„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Ewa Hartman

Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy wykonywaniu
instalacji sanitarnych 713[02].Z1/2/3/4.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Piotr Czerwiński
mgr inż. Elwira Krzemieniewska



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Marzena Więcek



Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając



Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[02].Z1/2/3/4.01:
„Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy wykonywaniu instalacji sanitarnych”.
Jednostka jest wspólna dla modułów: 713[02]Z1 – Technologia montażu instalacji
wodociągowych i kanalizacyjnych, 713[02]Z2 – Technologia montażu instalacji centralnego
ogrzewania, 713[02]Z3 – Technologia montażu instalacji gazowych, 713[02]Z4 –
Technologia montażu instalacji wentylacyjnych i klimatyzacji.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

12

5.1. Prace pomiarowe

12

5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy wykonywaniu instalacji

sanitarnych w budynku

14

5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Prace przygotowawczo-zakończeniowe w instalacjach sanitarnych

wykonywanych poza budynkiem

16

5.3.1. Ćwiczenia 16
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

18

7. Literatura

29

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Prace przygotowawczo-
zakończeniowe przy wykonywaniu instalacji sanitarnych”, który będzie pomocny
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter instalacji
i urządzeń sanitarnych 713[02].
W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne,
− wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności

praktycznych,

− wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:

− pokazu z objaśnieniem,
− tekstu przewodniego,
− metody projektów,
− ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:

− plan testu w formie tabelarycznej,
− punktacje zadań,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,
− kartę odpowiedzi,
− zestaw zadań testowych,
− test „próba pracy”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

713[02].Z3.05

Instalowanie urządzeń gazowych

713[02].Z3

Technologia montażu instalacji gazowych

713[02].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo – zakończeniowe
przy wykonywaniu instalacji sanitarnych

713[02].Z1/2/3/4.03

Montaż instalacji z rur miedzianych

713[02].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[02].Z3.04

Montaż instalacji gazowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

– korzystać z różnych źródeł informacji,
– stosować terminologię budowlaną,
– odróżniać technologię wykonania budynku,
– przestrzegać zasad bhp, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
– stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
– rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
– odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
– posługiwać się dokumentacją budowlaną,
– wykonywać przedmiary i obmiary robót,
– wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
– organizować stanowiska składowania i magazynowania materiałów,
– transportować materiały budowlane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

− wykonać prace przygotowawczo-zakończeniowe w instalacjach sanitarnych zgodnie

z obowiązującymi przepisami bhp, ochrony ppoż. i przeciwporażeniowymi,

− zorganizować stanowisko pracy do wykonywania instalacji sanitarnych,
− dobrać materiały do wykonywania napraw budowlanych na powierzchniach: ścian,

podłóg i sufitów w zależności od rodzaju ich wykończenia,

− wykonać trasowanie miejsc wykonania otworów i bruzd w przegrodach budowlanych,
− dobrać sprzęt i narzędzia do wykonania bruzd i otworów w przegrodach budowlanych,
− wykonać otwory i bruzdy w przegrodach budowlanych,
− wykonać wykopy w obrębie budynku i poza nim,
− zabezpieczyć wykop,
− ułożyć przewody instalacji sanitarnej w wykopach,
− zasypać wykop,
− dobrać materiały izolacyjne oraz narzędzia i sprzęt do wykonywania izolacji stosowanych

w instalacjach sanitarnych,

− wykonać izolację instalacji sanitarnych,
− zlikwidować stanowisko do wykonywania instalacji sanitarnych,
− rozliczyć robociznę i materiały wykorzystane podczas prac przygotowawczo-

zakończeniowych,

− posłużyć się dokumentacją techniczną budowlano-architektoniczną i instalacyjną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 713[02]
Moduł: Technologia montażu instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 713[02]Z1,

Technologia montażu instalacji centralnego ogrzewania 713[02]Z2,
Technologia montażu instalacji gazowych 713[02]Z3,
Technologia montażu instalacji wentylacyjnych i klimatyzacji 713[02]Z4.

Jednostka modułowa: Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy wykonywaniu instalacji

sanitarnych 713[02].Z1/2/3/4.01

Temat: Zapotrzebowanie materiałowe do prac zakończeniowych przy wykonywaniu

instalacji sanitarnej.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności przedmiarowania robót i przygotowania

zestawienia materiałowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− określić zakres prac,
− wykonać przedmiar robót,
− określić rodzaj potrzebnych materiałów,
− obliczyć ilość potrzebnych materiałów,
− wykonać zestawienie materiałowe.
Metody nauczania-uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne,
− metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− grupowa,
− indywidualna.

Strategia: uczenie się przez doświadczenie

Czas: 135min.
Środki dydaktyczne:

− dokumentacja techniczna,
− Katalogi Nakładów Rzeczowych,
− kalkulator,
− wzór tabeli: zestawienie materiałowe,
− instrukcja do wykonania ćwiczenia.

Przebieg zajęć:

1. Sprawy organizacyjne.
2. Omówienie celów zajęć.
3. Objaśnienie tematu.
4. Wydanie uczniom materiałów do wykonywania ćwiczenia: dokumentacji technicznej,

instrukcji, katalogów, wzoru tabeli: zestawienie materiałowe.

5. Realizacja tematu:

− uczniowie w grupach zapoznają się z dokumentacją techniczną,
− określają zakres prac do wykonania,
− wykonują przedmiar robót,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

− określają rodzaj potrzebnych materiałów,
− obliczają ilość potrzebnych materiałów,
− zapisują wyniki w tabeli,
− nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga rozwiązywać problemy.

6. Liderzy grup wskazują problemy, z jakimi spotkali się podczas wykonywania ćwiczenia.
7. Liderzy grup prezentują przygotowane zestawienie materiałowe.
8. Uczniowie porównują swoje prace – dyskutują.
9. Liderzy dokonują oceny członków grupy (ich zaangażowania w pracę zespołową),
10. Nauczyciel podsumowuje zaprezentowane ćwiczenia – wyjaśnia problemy, z którymi

spotkali się uczniowie.

11. Nauczyciel dokonuje oceny grup.

Zakończenie zajęć
Praca domowa
Na podstawie otrzymanych materiałów (dokumentacja techniczna, tabela z Katalogu
Nakładów Rzeczowych) wykonaj przedmiar prac związanych z wykuciem bruzdy poziomej
w ścianie z cegły na zaprawie cementowo-wapiennej pod instalację sanitarną w łazience.
Po analizie tabeli KNR napisz, od czego zależy pracochłonność wykuwania bruzd i jakie jest
zapotrzebowanie materiałowe.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 713[02]
Moduł: Technologia montażu instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 713[02]Z1,

Technologia montażu instalacji centralnego ogrzewania 713[02]Z2,
Technologia montażu instalacji gazowych 713[02]Z3,
Technologia montażu instalacji wentylacyjnych i klimatyzacji 713[02]Z4.

Jednostka modułowa: Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy wykonywaniu instalacji
sanitarnych 713[02].Z1/2/3/4.01

Temat: Wykuwanie otworów i bruzd w ścianie murowanej z cegły ceramicznej

pełnej zgodnie z załączoną dokumentacją.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności stosowania narzędzi do wykuwania bruzd

i otworów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− odczytać dokumentację techniczną,
− zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
− dobrać sprzęt i narzędzia do trasowania i wykuwania bruzd,
− wykonać trasowanie instalacji sanitarnej zgodnie z dokumentacją techniczną,
− posłużyć się sprzętem do wykuwania bruzd,
− wykuć bruzdę wg wytrasowanych linii,
− ocenić jakość swojej pracy.

Metody nauczania-uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne,
− metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− grupowa,
− indywidualna.

Strategia: uczenie się przez doświadczenie

Czas: 90 minut.
Środki dydaktyczne:

− dokumentacja techniczna,
− instrukcja do wykonania ćwiczenia,
− przymiar taśmowy,
− przymiar składany,
− kątowniki,
− rysiki,
− cyrkle,
− ryśnik,
− punktak,
− drabina,
− młotek,
− przecinak,
− rylec,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

− wiertarka.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia
Przedmiotem ćwiczenia jest wytrasowanie i wykonanie bruzdy w murze z cegły według
załączonej dokumentacji.

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów
z tokiem lekcji.

FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE
1. Co to jest bruzda i w jakim celu wykonujemy bruzdy?
2. Przy pomocy jakich narzędzi trasujemy położenie instalacji sanitarnej?
3. Od czego zależy dobór narzędzi do trasowania położenia instalacji sanitarnej?
4. Przy pomocy jakich narzędzi wykuwamy bruzdy?
5. Od czego zależy dobór narzędzi do wykuwania bruzd?
6. Od czego zależy przekrój porzeczny bruzdy?

PLANOWANIE
1. Ustal na podstawie dokumentacji, z jakich materiałów wykonana jest przegroda.
2. Ustal, na podstawie dokumentacji, jaki przebieg ma instalacja sanitarna (odczytaj długości

odcinków prostych, promienie zaokrągleń, kąty).

3. Ustal, jakimi narzędziami wykonasz trasowanie instalacji sanitarnej.
4. Zaplanuj kolejność czynności do wykucia bruzdy.
5. Zaplanuj czynności końcowe po wykuciu bruzdy.

UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1. Odczytaj na podstawie dokumentacji, z jakich materiałów wykonana jest przegroda.
2. Dokonaj zgodnie z zaplanowanymi czynnościami trasowania przebiegu instalacji.
3. Sprawdź poprawność wykonanego trasowania.
4. Wykuj bruzdę przy pomocy wcześniej dobranych narzędzi.
5. Zwróć uwagę na prawidłowość i dokładność twojej pracy.
6. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
7. Zagospodaruj odpady.
8. Uporządkuj stanowisko po wykonaniu ćwiczenia.
9. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE
1. Czy prawidłowo odczytano z dokumentacji długości odcinków i promienie łuków?
2. Czy prawidłowo zostały dobrane narzędzia do trasowania?
3. Czy prawidłowo posługiwano się narzędziami?
4. Czy prawidłowo dokonano trasowania?
5. Czy prawidłowo dobrano narzędzia do wykucia bruzd?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

6. Czy prawidłowo posługiwano się narzędziami?
7. Czy prawidłowo wykuto bruzdy?
8. Czy utrzymywano ład i porządek na stanowisku pracy?
9. Czy uporządkowano stanowisko po wykonaniu ćwiczenia?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały ukształtowane, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Na podstawie dotychczas zdobytych wiadomości odpowiedz na pytania:
− W jakich przegrodach nie ma potrzeby wykonywania bruzd pod instalacje?
− Gdzie wówczas umieszczamy instalacje?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety oceniające dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności

podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Prace pomiarowe

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź zapotrzebowanie materiałowe w celu uzupełnienia ubytków w murze po

ułożeniu instalacji na podstawie załączonej dokumentacji technicznej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) przeanalizować zakres robót przygotowawczo-zakończeniowych,
4) sporządzić wykaz zaplanowanych robót,
5) wykonać przedmiar zaplanowanych robót,
6) obliczyć na podstawie Katalogu Nakładów Rzeczowych ilość potrzebnych materiałów,
7) zapisać obliczenia w tabeli,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny ćwiczenia.

Tabela: Zestawienie materiałowe:

Lp. Rodzaj

robót

Przedmiar Materiały Nakład Zapotrzebowanie

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dokumentacja techniczna,
− Katalogi Nakładów Rzeczowych,
− kalkulator,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

− wzór tabeli: zestawienie materiałowe,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2
Wykonaj trasowanie układu instalacji sanitarnej według załączonej dokumentacji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) zapoznać się z instrukcją bhp,
4) przygotować stanowisko pracy: dobrać narzędzia pomiarowe i narzędzia do trasowania,
5) wykonać trasowanie instalacji sanitarnej zgodnie z dokumentacją techniczną,
6) sprawdzić wykonane pomiary,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dokumentacja techniczna,
− przymiar kreskowy,
− przymiar taśmowy,
− przymiar składany,
− suwmiarka,
− kątowniki,
− rysiki,
− cyrkle,
− ryśnik,
− rylec,
− punktak,
− drabina,
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy wykonywaniu

instalacji w budynku

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykuj otwór i bruzdę w ścianie murowanej z cegły ceramicznej pełnej zgodnie

z załączoną dokumentacją.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) zapoznać się z instrukcją bhp,
4) przygotować stanowisko pracy: dobrać narzędzia pomiarowe i do trasowania oraz

narzędzia do prac budowlanych,

5) wykonać trasowanie instalacji sanitarnej zgodnie z dokumentacją techniczną,
6) wykuć otwór i bruzdę w ścianie,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Wyposażenie stanowiska pracy:

– dokumentacja techniczna,
– przymiar kreskowy,
– przymiar taśmowy,
– przymiar składany,
– suwmiarka,
– kątowniki,
– rysiki,
– cyrkle,
– ryśnik,
– punktak,
– drabina,
– młotek,
– przecinak,
– rylec,
– wiertarka
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ćwiczenie 2

Uzupełnij ubytki w ścianie murowanej z cegły ceramicznej pełnej na zaprawie

cementowo-wapiennej po wykonaniu instalacji sanitarnej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) zapoznać się z instrukcją bhp,
4) przygotować stanowisko pracy: dobrać narzędzia i materiały do prac budowlanych,
5) przygotować zaprawę,
6) uzupełnić bruzdy i otwory w ścianie,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

Wyposażenie stanowiska pracy:

– dokumentacja techniczna,
– cegły ceramiczne pełne,
– wapno,
– cement,
– woda,
– drabina,
– skrzynia drewniana lub metalowa,
– kielnia,
– paca,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Prace przygotowawczo-zakończeniowe w instalacjach

sanitarnych wykonywanych poza budynkiem

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj izolację ciepłochronną instalacji centralnego ogrzewania w piwnicy

według załączonej dokumentacji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
2) zaplanować kolejność wykonywanych czynności,
3) dobrać materiały i narzędzia,
4) wykonać izolację,
5) sprawdzić poprawność wykonania izolacji,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne, metoda tekstu przewodniego

Wyposażenie stanowiska pracy:

– dokumentacja techniczna,
– przymiar składany,
– materiały izolacyjne,
– nóż

Ćwiczenie 2

Przygotuj teren do wykonania wykopu pod ułożenie instalacji wodociągowej według

załączonej dokumentacji.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp,
3) dobrać narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

4) wyznaczyć krawędzie wykopu wzdłuż wytyczonej trasy,
5) usunąć nawierzchnię i złożyć ją zgodnie z przyjętymi zasadami,
6) uporządkować teren,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, metoda tekstu przewodniego

Wyposażenie stanowiska pracy:

– dokumentacja techniczna,
– przymiar taśmowy,
– szpadel,
– kilof,
– łopata,
– literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montaż instalacji z rur
miedzianych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

− zadania 1-15 są z poziomu podstawowego,
− zadania 16-20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie 10

÷11 zadań z poziomu podstawowego,

-

dostateczny – za rozwiązanie 12

÷14 zadań z poziomu podstawowego,

-

dobry – za rozwiązanie 15 lub 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu

ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 17

÷20 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu
Klucz odpowiedzi

Nr

zadania

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymaga

ń

Poprawna

odpowiedź

1

Wyjaśnić sposób dokonywania pomiarów
bezpośrednich.

B P

C

2

Wskazać dokładność pomiarów przy
zastosowaniu przymiaru taśmowego.

A P

B

3 Rozróżnić przyrządy do trasowania.

A

P

D

4 Wyjaśnić cel trasowania.

B

P

A

5 Rozpoznać pojęcie: ubytek materiału. A

P

C

6

Rozróżnić narzędzia do wykuwania bruzd
i otworów.

A P

C

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Nr

zadania

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymaga

ń

Poprawna

odpowiedź

7 Dobrać narzędzia do robót murowych.

C

P

B

8

Dostosować

kąt pochylenia drabiny

przystawnej do zasad bezpieczeństwa.

C P

D

9 Dobrać zastosowanie drabin.

C

P

C

10

Wskazać osobę odpowiedzialną za prace
pomiarowe.

A P

C

11

Zastosować zasady wykonywania
wykopów.

C P

A

12 Zastosować zasady odwadniania wykopów.

C

P

C

13 Dobrać materiały termoizolacyjne.

C

P

D

14 Zidentyfikować proces korozji metali.

A

P

D

15

Wskazać zastosowanie piaskowania
i śrutowania.

A P

C

16

Określić cel stosowania płaszcza
ochronnego
w instalacjach termicznych.

B PP

C

17 Obliczyć szerokość wykopu pod instalację. C PP

C

18

Zastosować zasady bhp podczas
wykonywania robót ziemnych
zmechanizowanych.

C PP

B

19

Zastosować wymagania dotyczące
układania przewodów instalacji na gruncie.

C PP

D

20

Zastosować wymagania dotyczące
zabezpieczania ścian pionowych wykopów.

C PP

B

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących prac przygotowawczo – zakończeniowych przy

instalacjach sanitarnych. Pytania w teście są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko
jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

− w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
pytania: 16 – 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie

testu

masz

45

minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część
1) Metoda pomiarowa bezpośrednia polega na:

a) obliczeniu powierzchni pomieszczenia na podstawie pomiaru jego długości

i szerokości,

b) obliczeniu mierzonej wartości na podstawie wartości uzyskanych z pomiaru

pośredniego,

c) odczytaniu mierzonej wartości z narzędzia pomiarowego,
d) obliczeniu mierzonej wartości na podstawie wartości uzyskanych z pomiaru

bezpośredniego.

2) Przymiar taśmowy umożliwia pomiar z dokładnością do:

a) O,5 mm,
b) 1 mm,
c) 1 cm,
d) 1 dm.

3) Poniższy rysunek przedstawia:

a) komplet szczelinomierzy,
b) komplet promieniomierzy,
c) przymiary składane,
d) komplet kątowników.

4) Trasowanie jest to:

a) zaznaczanie na powierzchni ścian i stropów linii prowadzenia odcinków prostych

instalacji, miejsc wykonania gięć i przejść przez przegrody,

b) wykonanie na powierzchni ścian i stropów bruzd, wnęk i otworów,
c) przycięcie materiału izolacyjnego,
d) ułożenie przewodów instalacji sanitarnej w bruzdach.

5) Ubytkiem materiału nazywamy:

a) zmniejszenie ilości materiałów, które może wystąpić w wyniku złego gospodarowania

nim,

b) zmniejszenie jego ilości z powodu zagubienia podczas transportu,
c) zmniejszenie ilości materiałów, które może wystąpić w wyniku odpadów przy jego

obróbce na placu budowy i podczas transportu,

d) jego uszkodzenie lub zniszczenie podczas montażu.

6) Narzędzie przedstawione na poniższym rysunku służy do:

a) wykonywania bruzd,
b) wykonywanie otworów o małym przekrojach,
c) wykonywania otworów o dużych przekrojach,
d) narzucania zaprawy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

b)

a)

c)

d)

7) Które z poniższych narzędzi służy do narzucania zaprawy na mur?

8) Drabiny przystawiane do ściany należy umieszczać pod kątem:

a) prostym,
b) 30

O

-40

O

,

c) 45

O

-60

O

,

d) 65

O

-75

O.

9) Drabiny przedstawione na poniższym rysunku służą do:

a) wykonywania prac na terenie płaskim na zewnątrz budynku,
b) wykonywania prac na terenie płaskim wewnątrz budynku,
c) wykonywania prac na powierzchniach pochyłych i schodach,
d) schodzenia do wykopu,

10) Trasę przewodów instalacji sanitarnych wytycza:

a) inżynier budownictwa,
b) inżynier instalacji sanitarnych,
c) geodeta,
d) inżynier mechanik.

11) Stosy z usuniętą nawierzchnią powinny znajdować się:

a) nie bliżej niż 60 cm od krawędzi wykopu,
b) nie bliżej niż 100 cm od krawędzi wykopu,
c) nie dalej niż 60 cm krawędzi wykopu,
d) nie ma w tym zakresie wymagań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

12) Zabezpieczenie wykopu przed napływem wód powierzchniowych polega na:

a) odwodnieniu wykopu metoda igłofiltrów,
b) odwodnieniu wykopu metoda drenażu,
c) wykonaniu rowków odwadniających wzdłuż krawędzi wykopu,
d) wykonaniu rowków odwadniających na dnie wykopu wzdłuż jego ścian.

13) Izolacje termiczne wykonujemy z:

a) cementu, wapna i gipsu,
b) smoły, asfaltu i lepiku,
c) farb, olejów i lakierów,
d) styropianu, wełny mineralnej i pianki poliuretanowej.

14) Korozja metali jest to:

a) stopniowe niszczenie metali w skutek chemicznego lub elektrochemicznego

oddziaływania środowiska,

b) odkształcenie materiału na skutek różnic temperatur,
c) rodzaj izolacji termicznej instalacji sanitarnej,
d) sposób zabezpieczenia przeciwwilgociowego instalacji sanitarnej.

15) Piaskowanie i śrutowanie jest to:

a) metoda mechanicznego usuwania pyłu z powierzchni instalacji,
b) metoda ręcznego usuwania nierówności, zadziorów i wyrównywania spoin,
c) metoda mechanicznego usuwania z powierzchni rdzy, oleju, smaru, wilgoci,
d) metoda oksydowania stali.

II część
16) Płaszcz ochronny w izolacjach termicznych ma za zadanie:

a) zabezpieczyć izolację przed promieniami UV,
b) zabezpieczyć izolacje przed wilgocią,
c) zabezpieczyć izolację przed uszkodzeniami mechanicznymi,
d) zabezpieczyć izolację przed korozją.

17) Minimalna szerokość wykopu pod przewód o średnicy 100 mm , jeżeli wykop ma

obudowę wynosi:
a) 0,50 m,
b) 0,70 m,
c) 0,90 m,
d) 1,10 m .

18) Prac ziemnych nie wolno wykonywać przy użyciu koparki, jeżeli:

a) głębokość wykopu wynosi 3 m,
b) w zasięgu pracy koparki występują linie wysokiego napięcia,
c) zakres robót odpowiada 14 dniowej wydajności koparki,
d) prace prowadzone są na terenie niezabudowanym.

19) Układając przewody na dnie wykopu w gruntach skalistych należy:

a) ułożyć go na gruncie rodzimym,
b) ułożyć go na podłożu sztucznym piaskowo-tłuczniowym,
c) wykonać podłoże sztuczne z chudego betonu,
d) ułożyć go na podłożu sztucznym piaskowym.

20) Wykopy ze skarpami nie umocnionymi możemy wykonywać:

a) w gruntach spoistych, gdy głębokość wykopu nie przekracza 3 m,
b) w gruntach spoistych, gdy głębokość wykopu nie przekracza 1,5 m,
c) gdy wykop wykonujemy w gruntach sypkich,
d) bez względu na rodzaj gruntu i głębokość wykopu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy wykonywaniu instalacji
sanitarnych

Zakreśl poprawną odpowiedź poprzez postawienie znaku X przy prawidłowej
odpowiedzi. Jeżeli pomylisz się – błędną odpowiedź zakreśl kółkiem.

Odpowiedź Punktacja

Numer

pytania

a b c d

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

TEST 2
Test „próba pracy”

Zadanie: Z zestawu sprzętu pomiarowego wybierz przyrządy, które są niezbędne do
wytrasowania przebiegu instalacji sanitarnej zgodnie z dokumentacją techniczną.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłowo wykonaną czynność uczeń otrzymuje 1 punkt. Za źle wykonaną

czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający - za wykonanie prawidłowo czynności 1, 2, 3, 4, oraz 5 lub 6 lub 7 lub

8 i uzyskanie 5 punktów,

-

dostateczny - za wykonanie prawidłowo czynności 1, 2, 3, 4, 5 oraz 6 lub 7 lub

8 i uzyskanie 6 punktów,

-

dobry - za prawidłowe wykonanie czynności nr 1, 2, 3, 4, 5, 6 oraz 7 lub 8 i uzyskanie

7 punktów,

-

bardzo dobry - za wykonanie wszystkich czynności i uzyskanie 8 punktów

Kryteria oceny
Klucz

punktowania

Obszar

wymagań

Numer

cz

ynno

ści

Sprawdzana czynność

Kryterium wykonania

czynności

Punktacja

0 - 1

Zapoznanie się
z dokumentacją
zadania

1

Uczeń zapoznaje się
z dokumentacją zadania

Zapoznał się
z dokumentacją
zadania

0 lub 1

Organizacja
stanowiska
pracy

2

Uczeń organizuje
stanowisko pracy

Zorganizował
stanowisko pracy
zgodnie z wymogami
bhp i ergonomii

0 lub 1

3

Uczeń dobiera przyrządy
do wytrasowania przebiegu
instalacji

Z zestawu sprzętu
pomiarowego wybrał
przyrządy zgodnie
z zapotrzebowaniem

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

4

Uczeń dokonuje wstępnego
wytrasowania przebiegu
instalacji sanitarnej

Dokonał wstępnego
wytrasowania
przebiegu instalacji
sanitarnej

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

5

Uczeń sprawdza
z dokumentacją
prawidłowość
wytrasowania przebiegu
instalacji sanitarnej

Sprawdził
z dokumentacją
prawidłowość
wytrasowania
przebiegu instalacji
sanitarnej

0 lub 1

6

Uczeń utrzymuje ład
i porządek podczas
wykonywania ćwiczenia

Podczas wykonywania
ćwiczenia uczeń
utrzymywał ład
i porządek na
stanowisku pracy

0 lub 1

Wykonywanie
zadania
z zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

7

Uczeń porządkuje
stanowisko pracy

Uporządkował
stanowisko pracy
po wykonaniu
ćwiczenia

0 lub 1

Prezentowanie
i ocena
wykonanego
ćwiczenia

8

Uczeń prezentuje i ocenia
wykonane ćwiczenie

Ocenił jakość swojej
pracy, wskazał
ewentualne
nieprawidłowości

0 lub 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

KARTA OBSERWACJI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy wykonywaniu
instalacji sanitarnych

Z zestawu sprzętu pomiarowego wybierz przyrządy, które są niezbędne do
wytrasowania przebiegu instalacji sanitarnej zgodnie z dokumentacją techniczną.

Obszar

wymagań

Czynności oceniane i kryteria wykonania

Liczba

punktów

Czynność 1. Zapoznawanie się z dokumentacją zadania

Zapoznanie się
z dokumentacją
zadania

Kryterium wykonania: uczeń zapoznał się z dokumentacją
zadania

Czynność 2. Organizowanie stanowiska pracy

Organizacja
stanowiska pracy Kryterium wykonania: uczeń zorganizował stanowisko pracy

zgodnie z wymogami bhp i ergonomii

Czynność 3. Dobieranie przyrządów do wytrasowania
przebiegu instalacji sanitarnej
Kryterium wykonania: uczeń dobrał przyrządy
do wytrasowania przebiegu instalacji sanitarnej zgodnie
z zapotrzebowaniem

Czynność 4. Dokonywanie wstępnego wytrasowania przebiegu
instalacji sanitarnej
Kryterium wykonania: uczeń dokonał wstępnego
wytrasowania przebiegu instalacji sanitarnej

Czynność 5. Sprawdzanie prawidłowości wytrasowania
przebiegu instalacji sanitarnej
Kryterium wykonania: uczeń sprawdził prawidłowość
wytrasowania przebiegu instalacji sanitarnej

Czynność 6. Utrzymywanie ładu i porządku na stanowisku
pracy
Kryterium wykonania: uczeń utrzymywał ład i porządek

Czynność 7. Porządkowanie stanowiska pracy

Wykonywanie
zadania z
zachowaniem
przepisów bhp
i wymagań
ergonomii

Kryterium wykonania: uczeń po zakończeniu zadania
uporządkował stanowisko pracy

Czynność 8. Prezentacja i ocena wykonanego zadania

Prezentowanie
i ocena
wykonanego
zadania

Kryterium wykonania: uczeń ocenił jakość swojej pracy,
wskazał ewentualne nieprawidłowości

Łączna liczba punktów

Uzyskana ilość
punktów
i ocena

Uzyskana ocena szkolna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Przebieg testowania

INSTRUKCJA DLA NAUCZYCIELA

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania: „próba pracy” oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę ocenienia wykonywanych czynności, jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu „próba pracy”,
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom instrukcje do wykonania zadania wraz z dokumentacją, podaj czas

przeznaczony na wykonanie zadania.

8. Rozdaj uczniom zestawy sprzętu pomiarowego i do trasowania.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia wykonania ćwiczenia.

11. Wpisz do karty obserwacji wyniki przeprowadzonego testowania..
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te czynności, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z dokumentacją zadania.
3. Test „próba pracy” oceniany jest według punktacji określającej zarówno czynności

wykonywane podczas testowania, jak i ich prawidłowość.

4. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
5. Po dokonanym doborze przyrządów pomiarowych i do trasowania – dokonaj wstępnego

wytrasowania przebiegu instalacji.

6. Oceń poprawność wykonanego trasowania przebiegu instalacji poprzez porównanie go

z dokumentacją zadania.

7. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
8. Po zakończonym zadaniu uporządkuj stanowisko pracy.
9. Zaprezentuj efekty swojej pracy, wskaż trudności lub niedociągnięcia.
10. Na rozwiązanie

testu

masz

30

minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja z dokumentacją zadania,

–

zestaw sprzętu pomiarowego i do trasowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

7. LITERATURA

1. Baur G.: Technologia instalacji wodociągowych i gazowych. Część 1. Instalacje

wodociągowe. Podręcznik do nauki zawodu. Rea, Warszawa 1998

2. Dyjuk B.: Murarz. Podręcznik ucznia. Wydawnictwo REA, Warszawa 1999
3. Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa

1998

4. Górecki A., Michalski K.: Instalacje wodociągowe, ogrzewcze i gazowe z miedzi.

Poradnik. Polskie Centrum Promocji Miedzi, Wrocław 2000

5. Heidrich Z.: Wodociągi i kanalizacja cz.1. Wodociągi. WSiP, Warszawa 1992
6. Krygier K., Dieslowski S.: Instalacje sanitarne cz. 2. Podręcznik dla szkoły zasadniczej

i technikum. WSiP, Warszawa 1998

7. Mirski J.: Budownictwo z technologią 3. WSiP, Warszawa 1998
8. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią 1. WSiP, Warszawa 1995
9. Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, Warszawa 1986