Temat:

Wspólne cechy Wrocławia i Pragi

Wspólna historia

Pojawienie się Słowian na ziemiach polskich nastąpiło ok. końca IV w. n.e. Miało to miejsce w
wyniku tzw. wędrówek ludów, które trwały od III/IV w. n.e. po VI w. n.e. Słowianie mieli przybyć
z leśnych terenów nad Morzem Czarnym i stamtąd rozlać się na niemal całą obecną Europę
wschodnią i środkową. W efekcie cała Słowiańszczyzna podzieliła się na trzy grupy: Słowian
wschodnich (Rosjan, Białorusinów i Ukraińców), południowych (Słoweńców, Serbów, Chorwatów,
Bułgarów, Macedończyków) i zachodnich (Polaków, Czechów, Słowaków). Słowiańszczyzna
zachodnia wyodrębniła się najpóźniej, a same tereny Polski zostały zasiedlone w dwóch fazach.
Pierwsza fala napłynęła pod koniec IV w. n.e., zalewając m.in. tereny obecnych Czech, Słowacji i
Polski. Druga fala osadników Słowiańskich pojawiła się w VI/VII w. n.e. i wlała się aż na
wschodnie tereny obecnych Niemiec, przekroczywszy Łabę. Wiemy z całą pewnością, że zachodni
Słowianie egzystowali na terenach Czech, Słowacji i Polski już pod koniec IV w. Był to lud o
charakterze wybitnie rolniczym.

Stolicę Śląska, Wrocław, założyli - również sama nazwa Wrocławia pochodzi od czeskiego

władcy, którym jest książę Vratyslav I, ojciec patrona Czech i Pragi, świętego Wacława. W kościele
św.św. Cyryla i Metodego w Ołomuńcu św. Wacław wraz ze swoją babką, matką Wratysława I, św.
Ludmiłą, został przedstawiony jako trzymający tarczę z herbem Przemyślidów wystylizowanym na
herb Śląska i napisem "Nedej zahunduti budoucim! Sv Vaclave vevodo ceske zeme". Łacińska,
powszechnie znana, nazwa Wrocławia, Wratislav, pochodzi właśnie od imienia czeskiego
założyciela miasta – Vratislav.

W X w. zaczęły się już tworzyć wczesne, stałe – jak się okazało - skomplikowane

organizmy państwowe, takie jak państwo czeskie czy polskie. Wiemy, że w latach 20-tych IX już
istniało państwo zwane wielkomorawskim. Za księcia Świętopełka państwo wielkomorawskie
sięgnęło swych wyżyn. Kres wspaniałości Wielkich Moraw przyniósł najazd Madziarów w 906 r.
Ok. połowy X w. cały obszar państwa wielkomorawskiego wchłonęło nowopowstające pod wodzą
Przemyślidów państwo czeskie. Mniej więcej w tym samym czasie - w latach 60-tych X w. -
oficjalnie chrzest (966) przyjmuje państwo gnieźnieńskie, zwane później państwem polskim. Na
Ostrowiu Tumskim we Wrocławiu w VIII-IX w. również istniał gród,. Pod koniec IX w. wszedł w
skład Państwa Wielkomorawskiego, później pozostawał pod zwierzchnictwem książąt czeskich.
Według legendy to właśnie tu Mieszko spotkał się z Dobrawą, a nawet zaręczył.

Spadkobiercą upadłego wskutek najazdu Węgrów Państwa Wielkomorawskiego zostały

Czechy, zjednoczone pod panowaniem dynastii Przemyślidów. Była to pierwsza dynastia czeska
panująca od początków VIII/IX w. do 1306. Legendarnym założycielem dynastii był Przemysł. W
tym czasie (973 r.) Praga stała się biskupstwem, podobnie jak w Wrocław w 1000 r. Bolesław II
uzyskał zgodę świętego cesarza rzymskiego na ustanowienie Biskupstwa w Pradze w 973r.
Pierwszym biskupem został Wojciech ze Sławnikowiców, późniejszy święty. Jego relikwie zostały
zabrane Polakom przez księcia Brzetysława I. Bolesław Chrobry spowodował, że papież Sylwester
II ogłosił Bullę w 999 r. tworząc m.in. biskupstwo we Wrocławiu.

W drodze układów i wojen zajęli Śląsk, Wielkopolskę i dzielnicę krakowską. Brzetysław I

wkroczył w 1039 do Polski, ograbił katedrę w Gnieźnie, wywożąc do Pragi relikwie św. Wojciecha,
a w drodze powrotnej przyłączył do Czech Śląsk. Cesarz Henryk III nakazał mu jednak zwrócenie
Polsce Śląska. W 1300 Wacław II, król czeski (1283-1305), koronował się na króla Polski. Państwo
czeskie prowadziło liczne walki zbrojne z Polską i Węgrami, doszło do znacznej potęgi politycznej
i militarnej. Jan Luksemburski wysuwał roszczenia do tronu polskiego, przez co wszedł w konflikt
z Władysławem Łokietkiem. Na zjeździe w Wyszehradzie (1335) Kazimierz Wielki uzyskał od
Jana Luksemburskiego za cenę 20 tys. groszy praskich zrzeczenie się pretensji do korony polskiej.

Powstały wówczas i zyskały ogromne znaczenie liczne miasta handlowe, rozwijała się eksploatacja
srebra, włókiennictwo. Rozwój gospodarczy i kulturalny ówczesnych Czech sprzyjał rozwojowi
Wrocławia, który stał się drugim co do wielkości po Pradze miastem Korony Czeskiej. Po śmierci
Ludwika Jagiellończyka w bitwie pod Mohaczem, zgodnie z umowami dynastycznymi korona
czeska a wraz z nią Księstwo Wrocławskie przypadły Habsburgom. Rządy tej dynastii przyniosły
ze sobą stopniowe ograniczanie suwerenności, germanizację i powolny upadek gospodarczy. Na
przełomie XVI-XVII w. konflikt między protestancką reprezentacją stanową a katolickimi
Habsburgami zmierzającymi do uzyskania władzy absolutnej zaostrzył się. 1618 w czasie kłótni
pomiędzy czeskimi protestantami i przedstawicielami cesarza austriackiego Macieja Habsburga
wyrzucono przez okno zamku hradczańskiego dwóch przedstawicieli cesarza (tzw. defenestracja
praska). Wypadek ten stał się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny trzydziestoletniej (1618-
1648). Wcześniej podobny wypadek wydarzył się we Wrocławiu w 1418 r., kiedy to uzbrojeni w
miecze i topory rzemieślnicy i biedota miejska wyszli w kierunku ratusza by żądać poprawy
warunków życia. Zygmunt Luksemburski uznał że przywódców buntu należy ukarać i w 1420
roku ścięto głowy 29 buntowników. Również w 1420 roku skazany został we Wrocławiu na śmierć
przez legata papieskiego zwolennik Husa, duchowny czeski Jan z Pragi, zwany Krasą. W Czechach
natomiast po ekskomunikowaniu i spaleniu Jana Husa na stosie zaczęło wrzeć. Eskalacja konfliktu
nastąpiła w Pradze w 1419r. kiedy to rozgniewany tłum udał się do ratusza żądając uwolnienia
husyckich więźniów. Odmowa Rady Miejskiej sprawiła, że wściekli obywatele wtargnęli do
budynku i wyrzucili przez okno siedmiu katolickich rajców oraz trzech członków Rady
Królewskiej. Zgromadzony tłum na dole nastawił włócznie a ci nieszczęśnicy którym udało się ich
uniknąć zostali zatłuczeni pałkami.

Wspólnota architektoniczna

Oprócz wspólnych losów historycznych, które bądź idą jednotorowo, bądź nawet przeplatają

się Praga z Wrocławiem ma wiele wspólnych zabytków. Ta wspólnota opiera się na na
podobieństwach architektonicznych lub znaczeniowych.

- Stare Miasto w Pradze otrzymało prawa miejskie w 1232r. Podobnie jak Wrocław zarządzane
było przez radę miejską. a o wyborze sędziów i radnych decydowały rody szlacheckie. Wrocław
otrzymał prawa miejskie w 1241r. Jednak pierwsza lokacja gminy nastąpiła z utworzeniem
instytucji sołtysa-wójta już w 1226r. Hradczany otrzymały prawa miejskie w 1320r. i stały się
dzielnicą arystokracji i kleru, podobnie jak Ostrów Tumski we Wrocławiu po 1376r.
- praska katedra, podobnie jak wrocławska jest centralnym punktem kościelnym miasta. Obie
katedry gotyckie stanęły na miejscu swoich romańskich poprzedniczek
- ratusze w obu miastach również wiele łączy. Umieszczone w centralnych punktach miasta
stanowią siedzibę władz miejskich, pochodzą również z tego samego okres przełomu XIII i XIV w.
- nasuwają się również skojarzenia praskiego kościoła Marii Panny przed Tynem oraz
wrocławskiego Św. Marii Magdaleny, w obu bardzo silne bowiem były tendencje reformatorskie,
z tym że w Pradze oczywiście nieco wcześniej
- w obu miastach silną mniejszą była narodowość żydowska, aczkolwiek w Pradze mamy
możliwość obejrzenia ich spuścizny, co we Wrocławiu ma miejsce w ograniczonym zakresie.
Dzieje się tak między innymi ze względu na zburzenie synagogi na dzisiejszej ulicy Łąkowej, która
pod względem wielkości zaliczała się do jednej z największych w ówczesnym państwie
niemieckim.
- warto również zwrócić na podobieństwa dworców głównych. Pierwszy dworzec w Pradze został
otwarty w 1871 przez Franciszka Józefa I. Pod nazwą Kaiser-Franz-Joseph-Bahnhof był końcowym
przystankiem linii kolejowej z Wiednia przez Czeskie Budziejowice (fragment kolei Kaiser-Franz-
Josephs-Bahn). W następnych latach dochodziły połączenia w innych kierunkach z kolejnymi
miastami. Natomiast we Wrocławiu wybudowany został w latach 1855-1857 jako Dworzec Kolei
Górnośląskiej i Wrocławsko-Poznańsko-Głogowskiej,

Wielu świętych łączy Wrocław z Pragą:

Jan Nepomucen żył w latach 1348 – 1393. Był kanonikiem kolegiaty św. Idziego w Pradze. Jako
spowiednik Zofii, żony króla czeskiego Wacława IV poniósł śmierć za odmowę ujawnienia
tajemnicy spowiedzi królowej. Jego barokowe pomniki znajdują się m.in. w Pradze na Moście
Karola, wykonany w pracowni Brokofów, srebrny nagrobek świętego znajduje się w Katedrze
świętych Wita, Wacława i Wojciecha. We Wrocławiu stoi pomnik świętego przed Kolegiatą św.
Krzyża, wykonany przez wrocławskiego rzeźbiarza Jana Jerzego Urbańskiego wg projektu K.
Tauscha, a jego kościółek znajduje się w Parku Szczytnickim.

Św. Idzi pochodzi z królewskiego rodu Grecji. Po wczesnej śmierci rodziców całą swoją majętność
rozdał ubogim. Pewnego razu, gdy okrył ciężko chorego kalekę, tenże szybko wyzdrowiał i tym
według opinii ludzi Pan Bóg potwierdził świętość życia Idziego. Chcąc uniknąć sławy ludzkiej,
wyszukuje sobie w głębi puszczy jaskinię, spędzając czas na modlitwie i pracy. Jego towarzyszką
jest łania. Kościół św. Idziego jest najstarszym w pełni zachowanym budynkiem, a zarazem
najstarszym czynnym do dziś kościołem we Wrocławiu. W Pradze w kościele św. Idziego znajduje
się parafia polska.

Św Wojciech. Życie i męczeńska śmierć tego pierwszego biskupa w Pradze ściśle łączy historię
Polski i Czech. We Wrocławiu znajduje się przy Placu Dominikańskim i jest to jeden z
najpiękniejszych gotyckich kościołów. W Pradze poświęcona jest mu m.in. katedra na terenie
zamku, a jego pomnik znajduje się na Moście Karola.

Kościół świętych Stanisława, Wacława i Doroty jest przykładem bezpośredniej historii łączącej
Wrocław z Pragą. Powstał on na pamiątkę wrocławskiego spotkania Kazimierza Wielkiego z
Karolem IV – Królem Czeskim i cesarzem rzymskim narodu niemieckiego. Powodem Zjazdu były
wysiłki Karola zmierzające do oderwania wrocławskiego biskupstwa od archidiecezji
gnieźnieńskiej i podporządkowanie go archidiecezji praskiej. W rezultacie Karol IV musiał
zrezygnować ze swych roszczeń. Spotkanie monarchów upamiętniono położeniem kamienia
węgielnego pod budowę kościoła.. Budowlę postanowiono wznieść pod wezwaniem świętych
męczenników – patrona Czech Wacława, patrona Polaków krakowskiego biskupa Stanisława i
patronki kolonistów niemieckich Doroty.

W związku z tym, że oba miasta leżą nad wieloma ciekami wodnym, łączy je potrzeba

budowania mostów. Skutkiem takiego położenia jest budowa mostu Karola w Pradze,a we
Wrocławiu Mostu Grunwaldzkiego.
Praga oraz Wrocław posiadają ogromną liczbę zabytków. Obydwa miasta mają długą tradycję
architektoniczną oraz bogatą historie z punktu widzenia sztuki, muzyki i literatury. Przez stulecia
zarówno Praga jak i Wrocław były ważnymi skrzyżowaniami dróg handlowych. Praski i
Wrocławski uniwersytet należą do najstarszych w Europie środkowej.

Druga wojna światowa różnie obeszła się z poszczególnymi miastami. Praga szczęśliwie

uniknęła zniszczeń wojennych, między innymi ze względu na zachowawczą postawę jej
mieszkańców, czego nie można powiedzieć o Wrocławiu zniszczonym w 75%. Jednak mieszkańcy
Wrocławia i Dolnego Śląska poświęcili wiele wysiłku i włożyli wiele serca aby odbudować
Wrocław zachowując jego tradycje, architekturę i głębokie historyczne korzenie.

Miasta rozrastały się na przestrzeni wieków i ulegały stopniowym przemianom.. Każda

epoka pozostawiła na ulicach tych miast zauważalny ślad. Centra Wrocławia i Pragi stanowią
urozmaiconą galerie wszelkich stylów architektonicznych, poczynając od gotyku po secesję i
modernizm. Spacer po tych miastach przypomina przechadzkę w głąb stuleci lub przeglądanie
kartek podręcznika architektury europejskiej.
Wśród zabytkowych uliczek Pragi i Wrocławia odnajdziemy wiele tajemnic i mistyki. Nie trudno
ich się doszukiwać podczas spacerów wąskimi trotuarami obu miast, poddając się wyjątkowej

atmosferze, a każda z nich ma swoją historię. W Pradze na pewno nie ominiemy Złotej Uliczki,
podobnie jak we Wrocławiu wizytą obowiązkową będzie zwiedzenie ulicy Jatki.

Miasta, które przez wiek wieków związane były ze sobą kulturowo, niekiedy historycznie i

administracyjnie, wciąż mają ze sobą wiele wspólnego. Dwa główne miasta w tym rejonie Europy
przyciągają rzesze turystów, którzy wciąż odnajdują wiele wspólnego Pragi z Wrocławia.




Opracował Adrian Ślawski


Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być używana, powielana,
kopiowana, przesyłana ani przechowywana w jakiegokolwiek rodzaju systemie udostępniania
informacji bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich.