Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

KRYTERIA OPINIOWANIA

PRZEDSIĘWZIĘĆ

W ZAKRESIE

MAŁEJ ENERGETYKI WODNEJ

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

SPIS TREŚCI

STR.:

1.

USTALENIA OGÓLNE

3

1.1.

Wstępne warunki podejmowania inwestycji

3

1.2.

Podstawy prawne opiniowania lokalizacji i projektów w zakresie małej energetyki

5

1.3.

Etapy opiniowania przez RZGW

7

1.4.

Rodzaj dokumentacji przedstawianej do opiniowania na poszczególnych

etapach uzgadniania.

7

1.5.

Zakres niezbędnych informacji w opiniowanej dokumentacji.

8

2.

UWARUNKOWANIA TECHNICZNE

9

2.1.

UWARUNKOWANIA LOKALIZACYJNE

9

2.1.1.

Ograniczenia i zakazy w zakresie lokalizacji

9

2.1.2.

Zalecane lokalizacje

9

2.2. UWARUNKOWANIA HYDROLOGICZNE

10

2.2.1.

Analiza możliwości wykorzystania przepływów przez obiekt piętrzący i

elektrownię

10

2.2.2.

Wpływ na przepływ nienaruszalny oraz ewentualny pobór przez innych

użytkowników

10

2.3. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ

HYDROTECHNICZNYCH

11

2.3.1.

Wykorzystywanie istniejących obiektów piętrzących

11

2.3.2.

Obiekty projektowane – wymagania funkcjonalne

11

2.3.3.

Zasady piętrzenia na progu – gospodarowanie wodą

12

2.3.4.

Kryteria doboru Normalnego i Maksymalnego Użytkowego Poziomu Piętrzenia

(NPP i Max.UPP))

13

2.3.5.

Konstrukcja progów piętrzących

13

2.3.6.

Uwarunkowania pracy zamknięć.

14

2.3.7.

Konstrukcje przepławek.

15

2.3.8.

Urządzenia kontrolno-pomiarowe

17

2.3.9.

Stabilność dna i brzegów w zasięgu oddziaływania progu

17

2.4

UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ HYDROENERGETYCZNYCH 17

2.4.1.

Prace studialne i przygotowawcze

17

2.4.2.

Analiza techniczno-ekonomiczna uzasadniająca budowę elektrowni

18

2.4.3.

Kształtowanie budowli hydroenergetycznych

18

2.4.4.

Wymagania dotyczące budynku elektrowni

19

2.4.5.

Zabezpieczenia elektrowni przed dopływem zanieczyszczeń pływających i

transportem rumowiska

19

2.4.6.

Zapobieganie stratom ryb w turbinach elektrowni

19

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

2.4.7.

Charakter pracy MEW

20

2.5.UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA WODĄ

20

2.5.1.

Ustalenia ogólne

20

2.5.2.

Gospodarowanie wodą w okresie podwyższonych stanów

20

2.5.3.

Gospodarowanie wodą w okresie suszy

20

2.6.

UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE UTRZYMANIA, KONSERWACJI I

EKSPLOATACJI OBIEKTÓW

21

2.7.

WPŁYW NA KORYTO CIEKU TERENY PRZYBRZEśNE I WARUNKI

PRZEPŁYWU

21

3. UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE I PRZYRODNICZE

22

3.1.

OBSZARY WYŁĄCZONE Z MOśLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI

MAŁEJ ENERGETYKI

22

3.2. OBSZARY O OGRANICZONEJ MOśLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI

MAŁEJ ENERGETYKI

22

3.2.1. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu

22

3.2.2. Wyznaczone i projektowane obszary Natura 2000

23

3.2.3. Tereny, na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci pomników przyrody,

stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub zespołów przyrodniczo –

krajobrazowych.

23

3.2.4. Obszary, na których realizacja tego typu obiektów jest sprzeczna z ustaleniami celów

środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych – zawarte w planach

gospodarowania wodami na obszarze dorzecza oraz warunkach korzystania z wód regionu

wodnego

24

3.3. OBSZARY DOPUSZCZONE DO REALIZACJI INWESTYCJI MAŁEJ ENERGETYKI 24

3.3.1.

Uwarunkowania formalne

24

3.3.2.

Uwarunkowania szczegółowe

25

3.3.3.

Warunki prowadzenia robót budowlanych

25

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

1.

USTALENIA OGÓLNE

1.1. Wstępne warunki podejmowania inwestycji

Potencjalnemu inwestorowi rozważającemu budowę małej elektrowni wodnej należy

uświadomić, że:

W zakresie lokalizacji

−

wyklucza się budowę MEW w parkach narodowych i rezerwatach przyrody,

−

mogą występować istotne ograniczenia na terenach objętych innymi formami

ochrony środowiska jak: parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu,

obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki

ekologiczne i zespoły przyrodniczo – krajobrazowe,

−

należy brać pod uwagę uwarunkowania wynikające z istniejącego i planowanego

zagospodarowania koryta cieku i terenów przyległych tj. istniejące budowle

piętrzące i regulacyjne, przekroczenia komunikacyjne (mosty, kładki, brody),

przekroczenia cieku elementami sieci uzbrojenia terenu (wodociągi, ciągi

kanalizacyjne, gazociągi, kable energetyczne itp.), wyloty kanalizacji i odwodnień,

tereny osuwiskowe, możliwość wystąpienia niepożądanego podwyższenia poziomu

wód gruntowych na terenach zabudowanych lub wykorzystywanych rolniczo

(zawodnienie), możliwość zwiększenia zagrożenia przeciwpowodziowego dla

przyległych terenów.

−

wyklucza się wykorzystywanie zapór przeciw rumowiskowych dla potrzeb małej

energetyki.

W zakresie gospodarowania wodą

Przepływ dyspozycyjny dla potrzeb elektrowni wodnej określony na podstawie

szczegółowych obliczeń hydrologicznych (wykonanych przez osobę z uprawnieniami

hydrologicznymi) powinien uwzględniać ograniczenia wynikające:

−

z konieczności zachowania przepływu biologicznego w cieku poniżej budowli

piętrzącej ,

−

z poboru wody przez urządzenia służące migracji ryb( przepławki),

−

z poboru wody przez innych użytkowników w ilości określonej w istniejących lub

rozpatrywanych pozwoleniach wodnoprawnych,

Dla elektrowni wodnych nie powiązanych ze zbiornikami retencyjnymi należy zapewnić

automatyczne położenie zamknięć na stopniu piętrzącym w warunkach przyboru wód.

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

W zakresie rozwiązań technicznych

niezbędne jest opracowanie analizy techniczno - ekonomicznej uzasadniającej

celowość budowy elektrowni – organ właściwy do wydania pozwolenia wodno-

prawnego może odmówić jego wydania jeśli projektowany sposób korzystania z

wody dla celów energetyki wodnej nie zapewnia wykorzystania potencjału

hydroenergetycznego w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony

(marnotrawstwo energii wody),

układ sytuacyjny i wysokościowy budowli piętrzącej, elektrowni, przepławki dla

ryb, rozdzielni głównej, drogi dojazdowej i innych obiektów związanych

powinien zapewniać:

−

prawidłowe funkcjonowanie budowli piętrzącej w warunkach normalnej

eksploatacji i w czasie powodzi,

−

prawidłowe

działanie

elektrowni

(odpowiednie

wykorzystanie

przepływów, zabezpieczenie przed dopływem rumowiska, ograniczenie

dostępu dla ryb),

−

prawidłowe działanie urządzeń służących migracji dla ryb,

−

zachowanie dostępu do urządzeń sterujących elektrowni w warunkach

powodziowych,

rozwiązania techniczne powinny zapewniać:

−

bezpieczeństwo obiektu,

−

zachowanie stabilności dna i brzegów poniżej i powyżej budowli

piętrzącej w granicach jej oddziaływania,

−

uzyskanie odpowiedniej przepustowości budowli piętrzącej (w warunkach

powodziowych),

−

pierwszeństwo poboru wody dla przepławki dla ryb, oraz zachowania

przepływu biologicznego (dla rozwiązań derywacyjnych),

−

przyjęcie normalnego poziomu piętrzenia w zakresie nie powodującym

niekorzystnego wpływu na koryto cieku i tereny przyległe oraz

przekroczenia i wyloty.

W zakresie ochrony środowiska naturalnego

należy uwzględniać ograniczenia i zakazy wynikające z lokalizacji inwestycji

hydroenergetycznych na terenach objętych określonymi formami ochrony

przyrody,

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

przyjęte rozwiązania nie mogą wpływać na pogorszenie stanu wód i

biologicznych stosunków w środowisku wodnym a w szczególności warunków

bytowania ryb i innych organizmów wodnych ani uniemożliwiać ich migracji,

należy liczyć się z koniecznością opracowania charakterystyki środowiska

przyrodniczego i potrzebą opracowania raportu oddziaływania na środowisko,

należy liczyć się z koniecznością budowy przepławki.

W zakresie formalno-prawnym

Inwestor powinien uzyskać:

−

decyzję o warunkach zabudowy terenu lub wypis i wyrys z miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego

−

decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach,

−

pozwolenie wodno-prawne,

−

pozwolenie na budowę,

−

opinie i uzgodnienia w zakresie wynikającym z przepisów lub określonym przez

instytucje uzgadniające.

1.2.Podstawy formalno-prawne przedsięwzięć w zakresie małej energetyki

1.2.1.

Ustawa Prawo Wodne z dn.18 lipca 2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r.

Nr 239 poz.2019 z późn. zm.),

1.2.2.

Ustawa Prawo Budowlane z dn. 7 lipca 1994r (tekst jednolity Dz.U. 2006 r. Nr

156, poz.1118),

1.2.3.

Ustawa o ochronie przyrody z dn. 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004 r. Nr 92

poz.880),

1.2.4.

Prawo ochrony środowiska z dn. 27 kwietnia 2001r (tekst jednolity Dz.U. 2006

r. Nr129 poz.902)

1.2.5.

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dn. 27 marca 2003

r. (Dz.U. 2003 r. Nr 80 poz.717)

1.2.6.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 9 listopada 2004 r. w sprawie

określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na

ś

rodowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem

przedsięwzięcia do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko

(Dz.U. 2004 r. Nr 257 poz. 2573)

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

1.2.7.

Rozporządzenie MOŚZNiL z dn. 20 grudnia 1996 r. w sprawie warunków

technicznych jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane gospodarki

wodnej i ich usytuowanie (Dz.U. 1997 r. Nr 21 poz. 111).

1.2.8.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 2 września 2004 r. w sprawie

szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji

technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu

funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2004 r. Nr 202 poz.2072).

1.2.9.

Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska dn. 17 sierpnia 2006r w

sprawie zakresu instrukcji gospodarowania wodą (Dz.U.2006 r Nr150

poz.1087)

1.2.10.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 18 stycznia 2006 r w sprawie

wysokości opłat rocznych za oddanie w użytkowanie gruntów pokrytych

wodami (Dz.U. Nr 13/2006 p.90)

Uprawnienia RZGW do opiniowania projektów w zakresie małej energetyki wodnej

wynikają z:

Prawa Wodnego w zakresie:

−

Art. 4.1. – sprawowania funkcji jednego z organów właściwych w sprawie

gospodarowania wodami,

−

Art. 11. – wykonywania praw właścicielskich w stosunku do wód istotnych dla

kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej, w

szczególności wód podziemnych oraz śródlądowych wód powierzchniowych,

−

Art.13 – wykonywania uprawnień w zakresie rybactwa na wodach śródlądowych

stanowiących własność Skarbu Państwa,

−

Art. 21 i 22 – obowiązku utrzymywania wód stanowiących własność Skarbu

Państwa a obejmującego m.in. zachowanie lub odtworzenie stanu dna i brzegów,

zapewnienie swobodnego spływu wód i lodów i zapewnienie właściwych

warunków korzystania z wody,

−

Art. 25 – ochrony przed niszczeniem lub uszkadzaniem brzegów wód

ś

ródlądowych oraz gruntów pod nimi

−

Art. 26 – obowiązku utrzymywania w należytym stanie technicznym koryt cieków

naturalnych (stanowiących własność Skarbu Państwa), regulowania stanu wód lub

przepływów stosownie do możliwości znajdujących się na nich urządzeń

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

wodnych oraz warunków hydrologicznych, zapewnienia swobodnego spływu

wód powodziowych oraz lodów oraz dbania o utrzymanie dobrego stanu wód ,

−

Art. 82 – rozpatrywania możliwości wykonywania urządzeń wodnych oraz

wznoszenia innych obiektów budowlanych na obszarach bezpośredniego

zagrożenia powodzią,

−

Art. 87 i 88 – gospodarowania wodą w okresie powodzi lub suszy,

−

Art. 92 – wykonywania kontroli gospodarowania wodami, realizacji zadań

związanych z utrzymaniem wód lub urządzeń wodnych, koordynowania działań

związanych z powodzią lub suszą, pełnienia funkcji inwestora w zakresie

gospodarki wodnej oraz występowania na prawach strony w postępowaniach

administracyjnych prowadzonych na podstawie ustawy w sprawach dotyczących

regionu wodnego.

−

Art. 156 - 162 – kontroli gospodarowania wodami

1.3.Etapy opiniowania przez RZGW

Przewiduje się następujące etapy opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki

wodnej:

opinia wstępna,

opinia podstawowa,

udział w postępowaniach administracyjnych.

1.4.Rodzaj dokumentacji przedstawianej do opiniowania przez RZGW.

Opinia wstępna.

Opinii wstępnej dokonuje się na podstawie „Koncepcji budowy małej elektrowni wodnej

wraz analizą opłacalności” lub podobnych opracowań studialnych.

Opinia podstawowa.

Opinii podstawowej dokonuje się na podstawie:

−

operatu wodno-prawnego,

−

projektu budowlanego.

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

1.5.Zakres niezbędnych informacji w opiniowanej dokumentacji.

Etap opinii wstępnej.

Etap ten ma za zadanie wyeliminowanie nieodpowiednich lokalizacji i rozwiązań bez

potrzeby ponoszenia nadmiernych kosztów przez potencjalnego Inwestora oraz określenie

wymagań Administratora cieku niezbędnych do spełnienia.

W stanowiącej podstawę opiniowania na tym etapie „Koncepcji budowy małej elektrowni

wodnej wraz analizą opłacalności” lub innych tego typu opracowaniach studialnych

powinny znaleźć się informacje dotyczące:

•

lokalizacji (w razie potrzeby – w wariantach) wraz z analizą i uzasadnieniem,

•

przepływów

charakterystycznych

i

powodziowych

o

określonym

prawdopodobieństwie występowania oraz krzywych sum czasów trwania

przepływów dla wybranej lokalizacji,

•

parametrów progu piętrzącego,

•

wysokości piętrzenia wody,

•

wpływu spiętrzenia na obiekty w korycie i tereny przyległe

•

innych użytkowników korzystających z wody rozpatrywanego cieku w zasięgu

oddziaływania projektowanej inwestycji i zakresu ich udziału w rozbiorze wody,

•

rodzaju elektrowni,

•

podstawowych elementów składowych inwestycji, ich gabarytów i parametrów

technicznych (spad, przełyk instalowany, moc i wielkość produkcji elektrowni),

•

stopnia wykorzystania przepływu dyspozycyjnego,

•

działań zapewniających odpowiednie warunki migracji ryb

•

wpływu na środowisko naturalne i krajobraz.

Etap opinii podstawowej.

Etap ten ma za zadanie sprawdzenie wprowadzenia do projektowanych szczegółowych

rozwiązań – warunków, zaleceń i zmian zawartych w opinii wstępnej.

Zakres wymaganych informacji - zgodny z przepisami określającymi zawartość:

−

operatu wodno-prawnego,

−

projektu budowlanego,

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

2.

UWARUNKOWANIA TECHNICZNE

2.1.

UWARUNKOWANIA LOKALIZACYJNE

2.1.1.Ograniczenia i zakazy w zakresie lokalizacji

Zakaz realizacji inwestycji z zakresu małej energetyki wodnej obowiązuje w

odniesieniu do terenów parków narodowych i rezerwatów przyrody ( wg p. 3.1.)

Istotne ograniczenia w lokalizacji małych elektrowni wodnych mogą występować na

terenach parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu (szczegóły – wg

p.3.2.1.)

Na obszarach Natura 2000 – małe elektrownie wodne mogą być realizowane tylko

wyjątkowo w przypadku gdy w wyniku przeprowadzonej oceny oddziaływania na

ś

rodowisko stwierdzono brak negatywnego wpływu na siedliska przyrodnicze oraz

gatunki roślin i zwierząt, dla których został wyznaczony obszar natura 2000. (szczegóły –

wg p.3.2.2.)

Określone ograniczenia w lokalizacji małych elektrowni wodnych mogą występować

na terenach na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci pomników

przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub zespołów

przyrodniczo – krajobrazowych. (szczegóły – wg p.3.2.3.)

Ograniczenia lub zakazy na obszarach, na których realizacja tego typu obiektów jest

sprzeczna z ustaleniami celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów

chronionych – zawarte w planach gospodarowania wodami na obszarze dorzecza.

Ograniczenia techniczne ze względu na zabudowę koryta (wyloty drenaży, rowów,

kanałów, kładki i mosty), ujścia dopływów i niekorzystny wpływ na przyległe tereny

(zawodnienia i podtopienia terenów zabudowanych i gruntów rolnych).

Ograniczenia wynikające z oddziaływania sąsiednich piętrzeń lub innych obiektów.

2.1.2.Zalecane lokalizacje

•

na ciekach o dużych spadkach podłużnych i odpowiednich przepływach,

•

na odcinkach cieków o możliwie trwałych, zwartych korytach, o nurcie położonym w

osi koryta, tj. na odcinkach przejściowych krzywizny trasy (korzystne ze względu na

transport rumowiska), aby nie zmieniać istniejącej struktury morfologicznej koryta

głównego i nie powodować zmian erozyjnych w strefie brzegowej,

•

przy meandrującym korycie – na łukach wklęsłych (dobry napływ wody do

elektrowni),

•

na terenach słabo zagospodarowanych,

•

na terenach o przeciętnej, nie wyróżniającej się wartości przyrodniczej,

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

•

jeśli nie stoją temu na przeszkodzie względy ochrony środowiska a opracowania

studialne dopuszczają taka możliwość – wskazane są lokalizacje progów piętrzących z

elektrowniami wodnymi w kaskadzie co pozwala na lepsze wykorzystanie potencjału

energetycznego wody, zachowanie większej stabilności dna i zwiększenie retencji.

2.2.

UWARUNKOWANIA HYDROLOGICZNE

2.2.1.Analiza możliwości wykorzystania przepływów przez obiekt piętrzący i

elektrownię.

Przepustowość progu piętrzącego powinna pozwolić na przeprowadzenie (przy

położonych zamknięciach ale bez uwzględnienia przepływu przez elektrownię)

przepływu równego wodzie brzegowej. Przepływy większe przechodzą po terasie

zalewowej i ponad progiem piętrzącym i elektrownią.

Przełyk instalowany – jeden z podstawowych parametrów technicznych decydujących o

możliwości i racjonalności budowy małej elektrowni wodnej, powinien być dobierany, z

uwzględnieniem ustaleń p.2.2.2, na podstawie analizy krzywej sum czasów trwania

przepływów sporządzonej dla rozpatrywanego przekroju a stanowiącej element operatu

hydrologicznego opracowanego dla potrzeb małej elektrowni wodnej przez osobę z

uprawnieniami hydrologicznymi.

2.2.2.Wpływ na przepływ nienaruszalny oraz ewentualny pobór przez innych

użytkowników.

Przy określaniu wielkości odpływu dyspozycyjnego należy uwzględniać konieczność:

−

zachowania przepływu nienaruszalnego (biologicznego) w cieku na całej długości

oddziaływania małej elektrowni wodnej i związanych z nią urządzeń,

−

zapewnienia odpowiedniego przepływu przez przepławkę jeśli jest wymagane jej

wykonanie (przepływ ten należy uwzględnić w przepływie nienaruszalnym),

−

zachowania możliwości poboru wody przez innych użytkowników w ilościach i na

warunkach określonych w pozwoleniach wodno-prawnych, z uwzględnieniem ujętych

w tych pozwoleniach zrzutów (z wyjątkiem zrzutów wód opadowych),

2.3.UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ HYDROTECHNICZNYCH

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

2.3.1. Wykorzystywanie istniejących obiektów

Stopnie regulacyjne lub naturalne progi skalne

Ze względu na derywacyjne doprowadzenie wody do elektrowni – kanałem otwartym

(młynówką) lub rurociągiem i konieczność zapewnienia przepływu biologicznego na

odcinku od obiektu piętrzącego do wylotu z elektrowni – jest to rozwiązanie nie zalecane,

dopuszczalne tylko po uzgodnieniu z RZGW już na wstępnym etapie rozważań.

Zapory przeciw rumowiskowe.

Ze względu na specyficzny charakter pracy i zadania zapór przeciw rumowiskowych

wyklucza się ich wykorzystywanie dla potrzeb małej energetyki

2.3.2.

Obiekty projektowane – wymagania funkcjonalne

Niniejsze „Kryteria…” odnoszą się głównie do progów piętrzących wykonywanych dla

potrzeb małej energetyki (pełniących ewentualnie dodatkowo funkcję stabilizacji dna).

Przez to pojęcie należy rozumieć obiekty piętrzące wodę do poziomu wody brzegowej.

Zasady

ustalania

piętrzenia

i

gospodarowania

wodą

tego

typu

obiektów

podporządkowane są potrzebom energetyki.

Wody większe od wody brzegowej przepuszczane są przy położonych zamknięciach tj.

przy w przybliżeniu wyrównanych stanach wody dolnej i górnej i przechodzą ponad

koroną budowli piętrzącej i elektrowni.

Projektowane dla celów małej energetyki progi piętrzące powinny zapewniać:

−

spiętrzenie dla potrzeb elektrowni,

−

bezpieczne przeprowadzenie wód powodziowych,

−

zapewnienie przepływu biologicznego poniżej progu w każdych warunkach,

również w okresie postoju elektrowni a także przy elektrowniach derywacyjnych,

−

przepuszczanie rumowiska,

−

możliwość migracji ryb (gdy jest to uzasadnione lokalnymi warunkami

ś

rodowiska)

−

stabilność dna i brzegów z zasięgu oddziaływania progu piętrzącego.

2.3.3.

Zasady piętrzenia na progu – gospodarowanie wodą

Ustala się dla progów piętrzących następujące poziomy piętrzenia:

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

Minimalny Poziom Piętrzenia (Min.PP) – odpowiada rzędnej progu stałego lub rzędnej

górnej krawędzi położonych zamknięć.

Normalny Poziom Piętrzenia (NPP) – poziom korony podniesionych zamknięć

ruchomych progu piętrzącego (niższy od poziomu wody brzegowej)

Maksymalny Użytkowy Poziom Piętrzenia (Max.UPP) – maksymalny poziom piętrzenia

użytkowego przy podniesionych zamknięciach i dopływie większym od przełyku

instalowanego, odpowiadający napełnieniu nie wyższym niż przy wodzie brzegowej.

•

W normalnych warunkach eksploatacji - zasady piętrzenia podporządkowane są

potrzebom energetyki.

Przez normalne warunki eksploatacji należy rozumieć utrzymywanie się przepływów i

spadów w przedziale granicznych wielkości wynikających z technicznych (minimalny

przepływ, minimalny spad) i ekonomicznych (sprawność) warunków pracy

hydrozespołu.

−

Przy Q

pn

≤≤≤≤

Q

i

tj. przepływie w cieku netto Q

pn

(tzn. z uwzględnieniem przepływu

przez przepławkę i ewentualnie na przepływu biologicznego) mniejszym lub równym

od przełyku instalowanego elektrowni Q

i

- utrzymywany jest NPP a cały przepływ

netto spracowywany jest przez elektrownię.

−

Przy Q

pn

>>>>

Q

i

tj. przepływie w cieku netto Q

pn

większym od przełyku instalacyjnego

Q

i

- część przepływu odpowiadająca Q

i

przepływa przez elektrownię a pozostała przez

odpowiednio obniżone zamknięcia (lub upust – jeśli jest). Utrzymywany jest NPP z

dopuszczalnymi (ze względu na czas reakcji czujników poziomu wody) wahaniami nie

przekraczającymi Max.UPP.

Uwaga: W przypadku gdy przepływ w cieku jest mniejszy od minimalnego przełyku

turbozespołu umożliwiającego jego pracę – należy zapewnić przepływ biologiczny

poniżej progu piętrzącego.

•

W warunkach powodziowego przyboru wód zasady piętrzenia są następujące:

Gdy wzrost przepływu doprowadzi do zmniejszenia spadu do wielkości minimalnej dla

zastosowanych hydrozespołów następuje zatrzymanie elektrowni i całkowite położenie

zamknięć (Min.PP). Całość przepływu przechodzi przez jaz.

2.3.4.

Kryteria doboru Normalnego i Maksymalnego Użytkowego Poziomu Piętrzenia

(NPP i Max.UPP))

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

Normalny Poziom Piętrzenia (NPP) powinien być jak najwyższy ale z zapasem w

stosunku do wody brzegowej. Nie powinien powodować: podtopienia wylotów drenaży,

kanalizacji, rowów melioracyjnych, niedopuszczalnego zmniejszania światła mostów i

innych obiektów komunikacyjnych.

Maksymalny Użytkowy Poziom Piętrzenia (Max.UPP) odpowiada napełnieniu nie

przekraczającemu wody brzegowej i stanowi najwyższy dopuszczalny poziom piętrzenia

użytkowego w normalnych warunkach eksploatacji.

Wielkość rezerwy piętrzenia pomiędzy NPP i Max.UPP ustala się indywidualnie w

zależności od dokładności pomiaru czujników poziomu wody i szerokości koryta cieku –

w taki sposób aby ograniczyć częstotliwość manewrowania zamknięciami przy

niewielkich zmianach przepływu. Orientacyjnie może ona wynosić ok.10-15cm.

2.3.5.

Konstrukcja progów piętrzących

Próg piętrzący dla celów energetycznych składa się z:

−

jazu z przyczółkami (ewentualnie filarami) i wypadem,

−

budynku elektrowni,

−

przepławki dla ryb.

Jaz składa się z części stałej i ruchomej (zamknięć).

Część stała jazu stanowi fundament dla zamknięć jazu a jednocześnie przelew przy

Min.PP.

Ze względu na umożliwienie transportu rumowiska przez jaz (przy jednoczesnym

niedopuszczeniu dopływu rumowiska do elektrowni – wyższy próg wlotu) – wysokość

wzniesienia progu stałego jazu ponad dno rzeki nie powinna być większa niż 0,3-0,5m.

Wzniesienie korony przyczółków i filarów jazu ponad NPP również powinno wynosić

0,3-0,5m.

Część ruchomą jazu stanowią zamknięcia, których górna krawędź powinna

odpowiadać NPP. Ze względu na charakter pracy progu piętrzącego (zalewanie przy

przepływach wyższych od wody brzegowej) dopuszcza się instalowanie tylko dwu

rodzajów zamknięć: powłokowych i klapowych, które w pozycji położonej powinny

umożliwiać przeprowadzenie bez spiętrzenia całej wody brzegowej.

Niecka wypadu jazu

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

Konstrukcja niecki powinna uwzględniać asymetryczne wprowadzenie wody z

elektrowni oraz możliwość odprowadzenia rumowiska (z ograniczeniem jego

sedymentacji w obrębie niecki) do stanowiska dolnego.

Parametry niecki należy określać na podstawie obliczeń hydraulicznych dla

najniekorzystniejszej kombinacji wielkości spadu i przepływu w warunkach normalnej

eksploatacji oraz dodatkowo dla maksymalnego (wyższego od wody brzegowej)

obliczeniowego przepływu powodziowego w danym przekroju przy położonych

zamknięciach (przelew o szerokiej koronie).

Należy zwrócić szczególną uwagę na konieczność przeprowadzenia analizy określającej

prognozę wielkości erozji na dolnym stanowisku progu w nawiązaniu do występujących

warunków geologicznych oraz wielkości prognozowanych przepływów powodziowych i

zastosowanie odpowiednio głębokiego posadowienia fundamentów budowli piętrzącej i

elektrowni.

Zaleca się stosowanie poniżej niecki wypadowej jazu – sztucznego wyboju

ubezpieczonego grubym narzutem kamiennym lub koszami siatkowo – kamiennymi oraz

dodatkowych ubezpieczeń skarp koryta poniżej wylotu z niecki.

2.3.6.

Uwarunkowania pracy zamknięć.

Ze względu na szybki przybór wód w warunkach górskich lub podgórskich - należy

zapewnić odpowiednią sprawność operacyjną zamknięć oraz automatyczne powiązanie

sterowania elektrowni i zamknięć jazowych progu.

Zamknięcia jazu powinny:

−

umożliwiać przepuszczanie zróżnicowanych ilości wody,

−

zapewniać przepuszczenie bez żadnych ograniczeń ani zakłóceń przepływów

większych od przełyku instalowanego elektrowni,

−

umożliwiać pracę elektrowni w możliwie najdłuższym czasie,

−

zapewniać automatyczną, płynną regulację przepływu w trakcie przyboru wód w

taki sposób aby nie powodować wystąpienia z koryta głównego przepływu, który

mieści się w tym korycie przy położonych zamknięciach (wody brzegowej),

−

zapewniać szybkość opuszczania nie mniejszą niż szybkość przyboru wód w

korycie cieku w przekroju progu tj. przyrost wydatku przelewu przy opuszczaniu

zamknięć powinien być większy od przyrostu przepływów w jednostce czasu,

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

−

być opuszczane z zachowaniem tego samego poziomu krawędzi przelewów we

wszystkich przęsłach (dla przeciwdziałania lokalnym rozmyciom na dolnym

stanowisku).

2.3.7.

Konstrukcje urządzeń służących migracji ryb(przepławek) .

Lokalizacja, ukształtowanie i wymiary urządzeń służących migracji ryb, sposób

wprowadzenia wody (na górnym stanowisku), prędkości przepływu wody oraz sposób

wyprowadzenia wody z tych urządzeń (na dolnym stanowisku) powinny zostać

dostosowane do składu gatunkowego i zdolności pływackich migrujących przez nie ryb.

Efektywność funkcjonowania tych urządzeń powinna być:

•

dla priorytetowych gatunków ryb minimum dobra tzn. ponad 95% ryb musi

pokonać urządzenie przy opóźnieniu w wędrówce nie dłuższym niż kilka godzin,

•

dla pozostałych gatunków ryb minimum dostateczna tzn. ponad 70% ryb musi

pokonać urządzenie przy opóźnieniu w wędrówce nie dłuższym niż kilka dni.

Do grupy gatunków priorytetowych zalicza się ryby dwuśrodowiskowe oraz ryby ujęte w

załączniku II (gatunki Natura 2000) i załączniku V (gatunki o znaczeniu gospodarczym)

Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG.

Urządzenia służące migracji ryb powinny być lokalizowane po tej samej stronie cieku

co elektrownia w taki sposób, aby wejście do urządzenia (od strony wody dolnej) było

umiejscowione poniżej wylotu wody z elektrowni a wyjście z urządzenia (od strony

wody górnej) powyżej wlotu wody do elektrowni.

Prędkość wody wypływającej z wejścia do urządzeń służących migracji ryb (od wody

dolnej) powinna być, co najmniej 10% większa od prędkości wypływu z rury ssącej (dla

wytworzenia prądu wabiącego) a prędkość wody wpływającej do urządzenia (od wody

górnej) powinna być, co najmniej 10% mniejsza od średniej prędkości wody w tym

przekroju cieku (dla ochrony przed dopływem zanieczyszczeń).

Przy progach z zamknięciami powłokowymi lub klapowymi należy przyjmować

rozwiązania zapobiegające nagłemu odwodnieniu urządzenia służącego migracji ryb w

przypadku położenia zamknięcia.

Wędrówki ryb w wodach płynących odbywają się dwukierunkowo: w dół rzeki poprzez

turbiny elektrowni wodnych lub przelewy urządzeń hydrotechnicznych, w górę rzeki

poprzez urządzenia służące migracji ryb.

Przy progach lokalizowanych na rzekach będących historycznymi szlakami migracji

ryb dwuśrodowiskowych powinno się budować dwa urządzenia służące migracji ryb:

jedno zapewniające warunki migracji ryb w dół rzeki (przelew powierzchniowy z niecką

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

wypadową o głębokości powyżej 1,2 m), drugie zapewniające warunki migracji ryb w

górę rzeki.

W zależności od składu gatunkowego migrujących ryb oraz od występujących warunków

terenowych i konstrukcji progu piętrzącego mogą być stosowane różne rodzaje urządzeń

służących migracji ryb w górę rzeki:

−

obejścia (tzw. urządzenia bliskie naturze) – najbardziej zalecane, w postaci

dodatkowego koryta z głazami lub przelewami poza korytem cieku

(przypominające naturalny odcinek potoku) - stosowane zazwyczaj przy niższych

piętrzeniach, wymagają odpowiedniej ilości miejsca.

−

przepławki komorowe (tzw. urządzenia techniczne) – w postaci szeregu komór

oddzielonych przelewami, przesmykami lub szczelinami. W grupie tych urządzeń

jako jedne z najbardziej efektywnych urządzeń technicznych zalecane są

przepławki komorowe szczelinowe, w których komory rozdzielone są ścianami z

wyciętymi na całą wysokość pionowymi szczelinami, uzupełnionymi

deflektorami – stosowane przy niższych i średnich piętrzeniach, zwłaszcza w

sytuacji braku miejsca.

Typ urządzenia służącego migracji ryb należy przyjmować indywidualnie biorąc pod

uwagę warunki hydrologiczne, parametry techniczne budowli piętrzącej oraz dane co do

składu zespołu występujących w danym cieku ryb i ich wymagań środowiskowych.

Zaleca się aby w skład zespołu opracowującego szczegółowe rozwiązania urządzeń

służących migracji ryb wchodził ichtiolog specjalizujący się tych zagadnieniach.

Więcej informacji dotyczących konstrukcji urządzeń służących migracji ryb można

znaleźć w następujących opracowaniach:

•

Lubieniecki B., 2003: Przepławki i drożność rzek. Wydawnictwo Instytutu Rybactwa

Ś

ródlądowego w Olsztynie,

•

Bojarski A., Jeleński J., Jelonek M., Litewka T., Wyżga B., Zalewski J. „Zasady dobrej

praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich”. Ministerstwo Rolnictwa,

Departament Zasobów Wodnych. Warszawa 2005r..

Niezależnie od tych zaleceń rozwiązania urządzeń służących migracji ryb należy na

etapie koncepcji i etapie projektu technicznego uzgadniać z RZGW w Krakowie.

2.3.8.

Urządzenia kontrolno-pomiarowe

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

W związku z zagrożeniem występującym w przypadku gwałtownego przyboru wód w

warunkach

górskich

niezbędne

jest

zapewnienie

automatycznego

sterowania

zamknięciami progu i pracą elektrowni oraz wzajemnego ich powiązania.

Ponadto dla kontroli stanu technicznego stopnia konieczne jest zamontowanie obok

urządzeń sterowania i automatyki poniższych urządzeń kontrolno-pomiarowych:

−

zdublowanych czujników poziomów wody na górnym i dolnym stanowisku,

−

łat wodowskazowych na górnym i dolnym stanowisku,

−

reperów powierzchniowych na głównych obiektach progu i elektrowni.

2.3.9.

Stabilność dna i brzegów w zasięgu oddziaływania progu

W związku z możliwością wystąpienia dużych prędkości w czasie przepływu wód

powodziowych należy dno i skarpy koryta powyżej jazu ubezpieczać na długości 10-20m

(w zależności od wysokości piętrzenia) przy pomocy grubego narzutu kamiennego lub

koszy siatkowo-kamiennych (wkopanych w podłoże).

Należy sprawdzać odporność brzegów na wystąpienie ich osunięć po spiętrzeniu wody,

szczególnie w przypadku obecności gruntów spoistych podatnych na utratę stateczności

w przypadku szybkiego obniżenia poziomu wody (ciśnienie spływowe) i w razie

potrzeby podejmować niezbędne zabezpieczenia (drenaże, ubezpieczenia, mury

oporowe).

Na odcinkach o dłuższych spiętrzeniach należy brać pod uwagę możliwość wystąpienia

abrazji i konieczność przeciwdziałania jej przez ubezpieczenie narzutem kamiennym,

ż

wirem lub obsiew trawą, obsadzenie drzewami lub krzewami.

Zabezpieczenie dna i brzegów dolnym stanowisku progu piętrzącego – wg p.2.3.5.

2.4.

UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ HYDROENERGETYCZNYCH

2.4.1.

Prace studialne i przygotowawcze

W ramach wstępnego rozpoznania należy określić możliwość lokalizacji, zakres

przewidywanych spiętrzeń i występujące w tym zakresie uwarunkowania terenowe i

techniczne (ograniczenia ze względu na istniejącą zabudowę i wpływ na tereny przyległe),

przybliżony odpływ dyspozycyjny (z uwzględnieniem przepływu biologicznego i innych

odbiorców), zakres niekorzystnego wpływu na środowisko i wynikające stąd ograniczenia,

stan prawny gruntów, możliwości odbioru energii (warunki przyłączenia elektrowni do

sieci).

2.4.2.

Analiza techniczno-ekonomiczna uzasadniająca budowę elektrowni.

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

Możliwość i celowość budowy małej elektrowni wodnej powinna wynikać z

przeprowadzonej analizy techniczno ekonomicznej uwzględniającej uwarunkowania

lokalizacji, wielkość optymalnego przełyku instalowanego, uzyskiwane spady netto,

wielkość spodziewanej rocznej produkcji energii elektrycznej (na podstawie krzywej sum

czasów

trwania

mocy)

i

prognozowanych

wpływów

finansowych,

wielkość

przewidywanych nakładów inwestycyjnych oraz czas zwrotu poniesionych kosztów.

2.4.3.

Kształtowanie budowli hydroenergetycznych

W zależności od usytuowania budynku elektrowni względem budowli piętrzącej i jej

rodzaju oraz sposobu doprowadzenia wody do elektrowni wyróżnia się elektrownie

przyjazowe, derywacyjne i przyzaporowe.

Elektrownie przyjazowe – podstawowy typ elektrowni rozpatrywany w niniejszym

opracowaniu.

Usytuowane są zazwyczaj przy brzegu cieku obok budowli piętrzącej i stanowią jego

element.

Rozwiązania elektrowni nie powinny znacząco ograniczać przepływu wód powodziowych,

zapewniać dojazd do budynku elektrowni dla montażu urządzeń, dostęp dla obsługi

również w czasie powodzi lub w razie jego braku – zapewniać możliwość niezawodnego,

automatycznego sterowania pracą elektrowni i zamknięć w przypadku gwałtownego

przyboru wód.

Wlot do elektrowni powinien być tak rozwiązany aby uniemożliwiał wprowadzenie

rumowiska z cieku do elektrowni i nie zakłócał pracy przepławki.

Rozwiązania wylotu z elektrowni powinny zapewniać stabilność dna i brzegów na dolnym

stanowisku.

Elektrownie derywacyjne (typ nie zalecany) – Charakteryzują się wyraźnym rozdziałem

wód cieku na wody przepływające przez obiekt piętrzący oraz wody przepływające przez

derywację i elektrownię. Elektrownie tego typu obejmują kanał górny (lub rurociąg) z

ujęciem wody z budowli piętrzącej, położony w pewnym oddaleniu budynek elektrowni

oraz kanał dolny. Ze względu na położenie na terenie zalewowym podlegają takim samym

wymaganiom jak elektrownie przyjazowe.

Inne rozwiązania

Wymagają indywidualnego rozpatrzenia.

2.4.4.

Wymagania dotyczące budynku elektrowni

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

W warunkach niskich piętrzeń przy pomocy progów piętrzących wodę do poziomu wody

brzegowej występuje zatapianie budowli piętrzących i elektrowni przez wody

powodziowe.

Budynek elektrowni jako obiekt zatapialny powinien spełniać następujące wymagania:

−

powinien być całkowicie hermetyczny z zapewnieniem szczelności ścian, stropu,

drzwi wejściowych oraz wszelkich innych otworów,

−

poziom stropodachu elektrowni powinien uwzględniać technologiczne

rozwiązania

elektrowni,

konieczność

uzyskania

koniecznych

wysokości

pomieszczeń eksploatacyjnych i w przypadku wejścia do elektrowni przez

stropodach (brak szybu z klatką schodową i dojścia kładką z obwałowania) -

powinien być wzniesiony nie mniej niż 0,3-0,5m ponad poziom wody brzegowej,

−

w przypadku bliskiego położenia wału przeciwpowodziowego lub wysokiego

brzegu poziom stropodachu elektrowni (jeśli pozwalają na to rozwiązania

funkcjonalne) może być na poziomie brzegu (lub wyżej) a dostęp do budynku

elektrowni zapewniają szyb z klatką schodową, (wyprowadzeniem przewodów

wentylacyjnych, kabli energetycznych i sterowniczych) i kładką od wału lub

wysokiego brzegu wzniesioną z odpowiednim zapasem ponad zwierciadło wody

obliczeniowej w danym przekroju zgodnie z przepisami 1.2.7,

−

wszelkie urządzenia zewnętrzne jak: czyszczarki krat, podnośniki i.t.p. powinny

zapewniać możliwość okresowego demontażu i być odpowiednio zakotwione,

−

drogi, place, chodniki itp. powierzchnie w bezpośrednim otoczeniu elektrowni

powinny być ubezpieczone w sposób trwały przeciwdziałający rozmyciu.

2.4.5.

Zabezpieczenia elektrowni przed dopływem zanieczyszczeń pływających i

transportem rumowiska

Zanieczyszczenia pływające – zatrzymywane na kratach i usuwane.

Zabezpieczenie przed dopływem rumowiska – przez zastosowanie upustu płuczącego lub

położenie korony progu wlotu do elektrowni wyżej niż korony części stałej progu

wodnego.

2.4.6.

Zapobieganie stratom ryb w turbinach elektrowni

Należy dążyć do zminimalizowania strat w ichtiofaunie przez:

stosowanie turbin wolnobieżnych,

ochronę ryb przed dopływem ryb do turbin przez stosowanie:

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

−

ekranów z krat o odpowiednim prześwicie,

−

innych barier np. elektryczno - elektronicznych, dźwiękowych, świetlnych

lub kurtyn z pęcherzyków powietrza.

2.4.7.

Charakter pracy MEW

Ze względu na uwarunkowania terenowe i ograniczenia środowiskowe nowo

projektowane małe elektrownie wodne charakteryzują się brakiem lub bardzo małą

pojemnością zbiornika retencyjnego na górnym stanowisku progu piętrzącego dlatego też –

w większości przypadków będą to elektrownie przepływowe.

2.5.

UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA WODĄ

2.5.1.

Ustalenia ogólne

Pobór wody przez przepławkę lub w razie potrzeby – przepływ biologiczny, mają

pierwszeństwo przed poborem dla elektrowni i rozwiązania techniczne powinny to

zapewniać.

Gdy przepływ przez przepławkę jest mniejszy od przepływu biologicznego w cieku w

przekroju elektrowni - należy w okresie postoju elektrowni zapewnić odpływ biologiczny

poniżej budowli piętrzacej.

W przypadku rozwiązań derywacyjnych należy zapewnić stały przepływ biologiczny

poniżej obiektu piętrzącego.

Pobór wody przez elektrownie nie może ograniczać poboru wody przez innych

użytkowników w zakresie ujętym w pozwoleniu wodno-prawnym ani poboru wody przez

przepławkę.

2.5.2.

Gospodarowanie wodą w okresie podwyższonych stanów

W początkowej fazie przyboru wód część przepływu odpowiadająca przełykowi

instalowanemu przepływa przez elektrownię a pozostała przez odpowiednio obniżone

zamknięcia.

Gdy wzrost przepływu doprowadzi do zmniejszenia spadu do wielkości minimalnej dla

zastosowanych hydrozespołów następuje zatrzymanie elektrowni i całkowite położenie

zamknięć a całość przepływu odprowadzana jest tylko przez jaz.

2.5.3.

Gospodarowanie wodą w okresie suszy

Gdy Q

pn

>>>>

Q

Emin

tj. przepływ w cieku netto (tzn. z uwzględnieniem przepływu

przeznaczonego dla przepławki i ewentualnie na odpływ biologiczny) jest większy od

minimalnego przełyku dla danego hydrozespołu – praca elektrowni jest zachowana.

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

Gdy Q

pn

<<<<

Q

Emin

– przepływ cieku jest niewystarczający, praca elektrowni jest

wstrzymana. Zachowany jest jedynie odpływ przez przepławkę lub w razie potrzeby –

odpływ biologiczny

2.6.

UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE UTRZYMANIA, KONSERWACJI I

EKSPLOATACJI OBIEKTÓW

Stosownie do postanowień Art.64 Ustawy Prawo Wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239

poz.2019 z późn. zm.) do zapewnienia obsługi, bezpieczeństwa oraz właściwego

funkcjonowania urządzeń wodnych znajdujących się na śródlądowych wodach

powierzchniowych (z uwzględnieniem wymagań wynikających z warunków utrzymania

wód) zobowiązany jest właściciel tych urządzeń. Ponadto właściciel budowli piętrzącej

jest zobowiązany zapewnić prowadzenie badań i pomiarów umożliwiających ocenę stanu

i bezpieczeństwa budowli.

Koszty utrzymywania urządzeń wodnych ponosi ten, kto odnosi z nich korzyści tj.

właściciel, ewentualnie partycypują w nich inni użytkownicy w zakresie ustalonym w

pozwoleniu wodnoprawnym.

Ponadto zgodnie z Art. 20 Ustawy Prawo Wodne – korzystanie dla potrzeb energetyki

wodnej z gruntów pokrytych wodami stanowiących własność Skarbu Państwa wymaga

zawarcia umowy ich użytkowania i ponoszenia corocznej opłaty w wysokości określonej

w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dn. 18 stycznia 2006 r w sprawie wysokości opłat

rocznych za oddanie w użytkowanie gruntów pokrytych wodami (Dz.U. Nr 13 z 2006r.

p.90).

Właściciel lub zarządca obiektu zobowiązany jest utrzymywać i użytkować obiekt

zgodnie z wymaganiami Art. 5 i Art.61 Ustawy Prawo Budowlane(tekst jednolity Dz.U.

2006 r. Nr 156, poz.1118)

2.7.

WPŁYW NA KORYTO CIEKU, TERENY PRZYBRZEśNE I WARUNKI

PRZEPŁYWU

Spiętrzenia realizowane dla potrzeb małej energetyki nie mogą:

−

zatapiać wylotów drenaży i kanalizacji,

−

powodować zagrożenia dla kładek (trwałych) i mostów wskutek zmniejszenia ich

ś

wiatła,

−

stanowić zagrożenia dla istniejących przekroczeń elementami uzbrojenia terenu,

−

naruszać stabilności dna i brzegów w granicach oddziaływania obiektu

piętrzącego,

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

−

niekorzystnie wpływać na istniejące obiekty piętrzące i budowle regulacyjne,

−

powodować ograniczeń w korzystaniu z wody lub w dostępie do wody,

−

ograniczać przepustowości koryta w warunkach powodziowych,

−

wykorzystywać istniejących obwałowań przeciwpowodziowych do zwiększania

spadu (spiętrzenie wewnątrz obwałowań),

−

trwale ograniczać ruch rumowiska,

−

niekorzystnie wpływać na użytkowanie terenów przybrzeżnych (nadmierne

podniesienie poziomu wód gruntowych zwiększenie częstotliwości zalewania),

3.

UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE I PRZYRODNICZE

3.1.

OBSZARY WYŁĄCZONE Z MOśLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI

MAŁEJ ENERGETYKI

Parki narodowe i rezerwaty przyrody

W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody obowiązuje całkowity zakaz

realizacji tego typu inwestycji stosownie do ustaleń Art. 15.1 p.1) Ustawy z dnia 16

kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody (Dz.U. Nr.92 z dn. 30 kwietnia 2004r. p.880)

3.2. OBSZARY O OGRANICZONEJ MOśLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI

MAŁEJ ENERGETYKI

3.2.1. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu

Na podstawie przepisów Art.17 ust.1 i Art. 24 ust.1 p. 2) i 6) Ustawy z dnia 16 kwietnia

2004 r. O ochronie przyrody (Dz.U. Nr.92 z dn. 30 kwietnia 2004r. p.880) w odniesieniu

do niektórych terenów położonych w obrębie parku krajobrazowego lub obszaru

chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone zakazy realizacji przedsięwzięć

mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu Art. 51 ustawy z dn.27

kwietnia 2001r Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62 poz.627 z późn. zm.).

Do takich przedsięwzięć w świetle przepisów § 2 ust.1 pkt 62 i 63 Rozporządzenia

Rady Ministrów z dn. 9 listopada 2004r w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć

mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań

związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu

na środowisko (Dz.U. Nr.257 poz.2573 z późn. zm.) należą wchodzące w skład budowli

małej energetyki wodnej:

- budowle piętrzące wodę lub inne urządzenia mające na celu piętrzenie wody na

wysokość nie mniejszą niż jeden metr,

- kanały odkryte lub rurociągi (z wyłączeniem przyłączy doprowadzających wodę do

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

budynku).

Zakaz realizacji może także wynikać z zakazu dokonywania zmian stosunków wodnych

lub wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu.

Informacji co do obowiązujących zakazów należy poszukiwać w przepisach prawa

miejscowego.

Ewentualne odstępstwa od zakazów należy uzgadniać w odniesieniu do parków

krajobrazowych z wojewodą, który wydał rozporządzenie o utworzeniu parku

krajobrazowego a w odniesieniu do obszaru chronionego krajobrazu - z wojewodą który

wydał rozporządzenie lub z radą gminy w przypadku gdy obszar ten został wyznaczony

na podstawie uchwały rady gminy.

3.2.2.

Wyznaczone i projektowane obszary Natura 2000.

Na obszarach Natura 2000 występują istotne ograniczenia w realizacji inwestycji małej

energetyki ze względu na zakaz podejmowania działań mogących w istotny sposób

pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w

istotny sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony

obszar Natura 2000.

Przedsięwzięcia o potencjalnym wpływie na obszar Natura 2000 podlegają ocenie

oddziaływania na środowisko pod względem ewentualnych skutków w odniesieniu do

siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których został wyznaczony

obszar natura 2000.

Na postawie powyższej oceny, w razie stwierdzenia braku negatywnego wpływu,

właściwy miejscowo wojewoda, po uzyskaniu opinii właściwej miejscowo rady gminy,

zezwala na realizację przedsięwzięcia.

3.2.3.

Tereny, na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci

pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub

zespołów przyrodniczo – krajobrazowych.

W stosunku do tych form ochrony przyrody mogą być wprowadzone zakazy;

- przekształcania obszaru lub obiektu,

- wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu,

- dokonywania zmian stosunków wodnych,

- uszkadzania gleby.

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

W przypadku potencjalnego wpływu na w/w formy ochrony przyrody – inwestycje małej

energetyki wodnej należy uzgadniać z organem, który ustanowił daną formę ochrony

przyrody tj. z wojewodą, jeśli ustanowienie nastąpiło w drodze rozporządzenia lub z radą

gminy gdy ustanowienie nastąpiło w drodze uchwały rady gminy (gdy wojewoda nie

podjął działań w tym zakresie).

3.2.4. Obszary, na których realizacja tego typu obiektów jest sprzeczna z ustaleniami

celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych – zawarte w

planach gospodarowania wodami na obszarze dorzecza oraz warunkach korzystania z

wód regionu wodnego (po ustanowieniu tych warunków)

Należy stosować się do ograniczeń w zakresie poboru wód powierzchniowych i

wykonywania nowych urządzeń wodnych na obszarach chronionych, przeznaczonych do

ochrony siedlisk i gatunków ustanowionych w ustawie o ochronie przyrody, dla których

utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie oraz

obszarów przeznaczonych do ochrony gatunków zwierząt wodnych o znaczeniu

gospodarczym (Ustawa Prawo wodne Art.113 ust. 4 p. 6), Art. 115. ust.1 p.d) - Dz.U.

Nr.239 z dn.7 grudnia 2005r. z późn. zm.)

3.3.

OBSZARY DOPUSZCZONE DO REALIZACJI INWESTYCJI MAŁEJ

ENERGETYKI

3.3.1.

Uwarunkowania formalne

a)

Zgodnie z przepisami p. 1.2.6. §3 ust.1pkt 62 i 63 – realizacja budowli piętrzących

wodę na wysokość nie mniejszą niż 1m (a do takich należą obiekty małej energetyki)

oraz kanałów odkrytych lub rurociągów służących do przesyłania wody (element

elektrowni derywacyjnej), jako mogących oddziaływać niekorzystnie na środowisko

– jest dopuszczalna wyłącznie po uzyskaniu decyzji o środowiskowych

uwarunkowaniach wydawanej w odniesieniu do rozpatrywanych budowli przez

wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Ustalenia zawarte w powyższej decyzji muszą być respektowane w przyjętych

rozwiązaniach.

b) Organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach stwierdza

w drodze postanowienia czy wymagane jest opracowanie raportu o oddziaływaniu

przedsięwzięcia na środowisko (i jaki powinien być jego zakres) czy też nie występuje

potrzeba opracowania raportu.

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

c) Przeprowadzenie postępowania w sprawie oceny oddziaływania planowanego

przedsięwzięcia na środowisko warunkuje wydanie:

−

decyzji o warunkach zabudowy terenu,

−

pozwolenia na budowę,

−

pozwolenia wodnoprawnego.

3.3.2.

Uwarunkowania szczegółowe:

Zgodnie z przepisami Ustawy Prawo Wodne Art. 22, 25 - 26 i 63 – należy:

−

Ograniczyć do niezbędnego minimum przekształcenie istniejącej rzeźby terenu,

co oznacza jak najmniejszą ingerencję w naturalny układ koryta cieku,

ograniczanie zakresu robót ziemnych, stosowanie nachyleń skarp dostosowanych

do występujących w danej okolicy, dostosowanie bezpośredniego otoczenia

wykonanej budowli do otoczenia naturalnego, unikanie linii prostych, rozległych

płaszczyzn,

−

Stosować do ubezpieczeń w miarę możliwości materiały naturalne, narzut

kamienny, roślinność,

−

Umożliwić migrację ryb o ile jest to uzasadnione lokalnymi warunkami,

−

Zapobiegać stratom ryb w turbinach elektrowni,

−

Zapewnić ochronę a w razie potrzeby rekultywację wodnej i lądowej roślinności

nadbrzeżnej. Ograniczyć do niezbędnego minimum wycinkę drzew i krzewów.

Usuwaną pod inwestycje darń należy wyciąć, składować i wykorzystać przy

odtworzeniu pokrywy roślinnej po zakończeniu budowy,

−

Umożliwiać przynajmniej okresowy transport rumowiska,

−

Zapewnić swobodny spływ lodów i wody.

3.3.3.

Warunki prowadzenia robót budowlanych

1)

Roboty należy prowadzić poza okresami tarła istotnych gospodarczo gatunków ryb

i okresem lęgowym ptaków,

2)

Przy przeprowadzaniu wód budowlanych należy w maksymalnym stopniu

wykorzystywać istniejące starorzecza i odnogi,

3)

Przy zabezpieczaniu wykopu budowlanego, preferuje się ścianki szczelne, grodze

kaszycowe lub worki z piaskiem. Grodze ziemne powinny być wykonywane z

materiału pochodzącego z wykopu budowlanego,

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

4)

Jeśli pozwalają na to warunki terenowe należy unikać jednoczesnego prowadzenia

robót na całej szerokości koryta, lecz naprzemiennie przy obu brzegach,

pozostawiając swobodny przepływ przy przeciwległym brzegu,

5)

Należy ograniczać długości tras przemieszczania mas ziemnych w obrębie koryta

cieku,

6)

Należy unikać naruszania naturalnego opancerzenia dna poza obszarem wykopu

budowlanego,

7)

Poza granicami wznoszonej budowli należy dążyć do zachowania kształtu

morfologicznego koryta i dna cieku z łagodnymi przejściami do obrysu budowli

ubezpieczonymi narzutem kamiennym i roślinnością,

8)

Należy dbać o ochronę naturalnej roślinności nadbrzeżnej w czasie prowadzenia

robót budowlanych,

9)

Należy unikać działań powodujących długotrwałe (całodobowe) zmącenie wody.