ

relacja

pomiędzy

prowadzącymi staje się dla uczestników
modelowym

przykładem

komunikacji

partnerskiej.



Obecność kobiety podczas pracy korekcyjnej
staje

się

dodatkowym

czynnikiem

konfrontującym, ważnym w procesie zmiany
zachowania.



Program realizowany jest w grupach
liczących optymalnie od ośmiu do
dwunastu osób.



Obejmuje dwie sesje indywidualne i
jedenaście sesji grupowych. Zajęcia
odbywają się raz w tygodniu, czas trwania
jednej sesji wynosi sześć godzin
dydaktycznych.

Techniki powstrzymywania

przemocy:



„Rozmowa ze sobą”



„Stop: przerwa”, „przerwa

na ochłonięcie”



„Plan bezpieczeństwa”

Rozmowa ze sobą



Nie potrzebuję niczego udawać w tej

sytuacji. Mogę pozostać spokojny.



Jak długo jestem spokojny, tak długo

mam kontrolę nad sobą.



Nie ma powodu abym wątpił w siebie,

nieważne co mówią inni ludzie.



Tylko ja mam kontrolę nad tym czy

jestem zły czy spokojny.



Pora na relaks i zwolnienie tempa.

Wezmę przerwę na ochłonięcie jeśli

poczuję napięcie lub zauważę po

sygnałach z ciała, że mogę wybuchnąć.



Moja złość jest sygnałem, że czas na

rozmowę ze sobą i relaks.



Nie ma potrzeby abym czuł się

zastraszony. Mogę się zrelaksować

i pozostać spokojny.



Nikt nie mówi że musze być

kompetentny i silny cały czas. Mogę czuć

się niepewny i zdezorientowany.



Niemożliwe jest kontrolowanie innych

ludzi i sytuacji. Jedyną rzeczą, którą

mogę kontrolować jestem ja sam i to jak

wyrażam swoje uczucia.

Rozmowa ze sobą



Mam prawo czuć się niepewny i zagrożony od

czasu do czasu. Nie muszę mieć kontroli nad

wszystkim i wszystkimi.



Jeśli inni mnie krytykują mogę to przeżyć.

Nigdzie nie jest napisane że muszę być perfekt.



Jeśli ktoś chce się zachowywać niewłaściwie to

jest to problem tej osoby. Ja nie muszę

odpowiadać złością na jej złość ani czuć się

zagrożony.



Kiedy dojdzie do sprzeczki będę mógł użyć

swojego planu bezpieczeństwa i wiedzieć co

robię. Mogę wziąć przerwę na ochłonięcie.



Większość rzeczy, o które się kłócimy są głupie i

bez znaczenia. Mogę rozpoznać, że moja złość

wywodzi się ze starych nawyków. Mogę

zrezygnować z tego typu walki.



Jest mi miło jeśli odczuwam, że inni ludzie

kochają mnie i akceptują, ale nawet bez tego

akceptuję i lubię siebie.



Nie bez powodu człowiek umieścił gumkę do

ścierania na końcu ołówka; nie na nic złego w

popełnianiu pomyłki.



Ludzie postępują tak jak sami chcą, a nie tak jak

ja chcę.



Gdy jestem zły, świadczy to o tym, że jestem

zraniony, przestraszony, lub że inne moje

podstawowe uczucia zostały zranione

STOP: PRZERWA (TIME - OUT)

Czyli co zrobić żeby nie użyć przemocy



Dokonanie aktu przemocy to twój

własny wybór. Zastosowanie przerwy

może pomóc Ci nikogo nie skrzywdzić..

PRZYGOTUJ SIĘ



Umówcie się, że będziesz mówił „

STOP-PRZERWA” przed odejściem, aby

twoja partnerka wiedziała, że odchodzisz

na przerwę, a nie po to by uniknąć

tematu.

ROZPOZNAJ ZŁOŚĆ



Bądź świadom chwili, w której wasza

kłótnia przestaje być pożyteczna.

Zauważaj w sobie zmiany fizyczne takie

jak ból głowy, zaczerwieniona twarz,

pędzące myśli, przyspieszone bicie

serca, zaciśnięte pięści i zęby,

niezdolność uważnego słuchania.

WEŹ PRZERWĘ



Nie skrzywdzisz kogoś z kim akurat nie

przebywasz. Powiadom partnerkę o

przerwie. Nie wahaj się. Nie staraj się

mieć racji. Odejdź.



PO ODEJŚCIU

Odpręż się fizycznie i psychicznie przez

minimum 25 minut. Nie prowadź w tym

czasie samochodu, nie pij i nie bierz

narkotyków. Niczego nie uderzaj.

STOP: PRZERWA (TIME - OUT)

Czyli co zrobić żeby nie użyć przemocy

ZANIM WRÓCISZ



Zadzwoń do kogoś znajomego z terapii.

Ktoś taki pomoże ci rozpoznać twoje

uczucia, myśli i pragnienia. Zaplanuj, co

zrobisz po powrocie z przerwy.

WRÓĆ



Wytłumaczpartnerce, że czułeś złość.

Spróbujcie znaleźć rozwiązanie

konfliktu. Jeżeli nie potraficie,

przełóżcie rozmowę na inny termin i nie

zapomnijcie o tym. Jeżeli poczujesz, że

znów wzbiera w tobie złość weź jeszcze

jedną przerwę.

TWÓJ PLAN BEZPIECZEŃSTWA

Napisz dokładny plan działania zapobiegający użyciu siły lub

przemocy przez Ciebie po pojawieniu się kolejnych sygnałów:



Sygnał czasowy……………



Plan................



Sygnał sytuacyjny



Plan..........



Sygnał fizyczny………



Plan:……………………

Bloki tematyczne spotkań

grupowych



Analiza przemocy fizycznej



Zastraszanie i onieśmielanie



Analiza przemocy psychicznej



Izolowanie



Zaprzeczanie , obwinianie, pomniejszanie



Przemoc seksualna



Przemoc ekonomiczna



Wymuszanie i grożenie

Przewidywanie aktów

przemocy ze strony sprawcy



usprawiedliwianie aktu przemocy przez

sprawcę (czy czuje się usprawiedliwiony?);



możliwości działania, w oczach sprawcy (czy

dostrzega inne, niż akt przemocy możliwości

działania?)



konsekwencje działania w oczach sprawcy

(jak postrzega konsekwencje użycia przemocy?

poparcie, zachęta ze strony innych?)

Czynniki obniżające

skuteczność programu



osamotnienie / sytuacja: „nie mam nic do

zyskania”



uzależnienie / nadużywanie



wieloletnie doświadczenia stosowania

przemocy



zachęta ze strony środowiska do stosowania

przemocy



doświadczenie przemocy w dzieciństwie



trudności ekonomiczne, długotrwałe

bezrobocie



podeszły wiek

Czynniki sprzyjające zmianie



krótki okres stosowania przemocy



wcześniejsze doświadczenia skutecznego

panowania nad innymi destrukcyjnymi

zachowaniami



doświadczenie stabilności życiowej



wiek średni



wiara, praktyka religijna



realne szanse na odzyskanie straconych dóbr



współpraca, zgoda bliskich