E. Michlowicz: Metody ABC i XYZ  klasyfikacja, przykłady
PRZYKA
AD ANALIZY ABC  XYZ
Analizie poddano 59 części zamiennych. Dane z
ródłowe zaczerpnięto ze stanów
magazynowych przedsiębiorstwa.
1. Podział metodą ABC
Określenie wartości parametrów a� i b� w celu wydzielenia grup A, B i C.
Przyjęto a� = 70 i b� = 95. Oznacza to, że części o łącznej wartości zużycia
wynoszącej 70 % stanowią grupę A. Natomiast 95 % sumarycznej wartości
stanowią części, które należą do grup A i B. Po odjęciu części z grupy
A otrzymuje się listę części należących do grupy B. Pozostałe części, nie ujęte
w grupie A i B, tworzą grupę C.
Zgodnie z przyjętymi kryteriami, uporządkowaną listę podzielić można na trzy
grupy: A, B i C (tab. 2).
Tab. 1. Wykaz części zamiennych
Lp Wartość
Nazwa części Czi Oznaczenie Liczba xi Cena ci
. wi
1. Bezpiecznik 300 A Cz 1 100 55,00 5 500,00
2. Bezpiecznik 250 A Cz 2 120 19,17 2 300,40
3. Bezpiecznik 200 A Cz 3 150 10,25 1 537,50
4. Żarówka 12 V 45/40 W Cz 4 200 2,38 476,00
5. Żarówka 24 V H3/70 W Cz 5 200 4,96 992,00
6. Żarówka 48 V/50 W Cz 6 230 48,23 11 092,90
7. Potencjometr Cz 7 40 503,73 20 149,20
8. Pedał jazdy Cz 8 10 769,23 7 692,30
9. Szczotka węglowa (380687) Cz 9 300 33,28 9 984,00
10. Szczotka silnika pompy Cz 10 160 22,00 3 520,00
11. Lampa błyskowa 12/80 W Cz 11 20 126,15 2 523,00
12. Wentylator (156319) Cz 12 50 228,69 11 434,50
13. Sterownik Cz 13 10 2012,47 20 124,70
14. Przełącznik kierunku jazdy Cz 14 30 226,00 6 780,00
15. Elektrohamulec Cz 15 15 538,90 8 083,50
16. Pierścień szczotkotrzymacza Cz 16 10 471,83 4 718,30
17. Zacisk akumulatora Cz 17 100 1,76 176,00
18. Czujnik temperatury Cz 18 80 38,09 3 047,20
19. Czujnik liczby obrotów Cz 19 55 211,22 11 617,10
20. A
ożysko 30205 Cz 20 70 7,10 497,00
21. A
ożysko 6203 Cz 21 90 1,70 153,00
22. A
ożysko 6305 Cz 22 50 7,35 367,50
23. Korek chłodnicy Cz 23 30 4,67 140,10
24. Płyn do chłodnic KULER 5 l Cz 24 280 3,52 985,60
25. Olej BP 208 l Cz 25 624 6,90 4 305,60
26. Olej Hipol 15F 30l Cz 26 150 170,40 852,00
27. Płyn WD-40 Cz 27 1200 12,39 14 868,00
28. Smar do łańcuchów Cz 28 1200 18,25 21 900,00
29. Filtr gazu LANDI Cz 29 150 10,94 1 641,00
30. Filtr oleju PP 8.7.3 Cz 30 100 11,30 1 130,00
31. Filtr oleju PP 2.8 Cz 31 100 9,15 915,00
32. Filtr powietrza Cz 32 200 87,78 17 556,00
33. Rolka masztu zewnętrzna Cz 33 30 24,05 721,50
34. Przewód ciśnieniowy Cz 34 10 18,03 180,30
35. Siłownik Cz 35 2 622,31 1 244,62
36. Zestaw uszczelnień tłoka Cz 36 20 482,33 9 646,60
37. A
ańcuch 107 TA 2084 Cz 37 40 79,39 3 175,60
38. Smarowniczka M10x1 Cz 38 90 0,18 16,20
39. Smarowniczka M6x1 Cz 39 90 0,20 18,00
40. Opaska zaciskowa 16-25mm Cz 40 50 0,32 16,00
41. Opaska zaciskowa 32-50mm Cz 41 50 1,57 78,50
1
E. Michlowicz: Metody ABC i XYZ  klasyfikacja, przykłady
42. Opaska zaciskowa 10-16mm Cz 42 50 0,35 17,50
43. Pierścień Segera 17-Z Cz 43 45 0,05 2,25
44. Pierścień Segera 35-Z Cz 44 45 0,15 6,75
45. Pierścień Segera 8-Z Cz 45 50 0,05 2,50
46. Pierścień Segera 78-W Cz 46 60 1,00 60,00
47. Pierścień Segera 45-W Cz 47 60 0,50 30,00
48. Tłumik okrągły krótki Cz 48 15 33,70 505,50
49. Opona pełna 15x4 1/2-8/3.00 Q Cz 49 100 213,59 21 359,00
50. Opona 23x5/8PR SOLIDEAL Cz 50 100 181,49 18 149,00
51. Pierścień S 32x45x7 Cz 51 45 2,87 129,15
52. Pierścień S 48x72x12 Cz 52 50 3,20 160,00
53. Oring 75x3 Cz 53 35 1,00 35,00
54. Oring 89.2x5.7 Cz 54 45 1,85 83,25
55. Oring 14x2 Cz 55 55 0,30 16,50
56. Cylinderek hamulca Cz 56 80 91,23 7 298,40
57. Szczęka hamulca Cz 57 120 63,06 7 567,20
58. Linka hamulca ręcznego Cz 58 5 25,59 127,95
59. Piasta tylna Cz 59 40 125,00 5 000,00
Suma 272 706,67
Tab. 2. Klasyfikacja części metodą ABC
Wartość Udział Skumulowany
udział
Oznacz. Liczba Cena zużycia wartośc.
Lp.
Nazwa części
[%]
Czi xi ci [PLN] [%]
qi
wi ri
GRUPA A
1. Smar do łańcuchów Cz 28 1200 18,25 21 900,00 8,0306 8,0306
2. Opona pełna 15x4 1/2-8/3.00 Cz 49 100 213,59 21 359,00 7,8322 15,8628
3. Potencjometr Cz 7 40 503,73 20 149,20 7,3886 23,2514
4. Sterownik Cz 13 10 2 012,47 20 124,70 7,3796 30,6310
5. Opona 23x5/8PR SO Cz 50 100 181,49 18 149,00 6,6551 37,2862
6. Filtr powietrza Cz 32 200 87,78 17 556,00 6,4377 43,7239
7. Płyn WD-40 Cz 27 1200 12,39 14 868,00 5,4520 49,1759
8. Czujnik liczby obrotów Cz 19 55 211,22 11 617,10 4,2599 53,4358
9. Wentylator (156319) Cz 12 50 228,69 11 434,50 4,1930 57,6288
10. Żarówka 48 V/50 W Cz 6 230 48,23 11 092,90 4,0677 61,6965
11. Szczotka węglowa (380687) Cz 9 300 33,28 9 984,00 3,6611 65,3576
12. Zestaw uszczelnień tłoka Cz 36 20 482,33 9 646,60 3,5374 68,8949
187 881,00
GRUPA B
13. Elektrohamulec Cz 15 15 538,90 8 083,50 2,9642 71,859
14. Pedał jazdy Cz 8 10 769,23 7 692,30 2,8207 74,680
15. Szczęka hamulca Cz 57 120 63,06 7 567,20 2,7748 77,455
16. Cylinderek hamulca Cz 56 80 91,23 7 298,40 2,6763 80,131
17. Przełącznik kierunku jazdy Cz 14 30 226,00 6 780,00 2,4862 82,617
18. Bezpiecznik 300 A Cz 1 100 55,00 5 500,00 2,0168 84,634
19. Piasta tylna Cz 59 40 125,00 5 000,00 1,8335 86,467
20. Pierścień szczotkotrzymacza Cz 16 10 471,83 4 718,30 1,7302 88,198
21. Olej BP 208 l Cz 25 624 6,90 4 305,60 1,5788 89,776
22. Szczotka silnika pompy Cz 10 160 22,00 3 520,00 1,2908 91,067
23. A
ańcuch 107 TA 2084 Cz 37 40 79,39 3 175,60 1,1645 92,232
24. Czujnik temperatury Cz 18 80 38,09 3 047,20 1,1174 93,349
25. Lampa błysk. 12/80 W Cz 11 20 126,15 2 523,00 0,9252 94,274
26. Bezpiecznik 250 A Cz 2 120 19,17 2 300,40 0,8435 95,118
71 511,50
2
E. Michlowicz: Metody ABC i XYZ  klasyfikacja, przykłady
GRUPA C
27. Filtr gazu LANDI Cz 29 150 10,94 1 641,00 0,6017 95,720
28. Bezpiecznik 200 A Cz 3 150 10,25 1 537,50 0,5638 96,283
29. Siłownik Cz 35 2 622,31 1 244,62 0,4564 96,740
30. Filtr oleju PP 8.7.3 Cz 30 100 11,30 1 130,00 0,4144 97,154
31. Żarówka 24 V H3/70 W Cz 5 200 4,96 992,00 0,3638 97,518
32. Płyn do chłodnic KULER 5 l Cz 24 280 3,52 985,60 0,3614 97,879
33. Filtr oleju PP 2.8 Cz 31 100 9,15 915,00 0,3355 98,215
34. Olej Hipol 15F 30 l Cz 26 150 170,40 852,00 0,3124 98,527
35. Rolka masztu zewnętrzna Cz 33 30 24,05 721,50 0,2646 98,792
36. Tłumik okrągły krótki Cz 48 15 33,70 505,50 0,185 98,977
37. A
ożysko 30205 Cz 20 70 7,10 497,00 0,1822 99,159
38. Żarówka 12 V 45/40 W Cz 4 200 2,38 476,00 0,1745 99,334
39. A
ożysko 6305 Cz 22 50 7,35 367,50 0,1348 99,469
40. Przewód ciśnieniowy Cz 34 10 18,03 180,30 0,0661 99,535
41. Zacisk akumulatora Cz 17 100 1,76 176,00 0,0645 99,599
42. Pierścień S 48x72x12 Cz 52 50 3,20 160,00 0,0587 99,658
43. A
ożysko 6203 Cz 21 90 1,70 153,00 0,0561 99,714
44. Korek chłodnicy Cz 23 30 4,67 140,10 0,0514 99,765
45. Pierścień S 32x45x7 Cz 51 45 2,87 129,15 0,0474 99,813
46. Linka hamulca ręcznego Cz 58 5 25,59 127,95 0,0469 99,860
47. Oring 89.2x5.7 Cz 54 45 1,85 83,25 0,0305 99,890
48. Opaska zaciskowa 32-50mm Cz 41 50 1,57 78,50 0,0288 99,919
49. Pierścień Segera 78-W Cz 46 60 1,00 60,00 0,0220 99,941
50. Oring 75x3 Cz 53 35 1,00 35,00 0,0128 99,954
51. Pierścień Segera 45-W Cz 47 60 0,50 30,00 0,0110 99,965
52. Smarowniczka M 6x1 Cz 39 90 0,20 18,00 0,0066 99,972
53. Opaska zaciskowa 10-16 mm Cz 42 50 0,35 17,50 0,0064 99,978
54. Oring 14x2 Cz 55 55 0,30 16,50 0,0060 99,984
55. Smarowniczka M10x1 Cz 38 90 0,18 16,20 0,0059 99,990
56. Opaska zaciskowa 16-25 mm Cz 40 50 0,32 16,00 0,0058 99,996
57. Pierścień Segera 35-Z Cz 44 45 0,15 6,75 0,0024 99,998
58. Pierścień Segera 17-Z Cz 43 45 0,05 2,25 0,0008 99,999
59. Pierścień Segera 8-Z Cz 45 50 0,05 2,50 0,0009 100,000
13 314,17
W - wartość części w grupach A, B i C 272 706,67
Sporządzenie tabeli zbiorczej i wykresu Lorenza.
Ilościowy udział każdej z grup w całej zbiorowości
(n  liczba elementów w grupie) obliczamy wg wzorów:
nA
uA =� ��100
nA +� nB +� nC
%
nB
uB =� ��100
nA +� nB +� nC
%
nC
uC =� ��100
nA +� nB +� nC
%
nA = 12; nB = 14; nC = 33;
n = 59
Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli 3.
3
E. Michlowicz: Metody ABC i XYZ  klasyfikacja, przykłady
Tab. 3. Klasyfikacja ABC dla a� = 70 i b� = 95
Wartość Udział
Liczebność Udział ilościowy u
Grupa zużycia [PLN] wartościowy r
grupy [%]
[%]
A 12 20,34 187 881,00 68,89
B 14 23,73 71 511,50 26,22
C 33 55,93 13 314,17 4,89
Razem 59 100,00 272 706,67 100,00
Udział wartościowy oraz ilościowy nie odbiegają znacznie od wzorcowego (80/20),
dlatego można uznać, że analiza została wykonana poprawnie. Graficzną ilustrację
przeprowadzonego podziału przedstawiono na rysunku 1.
Analiza graficzna ABC
100%
95%
69%
A C
B
0%
0% 20% 44% 100%
Udział ilościowy
Rys. 1. Krzywa korelacji Lorenza dla przeprowadzonej analizy
Wnioski  analiza ABC
Analiza ABC wyłoniła części zamienne o dużej wartości - należące do grupy A,
których udział wartościowy wynosi 69 % przy udziale ilościowym równym 20 %. Jest to
grupa części wymagająca zastosowania odpowiednich procedur zakupu, np. Just in Time, w
celu zmniejszenia kosztów zakupu i magazynowania. Aby było to możliwe, należy
dodatkowo przeprowadzić analizę dotyczącą prognozy zużycia oraz wyznaczenia optymalnej
liczby zakupów i ilości zamawianych jednorazowo części.
Grupę B stanowią części o znacznie mniejszym udziale wartościowym (26 %),
a większym udziale ilościowym (24 %). Również tu niezbędna jest analiza prognozy zużycia,
a następnie  dla wybranych materiałów  wyznaczenie optymalnej liczby zakupów i ilości
zamawianych części.
Analiza ABC pozwoliła wyłonić również grupę C, która posiada niewielki udział
wartościowy 5 %, a jednocześnie duży udział ilościowy 56 %. Dla tej grupy części należy
zastosować uproszczone procedury zakupu i ustalić znaczne zapasy magazynowe.
4
Udział wartościowy
E. Michlowicz: Metody ABC i XYZ  klasyfikacja, przykłady
2. Klasyfikacja części zamiennych metodą XYZ
Jako okresy obserwacji przyjęto kolejne miesiące badanego roku, stąd liczba okresów
n wynosi 12. Oznaczenia materiałów oraz parametrów są analogiczne jak w metodzie ABC.
Wprowadzono następujące oznaczenia dla części Czi, i = 1,2,& , m:
ż� ilość w okresie j: xij
ż� cena w okresie j: cij
ż� wartość w okresie j: wij = cij ��xij.
Kolejność obliczeń:
1. Średnia wartość zużycia części:
n
1
wi =�
��wij
n
j=�1
2. Odchylenie standardowe:
n
1
si =� -�wi )2
��(wij
n
j=�1
3. Współczynnik zmienności:
si
Vi =�
wi
Na podstawie zebranych danych przeprowadzono obliczenia współczynników
zmienności dla poszczególnych części.
Następnie listę uporządkowano rosnąco według współczynników zmienności. Obrano
wartości krytyczne dla współczynników zmienności ą = 0.5 i � = 0.9 , na podstawie których
wyłoniono następujące grupy (tab. 4):
o Grupę X tworzą materiały, których współczynnik zmienności nie przekracza a�, tzn.
Vi Ł� a�;
o Grupę Y tworzą materiały, o współczynniku zmienności większym od a�, ale nie
przekraczającym b�, tzn. a� <� Vi Ł� b�;
o Grupę Z tworzą pozostałe materiały, tzn. Vi > b�.
Tab. 4. Klasyfikacja części metodą XYZ
Średnia wartość
Oznaczenie
Odchylenie Współczynnik Klasa
zużycia
Lp. Nazwa części części
standardowe zmienności
XYZ
Czi
si Vi
wi
1. Szczotka węglowa (380687) 832,00 0,000 0,000 Cz 9 X
2. Filtr gazu LANDI 136,75 9,474 0,069 Cz 29 X
3. Wentylator (156319) 952,88 85,228 0,089 Cz 12 X
4. Filtr oleju PP 8.7.3 94,17 8,423 0,089 Cz 30 X
5. Filtr oleju PP 2.8 76,25 6,820 0,089 Cz 31 X
6. Opona pełna 15x4 1/2-8/ 1779,92 293,551 0,165 Cz 49 X
7. Filtr powietrza 1467,00 241,284 0,165 Cz 32 X
8. Opona 23x5/8 SOLIDEAL 1512,42 260,206 0,172 Cz50 X
9. Płyn WD 40 1239,00 252,910 0,204 Cz 27 X
10. Smar do łańcuchów 1825,00 379.904 0,208 Cz 28 X
11. Cylinderek hamulca 608,20 135,998 0,224 Cz 56 X
12. Czujnik liczby obrotów 968,09 238,288 0,246 Cz 19 X
13. Szczotka silnika pompy 293,33 72,596 0,247 Cz 10 X
14. Olej Hipol 15F 30 71,00 18,034 0,254 Cz 26 X
15. Szczęka hamulca 630,60 178,361 0,283 Cz 57 X
5
E. Michlowicz: Metody ABC i XYZ  klasyfikacja, przykłady
16. Olej BP 208 358,80 101,409 0,283 Cz 25 X
17. A
ożysko 6203 12,75 3,639 0,285 Cz 21 X
18. Bezpiecznik 200 A 128,13 37,777 0,295 Cz 3 X
19. A
ożysko 30205 41,42 12,909 0,312 Cz 20 X
20. Bezpiecznik 250 A 191,70 60,471 0,315 Cz 2 X
21. Potencjometr 1679,10 556,894 0,332 Cz 7 X
22. Płyn do chłodnic Kuler 5 82,13 27,692 0,337 Cz 24 X
23. Zacisk akumulatora 14,67 5,296 0,361 Cz 17 X
24. Lampa błyskowa 12/80 W 210,25 78,668 0,374 Cz 11 X
25. Zestaw uszczelnień tłoka 803,88 300,786 0,374 Cz 36 X
26. Smarowniczka M10x1 1,35 0,539 0,399 Cz 38 X
27. Smarowniczka M6x1 1,50 0,648 0,432 Cz 39 X
28. Sterownik 1677,06 750,003 0,447 Cz 13 X
29. Bezpiecznik 300 A 458,33 212,224 0,463 Cz 1 X
30. Czujnik temperatury 253,93 165,057 0,650 Cz 18 Y
31. Przełącznik kierunku jazdy 565,00 466,125 0,825 Cz 14 Y
32. Żarówka 48V/50W 924,41 978,731 1,059 Cz 6 Z
33. Pedał jazdy 641,03 794,871 1,240 Cz 8 Z
34. Przewód ciśnieniowy 15,03 20,449 1,361 Cz 34 Z
35. Pierścień S 48x72x12 13,33 18,147 1,361 Cz 52 Z
36. Pierścień szczotkotrzymacza 393,19 549,289 1,397 Cz 16 Z
37. Piasta tylna 416,67 616,250 1,479 Cz 59 Z
38. Linka hamulca ręcznego 10,66 18,180 1,750 Cz 58 Z
39. Rolka masztu zewnętrzna 60,13 118,867 1,997 Cz 33 Z
40. Elektrohamulec 673,63 1370,153 2.034 Cz 15 Z
41. Żarówka 12V 45/40W 39,67 87,187 2,198 Cz 4 Z
42. A
ańcuch 107 TA 2084 264,63 624,005 2,358 Cz 37 Z
43. Pierścień Segera 8-Z 0,21 0,505 2,424 Cz 45 Z
44. Żarówka 24 V H3/70 W 82,67 205,179 2,482 Cz 5 Z
45. A
ożysko 6305 30,63 76,103 2,485 Cz 22 Z
46. Opaska zaciskowa 10-16 mm 1,46 3,841 2,634 Cz 42 Z
47. Pierścień Segera 35-Z 0,56 1,488 2,645 Cz 44 Z
48. Oring 14x2 1,38 3,648 2,654 Cz 55 Z
49. Pierścień Segera 17-Z 0,19 0,505 2693 Cz 43 Z
50. Pierścień S 32x45x7 10,76 29,048 2,699 Cz 51 Z
51. Oring 89.2x5.7 6,94 19,030 2,743 Cz 54 Z
52. Siłownik 103,72 283,981 2,738 Cz 35 Z
53. Pierścień Segera 78-W 5,00 14,490 2,898 Cz 46 Z
54. Pierścień Segera 45-W 2,50 7,350 2,940 Cz 47 Z
55. Opaska zaciskowa 16-25 mm 1,33 4,093 3,070 Cz 40 Z
56. Tłumik okrągły krótki 42,13 131,641 3,125 Cz 48 Z
57. Korek chłodnicy 11,60 37,687 3,228 Cz 23 Z
58. Opaska zaciskowa 32-50 mm 6,54 21,228 3,245 Cz 41 Z
59. Oring 75x3 2,92 9,543 3,272 Cz 53 Z
Wnioski  analiza XYZ
Przeprowadzona analiza wykazała, że blisko 50 % części charakteryzuje się
regularnym zużyciem  grupa X. Jest to grupa, dla której istnieje możliwość
zsynchronizowania dostaw z produkcją, co znacznie wpłynie na obniżenie kosztów zakupu i
magazynowania.
Sezonowo używane jest 3 % części, które stanowią grupę Y.
Pozostałe części, należące do grupy Z (47 %), to towar o nieregularnym zużyciu, dla
którego należy określić wielkość zapasów magazynowych lub koszty specjalnych zamówień.
6