Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

337

Michalak Jarosław

1

, Fabisiak Jacek

2

Pączek Bartłomiej

3

, Bełdowski Jacek

4

Wstęp

CHEMSEA – Chemical munitions search

& assessment to międzynarodowy projekt badawczy
realizowany od 9 czerwca 2011 roku (data zatwierdze-
nia przez Komitet Monitorujący w Rostocku, działają-
cy w ramach Programu Współpracy Transgranicznej
Morza Bałtyckiego dofinansowania do projektu). Pod-
stawowym zadaniem projektu jest weryfikacja hipote-
zy o zatopionej wokół Głębi Gdańskiej i Gotlandzkiej
amunicji chemicznej. Projekt zakłada również oszaco-
wanie stężeń bojowych środków trujących oraz ocenę
ryzyka związanego z przypadkowym lub naturalnym
uwolnieniem tych substancji do toni wodnej. Bezpo-
średnio w projekt zaangażowanych jest 11 instytucji
naukowo-badawczych z 5 pięciu państw nadbałtyckich
(Polska, Niemcy, Szwecja, Finlandia i Litwa). Stronę
polską reprezentują Instytut Oceanologii Polskiej Aka-
demii Nauk (IOPAN), Akademia Marynarki Wojennej
(AMW) oraz Wojskowa Akademia Techniczna
(WAT). Pomocw realizacji projektu zaoferowały także
instytucje rządowe i samorządowe bezpośrednio zain-
teresowane wynikami badań realizowanego projektu,
tak zwani partnerzy wspierający. Wśród nich są m.in.:
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Urząd Mor-
ski Gdynia, Morski Instytut Rybacki w Gdyni, Urząd
Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Grupa
Robocza HELCOM MUNI, Szwedzka Straż Granicz

1

dr Jarosław Michalak, Akademia Marynarki Wojennej

w Gdyni

2

dr Jacek Fabisiak, Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni

3

dr Bartłomiej Pączek, Akademia Marynarki Wojennej

w Gdyni

4

dr Jacek Bełdowski, Instytut Oceanologii PAN

na, Fińskie i Szwedzkie Ministerstwo Środowiska,
Międzynarodowy Instytut Badań Nad Konfliktami
Zbrojnymi w Sztokholmie (SIPRI), Organizacja Mię-
dzynarodowego Dialogu na Temat Zatopionej Amuni-
cji (IDUM) oraz Rosyjski Instytut Oceanologii (Shirs-
hov Institute of Oceanology)

5

. Niniejszy artykuł jest

kontynuacją procesu upowszechniania wyników badań
realizowanych w ramach projektu (poprzednie wyniki
badań publikowano w Logistyka nr 5/2012)
Poszukiwanie i identyfikacja obiektów podwodnych

Jednym z podstawowych zadań badawczych

projektu jest podwodna inspekcja i identyfikacja wy-
krytych, za pomocą zdalnie sterowanego pojazdu pod-
wodnego ROV (Remotely Operated Vehicle), obiek-
tów. W pracach podwodnych wykorzystano pojazd
Super Achille stanowiący wyposażenie Zakładu Tech-
nologii Prac Podwodnych AMW. Omawiane zadanie
podzielono na cztery etapy (cztery osobne wyjścia na
badania na pokładzie R/V Oceania – IOPAN). Terminy
rejsów to: wrzesień 2012 r. oraz luty, kwiecień i wrze-
sień 2013 r. Podczas wszystkich rejsów wykonano 111
zanurzeń badawczych pojazdu, średnia głębokość za-
nurzeń wyniosła około 100 metrów, łączny czas zanu-
rzeń to ponad 96 godzin a ilość pobranych próbek
przekroczyła 200. Zestawienie wszystkich zanurzeń
przedstawia tabela nr 1.

5

Michalak J., Olejnik A, CHEMSEA–Chemical munitions

search & assessment–identyfikacja obiektów podwodnych
wnioski z badań za pomocą zdalnie sterowanego pojazdu
podwodnego LOGISTYKA nr 5/2012 wyd. płyta cd. Str.
660-670

Bezpieczeństwo transportu i połowu ryb w oficjalnych

i nieoficjalnych rejonach zatopienia amunicji chemicznej

w Morzu Bałtyckim – wnioski z identyfikacji obiektów

podwodnych za pomocą zdalnie sterowanego pojazdu

podwodnego

Logistyka 6/2013

338

Logistyka - nauka

Tabela 1. Zestawienie pozycji zanurzeń ROV w czasie 4 rejsów badawczych

Lp

Nazwa punktu

Pozycja

Lp

Nazwa punktu

Pozycja

Szerokość

Długość

Szerokość

Długość

I-szy rejs – wrzesień 2012

1

ROV1

N54,59613

E18,91243

10

ROV10

N55,93293

E18,69933

2

ROV2

N54,72417

E19,15335

11

ROV11

N55,93047

E18,62787

3

ROV3

N54,72398

E19,153

12

ROV12

N55,93077

E18,6281

4

ROV4

N54,73698

E19,1452

13

ROV13

N55,93085

E18,62885

5

ROV5

N54,54587

E18,59753

14

ROV14

N55,93163

E18,62988

6

ROV6

N54,71998

E19,17195

15

ROV15

N55,95007

E18,74098

7

ROV7

N54,7257

E19,18373

16

ROV16

N55,95125

E18,73533

8

ROV8

N54,75502

E19,17955

17

ROV17

N55,96347

E18,71593

9

ROV9

N54,74795

E19,1695

18

ROV18

N55,9625

E18,64642

II-gi rejs – luty 2013

19

C_AD_0650

N56,14714

E19,03676

35

C_T_15090

N 56,09974

E18,94228

20

C_AD_0649

N56,14684

19,036803

36

C_T_10241

N 56,112377

E18,973685

21

C_AD_0651

N56,147283

19,03606

37

C_AE_5909

N 56,13234

E18,980748

22

C_AD_0652

N56,147495

19,035452

38

C_AO_10038

N 56,262275

E19,146407

23

C_AD_1038

N 56,15574

19,008915

39

C_AN_11620

N 56,259283

E19,049717

24

C_AD_1037

N56,155738

19,008613

40

C_AE_6195

N 56,241435

E18,96857

25

C_AE_5325

N56,189323

19,000187

41

C_AF_1378

N 56,211715

E18,875645

26

C_B_6979

N55,951402

18,877623

42

C_AF_1377

N 56,211478

E18,875745

27

C_B_6978

N55,951742

18,877723

43

C_AG_0354

N 56,242527

E18,844368

28

C_B_6976

N55,951515

18,877485

44

C_G_4798

N 55,992868

E18,800667

29

C_G_4411

N55,990475

18,837497

45

C_M_15007

N 56,069422

E18,716433

30

C_G_4438

N55,993447

18,707398

46

C_M_15011

N 56,06184

E18,650138

31

C_G_4866

N56,012923

18,801278

47

C_G_14911

N 56,000532

E18,778097

32

C_G_4848

N56,009178

18,820347

48

C_G_4457

N 55,994705

E18,797053

33

C_E_5633

N55,970248

18,952927

49

C_G_4835

N 56,009103

E18,819583

34

C_E_5545

N55,967242

19,003733

50

C_G_4799

N 55,994182

E18,812738

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

339

Tabela 1. Zestawienie pozycji zanurzeń ROV w czasie 4 rejsów badawczych c.d.

Lp

Nazwa punktu

Pozycja

Lp

Nazwa punktu

Pozycja

Szerokość

Długość

Szerokość

Długość

II-gi rejs – luty 2013

51

C_L_14980

N56,022278

E18,767132

55

C_G_4614

N 56,008773

E18,694557

52

C_L_14981

N56,022357

E18,7674

56

C_G_4888

N 56,014252

E18,719427

53

C_N_8639

N56,061685

E18,844405

57

C_L_7269

N 56,0385

E18,798475

54

C_T_15092

N56,099415

E18,942022

III-ci rejs – kwiecień 2013

58

C_A2319

N55,93337

E18,691775

72

C_Q 7625

*

N 56,088693

18,890522

59

C_A2319

*

N55,93339

E18,691703

73

C_Q 7625

**

N 56,088693

18,890522

60

C_A 2828

N55,95278

E18,745863

74

C_Q 7623

N 56,089050

18,891690

61

C_A 2828

*

N55,95281

E18,746100

75

C_Q 7623

*

N 56,089050

18,891690

62

C_A 2763

N55,95061

E18,845056

76

C_Q 7623

**

N 56,089050

18,891690

63

C_L 7171

N56,02980

E18,770577

77

C_Q 7623

***

N56,089100

18,89166333

64

C_L 7171

*

N56,02979

E18,770702

70

C_Q 7771

N 56,094563

18,902241

65

C_L 7216

N56,03229

E18,756270

79

C_Q 7771

*

N 56,094563

18,902241

66

NIEZNANY

N56,03241

E18,756936

80

C_Q 7770

N56,09456

18,902345

67

C_L 7216

N56,03229

E18,756270

81

C_Q 7770

*

N56,09456

18,902345

68

C_L 7216

*

N56,03229

E18,756270

83

C_A 2737

N55,94778

18,763658

69

C_K 0645

N56,020506 E18,9979533

84

C_A 2736

N 55,947846

E18,758408

70

C_K 0644

N56,021321 E18,9972700

85

C_A 2736

*

N 55,947846

E18,758408

71

C_Q 7625

N56,088840 E18,8908550

IV-ty rejs – wrzesień 2013 c.d.

86

ROV2

N5473492

E191451

91

3RS_wrak_19sep2013

N5517665

E1702621

87

7MAR_12

_sep2013

N5472879

E1918292

92

4RS_19sep2013

N5517639

E1702498

88

RS5_19sep2013

N55°18103

E17025783

93

ROV7_20sep2013

N5474795

E1916943

89

RS6_19sep2013

N5518105

E17 02255

94

ROV4_20sep2013

N5474511

E1914553

90

2RS_19sep2013

N5517916

E17026141

95

5SEP12_20sep2013

N5450033

E1911175

Logistyka 6/2013

340

Logistyka - nauka

Miejsce zanurzenia pojazdu:
Miejsca zanurzenia pojazdu podwodnego wybierano na
podstawie danych dostarczonych przez Instytut Oce-
anologii PAN (są to miejsca: wskazane przez jednego
z partnerów projektu - Szwedzką Administrację Mor-
ską [Swedish Maritime Administration] – wskazania
obiektów opierały się głównie na badaniach sonogra-
ficznych), miejsca wskazane przez Akademię Mary-
narki Wojennej – na podstawie analizy danych literatu-
rowych oraz danych z wywiadów prowadzonych po-
śród rybaków, a także miejsca,w których wcześniejsze
badania (bez wykorzystania pojazdu podwodnego)
potwierdziły obecność środków trujących lub produk-
tów ich rozkładu. Głównymi rejonami działań były:
Głębia Gdańska, Głębia Gotlandzka, rejon południowo
wschodniego Bornholmu oraz Rynna Słupska. W gestii
kierownika naukowego rejsu było podjęcie decyzji
o miejscu zakotwiczenia (wyborze punktu). „Po zako-
twiczeniu analizowano możliwość dopłynięcia pojazdu
do wyznaczonego rejonu z uwzględnieniem głębokości
w danym miejscu oraz odległości obiektu dennego w
płaszczyźnie poziomej od aktualnej pozycji statku.

W czasie tej analizy brano pod uwagę dostępną dłu-
gość kabloliny sterującej oraz aktualne warunki falo-
wania, które mogły mieć wpływy na „myszkowanie
rufy” jednostki i uniemożliwić dopłyniecie jednostki
głębinowej ROV do wskazanego rejonu działania. Jeśli
po zakotwiczeniu okazało się, że odległość pozioma do
rejonu badania jest większa od 100 metrów, kierownik
zespołu ROV prosił o przekotwiczenie jednostki bazo-
wej”

6

. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że dokładne

ustawienie jednostki pływającej nad celem nie należy
do najłatwiejszych (uwzględniając wyposażenie R/V
Oceania).

Pozycja kontaktu wzrokowego z obiektem:

Do pozycjonowania ROV (w czasie jego zanu-

rzeń) wykorzystywano system pozycjonowania pod-
wodnego USBL (Ultra Short BaseLine). W momencie
kontaktu wzrokowego z celem operator pojazdu doko-
nywał odczytu współrzędnych znaleziska przekazując
je prowadzącemu dziennik działań hydrograficznych.
Dokładna pozycja znaleziska oraz parametry ruchu
pojazdu rejestrowane były w sposób ciągły w systemie

6

tamże

Tabela 1. Zestawienie pozycji zanurzeń ROV w czasie 4 rejsów badawczych c.d.

Lp

Nazwa punktu

Pozycja

Lp

Nazwa punktu

Pozycja

Szerokość

Długość

Szerokość

Długość

IV-ty rejs – wrzesień 2013 c.d.

96

SEP13_21sep2013_JAS

N5464662

E18 70124

105

C_Q_7625_sep2013

N56,088462

E18,890861

97

SEP13_21sep2013_JAS

*

N5464668

E1870108

106

C_Q_7623_sep2013

N56,089053

E18,891757

98

SEP12_21sep2013_JAS

N5464623

E1870247

107

C_Q_7665_sep2013

N56,092646

E18,888722

99

C_A_2828

N55,952872

E18,74617

108

C_A_2491_sep2013

N55,938321

E18,733989

100

C_G_4457_sep2013

N55,994550

E18,796738

109

C_A_2478_sep2013

N55,938346

E18,710026

101

C_G_4748_sep2013

N55,990986

E18,798468

110

C_A_2313_sep2013

N55,931718

E18,677931

102

C_E_5545_sep2013

N55,967620

E19,003789

111

C_A_2307_sep2013

N55,933206

E18,659928

103

C_E_5673_sep2013

N55,971770

E19,007055

112

Zatoka Gdańska

materiał na zlecenie Parla-

mentu Europejskiego

104

C_Q_7771_sep2013

N56,094463

E18,902087

Źródło: Opracowanie własne autorów

Objaśnienia: Ilość * oznacza ilość kolejnych zanurzeń w pobliżu celu

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

341

Qincy. Równolegle dokonywano rejestracji materiału
wideo na twardym dysku komputera obsługującego
powierzchniowe stanowisko sterowania i kontroli.
Postępowanie według tej procedury pozwala na jedno-
czesne zapisanie dokładnych współrzędnych celu oraz
daje pełny obraz ruchu pojazdu podwodnego wzglę-
dem dna oraz jednostki pływającej. Zastosowanie tego
trybu postępowania pozwoliło na kilkakrotnie zanurze-
nie pojazdu nad tym samym obiektem w krótkim cza-
sie. Na fotografiach 1 i 2 zobrazowano cały proces
wykrycia obiektu oraz dokumentowania jago pozycji.

W momencie kontaktu wzrokowego (znalezie-

nia przez pojazd obiektu) do akcji wkraczał jeden ze
specjalistów Wydziału Dowodzenia i Operacji Mor-
skich Akademii Marynarki Wojennej, którego zada-
niem była wstępna, wzrokowa identyfikacja obiektu
(identyfikacja oparta była o bazę danych oraz doświad-
czenie pracowników AMW). Jeżeli analiza materiału
wideo (z kamer zainstalowanych na pojeździe) prezen-
towanych na ekranach stanowiska kontroli i sterowania
oraz sali odpraw (umiejscowionej na rufie statku), jed-
noznacznie wskazywała, że znalezisko nosi znamiona
amunicji natychmiast podejmowano decyzję o dokład-
niejszej inspekcji pojazdem (inspekcja wokół obiektu
lub kilka zejść w to samo miejsce) oraz o poborze pró-
bek do analizy (patrz rys.4). Po każdej identyfikacji
pozytywnej, (beczka, mina, bomba, bryła itp.) zacho-
wywano szczególne środki ostrożności. Każdorazowo
pojazd oraz próbki badane były za pomocą automa-
tycznego przyrządu do wykrywania skażeń bojowymi
środkami trującymi AP-4C (zakupionemu z funduszy
projektu). Jeżeli detekcja była pozytywna osoby bez-
pośrednio zatrudnione przy wydobyciu pojazdu z wo-
dy, pojazd oraz pokład poddawane były dekontamina-
cji.

Wyniki badań:

Prezentowane poniżej wyniki badań (zestawie-

nie wykrytych przez pojazd podwodny obiektów)w
niedługim czasie wzbogacone zostanie o wyniki badań
prowadzonych równolegle przez jednego z partnerów
projektu – szwedzką administrację morską. Dopiero
zestawienie wszystkich wyników badań pozwoli na
szacunkową ocenę ilościowego i jakościowego (stan
techniczny znalezionej amunicji) zagrożenia. Pozwoli
to również na uaktualnienie map i innych dokumentów
mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa użyt-
kowników morza.

Fot. 1. Pulpit stanowiska kontroli i stero-
wania jednostką głębinową ROV
Źródło: Fotografia własna autorów.

Fot. 2. Widok obrazu sonarowego wraz ze
zdjęciem obiektu.
Źródło: Fotografia własna autorów.

Fot. 3. zobrazowanie graficzne ruchu po-
jazdu podwodnego i statku podczas zanu-
rzenia
Źródło: Fotografia własna autorów.

Rys. 4. Miejsca poboru próbek osadów dennych
Źródło: IOPAN

Logistyka 6/2013

342

Logistyka - nauka

Dodatkowo w czasie pierwszego rejsu we wrześniu
2012 roku udało się wykryć i zidentyfikować wrak
barki (w badaniach oznaczony jako punkt ROV4 wrak
stoi na dnie lekko przechylony na lewą burtę, dobrze
zachowana dziobnica z elementami wyposażenia po-
kładowego półkluza zakryta na lewej burcie) a poniżej
kluza cumownicza obramowana kołnierzem ochron-
nym. Analiza próbek pobranych w okolicach wraku
wykazała obecność arsenu.

Klasyfikacja obiektów:

Podczas postprocesingu danych wideo każde-

mu wykrytemu obiektowi nadaje się oznaczenie cy-
frowe określające klasę niesionego przez nie niebez-
pieczeństwa powiązaną z prawdopodobieństwem wy-
krycia amunicji chemicznej lub BST. Zasady klasyfi-
kacji są bardzo proste: im wyższy numer tym prawdo-
podobieństwo, że jest to amunicja chemiczna, maleje
i tak klasa I – to 80-100% pewności, że jest to broń
chemiczna, klasa II – 40-79% pewności, klasa III – 15-
39% a IV to od 0-14% pewności.

Badania analityczne:

Badania próbek pozyskanych podczas rejsów

prowadzone są w 4 niezależnych laboratoriach (tylko
bojowe środki trujące). Wojskowa Akademia Tech-
niczna i VERIFIN - Fińska Agencja Weryfikacji Prze-
strzegania Konwencji o Broni Chemicznej (Finnish
Institute for Verification of the Chemical Weapons
Convention) badają próbki na obecność bojowych
środków trujących oraz produktów ich rozkładu. Na-
tomiast Instytut Oceanologii PAN oraz Litewska
Agencja Ochrony Środowiska badają próbki tylko na
obecność organicznych i nieorganicznych form arsenu.
Uzyskane dotychczas wyniki badań pozwoliły między
innymi na stwierdzenie obecności produktów rozkładu
bojowych środków trujących w Głębi Gdańskiej.

Ocena bezpieczeństwa transportu i połowu ryb

Badania przeprowadzone podczas 4 rejsów

wykazały obecność amunicji, w tym amunicji che-
micznej oraz pochodnych i produktów ich rozkładu,
w miejscach oficjalnie znanych jako miejsca zatopienia
amunicji chemicznej (południowo-wschodnia część
Głębi Gotlandzkiej [ok. 2000 ton amunicji], wschodnią

Tabela 2 Zestawienie obiektów posiadających znamio-

na amunicji lub substancji niebezpiecznych

Lp.

Nazwa

obiektu

Krótki opis znaleziska

1

C_B_6979

Skupisko drewnianych bali,
obok

widoczna

substancja

barwy żółtej. Badania AP-4C
dały wynik pozytywny - iperyt

2

C_G_4848

Grupa małych obiektów. Bada-
nia AP-4C dały wynik pozy-
tywny - iperyt

3

C_AF_1378

Mina

4

C_AF_1377

Mina

5

C_AG_0354

Prawdopodobnie pociski arty-
leryjskie

6

C_G_4614

Dwie metalowe kule z otwo-
rami kształtem przypominające
miny

7

C_L_7269

Duża mina - dziurawa

8

C_A2319

Brak obiektu ale w próbkach
wykryto podniesione stężenie
siarki

9

C_A 2828

Brak obiektu ale w próbkach
wykryto podniesione stężenie
siarki

10

C_L 7171

Bomba

11

C_L 7216

Bomba

12

Nieznany obiekt

Bomba

13

C_Q 7625

Brak obiektu ale w próbkach
wykryto podniesione stężenie
fosforu

14

C_Q 7623

Badanie

AP-4C

wykazało

obecność związków siarki o
stężeniu 0,150 mg/m3, badanie
CAM

*

wykazało

obecność

iperytu w badanej próbce

15

C_Q 7771

Bomba - w próbkach wykryto
podniesione stężenie fosforu

16

C_A 2736

Beczka - w próbkach wykryto
podniesione stężenie fosforu

17

ROV2

Obiektu nie znaleziono - w
próbkach wykryto podniesione
stężenie fosforu

18

7MAR_12

_sep2013

Brak obiektu - w próbkach
wykryto podniesione stężenie
fosforu

19

C_A_2491_sep2013 Skorodowana beczka

Źródło: Opracowanie własne autorów

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

343

część Głębi Bornholmskiej [ok. 32 000 ton amunicji7]
oraz w miejscach dotychczas uznawanych jako „czy-
ste” – rejon Głębi Gdańskiej. Oceniając wpływ amuni-
cji chemicznej na bałtycki transport morski stwierdzić
należy, że jedyną możliwością skażenia jednostki pły-
wającej jest podniesienie przez jednostkę obiektu nie-
znanego pochodzenia i umieszczenie go na pokładzie
jednostki. Zakładając, że znacząca większość statków
wykonuje rejsy w myśl zasady „tak szybko jak to moż-
liwe” przyjąć należy; że prawdopodobieństwo podnie-
sienia obiektu nieznanego pochodzenia jest bardzo
małe. Inaczej sprawa przedstawia się w przypadku
statków rybackich. W tym przypadku zagrożenie jest
dużo większe i wynika przede wszystkich z dwóch
faktów: w czasie prac podwodnych z wykorzystaniem
sieci istnieje duże prawdopodobieństwo „wytrałowa-
nia” razem z połowem amunicji, drugim, znacznie
gorszym, jest fakt, że rybacy nie do końca przestrzega-
ją obowiązujące przepisy. W czasie rejsów (zwłaszcza
w kwietniu 2013 roku) mogliśmy się o tym przekonać
obserwując przez kilka dni jak kilkanaście kutrów ry-
backich dokonywało połowu na akwenach zamknię-
tych dla rybołówstwa. Takie zachowanie, połączone
z niską świadomością rybaków jeżeli chodzi o skutki
wydobycia (wyłowienia) amunicji chemicznej, powo-
duje, że rybacy stanowią grupę ludzi potencjalnie naj-
bardziej narażonych na kontakt z bojowymi środkami
trującymi. Niestety opisywane działania rybaków po-
wodują wydłużenie łańcucha zagrożeń – kolejną grupę
stanowią bowiem niczego nieświadomi konsumenci,
którzy kupując ryby, zwłaszcza oczyszczone ze skóry
i pozbawione wnętrzności filety, nie mają możliwości
organoleptycznej oceny wyglądu ryby (chodzi głównie
o widoczne ślady poparzeń lub innych nie mechanicz-
nych uszkodzeń ciała).

Wnioski:

Badania na morzu, prowadzone od września

2012 roku do września 2013 roku (łącznie 4 rejsy ba-
dawcze), pozwoliły na wykonanie ponad 110 zanurzeń
pojazdu ROV oraz pobranie ponad 200 próbek. Zna-
czenie tych badań jest niepodważalne, to dzięki nim
możliwa była weryfikacja celów wskazanych przez
partnerów projektu (głównie szwedzką administracje
morską), dodatkowo udało się wykryć i zidentyfikować
wrak barki (Głębia Gdańska). Znaczenie tego znalezi-

7

HELCOM CHEMU, Report to the 16th Meeting of Hel-

sinki Commission 8 - 11 March 1994 from the Ad Hoc
Working Group on Dumped Chemical Munition, Danish
Environmental Protection Agency, 1994

ska okazało się dużo większe niż sądzono na początku.
Okazało się bowiem, że w próbkach pobranych w po-
bliżu barki znaleziono arsen. Wyniki badań prowadzo-
nych przy wykorzystaniu pojazdu podwodnego pozwo-
liły również na wstępną (wzrokową) ocenę stanu tech-
nicznego znalezionej amunicji (stopień korozji, ewen-
tualne rozszczelnienie), dzięki czemu możliwa jest
ocena stanu technicznego całej amunicji zatopionej
w Morzu Bałtyckim (we wszystkich oficjalnych
i nieoficjalnych rejonach zatopień panują zbliżone
warunki).

Badania współfinansowane ze środków Euro-

pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wspiera-
jącego Program Regionalny Morza Bałtyckiego
w ramach projektu #069 CHEMSEA – Chemical
Munitions Search and Assessment oraz ze środków
finansowych M2iSW na naukę w latach 2012-2014
przyznanych na realizację projektu.

Streszczenie

W artykule autorzy przedstawiają dotychczaso-

we wyniki badań realizowanych w ramach projektu
badawczego #069 CHEMSEA: Chemical Munitions
Search and Assessment współfinansowanego ze środ-
ków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
wspierającego Program Regionalny Morza Bałtyckiego
oraz Ministerstwa nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pra-
ce, których celem była wizyjna inspekcja miejsc
prawdopodobnego zalegania amunicji chemicznej wy-
konano z pokładu statku badawczego Instytutu Oce-
anologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie – r/v
„Oceania” – podczas 4 rejsów badawczych wykona-
nych od września 2012 roku do września 2013 roku.

Abstract

In this paper the authors present the current

results of the research carried out in the framework of
the research project # 069 CHEMSEA: Chemical
Munitions Search and Assessment wanego co-funded
by the European Regional Development Fund to
support the Baltic Sea Regional Programme and the
Ministry of Science and Higher Education. The work,
which aimed at the Video inspection of the likely fate of

Logistyka 6/2013

344

Logistyka - nauka

chemical munitions were made from the deck of the
research vessel Ocea-nology Institute of the Polish
Academy of Sciences in Sopot - r / v "Oceania" -
during four research cruises performed since
September 2012 to September 2013 year.

Literatura

1. Michalak J., Olejnik A, CHEMSEA – Chemical

munitions search & assessment – identyfikacja
obiektów podwodnych wnioski z badań za pomocą
zdalnie sterowanego pojazdu podwodnego LOGI-
STYKA nr 5/2012 wyd. płyta cd. Str. 660-670

2. HELCOM CHEMU, Report to the 16th Meeting of

Helsinki Commission 8 - 11 March 1994 from the
Ad Hoc Working Group on Dumped Chemical Mu-
nition, Danish Environmental Protection Agency,
1994