Temat 10: program wychowania szkoły lub innej instytucji oświatowej- etapy konstruowania.

I diagnoza

Konstruktor-nauczyciel musi dysponować pewnymi danymi wyjściowymi. Stąd w literaturze przedmiotu podaje się, aby pierwszym etapem tworzenia programu autorskiego była diagnoza, w wyniku której otrzymamy odpowiedź na pytanie: jaka jest przydatność dotychczasowego programu, jakie są jego wady, a jakie zalety, czy wiedz proponowana przez program jest zbliżona do:

• aktualnych potrzeb w zakresie kształcenia ogólnego i wychowania

• nowych osiągnięć naukowych pod kątem ich przydatności w programach szkolnych

• możliwości, potrzeb i zainteresowań uczniów

Diagnoza powinna uwzględniać zarówno stopień osiągnięcia celów kształcenia, zakres realizacji materiału nauczania, jego dobór, jak też oceniać stosowane dotychczas metody, środki dydaktyczne i formy organizacyjne. W sferze naszych zainteresowań powinny znaleźć się wszystkie elementy składające się na organizacje procesu dydaktyczno-wychowawczego w odniesieniu do konkretnego przedmiotu nauczania, a więc cele, działalność dydaktyczno-wychowawcza skierowana na ich realizację, czynniki ułatwiające i utrudniające realizację celów, kontrola, pomiar i ocena wyników.

II etap projektowania.

1.kompetencje konstruktora -nauczyciela

Opracowanie dobrego, nowoczesnego programu jest sprawą niezwykle trudną i złożoną, odpowiedzialną. Stąd dobry nauczyciel-konstruktor to taki, który:

• posiada wystarczającą wiedzę przedmiotową, a więc zna aktualny stan danej dyscypliny naukowej.

• Zna dydaktykę ogólna i przedmiotową nie tylko z własnego doświadczenia ale także z literatury najnowszej, co może pomóc w usprawnieniu, uatrakcyjnieniu i uelastycznieniu procesu kształcenia

• Poznał dorobek polskiej dydaktyki w zakresie konstruowania programów i doświadczenia w innych krajach

• Poświęcił wiele czasu na przemyślenia dotyczące zakresu materiału nauczania, jego doboru, selekcji i struktury.

• Dysponuje wiedzą z psychologii rozwojowej, pozwalająca dostosować wymagania do możliwości poznawczych uczniów, ustalić jak i kiedy uczniowie uczą się najbardziej skutecznie, jakie są ich zainteresowania, oczekiwania i potrzeby.

2.Okresleniekoncepcji programu

Przystępując do opracowania programu autorskiego powinniśmy w oparciu o odpowiednie dane wyjściowe określić koncepcję tego programu. Pierwsza kwestią, która trzeba podjąć jest nazwa i adresaci programu, a więc szczebel i typ szkoły, klasa lub klasy, poziom uzdolnień, wiadomości i umiejętności uczniów. Nie można pominąć przeznaczenia programu tzn. czy będzie o masowy czy elitarny, zastosowany w klasie

W której nauczycielem danego przedmiotu jest autor programu, w jednej szkole, w której niekoniecznie autor programu jest nauczycielem, w wybranych szkołach, regionie lub całym kraju. Z związku z tym konstruktor musi mieć na uwadze poziom kompetencji merytorycznych, metodycznej, doświadczenia zawodowego, nakładu czasu i wysiłku, a może i nawet szczególne cech osobowościowe nauczycieli wdrażających program. Należy wstępnie przewidzieć warunki ze względu na uczniów, nauczycieli, szkołę i rodziców. Z kolei określamy jaki to będzie program: czy program nauczania dla jednego przedmiotu czy modułowy w blokach tematycznych, ujmujących treści przedmiotów pokrewnych, korelujących ze sobą. Natomiast ze względu na zasadę zagospodarowania programu decydujemy się na program minimum lub maksimum treści albo program pośredni. Następnie rozstrzygamy czy będzie to program jednolity dla danego typu(profilu) klas lub szkół czy też zróżnicowany, a jeżeli zróżnicowany, to w jakiej postaci? W związku z tym w programie przewidujemy części:

* podstawową, ujmującą wspólny materiał dla wszystkich uczniów,

* rozszerzającą, przewidzianą dla pewnej części uczniów o określonych uzdolnieniach i predyspozycjach

*kontekstową, określoną przez czynniki związane ze środowiskiem otaczającym szkołę i zmienne odnoszące się do samej szkoły

* zindywidualizowaną, okreslona przede wszystkm przez indywidualne potrzeby, zainteresowania i uzdolnienia ucznia.

Następnie próbujemy odpowiedzieć na takie pytania jak: co zamierzamy zmienić w treściach kształcenia danego przedmiotu, aby nadać im wartość i realne znaczenie w życiu uczniów? W jaki sposób rozwijać ich zainteresowania, kształtować umiejętności, postawy, co zmienic w zakresie metod, środków dydaktycznych i form organizacyjnych. Ustalamy zatem czy autorski program, będzie zawierał uzupełniające go składniki. Własnie te składniki programu, a nie tylko treści nauczania, mogą być oryginalne, nowatorskie. Jak uatrakcyjnic i uelastycznic proces kształcenia? W jaki sposób osiągnąć aktywność intelektualną i emocjonalną uczniów? To również ważne zadanie konstruktora programu. Określamy liczbę godzin na realizację programu i ich usytuowanie w planie nauczania.

3. Sformułowanie celów.

Kolejna czynnością konstruktora jest sprecyzowanie celów, którym program ma służyc, a więc odpowiedź na pytanie jakie funkcje w procesie dydaktyczno-wychowawczym danego przedmiotu maja określone treści. Jako cele nauczania rozumiemy zamierzone właściwości uczniów w postaci nabytych dyspozycji do wykonywania określonych czynności. Warto w tym miejscu przypomniec że w toku nauczania wszystkich przedmiotów w szkole powinny być osiągane cele kształcenia ogólnego. Źródłami inspiracji do osiągania celów w programie autorskim mogą być: cele kształcenia ogólnego, cele kształcenia danego przedmiotu, stan i tendencje rozwojowe danej dyscypliny naukowej stanowiącej podstawę danego przedmiotu szkolnego, stan i tendencje rozwojowe dyscypliny naukowej stanowiącej podstawę danego przedmiotu szkolnego, związki dyscypliny naukowej z innymi naukami, technika, kultura, cywilizacją, ogólne taksonomie celów nauczania i taksonomie przedmiotowe. Dodatkowym źródłem jest dotychczasowe doświadczenie pedagogiczne nauczycielqa, cele wypracowane dla podstaw programowych poszczególnych przedmiotów.

4 Dobór i układ materiałów nauczania

Kolejna czynność na etapie projektowania programu autorskiego to dobór i układ materiału nauczania. W pracach programowych stosuje się zazwyczaj 4 kryteria selekcji materiału wg:

• dyscypliny naukowej

• zasady trwałości wiedzy

• przydatności materialu w zyciu społecznym

• zainteresowan uczących się

5. Ustalenie wymagań programowych

SA to oczekiwane osiągnięcia uczniow .wymagania konieczne obejmuja wiadomości i umiejętności:

• niezbędne w dalszj edukacji

• potrzebne w zyciu

• wskazuja na braki w opanowaniu wiadomości i umiejętności określonych w minimum programowym

• opanowanie w znacznym stopniu wiadomości i umiejętności podstawowych

6.obudowa programu -opracow. Uzupełniające składniki programu .np: srodki dydaktyczne, testy kontrolne, literaturę przedmiotu

7.warunki wdrożenia programu- wszystko to co jest niezbędne dla pomyślnego zastosowania programu.Nna powodzenia wdrożenia programu mogą mieć wpływ takie czynnki jak: baza lokalowa i dydaktyczna , opłacanie zajec dodatkowych przez rodzicow

Podsumowanie: nowoczesny program nauczania winien zawierać:

*wstep z ogolna informacja o programie

* zadania szkoły

* podstawe programową

* cele ogolne programu

* wymagania programowe

* tresci zajęć

* osiągnięcia ucznia

* procedury osiagania celu

* ocenianie osiągnięć uczniów

* szczegółowy rozkład zajęć

* przykładowe scenariusze

* obudowe dydaktyczna

* warunki wdrożenia programu

* inf o ewaluacji programu

* literature

---