STRATEGIE

I

STYLE

WYCHOWANIA

Urszula Skupień
Joanna Stachoń

Grupa c8,
1rok,
Pedagogika, Stacjonarne

1

Spis treści

STRATEGIE

...............................................................................................................................

1

I

...................................................................................................................................................

1

STYLE

........................................................................................................................................

1

WYCHOWANIA

........................................................................................................................

1

Spis treści

....................................................................................................................................

2

Kwestie definicyjne:

...................................................................................................................

3

Strategia wychowania

.............................................................................................................

3

System wychowania

...........................................................................................................

3

Styl wychowania

.....................................................................................................................

3

Teoretyczne aspekty systemu dydaktyczno – wychowawczego.

................................................

3

Systemowe podejście do wychowania.

.......................................................................................

4

Etapy tworzenia systemu wychowania:

.............................................................................

4

Charakterystyka systemu wychowania.

......................................................................................

4

Komponenty systemu wychowania

........................................................................................

4

Rodzaje poziomów integracji w systemie wychowania:

........................................................

4

Warunki systemu wychowania

...............................................................................................

5

Typy systemów wychowawczych

...........................................................................................

5

Podstawowe elementy struktury ogólnospołecznej

................................................................

6

Rodzaje systemów oddziaływań wychowawczych:

................................................................

6

Funkcjonowanie lokalnych systemów wychowania.

..................................................................

6

Cechy charakterystyczne lokalnego systemu wychowania:

...................................................

6

Typy instytucji wychowawczych:

...........................................................................................

7

Style wychowania

.....................................................................................................................................................

7

a) styl autokratyczny:

..............................................................................................................

7

b) styl demokratyczny:

............................................................................................................

7

c) styl liberalny (partnerski)

....................................................................................................

8

2

Kwestie definicyjne:

Strategia wychowania

System

W potocznym rozumieniu oznacza skoordynowany układ elementów, koncepcję
takiego układu, który ma realizować wychowanie podporządkowane wspólnym celom
wychowania.

System wychowania

W pojęciu socjologa obejmuje sieć instytucji zaangażowanych w procesie
wychowania. Stanisław Kowalski uważa, że każda z instytucji wychowawczych,
między innymi szkoła, jest w rozmaitych dziedzinach swej działalności
zdeterminowana przez rozmaite układy niektórych elementów środowiska.

Styl wychowania

To ogół czynności składających się na sposób postępowania wychowawczego,
wychowawcy, nauczyciela wobec wychowanka według określonych zasad
wychowania.

Teoretyczne aspekty systemu dydaktyczno –

wychowawczego.

Do instytucji, które w ramach określonego systemu zajmują się wychowaniem
pośrednio – bezpośrednio możemy zaliczyć: szkolnictwo, organizacje polityczne,
młodzieżowe, społeczne, wojsko, rodzinę, środki masowego przekazy, kościół,
instytucje kulturalno – oświatowe i artystyczne, wydawnictwa.

Mówiąc o systemie wychowania mamy zawsze na myśli sposób

zorganizowanego funkcjonowania utworzonej dla złożonych celów wychowawczych
społecznej struktury, która stanowiąc całość, złożona jest z elementów działających
w sposób wzajemnie zintegrowany.

Integracja działalności tych elementów zakłada funkcjonalne powiązanie z

sobą wszystkich składowych jej części.

3

Systemowe podejście do wychowania.

Każda organizacja i instytucja może rozwinąć własny odrębny system
wychowawczy, lub w ramach integracji podlegać jednolitej organizacji działania ze
względu na centralnie założone cele. (przedszkole, szkoła, wojsko, policja, kościół).
Aby przyjęty system wychowawczy właściwie działał – przynosił efekty musi być
realizowany w oparciu o określone etapy.

Etapy tworzenia systemu wychowania:

1) sprecyzowanie zamierzonych wyników wychowania – celów wychowania.
2) charakterystyka pod różnymi istotnymi względami stanu osobowości

wychowanków i ich możliwości rozwojowych.

3) określenie procesów osobotwórczych, jakich uruchomienie powinno stanowić

zadanie danej organizacji (instytucji) aby jej funkcjonowanie mogło stać się
efektywne.

4) systematyczne wypełnianie przez wszystkich wychowawców ogółu czynności

dla uruchomienia zintegrowanych ze sobą procesów wychowawczych.

5) działanie wszystkich wychowawców w taki sposób, aby każdy przez

wykonywanie zadań cząstkowych współuczestniczył w realizacji całokształtu
procesów wychowawczych.

6) organizacja planowania koordynacji, kontroli oraz oceny działalności

wszystkich podgrup pracowników wychowawczych.

Charakterystyka systemu wychowania.

Komponenty systemu wychowania

W środowisku Kowalski wyróżnia trzy rodzaje komponentów uczestniczących w
różny sposób w procesie wychowania.
Są to:
a) grupy i instytucje wychowania naturalnego,
b) instytucje wychowania bezpośredniego, powołane do pełnienia funkcji
wychowawczych,
c) instytucje wychowania pośredniego, tzn. powołane do rozmaitych innych funkcji,
lecz uczestniczące w procesie wychowawczym ubocznie.

Rodzaje poziomów integracji w systemie wychowania:

•

organizacyjno-porządkowy – podstawowy, dotyczy powiązania ze sobą

4

działalności poszczególnych elementów, w których jedne nie wchodzą w

kolizję z drugimi (porządkuje niezależne zadania na wykonanie produktu –
wychowania)

•

funkcjonalny – dotyczy wyższego poziomu działań elementów kiedy każdy
wykonuje cząstkę jakiegoś zadania wymagającego synchronizacji działań
wszystkich elementów składowych (cały produkt wykonuje kilka osób,
instytucji)

Warunki systemu wychowania

Wychowanie, aby było realizowane w systemie wychowania musi spełniać
następujące warunki:

•

instytucja składa się z szeregu elementów wykonawczych wykonujących
wspólne zadanie

•

elementy te funkcjonują w sposób zintegrowany (łączą się)

ogół wykonywanych zadań podporządkowany jest realizacji wspólnych celów
wychowania

Typy systemów wychowawczych

Wyróżniamy następujące typy systemów wychowawczych:

•

ogólnospołeczny – system wychowawczy, obejmujący wiele stowarzyszeń i
instytucji oświatowo-wychowawczych w społeczeństwie;

•

środowiskowy – lokalny system wychowawczy, obejmujący wiele
stowarzyszeń i instytucji oświatowo-wychowawczych zlokalizowanych na
jednym, wspólnym terenie, np. wieś, rejon szkolny;

•

podstawowy (elementarny) – system wychowawczy odnoszący się do
funkcjonowania wychowawczego pojedynczej instytucji (np. przedszkola,
szkoły)

5

Podstawowe elementy struktury ogólnospołecznej

Do podstawowych elementów składających się na strukturę
ogólnospołecznego wychowania można zaliczyć:

•

rodzinę

•

szkołę, przedszkole

•

organizacje dziecięce i młodzieżowe

•

stowarzyszenia i instytucje społeczne oraz polityczne

•

instytucje opiekuńcze i ochrony zdrowia

•

zakłady pracy

•

organy administracyjno-porządkowe

•

środki masowego oddziaływania

•

instytucje i placówki upowszechniania kultury

Rodzaje systemów oddziaływań wychowawczych:

•

właściwy system wychowania – wszyscy nauczyciele – wychowawcy
uczestniczą w realizacji procesów wychowawczych podporządkowanym
celom wspólnym dla uczniów tej samej szkoły,

•

ogólnospołeczny system wychowania – integracja działań wychowawczych
wielu osób odnosząca się np. do placówek oświatowych w stosunku do
młodzieży całego kraju w duchu samych celów,

•

system wychowawczy danej Instytucji – integracja działań wychowawczych
obejmuje tylko wszystkich pracowników danej instytucji

•

system wyższego rzędu – integracja działań wychowawczych obejmuje
pracowników wielu instytucji

Funkcjonowanie lokalnych systemów wychowania.

Cechy charakterystyczne lokalnego systemu wychowania:

- bezpośrednie kontaktowanie się ze sobą przedstawicieli wszystkich instytucji
tworzących system.

- działania wychowawcze wszystkich instytucji systemu odnoszą się do tej samej
populacji dzieci i młodzieży.

- obejmuje wszystkie elementy, których działalność może być sterowana w skali
lokalnej.

6

Na środowiskowy, lokalny system wychowawczy składa się instytucjonalny system
wychowawczy, który dotyczy wewnętrznej integracji działań wszystkich jej
składowych elementów wokół jednolitych celów wychowania

Typy instytucji wychowawczych:

Wyróżniamy dwa typy instytucji wychowawczych:

a) instytucje wyspecjalizowane w wypełnianiu zadań wychowawczych,

zatrudniające kadrę, która zawodowo zajmuje się działalnością wychowawczą
(np. szkoły)

b) instytucje nie posługujące się wyspecjalizowaną kadrą (np. organizacje

młodzieżowe)

Style wychowania

W wychowaniu wyróżnia się następujące style:

a) autokratyczny
b) demokratyczny
c) liberalny

a) styl autokratyczny:

•

kierowanie zachowaniem wychowanka poprzez formułowanie poleceń do

wykonania, w postaci nakazów i zakazów

•

wychowanek dowiaduje się co po powinien, a czego nie powinien robić

•

wychowawca ingeruje w przypadku nie wykonania polecenia stosując kary

•

styl ten ogranicza inicjatywę wychowanka, nie pobudza do refleksji

•

zawęża i utrudnia poznanie zasad postępowania, określonych norm

społecznych

b) styl demokratyczny:

•

kładzie nacisk na to by wychowanek był przekonany o słuszności

wykonywanego zadania

•

wychowanek ma pewien zakres swobody, ma możliwość wnoszenia

propozycji do wykonywanych poleceń

•

dopuszczalna jest dyskusja pomiędzy wychowankiem a wychowawcą

•

wychowawca większą uwagę zwraca na stosowanie nagród, a nie kar

•

styl ten nie ogranicza inicjatywy wychowanka, pobudza do refleksji, ułatwia

poznanie zasad postępowania oraz norm społecznych

7

•

osoby, na które oddziaływuje się wychowawczo w ten sposób są bardziej

zdyscyplinowane wewnętrznie, nie wymagają ciągłej kontroli

c)

styl liberalny (partnerski)

•

wychowawca w zasadzie przyjmuje postawę biernego obserwatora, stara się
nie narzucać niczego, udziela rad tylko gdy wychowankowie o nie poproszą

•

zapewnia się jak największa swobodę działania, uważając,

że jest to dla wychowanków najkorzystniejsze dla ich rozwoju

•

wychowankowie nie są przyzwyczajeni do jakichkolwiek ograniczeń i
podporządkowania się

•

ignorują uwagi bądź protestują przeciwko ograniczeniom,

co z reguły prowadzi do konfliktów

Opracowanie na podstawie
1.Kowalski Stanisław
2.Karkowska Magda
3.Łobocki Mieczysław
4.Znaniecki Florian

8