Anna Głąb: Koncepcja polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej

Autor: Anna Głąb

03.08.2008.

Władze Rosji w 2008 roku dokonały przeglądu najważniejszych kierunków działań na arenie

międzynarodowej. Nowa wersji Koncepcja polityki zagranicznej odzwierciedla wzmocnienia siły

politycznej państwa i zapowiada wyraźną aktywizację działań rosyjskiej dyplomacji.

Koncepcja polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej, zaakceptowana przez Dmitrija

Miedwiediewa 12 lipca 2008 roku stanowi nie substytut, ale rozwinięcie i dopełnienie założeń

zawartych w poprzedniej wersji dokumentu z 28 czerwca 2000 roku, zatwierdzonej przez

Władimira Putina. Stanowi ona zbiór poglądów na sposób i główne kierunki prowadzenia

polityki zagranicznej. Cele tej polityki są odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez

władze Rosji w ostatnich latach. Jak wskazano w dokumencie, polityka zagraniczna jest

jednym z ważniejszych instrumentów stabilnego rozwoju kraju i zapewnienia jego

konkurencyjności w globalizującym się świecie. Głównymi cechami rosyjskiej polityki mają być

równowaga i wielobiegunowość, zaś konkretne działania mają odpowiadać obecnej sytuacji i

międzynarodowej pozycji Federacji.

Poniższe opracowanie ma na celu analizę treści Koncepcji, nie podejmuje więc polemiki z

poszczególnymi zapisami czy ich porównania z praktyką prawno-ustrojową i praktycznymi

działaniami podejmowanymi na arenie międzynarodowej.

Świat i Rosja na początku XXI wieku

Przedstawienie nowej wersji Koncepcji zostało wywołane zmianami, jakie nastąpiły w świecie

na początku XXI wieku. Wiąże się to głównie ze wzmocnieniem pozycji Rosji i zwiększeniem

jej odpowiedzialności za sytuację na świecie, a także już nie tylko bierną realizacją, ale

aktywnym wpływem na kształtowanie stosunków międzynarodowych. Rosja stanowi obecnie

znaczące centrum oddziaływania, mające na celu m.in.:

- zapewnienie bezpieczeństwa, zachowanie i wzmocnienie suwerenności i integralności

terytorialnej,

- stworzenie korzystnych warunków zewnętrznych dla modernizacji Rosji,

- wpływ na procesy globalne w celu ukształtowania sprawiedliwego i demokratycznego

porządku na zasadach kolektywizmu, przy nadrzędności prawa międzynarodowego,

- formowanie dobrosąsiedzkich relacji, dążenie do zażegnania istniejących i unikania

pojawienia się źródeł kolejnych konfliktów czy napięć,

- wypracowywanie konsensusu z innymi krajami i organizacjami międzynarodowymi w

zakresie sposobu realizacji zadań, stanowiących priorytet rosyjskiej polityki,

- ochronę praw i interesów obywateli i mniejszości rosyjskiej,

- doprowadzenie do obiektywnego postrzegania Rosji w świecie jako państwa

demokratycznego ze zorientowaną socjalnie gospodarką rynkową i niezależną polityką

zagraniczną,

- wsparcie i popularyzację rosyjskiego języka i kultury, stanowiących unikalny wkład w

różnorodność kulturalno-cywilizacyjną i w rozwój partnerstwa cywilizacji.

We wstępie Koncepcji z 2000 roku określono między innymi, iż Rosja będzie dążyć do

stworzenia korzystnych zewnętrznych warunków dla stopniowego rozwoju gospodarki,

przeprowadzenia z sukcesem demokratycznych przemian czy wzmocnienia podstaw ustroju

konstytucyjnego. Po ośmiu latach formułę o budowaniu gospodarki rynkowej zastąpiło zadanie

modernizacji gospodarki i przestawienia jej na drogę innowacji. Równocześnie za zakończony

uznano proces przemian i tworzenia ustroju konstytucyjnego, wobec czego aktualnym celem

jest wzmocnienie państwa prawa i instytucji demokratycznych.

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

content/view/12423/

Utworzono 26 June, 2010, 12:56

Rosja dysponuje dzisiaj odpowiednim realnym potencjałem, aby zająć należne jej miejsce w

świecie. Jednocześnie jest świadoma odpowiedzialności za utrzymanie pokoju na płaszczyźnie

globalnej i regionalnej. Jeśli nie znajdzie partnerów, w ochronie swoich interesów będzie

działać samodzielnie, jednak zawsze w granicach prawa międzynarodowego.

Rosja wnosi swój wkład także w zapewnienie stabilności globalnej gospodarki i systemu

finansowego. Deklaruje chęć aktywniejszego oddziaływania poprzez dążenie i przyszłą

przynależność do WTO i OECD. Ciągłej modernizacji będzie podlegał kompleks paliwowo-

energetyczny, co zwiększy jego potencjał, potwierdzając status Rosji jako zaufanego partnera

na rynku surowców.

Rodząca się wielobiegunowość w praktyce stosunków międzynarodowych powoduje ze

rozwiązania problemów globalnej stabilności nie można więcej opierać na relacjach

wzajemnych między Rosją i USA. Z perspektywy rosyjskiej sojusze o charakterze wojskowo-

politycznym nie stanowią już odpowiedniego środka realizacji interesów i zapewnienia

globalnego bezpieczeństwa. Wpływ na politykę międzynarodową jest odzwierciedleniem nie

tylko posiadanego potencjału wojskowego, ale również gospodarczego, naukowo-

technicznego, ekologicznego, demograficznego i informacyjnego. Potencjał nowych państw

jest związany z bardziej równomiernym podziałem zasobów rozwoju w konsekwencji

liberalizacji rynków światowych. Wzrost ekonomiczny przekłada się na wzrost znaczenia

politycznego, co dodatkowo wskazuje na konieczność tworzenia wielostronnego systemu

relacji międzynarodowych. Należy więc otworzyć się również na propozycje innych wiodących

państw - w tym tkwi idea strategicznej otwartości. Kolektywne przywództwo najważniejszych

krajów świata ma na celu stworzenie samoregulującego się systemu międzynarodowego.

Pomocne w tym procesie mają być: G8, ,,Trójka'' (Rosja, Chiny, Indie), ,,Czwórka'' (,,Trójka''

plus Brazylia), oraz inne nieformalne fora i struktury.

Szczególną uwagę poświęcono Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zdaniem rosyjskiej

dyplomacji centralną i koordynacyjną rolę w regulowaniu stosunków międzynarodowych

powinna pełnić ONZ. Jednym z jej głównych zalet jest unikalna legitymizacja, co sprawia, że

nie ma dla niej alternatywy i jedynie ona może sankcjonować użycie siły. Uczestnictwo Rosji w

Radzie Bezpieczeństwa ONZ (jak również innych organizacjach i forach, np. G8) daje jej

realny wpływ na tworzoną nową architekturę relacji międzynarodowych. Opiera się ona na

wielokierunkowej, sieciowej dyplomacji, rozumianej jako elastyczne formy uczestnictwa w

strukturach wielostronnych i kolektywne poszukiwanie rozwiązania współczesnych problemów.

Federacja planuje zwiększać swój udział w misjach pokojowych ONZ i wnosić aktywny wkład w

tworzenie obrony prewencyjnej. Pod egidą ONZ i regionalnych organizacji, na podstawie

międzynarodowych konwencji i rezolucji Rady Bezpieczeństwa oraz bez stosowania

podwójnych standardów należy budować koalicje antyterrorystyczną.

Rosja będzie dążyć do wzmocnienia roli ONZ. Jednocześnie wskazano na konieczność

przeprowadzenia racjonalnych reform. Mają one zapewnić adaptację organizacji w warunkach

zmieniających się relacji i, w rezultacie, zwiększyć jej efektywności. W trakcie procesu

reformowania, zwiększenie liczby dodatkowych miejsc w Radzie Bezpieczeństwa powinno być

poprzedzone dojściem do szerokiego konsensusu między państwami członkowskimi.

Jednocześnie powinien zostać zachowany skład pięciu stałych członków. Nastąpiła więc zmiana

w porównaniu z Koncepcją z 2000 roku, gdzie proponowano rozszerzenie składu i nadanie

statusu stałych członków rozwijającym się i cieszącym się autorytetem państwom.

ONZ powinna pełnić rolę fundamentalną w procesie prowadzenia dialogu pomiędzy różnymi

religiami, wyznaniami i kulturami. Rosja wskazuje także jak ważnym elementem strategicznej

stabilności jest zapewnienie międzynarodowego bezpieczeństwa informacyjnego.

W nowej redakcji Koncepcji dodano cały podrozdział dotyczący konieczności przestrzegania

norm prawa międzynarodowego. Rosja będzie przestrzegać tego prawa i oczekiwać tego od

innych podmiotów stosunków międzynarodowych oraz walczyć z naruszeniami lub próbami

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

content/view/12423/

Utworzono 26 June, 2010, 12:56

rewizji przyjętych norm. Ważnym mechanizmem wykorzystywanym w tym zakresie ma być

również Rada Bezpieczeństwa. Zagrożeniem, zdaniem Rosji, jest traktowanie prawa w

zależności od koniunktury politycznej i ,,twórcza'' interpretacja w interesie konkretnych

państw, która rozmywają treść poszczególnych norm. Pod patronatem ONZ ma odbywać się

rozwój bazy prawnej, zaś na terenie Europy zadanie tworzenia jednolitej przestrzeni prawnej

należy do Rady Europy.

Destabilizująco na ład międzynarodowy wpływają jednostronne działania. U podstaw

konfliktów leżą różnice w rozwoju społeczno-gospodarczym i różnice etniczne, i nie zostaną

one rozwiązane bez poszanowania prawa międzynarodowego. Stabilność międzynarodowa w

dużej mierze jest oparta na współzależnościach ekonomicznych, zaś architektura porządku

światowego opiera się na niepodzielności suwerenności. W procesie kształtowania relacji

międzynarodowych wzrasta znaczenie czynnika religijnego.

W Koncepcji ważne miejsca nadano polityce historycznej. Zaznaczono, iż ,,Zachód'', który

może stracić pozycję ,,monopolisty'' w kształtowaniu procesu globalizacji, dąży do

,,powstrzymywania'' Rosji, włączając w to próby wykorzystania wybiórczego podejścia do

historii, szczególnie czasów II wojny światowej i istnienia układu bipolarnego. Jak nigdy

ważne jest więc wypracowanie przez społeczeństwo międzynarodowe wspólnego obrazu

minionej epoki, do czego konieczne są otwarte i uczciwe dyskusje. Wskazano, iż uczonym

należy stworzyć warunki do prowadzenia profesjonalnych badań, w celu określenia prawdy

historycznej, nie dopuszczając do wykorzystania jej jako instrumentu politycznego.

W Koncepcji zawarto deklarację przywiązania do wartości demokratycznych, włączając w to

prawa człowieka. W zakresie przestrzegania norm tego prawa, Rosja współpracuje z

organizacjami międzynarodowymi i pozarządowymi.

Rosja będzie przestrzegać warunków układów rozbrojeniowych czy zobowiązań w kwestii

nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia. W zakresie zmniejszenia potencjału

atomowego (do minimum wystarczającego na zachowanie strategicznej stabilności) jest

gotowa do prowadzenia rozmów ze wszystkimi państwami posiadającymi broń jądrową. W

zakresie strategicznej obrony przeciwrakietowej opowiedziano się za stworzeniem

kolektywnego systemu i wyrażono sprzeciw wobec jednostronnych działań, destabilizujących

sytuację międzynarodową.

Polityka Rosji wobec bliskiej zagranicy

W ramach polityki regionalnej szczególną uwagę Rosja będzie zwracać na współpracę z

krajami Wspólnoty Niepodległych Państw. Deklaruje jednocześnie pracę nad rozwojem

potencjału WNP jako forum dialogu politycznego i mechanizmu wielobiegunowej współpracy.

Jednak partnerstwo strategiczne czy inne oficjalne relacje mogą być nawiązywane z

państwami, które będą przejawiać do tego gotowość.

W przypadku stosunków z Białorusią i budowania Państwa Związkowego, zaznaczono

konieczność umacniania powiązań ekonomicznych. Główną organizacją integrującą gospodarki

ma być Euroazjatycka Wspólnota Gospodarcza. Wraz z Białorusią i Kazachstanem w jej

ramach ma zostać stworzony związek celny i jednolita przestrzeń gospodarcza. Stabilność i

bezpieczeństwo regionu mają się opierać na Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym.

W jego ramach mają być prowadzone działania na rzecz pokojowego rozwiązania konfliktów w

krajach WNP. Relacje Rosji z organizacjami subregionalnymi, w których sama nie uczestniczy,

określane będą na podstawie oceny ich realnego wkładu w zapewnienie dobrego sąsiedztwa i

stabilności regionu.

Polityka Rosji wobec przestrzeni euroatlantyckiej

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

content/view/12423/

Utworzono 26 June, 2010, 12:56

W przestrzeni euroatlantyckiej celem rosyjskiej polityki zagranicznej będzie stworzenie

otwartego i demokratycznego systemu kolektywnego bezpieczeństwa, nie dopuszczając do

defragmentacji i powstawania bloków polityczno-wojskowych. Na arenie międzynarodowej

należy zapewnić równowagę między Rosją, UE i USA. Na ogólnoeuropejskim szczycie można

się spodziewać rosyjskiej propozycji zawarcia porozumienia o europejskim bezpieczeństwie.

Rozwój współpracy z Sojuszem Północnoatlantyckim powinien odbywać się za pośrednictwem

Rady Rosja-NATO. Podobnie, jak w przypadku krajów WNP, relacje z państwami NATO będą

opierać się również na ich gotowości do dialogu i współpracy z Rosją, uznania równoprawnego

partnerstwa, stopnia zachowywania prawa międzynarodowego, wypełnienia zobowiązań

(wziętych na siebie w ramach Rady Rosja-NATO) by nie budować bezpieczeństwa państw

NATO kosztem bezpieczeństwa Rosji. Federacja podtrzymuje negatywny stosunek do

rozszerzenia NATO, szczególnie wobec planów przyjęcia Ukrainy i Gruzji, a także przybliżania

infrastruktury Sojuszu do granic Rosji. Taka sytuacja doprowadzi do zachwiania równowagi,

spowoduje nowe rozłamy w Europie i zmniejszy efektywność współpracy.

Relacje ze Stanami Zjednoczonymi są ważne nie tylko z uwagi na potencjał ekonomiczny, ale

też ze względu na kluczowy wpływ USA na strategiczne globalne bezpieczeństwo i ogólną

sytuację międzynarodową. Rosyjsko-amerykańskie relacje powinny uzyskać status

strategicznego partnerstwa. Nie należy spoglądać w przeszłość, trzeba skupić się na obecnych

realnych zagrożeniach, a w przypadku różnicy zdań - podjąć próby osiągnięcia kompromisu w

atmosferze wzajemnego zrozumienia. Rosja opowiada się za zawarciem nowych porozumień

rozbrojeniowych, dążeniem do przejrzystości i budowy zaufania w relacjach dotyczących

chociażby podboju kosmosu czy obrony przeciwrakietowej. W Koncepcji wezwano USA do

poszanowania prawa międzynarodowego, przede wszystkim zasad Karty ONZ.

Długoterminowym celem relacji jest stworzenie solidnego gospodarczego fundamentu,

zapewnienie mechanizmu zarządzania rozbieżnościami interesów na zasadzie pragmatyzmu i

równowagi, co zapewni przewidywalność i stabilność.

Stosunki z Unią Europejską jako jednym z ważniejszych partnerów mają na celu

wypracowanie wspólnych przestrzeni w ramach gospodarki, polityki wewnętrznej i

zewnętrznej, oświaty, nauki i kultury. Wzajemnie korzystne i równoprawne partnerstwo ma

zostać potwierdzone poprzez zawarcie Umowy o strategicznym partnerstwie, zawierającą

także perspektywę wprowadzenia reżimu bezwizowego.

Poziom prawnych standardów powinna określać Rada Europy. Wskazano, iż Organizacja

Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) powinna wypełniać swoje obowiązki w dobrej

woli i w oparciu o dialog między państwami i wspólne wypracowywanie rozwiązań na

podstawie równowagi interesów. Pełna realizacja funkcji tej organizacji byłaby możliwa pod

warunkiem przejścia OBWE na stałą bazę prawną, zapewniającą wyższość prerogatyw

kolektywnych organów międzyrządowych. Podejście do roli OBWE jest kolejnym punktem

rozbieżnym w porównaniu z Koncepcją z 2000 roku. Rosja opowiadała się wtedy za

wielofunkcyjnym rozwojem OBWE, przeciwdziałając zawężeniu funkcji i ograniczeniu jej

działalności do przestrzeni postradzieckiej i Bałkanów. Zauważano również, iż Akt końcowy,

przyjęty na konferencji w Helsinkach w 1975 roku, zachował swoją aktualność i należy

wykorzystać jego potencjał.

Dla realizacji rosyjskich interesów narodowych ważna jest również dwustronna współpraca z

państwami Zachodniej Europy. Z nazwy wymieniono: Niemcy, Francję, Włochy, Hiszpanię,

Finlandię, Grecję, Holandię i Norwegię. Wyrażono nadzieję, że podobnie dobre relacje będą

łączyć Rosję z Wielką Brytanią. Warto zaznaczyć, iż w Koncepcji z 2000 roku była ona

wymieniona, wśród europejskich partnerów, w pierwszej kolejności.

Wzajemne poszanowanie interesów, dbanie o dobre sąsiedztwo są celem w relacjach z Litwą,

Łotwą i Estonią. Ważny w tym przypadku będzie także aspekt przestrzegania przez te kraje

praw mniejszości rosyjskiej, nie tylko zgodnie z prawem międzynarodowym, ale również

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

content/view/12423/

Utworzono 26 June, 2010, 12:56

rosyjskim.

Polityka Rosji wobec pozostałych państw i głównych problemów międzynarodowych

W ramach wielobiegunowej rosyjskiej polityki w Koncepcji wymieniono także:

- Kanadę, relacje z którą mają stabilny charakter i nie podlegają politycznej koniunkturze,

- Indie, gdzie planuje się utrwalenie współdziałania w zakresie ważnych globalnych problemów

i zacieśnienie współpracy w sferze gospodarczo-handlowej,

- Chiny, z którymi łączy Rosję strategiczne partnerstwo oparte na zasadzie wspólnego

stanowiska wobec kluczowych problemów międzynarodowych; ważnym zadaniem,

nakreślonym przez Rosję jest zacieśnienie relacji gospodarczych, by były na tak samo

wysokim poziomie jak stosunki polityczne,

- rozwój współpracy w ramach trójkąta Rosja-Indie-Chiny,

- Japonię, w przypadku której istniejące wzajemne problemy będą rozwiązywane i nie powinny

stanowić przeszkody przy wypracowywaniu dobrosąsiedzkich i partnerskich relacji,

- rozwój współpracy z Turcją, Egiptem, Algierią, Iranem, Arabią Saudyjską, Libią i Pakistanem

na poziomie dwu- i wielostronnym,

- zdynamizowanie stosunków z regionem Południowo-Wschodniej Azji, szczególnie z

Wietnamem, a także z Indonezją, Malezją, Tajlandią, Filipinami, Singapurem,

- państwa świata muzułmańskiego, gdzie Rosja będzie wykorzystywać status obserwatora w

Lidze Państw Arabskich i Organizacji Islamskiej, szczególna uwaga zostanie skierowana na

współpracę ekonomiczną, a w tym na energetyczną (region Bliskiego Wschodu i Północnej

Afryki określono jako strategiczny dla rosyjskich interesów),

- kraje afrykańskie, z którymi współpraca będzie rozwijana głównie w ramach projektów G8.

Rosja planuje zaangażować się w próbę uregulowanie konfliktów i sytuacji kryzysowych,

przeprowadzać inwestycje na kontynencie oraz prowadzić dialog z regionalnymi organizacjami

integracyjnymi.

- Brazylię, z którą chce nawiązać strategiczne partnerstwo,

- wypracowywanie polityczno-gospodarczej współpracy z Argentyną, Meksykiem, Kubą,

Wenezuelą i innymi krajami, opierając się na dużym postępie w relacjach z tymi krajami

osiągniętym w ostatnim czasie.

W wyniku istnienia źródeł konfliktów i napięć zwiększa się niebezpieczeństwo

rozprzestrzeniania broni masowego rażenia. Rosja będzie więc poszukiwać politycznego

rozwiązania problemu koreańskiego programu atomowego i zachęcać do prowadzenia dialogu

na linii Phenian-Seul. Kwestia programu atomowego powinna być uregulowana również w

przypadku Iranu. Rosja będzie dążyć do tego, aby każdy kraj, który podpisał Deklarację o

nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, mógł wykorzystywać energię atomową w celach

pokojowych. W Iraku należy doprowadzić do przywrócenia pełnowartościowej państwowości i

odbudowy gospodarki oraz współpracować w celu zakończenia konfliktu.

Problem Afganistanu stanowi szczególne zagrożenie dla południowych granic WNP. Wraz z

innymi państwami i organizacjami, zainteresowanymi w normalizacji sytuacji w regionie Rosja

będzie starać się nie doprowadzić do przenikania z tego państwa terroryzmu i narkotyków,

zachęcać do normalizacji sytuacji przy uszanowaniu praw wszystkich grup etnicznych,

odrodzenia Afganistanu jako suwerennego, pokojowego państwa.

Wykorzystując status stałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ i statusu mediatora w

ramach ,,kwartetu bliskowschodniego'' Rosja będzie wnosić wkład w rozwiązanie konfliktu na

Bliskim Wschodzie. Głównym celem jest mobilizacja wysiłków i doprowadzenie do

długoterminowego pokoju, włączając stworzenie państwa palestyńskiego, pokojowo

współistniejącego z Izraelem.

Federacja planuje także podjęcie za granicą działań, zmierzających do zaprezentowania

międzynarodowemu społeczeństwu obiektywnej i dokładnej informacji o stanowisku Rosji

wobec różnych problemów globalnych, a także na temat inicjatyw i działań

międzynarodowych, osiągnięć kultury, nauki i twórczości intelektualnej. W ramach dyplomacji

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

content/view/12423/

Utworzono 26 June, 2010, 12:56

publicznej, podjęte zostaną działania mające na celu wyjaśnienie polityki wewnętrznej i

zachodzących w kraju procesów. Przyspieszeniu ma ulec rozwój własnych efektywnych

środków informacji i wpływu na opinię międzynarodową. Ważny akcent położono więc na

kreowanie w świecie pozytywnego wizerunku Rosji.

Rosja jako największe europejskie państwo wielonarodowe i wielowyznaniowe, z wielowiekową

historią, gotowa jest pełnić konstruktywną rolę w zapewnieniu cywilizacyjnej harmonii,

integracji religijnych mniejszości i przezwyciężania negatywnych konsekwencji migracji.

Polska nie została wymieniona z nazwy w żadnej z wersji Koncepcji polityki zagranicznej.

Można domniemywać, iż pewne zapisy związane są z działalnością polskiej dyplomacji na

arenie międzynarodowej, jak np. otwarte poparcie dla rozszerzenia NATO, negocjacje

dotyczące instalacji elementów amerykańskiej tarczy antyrakietowej czy dążenie do

wyjaśnienia sprawy katyńskiej.

Kierowanie polityką zagraniczną

Opierając się na konstytucyjnych uprawnieniach kierowanie polityką zagraniczną oraz

reprezentowanie Rosji na arenie międzynarodowej leży w gestii prezydenta Federacji

Rosyjskiej. Zgromadzenie Federalne zapewnia bazę prawną dwu- i wielostronnych relacji.

Rząd określa zaś środki realizacji polityki zagranicznej. W Koncepcji z 2000 roku, w związku z

aktywnością na arenie międzynarodowej, rządowi nie przewidziano do wypełnienia żadnej roli.

Ministerstwo spraw zagranicznych opracowuje ogólną strategię, przedstawia propozycje

prezydentowi i prowadzi politykę zgodnie z Konstytucją i Koncepcją oraz koordynuje politykę

zagraniczną organów federalnych. W gestii Rady Bezpieczeństwa FR leżało przygotowanie

decyzji prezydenta w zakresie bezpieczeństwa międzynarodowego i nadzór nad ich

wypełnianiem. Obecnie Rada Bezpieczeństwa już tylko ocenia szanse i zagrożenia dla

interesów narodowych, przygotowuje propozycje dla prezydenta oraz sprawdza efektywność

podjętych na ich podstawie decyzji.

psz.pl - Portal Spraw Zagranicznych

content/view/12423/

Utworzono 26 June, 2010, 12:56