MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Adam Sabiniok
Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu
systemów rurociągowych 713[04].Z1.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Robert Wanic
mgr inż. Janusz Rudolf
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Adam Sabiniok
Konsultacja:
mgr Janusz Górny
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[04].Z1.01
Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu systemów rurociągowych w modułowym
programie nauczania dla zawodu monter systemów rurociągowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 15
5.1. Dokumentacja instalacji rurociągowych 15
5.1.1. Ćwiczenia 15
5.2. Prace przygotowawcze przy montażu rurociągów 17
5.2.1. Ćwiczenia 17
5.3. Prace zakończeniowe przy montażu rurociągów 19
5.3.1. Ćwiczenia 19
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 21
7. Literatura 31
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter systemów rurociągowych 713[04].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności i wiedzy, jakie uczeń powinien mieć już
opanowane,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje w czasie zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycję ćwiczeń ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-uczenia
oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturę.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W podrozdziałach Poradnika dla ucznia pt. Materiał nauczania treści kształcenia zostały
omówione w sposób ogólny. Podany zasób wiadomości różnych zagadnień powinien być
wystarczający dla każdego przyszłego montera systemów rurociągowych. Szczegółowe
wiadomości uczeń będzie poznawał na zajęciach.
Nauczyciel powinien być pomocny uczniowi przy doborze treści nauczania, wskazując
zagadnienia, zarówno te szczególnie ważne, jak i pomocnicze  potrzebne w wykonywaniu
czynności, określonych zawodem montera systemów rurociągowych.
Pomocne w prowadzeniu zajęć mogą okazać się zestawy pytań zamieszczonych
w Poradniku dla ucznia, w podrozdziałach pt. Pytania sprawdzające, z których uczeń może
wykorzystać w dwojaki sposób, a mianowicie może:
zapoznać się z pytaniami przed przystąpieniem do pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania  poznając w ten sposób wymagania wynikające z potrzeb zawodu, a po
opanowaniu wskazanych treści odpowiedzieć na zadane pytania, by sprawdzić stan swojej
gotowości do wykonywania ćwiczeń,
zapoznać się z pytaniami i odpowiedzieć na nie po pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania  sprawdzając w ten sposób stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń.
W Poradniku dla ucznia podano po kilka propozycji ćwiczeń do każdej grupy materiałowej,
sformułowanych w różny sposób. Te same ćwiczenia zamieszczone zostały w Poradniku dla
nauczyciela.
Nauczyciel może zlecić wykonanie wszystkich ćwiczeń lub wybierać określone ćwiczenia
i przeprowadzić je:
zgodnie z podanymi wskazówkami,
na stanowisku wyposażonym w podane środki dydaktyczne .
Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu swoich
postępów, odpowiadając na pytania podane w podrozdziale Sprawdzian postępów. Według tego
samego zestawu pytań, nauczyciel dokonuje oceny wiedzy i umiejętności ucznia.
Uczeń powinien w tym celu samodzielnie:
przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi,
zakreśla odpowiedz
, wstawiając X w miejscu Tak lub Nie.
Podobne czynności wykonuje nauczyciel, obserwując zachowania ucznia, sprawdza jego
umiejętności i wiedzę zawodową. Po dokonaniu przeglądu zakreślonych odpowiedzi, określa
pytania, na które uczeń nie potrafił odpowiedzieć prawidłowo. Zakreślenia pod zapisem NIE
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
wskazują luki w wiedzy ucznia, informują również, jakich treści jeszcze dobrze nie poznał.
Oznacza to, że uczeń musi opanować niektóre treści materiału.
Poznanie przez ucznia określonej wiedzy z zakresu prac przygotowawczo-zakończeniowych
przy montażu systemów rurociągowych 713[04].Z1.01 będzie stanowiło dla nauczyciela
podstawę przeprowadzenia sprawdzianu poziomu opanowania wiadomości i ukształtowanych
umiejętności. W tym celu nauczyciel może posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6
zestawem zadań testowych.
W tym rozdziale podano również:
klucz odpowiedzi,
instrukcję dla nauczyciela, w której omówiono czynności nauczyciela podczas
przeprowadzania sprawdzianu,
instrukcję dla ucznia, w której omówiono czynności ucznia podczas przeprowadzania
sprawdzianu,
przykładową kartę odpowiedzi, w której, w odpowiednich miejscach uczeń wpisuje
odpowiedzi na pytania.
W procesie sprawdzania i oceniania poziomu osiągnięć uczniów, można stosować
sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności ucznia podczas realizacji zadań, testów
sprawdzających z zadaniami praktycznymi.
Zaleca się prowadzenie badań diagnostycznych, kontroli bieżącej i końcowej. W ocenie
końcowej, która jest prowadzona na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej,
należy zastosować pomiar dydaktyczny. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji
czynności praktycznych mogą być sprawdzone za pomocą testów osiągnięć. Zadania w teście są
zamknięte (wyboru wielokrotnego).
Podczas obserwacji czynności ucznia w trakcie wykonywania ćwiczeń należy zwrócić
uwagę na:
- estetykę wykonywanych ćwiczeń,
- stosowanie słownictwa technicznego.
Kontrolę poprawności wykonania zadań należy prowadzić w trakcie i po realizacji ćwiczeń.
W ocenianiu osiągnięć uczniów należy uwzględnić:
- wynik sprawdzianu opanowania umiejętności, który powinien mieć charakter alternatywny,
co oznacza, że uczeń umie lub nie umie poprawnie wykonać ćwiczenia,
- może być różny poziom opanowania umiejętności; ćwiczenie może być wykonane szybciej
lub wolniej, bezbłędnie lub z błędem zauważonym i poprawionym przez ucznia.
Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między innymi poprawne wykonanie
ćwiczeń, zaproponowanych w programie jednostki modułowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
713[04].Z1
Technologia montażu systemów
rurociągowych
713[04].Z1.01
Prace przygotowawczo-zakończeniowe
przy montażu systemów rurociągowych
713[04].Z1.02
Montaż instalacji z rur stalowych
713[04].Z1.03
Montaż rurociągów stalowych
713[04].Z1.04
Montaż instalacji z rur miedzianych
713[04].Z1.05
Montaż rurociągów żeliwnych,
kamionkowych i betonowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- stosować układ jednostek SI,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,
- interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,
- rozpoznawać elementy instalacji rurociągowych na rysunkach,
- rozpoznawać materiały używane do montażu rurociągów,
- obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,
- posługiwać się kalkulatorem,
- oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego zawodu,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- przestrzegać przepisy BHP.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- wykonać prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu systemów rurociągowych
zgodnie z obowiązującymi przepisami bhp, ochrony ppoż. i przeciwporażeniowymi,
- zastosować dokumentację techniczną dotyczącą systemów rurociągowych,
- zinterpretować zapisy opisu technicznego i rysunki dotyczące systemów rurociągowych,
- rozpoznać rodzaje systemów rurociągowych,
- zorganizować .i zlikwidować stanowisko pracy do wykonywania systemów rurociągowych,
- dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonywania prac przygotowawczych w systemach
rurociągowych,
- wykonać proste prace związane z montażem systemów rurociągowych,
- wykonać przejście rurociągów przez przeszkody konstrukcyjne,
- wykonać izolacje termiczne, antykorozyjne i przeciwwilgociowe rurociągów,
- usunąć usterki i nieprawidłowości powstałe podczas wykonywania prac przygotowawczych,
- rozliczyć robociznę i materiały wykorzystane podczas prac przygotowawczo-
zakończeniowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE LEKCJI
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Monter systemów rurociągowych 713[04]
Moduł: Technologia montażu systemów rurociągowych 713[04].Z1
Jednostka modułowa: Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu systemów
rurociągowych 713[04].Z1.01
Temat: Wykonanie wykazu materiałów na podstawie dokumentacji projektowej instalacji.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności odczytywania informacji zawartych w dokumentacji.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 rozpoznać materiały oznaczone na rysunku,
 zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
 sporządzić wykaz materiałów,
 posługiwać się katalogami materiałowymi.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
 organizowania i planowania pracy,
 pracy w zespole,
 oceny pracy zespołu.
Metody nauczania uczenia się:
 miniwykład,
 metoda przewodniego tekstu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 grupowa.
Strategia: uczenie się przez doświadczenie.
Czas: 45 minut
Środki dydaktyczne:
 dokumentacja projektowa instalacji,
 Polskie Normy
 normy branżowe,
 foliogramy,
 rzutnik pisma,
 literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest rozpoznanie próbek materiałów izolacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
FAZA WST
PNA
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Podział uczniów na zespoły.
4. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
FAZA WA
AŚCIWA
INFORMACJE
1. Jakie są zasady sporządzania zestawień materiałów?
2. Jak oznacza się elementy instalacji na rysunkach?
3. Jak korzystać z rozwinięć fragmentów instalacji?
PLANOWANIE
1. Ustal rodzaj dokumentacji na podstawie której możesz sporządzić zestawienie.
2. Na podstawie dokumentacji kreśl rodzaj instalacji.
3. Ustal z jakich norm i katalogów będziesz korzystał.
UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.
WYKONANIE
1. Odczytaj z rysunku oznaczenia użytych materiałów instalacyjnych.
2. Zapisz odczyty na formularzu Zestawienie.
3. Określ dane i liczbę zidentyfikowanych materiałów podstawowych.
4. Na podstawie norm określ dane i liczbę niezbędnych materiałów pomocniczych.
5. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera grupy,
który dokonuje prezentacji ćwiczenia.
SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie zostały określone materiały instalacyjne?
2. Czy prawidłowo zostało określone przeznaczenie materiałów?
ANALIZA
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne umiejętności
zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.
FAZA KOC
COWA
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Wykonaj zestawienie materiałów pomocniczych użytych jako wyposażenie kanału
przedstawionego na rysunku:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Formularz Zestawienie
Nr Wyszczególnienie Wymiary Jednostka Ilość Uwagi
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Monter systemów rurociągowych 713[04]
Moduł: Technologia montażu systemów rurociągowych 713[04].Z1
Jednostka modułowa: Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu systemów
rurociągowych 713[04].Z1.01
Temat: Zadania i wyposażenie bazy prefabrykatów rurowych.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności dobierania narzędzi i urządzeń do wykonania
określonych zadań.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
 określić zadania bazy prefabrykatów,
 omówić zasady doboru narzędzi i urządzeń do prefabrykacji rur,
 określić możliwości i celowość prefabrykacji instalacji różnych typów ,
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
 organizowania i planowania pracy,
 pracy w zespole,
 oceny pracy zespołu.
Metody nauczania uczenia się:
 pogadanka,
 praca z katalogami pod kierunkiem nauczyciela,
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca indywidualna,
 praca w małych zespołach.
Czas trwania: 2 godziny zajęć.
Środki dydaktyczne:
 foliogramy,
 dokumentacja tworzonych baz prefabrykatów
 katalogi urządzeń,
 katalogi narzędzi
 rzutnik pisma,
 literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:
A. Przykłady i charakterystyka baz prefabrykatów rurowych
wstęp  należy zaprezentować uczniom przykładowe budowy rurociągów do przesyłania
różnych mediów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
 uczniowie otrzymują projekty techniczne rurociągów wraz z opisem techniki wykonywania
połączeń,
- uczniowie wypisują do zeszytu urządzenia i narzędzia których stosowanie wynika
z dokumentacji
B. Dobieranie urządzeń i narzędzi jako wyposażenia baz prefabrykacji rur
Wstęp- należy sformułować i wyjaśnić oczekiwania związane z funkcjonowaniem baz
prefabrykacji rur.
Uczniowie dzielą się na grupy i korzystając z katalogów urządzeń, narzędzi oraz stron www:
 wyszukują te których własności umożliwiają wykonanie i transport prefabrykatów
rurowych,
 zapisują wyniki na Karcie pracy,
 określają te urządzenia których zastosowanie jest najbardziej uniwersalne.
W trakcie pracy nauczyciel zwraca uwagę uczniom na nowoczesny sprzęt do spawania, cięcia
i ukosowania rur.
C. Prezentacja wyników doboru urządzeń i narzędzi:
Wstęp-należy przypomnieć treść zadania jakie uczniowie mieli wykonać.
 każda grupa uczniów typuje przedstawicieli, którzy prezentują zrealizowany temat
 uczniowie wspólnie oceniają wykonanie prac
4. Podsumowanie zajęć:
 uczniowie określają wyposażenie baz prefabrykacji rur,
 uczniowie wskazują celowość tworzenia baz dla różnych rurociągów,
 uczniowie poprawnie określają lokalizację i zadania baz prefabrykacji rur
5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Wyszukaj informacje na temat nowoczesnych metod sprawdzania połączeń rurociągowych.
Informacje zapisz w zeszycie.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i opanowanych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Karta pracy
Dobieranie wyposażenia baz prefabrykacji rur
Urządzenia i narzędzia Zastosowanie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5. ĆWICZENIA
5.1. Dokumentacja instalacji rurociągowych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobieranie elementów rurociągu według schematu instalacji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeprowadzić analizę schematu,
3) porównać symbole z tablicami oznaczeń,
4) odczytać z tablic znaczenie symboli,
5) dobrać odpowiednie elementy (typ, wymiary, ilość)
6) porównać wyniki,
7) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
tablice stosowanych oznaczeń,
rury, kształtki, armatura,
schematy rzeczywistych instalacji rurociągowych,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Odczytywanie dokumentacji technicznej projektu rurociągu
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeprowadzić analizę dokumentacji,
3) porównać wyniki,
4) omówić sposób rozwiązania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
tablice stosowanych oznaczeń,
dokumentacja rzeczywistych instalacji rurociągowych,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 3
Określanie typu instalacji rurociągowej przedstawionej na rysunku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 15 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeprowadzić analizę schematu,
3) porównać symbole z tablicami oznaczeń,
4) odczytać z tablic znaczenie symboli,
5) określić rodzaj rurociągu,
6) porównać wyniki,
7) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
tablice stosowanych oznaczeń,
schematy rzeczywistych instalacji rurociągowych,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.2. Prace przygotowawcze przy montażu rurociągów
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskazywanie zaleceń dotyczące prowadzenia rurociągów przez tory kolejowe, drogi lądowe,
mosty i wiadukty oraz inne przeszkody na terenie przebiegu rurociągów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapisać w zeszycie przedmiotowym rodzaje przeszkód na drodze rurociągu,
3) określić rozpoznanie terenu wokół każdej przeszkody,
4) dobrać metodę prowadzenia przejścia rurociągu
5) uzasadnić przyjęte rozwiązanie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
Polskie Normy,
plany sytuacyjne,
dokumentacja techniczna,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Przygotowanie i zabezpieczenie wykopów rurociągowych według dokumentacji.
Głębokość wykopu (h) < 1,75m 2,00m 2,50m 3,00m
2 8 10 12
Ilość płyt
2 4 6 8
Ilość rozpór
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować dokumentację budowy rurociągu,
3) wypisać w zeszycie przedmiotowym niezbędne elementy do wzmocnienia wykopów,
4) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
Polskie Normy,
Dokumentacja techniczna,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 3
Opuszczanie rur do wykopu zgodnie z zasadami bhp.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) oszacować masę opuszczanych rur,
3) dobrać narzędzia i urządzenia transportowe do masy rur,
4) dobrać środki ochrony osobistej,
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
Polskie Normy,
dokumentacja rurociągu
kalkulator i notatnik
dane katalogowe rur,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Prace zakończeniowe przy montażu rurociągów
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonanie próby szczelności wodociągu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) określić sposób postępowania zgodny z instrukcją
3) dobrać narzędzia do wykonania próby,
4) zaprezentować wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
model rurociągu,
instrukcje,
narzędzia,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Zasypywanie rurociągu ułożonego w wykopie i demontaż jego obudowy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia liderzy grup
prezentują swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 60 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) określić sposób postępowania zgodny z instrukcją
3) dobrać narzędzia do demontażu
4) zaprezentować wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pogadanka,
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Środki dydaktyczne:
 narzędzia,
 instrukcje zasypywania wykopów,
 literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 3
Dobieranie zabezpieczenia antykorozyjnego dla rurociągów gazowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia liderzy grup
prezentują swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) określić sposób postępowania zgodny z instrukcją,
3) dobrać materiały do wykonania zabezpieczenia antykorozyjnego,
4) dobrać narzędzia do wykonania zabezpieczenia antykorozyjnego,
5) zaprezentować wyniki pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pogadanka,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 narzędzia,
 materiały do zabezpieczeń antykorozyjnych,
 instrukcje przeprowadzenia zabezpieczenia antykorozyjnego,
 literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
 literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test do jednostki modułowej  Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy
montażu systemów rurociągowych .
Test składa się z 22 zadań, z których:
- 17 zadań jest z poziomu podstawowego,
- 5 zadań jest z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje podaną ilość punktów. Za złą odpowiedz

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 21 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego,
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. b, 4. b, 5. c, 6. b, 7. c, 8. d, 9. b, 10. d, 11. a,
12. d, 13. c, 14. d, 15. d, 16. b, 17. d, 18. c, 19. c, 20. b, 21. b, 22. d
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Rozpoznawać rodzaje rurociągów C P b
Określić pojęcia związane z projektowaniem
2. C P a
rurociągów
Rozpoznawać oznaczenia elementów rurociągowych
3. B P b
na rysunkach
4. Obliczać spadki przewodów rurociągowych C PP b
5. Odczytać dokumentację instalacji rurociągowych B P c
6. Odczytać dokumentację instalacji rurociągowych C P b
7. Posłużyć się katalogami materiałów C PP c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
8. Określić zastosowanie obliczeń masy materiałów C P d
Dobrać sposób przejścia przeszkód do rodzaju
9. D P b
rurociągu
10. Określić pojęcia związane z montażem rurociągów D PP d
Zastosować narzędzia i urządzenia
11. C P a
w montażu rurociągów
12. Dobrać rodzaj połączenia rur do terenu C P d
13. Określić zasady trasowania przebiegu rurociągu C P c
14. Dobrać szerokość wykopów do rur C P d
Określić zastosowanie elementów konstrukcyjnych
15. C PP d
rurociągów
16. Posłużyć się normami branżowymi C P b
17. Dobrać urządzenia montażowe C P d
Stosować normy branżowe dotyczące lokalizacji
18. C P c
rurociągów
19. Określić zasady badania szczelności B P c
20. Stosować zasady zasypywania wykopów B P b
Określić zasady dopuszczenia gazociągu do
21. C P b
eksploatacji
22. Stosować zasady opuszczania rur do wykopów B P d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
A. INSTRUKCJA OGÓLNA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
B. INSTRUKCJA SZCZEGÓA
OWA
1. Zestaw zadań testowych składa się z zadań zamkniętych (zadań wielokrotnego wyboru).
2. Zadania wielokrotnego wyboru mają 4 odpowiedzi, z których jedna jest prawidłowa.
Prawidłową odpowiedz
należy zakreślić we właściwym miejscu na Karcie odpowiedzi.
3. W wypadku pomyłki błędną odpowiedz
należy ująć w kółko i ponownie zakreślić od
powiedz
prawidłową.
4. Jeżeli udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawia Ci trudność, to opuść je
i przejdz
do zadania następnego. Do zadań bez odpowiedzi możesz wrócić póz
niej.
5. Czas trwania testu  60 min.
6. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu
wynosi 22 pkt.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja dla ucznia,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu wiadomości
i umiejętności, jakie zostały ukształtowane w wyniku zorganizowanego procesu kształcenia
w jednostce modułowej  Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu systemów
rurociągowych . Spróbuj swoich sił. Pytania nie są trudne i jeżeli zastanowisz się, to na pewno
udzielisz poprawnej odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
L-
Ciężar
1. Do instalacji rurociągowych specjalnych nie należą
DN mm długość
kg/m
mm
instalacje
100 6000 19,5
a) acetylenu,
150 6000 29,5
b) ciepłej wody,
200 6000 39,8
c) sprężonego powietrza,
d) dwutlenku węgla. 250 6000 51,9
300 6000 65,3
2. Uzgodnienia branżowe prowadzenia rurociągów dokonuje
się na poziomie
a) projektowania,
b) prac przygotowawczych,
c) wykonania,
d) odbioru.
3. Oznaczeni  żel. elementów sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oznacza użycie materiałów
a) żelaznych,
b) żeliwnych,
c) żelbetowych,
d) żalazobetonowych.
4. Różnica poziomów pomiędzy początkiem i końcem przewodu poziomego o długości 8 m
wynosi 0,4 m a to oznacza spadek
a) 2%,
b) 5%,
c) 20%,
d) 50%.
5. Jaka instalacja została przedstawiona na
rysunku?
a) wodna,
b) gazowa,
c) kanalizacyjna,
d) centralnego ogrzewania.
6. Na podstawie rysunku określ jakie średnice rur w mm
należy zapotrzebować
a) 20, 38,
b) 38, 70,
c) 70, 80,
d) 80, 100.
Jaka będzie masa
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
7. Ciężar rury żeliwnej DN=250 i długości 6 m wynosi w kg (odpowiednie dane odczytaj
z tabeli)
a) 51,9,
b) 155,7,
c) 311,4,
d) 622,8.
8. W jakim celu obliczamy masę materiału?
a) Do wykonania kosztorysów,
b) Do obliczenia robocizny,
c) Do wykonania uzgodnień branżowych,
d) Do wykonania projektu montażu.
9. Napowietrzne przejście przedstawione na rysunku jest możliwe tylko dla:
Wymiary podane na rysunku wyrażone są w metrach
a) ropociągu,
b) gazociągu,
c) wodociągu,
d) ciepłociągu.
10. Prefabrykacja rur polega na
a) produkcji rur na placu budowy rurociągu,
b) dostarczaniu rur na miejsce montażu rurociągu,
c) rozmontowywanie istniejącego rurociągu,
d) scalaniu rur w sekcje.
11. Ukosowarka to urządzenie służące do
a) przygotowania krawędzi rur do spawania,
b) spawania rur,
c) układania rur,
d) przygotowania wykopów do układania rur.
12. Na terenach szkód górniczych nie używamy w gazociągach rur łączonych
a) za pomocą kołnierzy,
b) na kielichy kuliste,
c) spoinami pachwinowymi,
d) spoinami czołowymi.
13. Kołki zwane świadkami wbijamy
a) wzdłuż osi przewodów wodociągowych,
b) wzdłuż osi krawędzi wykopów,
c) w odległości 1,5 od kołków osiowych,
d) na początku i końcu przewodu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
14. Szerokość dna wykopu nie umocnionego pod rury betonowe Ć 300 mm powinna wynosić
a) 0,80 m,
b) 0,90 m,
c) 0,95 m,
d) 1,00 m.
15. Bloków oporowych nie stosujemy do zabezpiecznia
a) rurociągu przed nierównomiernym osiadaniem,
b) rurociągu przed działaniem sił odśrodkowych,
c) przed uderzeniami hydraulicznymi,
d) rur podczas opuszczania do wykopu.
16. Dla rury o średnicy 150 mm odczytaj z normy branżowej szerokość opaski i odstęp między
opaskami.
a) a=40 mm b=2000 mm,
Średnica rury Szerokość Odstęp między
b) a=60 mm b=3000 mm, mm opaski (a) opaskami (b)
mm mm
c) a=100 mm b=4000 mm,
do 80 40 2000
d) a=100 mm b=6000 mm.
81-160 60 3000
181-315 100 4000
powyżej 315 100 6000
17. Jakie urządzenia używane są do montażu rurociągu na wysokościach?
a) suwnice,
b) wózki widłowe akumulatorowe,
c) podnośniki i wciągarki,
d) żurawie ze stałym lub ruchomym wysięgnikiem.
18. Minimalna odległość gazociągu niskiego ciśnienia od kanałów kanalizacyjnych
i ciepłowniczych wynosi
a) 0,5 m,
b) 1 m,
c) 1,5 m,
d) 2 m.
19. Długość odcinka przewodu wodociągowego żeliwnego poddawanego badaniu na szczelność
nie powinna przekraczać
a) 100 m,
b) 200 m,
c) 300 m,
d) 400 m.
20. Do jakiej wysokości nad powierzchnię kanału kanalizacyjnego zasypywanie powinno
wykonywać się ręcznie
a) 0,1 m,
b) 0,3 m,
c) 0,6 m,
d) 1 m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
21. Ponowne próby szczelności gazociągu wykonujemy jeśli nie został przekazany do
eksploatacji w okresie
a) 3 miesięcy,
b) 6 miesięcy,
c) 12 miesięcy,
d) 18 miesięcy.
22. Do jakiej masy rury mogą być opuszczane ręcznie
a) 100 kg,
b) 150 kg,
c) 200 kg,
d) 250 kg.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
 Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu systemów
rurociągowych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punktacja
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Zadanie nr 2
ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY:
Na podstawie dokumentacji fragmentu rurociągu określ wykonanie
i przygotowanie wykopu do ułożenia rurociągu wykonanego z rur
Materiałami stosowanymi przy wykonaniu robót są:
- rury PE100, SDR 17: Ć 40 - 140 mm
- rury kanalizacyjne PVC kl.S Ć 160 - 200 mm
Grunty w których wykonywane będą wykopy - słabo związane klasy III i IV
Materiały dla ucznia:
projekt fragmentu rurociągu ze szczegółową specyfikacją,
normy branżowe,
Arkusz   Charakterystyka wykopów
Uczeń zaliczył zadanie, jeżeli wykonał czynności zgodnie z procedurą.
Arkusz oceny pracy ucznia
Uczeń
L.p. Czynności związane z podkuwaniem wykonał
1. Dobrał normy niezbędne do określenia wykopów (1 pkt)
2. Zidentyfikował typy wskazanych rur (1 pkt)
Wyselekcjonował informacje według arkusza  Charakterystyka
3.
wykopów dla rur PE100, SDR 17: Ć 40 - 140 mm (3 pkt)
4. Zapisał informacje w arkuszu  Charakterystyka wykopów (3 pkt)
Wyselekcjonował informacje według arkusza  Charakterystyka
5.
wykopów dla rur kanalizacyjnych PVC kl.S Ć 160 - 200 mm (3 pkt)
6. Zapisał informacje w arkuszu  Charakterystyka wykopów (3 pkt)
7. Zaprezentował wyniki porównania (1 pkt)
Uczeń zaliczył zadanie, jeżeli wykonał 75% czynności określonych w arkuszu oceny pracy
ucznia.
Ocenianie:
- dopuszczający  10 pkt
- dostateczny  11 pkt
- dobry  12 pkt
- bardzo dobry od 13 pkt
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Arkusz - Charakterystyka wykopów
Rury PE100, SDR 17:
Rury PVC kl.S Ć
Charakterystyka
Ć 40 - 140 mm 160 - 200 mm
1 Głębokość wykopów
2 Szerokość wykopów
3 Wzmocnienia wykopów
4 Podsypka pod rurami
Technika opuszczania
5
rur
Wskazania zasypywania
6
wykopów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
7. LITERATURA
1. Cieślowski S., Krygier K.: Technologia  Instalacje sanitarne cz. 1. WSiP, Warszawa 2004
2. Cieślowski S. Krygier K.: Technologia  Instalacje sanitarne cz. 2. WSiP, Warszawa 2004
3. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
4. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 2004
5. Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1997
6. Praca zbiorowa. Poradnik mechanika warsztatowca. WNT, Warszawa 1981
7. Solis H. Lenart T.: Technologia eksploatacji maszyn. WSiP, Warszawa 1996
8. Wasilewski Z. Rysunek zawodowy. Instalacje sanitarne i rurociągi przemysłowe. WSiP,
Warszawa 1999
LITERATURA METODYCZNA
1. Baraniak B.: Dobór treści kształcenia zawodowego. Instytut Badań Edukacyjnych,
Warszawa 1997
2. Figurski J.: Eksperyment pedagogiczny Modułowe programy nauczania w kształceniu
zawodowym: model ujednoliconego egzaminu zawodowego. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 2001
3. Francuz W.M.: Dydaktyka w nowej szkole zawodowej. Wydawnictwo Politechniki
Krakowskiej, Kraków 2004
4. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004
5. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Instytut Technologii Eksploatacji,
Radom 2000
6. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Wyższa Szkoła Inżynierska,
Radom 1995
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31