1

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

     

     

     

     

     

Porównaj różne wcielenia diabła w literaturze
i omów ich funkcje,
odwołując się do wybranych tekstów literackich.

Bibliografia podmiotu

•

•

•

•

• Biblia

•

•

•

•

• Dante Alighieri,

Dante Alighieri,

Dante Alighieri,

Dante Alighieri,

Dante Alighieri,

Boska Komedia

•

•

•

•

• Johann Wolfgang Goethe,

Johann Wolfgang Goethe,

Johann Wolfgang Goethe,

Johann Wolfgang Goethe,

Johann Wolfgang Goethe,

Faust

•

•

•

•

• Adam Mickiewicz,

Adam Mickiewicz,

Adam Mickiewicz,

Adam Mickiewicz,

Adam Mickiewicz,

Pani Twardowska

•

•

•

•

• Michaił Bułhakow,

Michaił Bułhakow,

Michaił Bułhakow,

Michaił Bułhakow,

Michaił Bułhakow,

Mistrz i Małgorzata

•

•

•

•

• Maria Dąbrowska,

Maria Dąbrowska,

Maria Dąbrowska,

Maria Dąbrowska,

Maria Dąbrowska,

Szkice z podróży

•

•

•

•

• Antologia Diabli wiedzą co…,

wybór i opracowanie Maria
Błaszczyk i Barbara Olszańska

PREZENTACJA

PREZENTACJA

PREZENTACJA

PREZENTACJA

PREZENTACJA

Strategie wstępu

Strategie wstępu

Strategie wstępu

Strategie wstępu

Strategie wstępu

• Definicja diabła – zaskakujące nazwy. Diabły a demony. Bogactwo „imion” diabel-

skich i przyczyny tego zjawiska. Diabeł – w religii chrześcijańskiej i mojżeszowej: anioł
upadły, strącony przez Boga do piekieł, kuszący ludzi do grzechu; w wierzeniach ludo-
wych ogólniej: „zły duch, czart, szatan, symbol złości i brzydoty” (definicja słownikowa).

• Dlaczego diabeł budzi zainteresowanie i czy jest to zdrowy odruch?

•

Bo jest związany z fundamentalnymi pojęciami etycznymi: dobrem i złem.

•

Bo, jako postać negatywna, kojarząca się z „owocami zakazanymi”, budzi w lu-
dziach przekorę, chęć buntu, sprzeciwu.

•

Bo opowieści o diable mają wiele z magii, tajemnicy, uruchamiają wyobraźnię.

•

Bo jak zło, którego jest panem, jest bardziej widoczny niż świat mniej zauważalne-
go i efekciarskiego dobra. Nawet w literaturze łatwiej przecież scharakteryzować
postacie negatywne niż pozytywne.

Strategie rozwinięcia

Strategie rozwinięcia

Strategie rozwinięcia

Strategie rozwinięcia

Strategie rozwinięcia

• Diabeł to byt, ale i symbol, dlatego tak wiele jest wcieleń, wizerunków diabłów stworzonych przez

ludzi, choć wszystkie one tylko nieudolnie naśladują prawdziwego diabła, istniejącego przecież
w boskim świecie. Przykłady kilku jego wcieleń, występujących w różnych tekstach literackich, wcze-
śniejszych i późniejszych. Prezentując diabelskich bohaterów, spróbujmy obdarzyć ich znaczącymi
epitetami. Wyróżnimy w ten sposób najważniejszą cechę każdego z konkretnych wcieleń szatana.

•

Pradziadek diabelski, czyli biblijny wąż.

•

Książę Ciemności z Dantejskiego świata (rzeczywistości pełnej „dantejskich scen”).

•

Łowca ludzkich namiętności, obdarzony szatańską mocą – diabeł Faustowski.

•

Diabeł rodem z ludowej baśni lub romantycznej ballady.

•

Diabeł demaskujący komunistyczną rzeczywistość.

•

Diabeł posiadający kompetencje krytyka literatury.

Strategie

Strategie

Strategie

Strategie

Strategie zakończenia

zakończenia

zakończenia

zakończenia

zakończenia

Obecność diabła w literaturze ma długą tradycję. Wcielenia diabła bywały bardzo róż-
norodne. W zależności od czasu i środowiska kultura kształtowała rozmaite jego wy-
obrażenia. Z biegiem czasu coraz bardziej odbiegał od stereotypu czarnej, ponurej isto-
ty z rogami, kopytami i ogonem. Zawsze miał „coś z człowieka”. Współczesna sztuka
przekonuje nas, że diabeł lubi przybierać nieprawdopodobne maski: kobiet, eleganc-
kich dżentelmenów, filozofów. Przekonuje też, że człowiek bywa gorszy od diabła,
a zwłaszcza człowiek poddany nieludzkiej, bo krępującej jego człowieczeństwo (miłość,
godność, wolność), ideologii.

Bibliografia przedmiotu

• Michał Rożek, Diabeł w kulturze

polskiej

• Mały słownik języka polskiego

pod red. S Skorupki i innych

• Barbara Drabarek, Szkolny słow-

nik motywów literackich

• Daniel Olszewski, Polska kultu-

ra religijna na przełomie XIX i XX
wieku

• Słownik frazeologiczny pod red.

Stanisława Skorupki

• Józef Smosarski, Oblicza świąt

• Józef Smosarski, Świętowanie

doroczne w Polsce

2

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Prezentacje maturalne

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

Ucz się z

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

O co może zapytać komisja?

Sposoby uatrakcyjnienia wypowiedzi

• Plansza z zestawem imion diabelskich do zaprezen-

towania.

• Rysunek diabła wykonany według opisu z tekstu Dante-

go (Boska Komedia) – poetycki opis Cesarza Piekieł.

Diabeł jest obecny także w polszczyźnie. Przytocz znane Ci związki frazeolo-
giczne, w których występuje nasz bohater i objaśnij ich znaczenie.

Proponowana odpowiedź

„Diabli to nadali”, „diabli by cię wzięli”, „idź do diabła”, „niech to diabli”, „do stu
(par) diabłów”, „ki diabeł?” (któż to?), „diabła wart” (nic nie wart), „mróz jak
diabli”.

Wskaż znane Ci przysłowia, objaśnij ich znaczenie i funkcję, jaką pełnią w ję-
zyku.

Proponowana odpowiedź

„Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle”, „niechaj diabeł bierze przyjaźń na
papierze”,„diabeł nie śpi”, „co nagle, to po diable”. Przysłowia nawiązujące do
diabła jako bohatera czynią tę postać wyrazistą. Ukonkretniają jej niezwykłe
możliwości. Potwierdzają obecność w życiu zła, które diabeł symbolizuje („dia-
beł nie śpi”). Przysłowia przestrzegają przed negatywnymi skutkami diabelskich
działań („co nagle, to po diable”). Uczą także, często w żartobliwy sposób, jak
„zło na dobro można obrócić”.

Zaprezentuj najciekawsze, Twoim zdaniem, wcielenie diabła w literaturze i uza-
sadnij swój wybór.

Proponowana odpowiedź

Najciekawszy spośród występujących w literaturze wydaje się diabeł ukryty, a więc
taki, który udaje… przeciwieństwo diabła, czyli istotę dobrą. Przykłady wspo-
mnianych wcieleń diabła spotykamy w Trzech muszkieterach Dumasa (Milady)
i w Mistrzu i Małgorzacie Bułhakowa (Woland).

• Nagranie z taśmy magnetofonowej – Cesarz Piekieł,

fragm. Boskiej Komedii Dantego.

• Piosenka zespołu Kat – przykład ujęcia diabła w sub-

kulturze.

Lp.

Lp.

Lp.

Lp.

Lp. Przykład

Przykład

Przykład

Przykład

Przykład

Utwór

Utwór

Utwór

Utwór

Utwór

Cechy

Cechy

Cechy

Cechy

Cechy

Ujęcie

Ujęcie

Ujęcie

Ujęcie

Ujęcie

Funkcja

Funkcja

Funkcja

Funkcja

Funkcja

1

Wąż

Biblia

Brzydki

Alegoryczne

Pouczająca

2

Szatan Dantego

Boska Komedia

Przerażający

Groteskowe jak

Ostrzegająca

w horrorze

3

Szatan Mickiewicza

Pani Twardowska

Podstępny, tchórzliwy

Żartobliwe

Zabawowa,
moralizatorska

4

Diabeł Faustowski

Faust

Niebezpieczny, demoniczny

Metafizyczne

Pouczająca

5

Woland

Mistrz i Małgorzata

Demaskujący, drwiący

Groteskowe, ironiczne Pouczająca

6

Diabeł z Wartburga

Szkice z podróży

Filozoficzny

Symboliczne

Pouczająca

• Funkcje różnych wcieleń diabła: