MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Marek Olsza
Posługiwanie się dokumentacją techniczną
713[04].B1.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Robert Wanic
mgr inż. Janusz Rudolf
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Marek Olsza
Konsultacja:
mgr Janusz Górny
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[04].B1.04
Posługiwanie się dokumentacją techniczną w modułowym programie nauczania dla zawodu
monter systemów rurociągowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 12
5.1. Normalizacja w rysunku technicznym 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Szkicowanie i kreślenie 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Podstawowe zasady geometrii wykreślnej 17
5.3.1. Ćwiczenia 17
5.4. Opisywanie i wymiarowanie rysunków 21
5.4.1. Ćwiczenia 21
5.5. Uproszczenia rysunkowe połączeń 22
5.5.1. Ćwiczenia 22
5.6. Oznaczenia graficzne stosowane na rysunkach budowlanych 23
5.6.1. Ćwiczenia 23
5.7. Elementy składowe projektu 25
5.7.1. Ćwiczenia 25
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 27
7. Literatura 44
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter systemów rurociągowych 713[04].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności i wiedzy, jakie uczeń powinien mieć już
opanowane,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje w czasie zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycję ćwiczeń ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturę.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W podrozdziałach Poradnika dla ucznia pt. Materiał nauczania treści kształcenia zostały
omówione w sposób ogólny. Podany zasób wiadomości różnych zagadnień powinien być
wystarczający dla każdego przyszłego montera systemów rurociągowych. Szczegółowe
wiadomości uczeń będzie poznawał na zajęciach.
Nauczyciel powinien być pomocny uczniowi przy doborze treści nauczania, wskazując
zagadnienia, zarówno te szczególnie ważne, jak i pomocnicze  potrzebne w wykonywaniu
czynności, określonych zawodem montera systemów rurociągowych.
Pomocne w prowadzeniu zajęć mogą okazać się zestawy pytań zamieszczonych
w Poradniku dla ucznia, w podrozdziałach pt. Pytania sprawdzające, z których uczeń może
wykorzystać w dwojaki sposób, a mianowicie może:
zapoznać się z pytaniami przed przystąpieniem do pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania  poznając w ten sposób wymagania wynikające z potrzeb zawodu, a po
opanowaniu wskazanych treści odpowiedzieć na zadane pytania, by sprawdzić stan
swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń,
zapoznać się z pytaniami i odpowiedzieć na nie po pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania  sprawdzając w ten sposób stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń.
W Poradniku dla ucznia podano po kilka propozycji ćwiczeń do każdej grupy
materiałowej, sformułowanych w różny sposób. Te same ćwiczenia zamieszczone zostały
w Poradniku dla nauczyciela.
Nauczyciel może zlecić wykonanie wszystkich ćwiczeń lub wybierać określone
ćwiczenia
i przeprowadzić je:
zgodnie z podanymi wskazówkami,
na stanowisku wyposażonym w podane środki dydaktyczne .
Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu
swoich postępów, odpowiadając na pytania podane w podrozdziale Sprawdzian postępów.
Według tego samego zestawu pytań, nauczyciel dokonuje oceny wiedzy i umiejętności
ucznia.
Uczeń powinien w tym celu samodzielnie:
przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi,
zakreśla odpowiedz
, wstawiając X w miejscu Tak lub Nie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Podobne czynności wykonuje nauczyciel, obserwując zachowania ucznia, sprawdza jego
umiejętności i wiedzę zawodową. Po dokonaniu przeglądu zakreślonych odpowiedzi, określa
pytania, na które uczeń nie potrafił odpowiedzieć prawidłowo. Zakreślenia pod zapisem NIE
wskazują luki w wiedzy ucznia, informują również, jakich treści jeszcze dobrze nie poznał.
Oznacza to, że uczeń musi opanować niektóre treści materiału.
Poznanie przez ucznia określonej wiedzy o posługiwaniu się dokumentacją techniczną
będzie stanowiło dla nauczyciela podstawę przeprowadzenia sprawdzianu poziomu
opanowania wiadomości i ukształtowanych umiejętności. W tym celu nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawem zadań testowych.
W tym rozdziale podano również:
klucz odpowiedzi,
instrukcję dla nauczyciela, w której omówiono czynności nauczyciela podczas
przeprowadzania sprawdzianu,
instrukcję dla ucznia, w której omówiono czynności ucznia podczas przeprowadzania
sprawdzianu,
przykładową kartę odpowiedzi, w której, w odpowiednich miejscach uczeń wpisuje
odpowiedzi na pytania.
W procesie sprawdzania i oceniania poziomu osiągnięć uczniów, można stosować
sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności ucznia podczas realizacji zadań, testów
sprawdzających z zadaniami praktycznymi.
Zaleca się prowadzenie badań diagnostycznych, kontroli bieżącej i końcowej. W ocenie
końcowej, która jest prowadzona na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej,
należy zastosować pomiar dydaktyczny. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji
czynności praktycznych mogą być sprawdzone za pomocą testów osiągnięć. Zadania w teście
są zamknięte (wyboru wielokrotnego).
Podczas obserwacji czynności ucznia w trakcie wykonywania ćwiczeń należy zwrócić
uwagę na:
- estetykę wykonywanych ćwiczeń,
- stosowanie słownictwa technicznego.
Kontrolę poprawności wykonania zadań należy prowadzić w trakcie i po realizacji
ćwiczeń.
W ocenianiu osiągnięć uczniów należy uwzględnić:
- wynik sprawdzianu opanowania umiejętności, który powinien mieć charakter
alternatywny, co oznacza, że uczeń umie lub nie umie poprawnie wykonać ćwiczenia,
- może być różny poziom opanowania umiejętności; ćwiczenie może być wykonane
szybciej lub wolniej, bezbłędnie lub z błędem zauważonym i poprawionym przez ucznia.
Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między innymi poprawne
wykonanie ćwiczeń, zaproponowanych w programie jednostki modułowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
713[04].B1
Techniczne podstawy budowy rurociągów
713[04].B1.01
Posługiwanie się podstawowymi
pojęciami z zakresu budowy rurociągów
713[04].B1.02
Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska
713[04].B1.03
Rozpoznawanie podstawowych
materiałów stosowanych do budowy
rurociągów
713[04].B1.05
713[04].B1.04
Magazynowanie, składowanie
Posługiwanie się dokumentacją
i transportowanie materiałów
techniczną
stosowanych do budowy
rurociągów
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budowy rurociągów,
- przestrzegać zasady bezpiecznej pracy, przewidywać zagrożenia i zapobiegać im,
- stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
- rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały stosowane do budowy
rurociągów,
- stosować układ jednostek SI,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,
- interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,
- oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego
zawodu,
- organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określić znaczenie rysunku technicznego,
- dobrać papiery rysunkowe i przybory do rysowania,
- rozróżnić i zastosować znormalizowane linie rysunkowe,
- posłużyć się skalą,
- zwymiarować i opisać rysunki,
- zastosować podstawowe zasady geometrii wykreślnej,
- dobrać dokumentację techniczną do realizacji zadania,
- rozróżnić poszczególne elementy dokumentacji,
- wykorzystać informacje zawarte w opisie technicznym,
- rozróżnić oznaczenia graficzne zastosowane w dokumentacji,
- odczytać rzuty poziome i przekroje pionowe,
- wykonać szkice elementów rurociągu,
- odczytać rysunki elementów konstrukcyjnych,
- odczytać kompletną dokumentację,
- wykonać przedmiary robót,
- przeprowadzić pomiary, sporządzić rysunki inwentaryzacyjne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE LEKCJI
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Monter systemów rurociągowych 713[04]
Moduł: Techniczne podstawy budowy systemów rurociągowych 713[04].B1
Jednostka modułowa: Posługiwanie się dokumentacją techniczną 713[04].B1.04
Temat: Polskie normy rysunkowe i ISO.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności posługiwania się normami rysunkowymi.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 rozpoznać normy rysunkowe,
 zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,
 zdefiniować pojęcie normy,
 podać przykłady oznaczania Polskiej Normy i ISO.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
 organizowania i planowania pracy,
 pracy w zespole,
 oceny pracy zespołu.
Metody nauczania uczenia się:
 mini wykład,
 metoda przewodniego tekstu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna
- grupowa
Strategia: uczenie się przez doświadczenie
Czas: 45 minut
Środki dydaktyczne:
- Polskie Normy oraz ISO,
- normy branżowe,
- foliogramy,
- rzutnik pisma,
- literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest dokonanie klasyfikacji norm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
FAZA WST
PNA
1. Sprawy organizacyjne.
2. Omówienie celów zajęć.
3. Podział uczniów na zespoły.
4. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
FAZA WA
AŚCIWA
INFORMACJE
1. Co to jest norma?
2. Co to jest Polska Norma i Norma ISO?
3. Jakie korzyści wynikają ze stosowania Polskich Norm i Norm ISO?
4. Jakie są podstawowe działy Polskiej Normy?
4. Jaki jest sposób oznaczania norm?
PLANOWANIE
1. Ustal oznaczenie norm.
2. Ustal przeznaczenie norm.
3. Sklasyfikuj normy.
UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.
WYKONANIE
1. Odczytaj oznaczenia Polskich Norm i Norm ISO.
2. Zapisz spostrzeżenia w zeszycie przedmiotowym.
3. Opisz przeznaczenie wybranych norm.
4. Dokonaj klasyfikacji norm.
5. Zwróć uwagę na estetykę i dokładność twojej pracy.
6. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera
grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.
SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie zostały oznaczone normy?
2. Czy prawidłowo zostało określone przeznaczenie norm?
3. Czy poprawnie sklasyfikowano normy?
ANALIZA
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.
FAZA KOC
COWA
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Normalizacja i unifikacja. Na podstawie
zgromadzonych informacji sporządz
w zeszycie przedmiotowym notatkę.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Monter systemów rurociągowych 713[04]
Moduł: Techniczne podstawy budowy systemów rurociągowych 713[04].B1
Jednostka modułowa: Posługiwanie się dokumentacją techniczną 713[04].B1.04
Temat: Zasady rzutowania brył.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rzutowania prostokątnego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- zorganizować stanowisko do wykonywania rysunków zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,
- omówić zasady tworzenia rzutów prostokątnych brył,
- wykonać rzutowanie brył w koniecznej ilości rzutów.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowania i planowania pracy,
- pracy w zespole,
- oceny pracy zespołu.
Metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- praca z przykładowymi rysunkami pod kierunkiem nauczyciela,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- foliogramy,
- rysunki rzutowe,
- rzutnik pisma,
- modele brył,
- literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Formy organizacji pracy uczniów:
- praca w grupach;
- praca indywidualna
Czas trwania zajęć: 45 minut
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Przebieg zajęć:
Lp. Ogniwa zajęć Czynności nauczyciela Czynności uczniów Czas
trwania
1. Stworzenie ładu - wita uczniów - witają nauczyciela 3 min.
zewnętrznego - sprawdza obecność - podają obecności
i wewnętrznego - podaje temat zajęć - zapisują temat zajęć
- przedstawia cele zajęć w zeszytach
2. Opracowanie nowego - przypomina zagadnienia - odpowiadają na pytania. 5 min.
materiału z ostatnich zajęć - biorą czynny udział w
- rozpoczyna opracowanie zajęciach
nowego materiału - zapisują nowe informacje
w zeszytach
3. Kształtowanie pojęć - wyjaśnia jak należy analizować - odpowiadają na pytania 5 min.
rysunki nauczyciela
- nawiązuje rozmowę z uczniami
na temat rodzajów rzutowania
4. Wiązanie teorii - przypomina terminologię - wybierają przedmiot do 5 min.
z praktyką stosowaną przy rysowaniu rysowania
rzutów prostokątnych
- wyjaśnia  od czego należy
zacząć rysowanie
- wyjaśnia w jaki sposób należy
 patrzeć na bryłę aby
narysować poszczególne rzuty
- zwraca uwagę na dokładność
rysowania,
5. Ćwiczenia praktyczne - nadzoruje pracę uczniów - rozpoczynają rysowanie pod 15 min.
kontrolą nauczyciela
- uczą się estetyki wykonania
6. Kształtowanie - powtarza najważniejsze - odpowiadają na pytania 10 min.
nawyków wiadomości - prezentują wykonane szkice
- sprawdza wykonanie szkiców
oraz przekazuje uwagi
dotyczące rzutowania
7. Ocena i kontrola - ocenia aktywność uczniów 1 min.
8. Zakończenie zajęć - podaje treść zadania domowego Zapisują treść zadania w 1 min.
zeszytach przedmiotowych
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Normalizacja w rysunku technicznym
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wpisz w tabeli zastosowanie linii rysunkowych.
Nazwa linii Zastosowanie
Ciągła gruba
Ciągła cienka
Kreskowa cienka
Punktowa cienka
Dwupunktowa cienka
Falista cienka
Zygzakowa cienka
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapisać zastosowanie linii rysunkowych,
3) uzasadnić przyjęte rozwiązanie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Wymiary przedmiotu wynoszą 100x 80x 50. Ile będą wynosić jeżeli podziałka rysunku
wynosi
a) 1:2,
b) 2:1.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obliczyć wymiary przedmiotu na rysunku dla zadanych podziałek,
3) wyniki obliczeń zanotować w zeszycie przedmiotowym.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 3
Jaką podziałkę należy zastosować, aby przedstawić na formacie A4(w układzie
pionowym) przedmiot o wymiarach 250x 210x 50?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wypisać wymiary arkusza formatu A4,
3) dobrać podziałkę rysunku,
4) wyniki zanotować w zeszycie przedmiotowym.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 4
Dokonaj klasyfikacji Polskich Norm i Norm ISO.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia liderzy grup
prezentują. Czas wykonania ćwiczenia 45 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Uczeń powinien:
1) odczytać oznaczenia polskich norm i norm ISO.
2) zapisać spostrzeżenia w zeszycie przedmiotowym.
3) opisać przeznaczenie wybranych norm.
4) dokonać klasyfikacji norm.
5) zwróć uwagę na estetykę i dokładność twojej pracy.
6) zaprezentować swoją pracę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 mini wykład,
- metoda przewodniego tekstu.
Środki dydaktyczne:
- Polskie Normy oraz ISO,
- normy branżowe,
- foliogramy,
- rzutnik pisma,
- literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Szkicowanie i kreślenie
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Naszkicuj w zeszycie przedmiotowym bryłę geometryczną z uwzględnieniem
poprawności kształtu i wymiarów.
Rys. do ćwiczenia 1 [12, s. 34]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu,
3) zaplanować etapy szkicowania,
4) wykonać szkic.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 2
Naszkicuj w zeszycie przedmiotowym przedstawione detale z uwzględnieniem
poprawności kształtu i wymiarów.
Rys. do ćwiczenia 2 [12, s. 126]
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu,
3) zaplanować etapy szkicowania,
4) wykonać szkic.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Podstawowe zasady geometrii wykreślnej
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Naszkicuj bryły w rzutowaniu prostokątnym. Ćwiczenie wykonaj na arkuszu A4.
a) b)
Rys. do ćwiczenia 1 [12, s. 57]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 15 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu,
3) zaplanować rozmieszczenie rzutów,
4) wykonać szkic,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne
Środki dydaktyczne:
materiały do szkicowania,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Ćwiczenie 2
Naszkicuj detal w aksonometrii ukośnej. Ćwiczenie wykonaj na arkuszu A4.
Rys. do ćwiczenia 2 [12, s. 57]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy szkicowanego przedmiotu,
3) zaplanować rozmieszczenie detalu na arkuszu,
4) wykonać szkic,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
materiały do szkicowania,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 3
Wykreśl brakujący trzeci rzut.
Rys. do ćwiczenia 3 [8, s. 32]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy rysunków,
3) wykreślić trzeci rzut,
4) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
rysunki części maszyn,
eksponaty i modele części maszyn,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 4
Na podstawie rzutu, w którym zarysy wewnętrzne narysowano linią kreskową, naszkicuj
przedmiot w półwidoku- półprzekroju.
Rys. do ćwiczenia 4 [8, s. 36]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy rysunków,
3) naszkicować rysunki w zeszycie przedmiotowym,
4) oznaczyć przekrój,
5) omówić sposób rozwiązania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
rysunki części maszyn,
eksponaty i modele części maszyn,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.4 Opisywanie i wymiarowanie rysunków
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Jakie usterki i błędy dotyczące wymiarowania występują na przedstawionych rysunkach?
Swoje spostrzeżenia zapisz w zeszycie przedmiotowym. Zwymiaruj poprawnie wszystkie
rysunki.
Rys. do ćwiczenia 1 [8, s. 45]
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy przedstawionych rysunków,
3) zanotować spostrzeżenia w zeszycie,
4) zwymiarować rysunki,
5) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne
Środki dydaktyczne:
rysunki części maszyn,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.5. Uproszczenia rysunkowe połączeń
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj szkic detalu wykonanego z St3, w którym występuje gwint zewnętrzny nacięty
na całej długości. Detal zwymiaruj i oznacz stan powierzchni.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wykonać szkic do zeszytu przedmiotowego,
3) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
materiały rysunkowe,
nagwintowane detale,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Opisz przedstawione na rysunku połączenie.
Rys. do ćwiczenia 2
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) opisać połączenie,
3) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.6. Oznaczenia graficzne stosowane na rysunkach budowlanych
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Napisz co oznaczają podane poniżej oznaczenia graficzne.
1. 2. 3. 4. 5.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) opisać oznaczenia,
3) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
PN  oznaczenia na rysunkach architektoniczno-budowlanych,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Napisz co oznaczają podane poniżej oznaczenia graficzne.
1. 2. 3. 4. 5.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) opisać oznaczenia,
3) omówić sposób rozwiązania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne
Środki dydaktyczne:
PN  oznaczenia na rysunkach architektoniczno-budowlanych,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.7. Elementy składowe projektu
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odszukaj w dokumentacji budowlanej poszczególne jej elementy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 15 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
3) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
dokumentacja budowlana obiektu,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Odczytaj z opisu technicznego informacje na temat wyposażenia budowlano-
instalacyjnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 25 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
3) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
opis techniczny obiektu,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Ćwiczenie 3
Sprawdz
za pomocą odpowiedniego sprzętu mierniczego:
pion ścian,
poziom parapetu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
3) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
przyrządy pomiarowe,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 4
Wykonaj przedmiar robót centralnego ogrzewania w sali lekcyjnej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie
prezentują swoje prace. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
3) omówić sposób rozwiązania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
przyrządy pomiarowe,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test do jednostki modułowej  Posługiwanie się dokumentacją techniczną .
Test składa się z 20 zadań, z których:
- 15 zadania jest z poziomu podstawowego, zadania nr: 2, 3, 4, 5, 6, 8, 12, 13, 14, 15, 16,
17, 18, 19, 20
- 5 zadań jest z poziomu ponadpodstawowego, zadania nr: 1, 7, 9, 10, 11.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- 0-8 pkt. -  niedostateczny
- 9-11 pkt -  dopuszczający
- 12-14 pkt-  dostateczny
- 15-17 pkt-  dobry
- 18-20 pkt-  bardzo dobry
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. c, 4. b, 5. b, 6. a, 7. a, 8. a, 9. d, 10. b, 11. b,
12. c, 13. c, 14. c, 15. a, 16. a, 17. b, 18. c, 19. a, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Wyjaśnić oznaczenie norm B PP A
2. Rozróżniać rodzaje rysunków B P A
Określić wymiary formatu arkusza
3. A P C
rysunkowego
4. Dobrać rodzaj ołówka do określonego zadania D P B
5. Dobierać rodzaje linii rysunkowych A P B
6. Rozróżniać elementy dokumentacji projektowej B P A
7. Przeliczyć wymiary w danej podziałce C PP A
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Rozróżniać elementy rysunków
8. B P A
schematycznych
Narysować rzut poziomy bryły przedstawionej
9. C PP D
w dimetrii ukośnej
Narysować bryłę w dimetrii ukośnej na pod-
10. C PP B
stawie rzutów prostokątnych
11. Uzupełnić brakujący rzut prostokątny bryły D PP B
12. Oznaczyć płaszczyznę przekroju. B P C
13. Oznaczyć płaszczyznę przekroju B P C
14. Odczytać liczby wymiarowe na rysunkach C P C
15. Rozróżniać elementy rurociągów B P A
16. Określić skalę rysunków roboczych C P A
Określić zasady wykonywania rysunków
17. C P B
roboczych
18. Określić zawartość projektu realizacji robót C P C
Rozróżniać elementy dokumentacji
19. B P A
budowlanej
Rozróżniać oznaczanie materiałów na
20. B P A
rysunkach
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących odwzorowywania elementów maszyn. Pytania są
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedz
jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
- w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Czas trwania testu - 45 minut.
9. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu
wynosi 20 pkt.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja dla ucznia,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu wiadomości
i umiejętności, jakie zostały ukształtowane w wyniku zorganizowanego procesu kształcenia
w jednostce modułowej Posługiwanie się dokumentacją techniczną. Spróbuj swoich sił.
Pytania nie są trudne i jeżeli zastanowisz się, to na pewno udzielisz poprawnej odpowiedzi.
Powodzenia !
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Standardy międzynarodowe spełnia norma oznaczona:
a) PN,
b) PN-EN,
c) BN,
d) PN-ISO.
2. Element przeznaczony do wykonania jest pokazany w sposób szczegółowy na rysunku:
a) roboczym,
b) zestawieniowym,
c) montażowym,
d) ilustracyjnym.
3. Arkusz rysunkowy o wymiarach 420x 297 to format:
a) A5,
b) A4,
c) A3,
d) A2.
4. Ołówki o umiarkowanej twardości oznaczamy:
a) 2B,
b) F,
c) U,
d) 3H.
5. Osie symetrii rysujemy linią:
a) ciągłą cienką,
b) punktową cienką,
c) kreskową cienką,
d) dwupunktową cienką.
6. Obliczenia ilości robót w przedmiarze wykonuje się na podstawie:
a) opisu technicznego,
b) wykonanej pracy,
c) dokumentacji projektowej,
d) polecenia inwestora.
7. Jeżeli prostokąt o wymiarach a = 20 mm i b = 10 mm przedstawimy na rysunku
w podziałce 2:1, to jego wymiary po narysowaniu będą wynosić:
a) a = 40 mm i b = 20 mm,
b) a = 10 mm i b = 5 mm,
c) a = 30 mm i b = 15 mm,
d) będą takie same.
8. Rysunek przedstawia oznaczenie graficzne
a) zakończenie przewodu korkiem gwintowanym,
b) zakończenie przewodu ślepym przewodem,
c) kierunek przepływu,
d) połączenie na długi gwint.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
9. Wskaż prawidłowy rzut poziomy bryły przedstawionej na rysunku:
a) b)
c) d)
10. Wykorzystując rzuty prostokątne wskaż prawidłowo narysowaną bryłę w aksonometrii
ukośnej:
a) b)
c) d)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
11. Dokonaj analizy rysunków i wskaż, który z nich przedstawia prawidłowy rzut
prostokątny bryły:
a) b)
c) d)
12. Wskaż prawidłowo zaznaczony ślad płaszczyzny przekroju:
a) b)
c) d)
13. Wskaż prawidłowo zakreskowane części.
a) b)
c) d)
14. Czy poniższy rysunek jest poprawnie zwymiarowany? Wskaż ile błędów zawiera
zwymiarowany rysunek.
a) jeden,
b) dwa,
c) trzy,
d) nie ma błędów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
15. Rysunek przedstawia oznaczenie graficzne
a) zamocowanie stałe,
b) zawieszenie ruchome,
c) wydłużkę mieszkową,
d) wydłużkę lirową.
16. Rysunki robocze wykonuje się w skali:
a) 1:20,
b) 1:200,
c) 1:250,
d) 1:1000.
17. Podczas wykonywania rysunków roboczych należy stosować zasady podane przez:
a) kierownika budowy,
b) normy budowlane,
c) czasopisma branżowe,
d) inwestora.
18. Projekt organizacji robót nie zawiera:
a) sposobu wykonania robót,
b) danych o środkach transportu,
c) informacji o rodzaju gruntu,
d) danych o rodzaju maszyn.
19. Obliczenie ilości robót w przedmiarze wykonuje się na podstawie:
a) dokumentacji projektowej,
b) opisu technicznego,
c) polecenia inwestora,
d) domiaru.
20. Rysunek przedstawia oznaczenie graficzne:
a) betonu komórkowego,
b) żelbetonu,
c) izolacji przeciwwilgociowej,
d) drewna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Posługiwanie się dokumentacją techniczną
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
TEST 2
Test do jednostki modułowej  Posługiwanie się dokumentacją techniczną
Test składa się z 20 zadań, z których:
- 15 zadania jest z poziomu podstawowego, zadania nr: 1, 2, 3, 5, 6, 9, 10, 12, 13, 14, 15,
17, 18, 19, 20.
- 5 zadań jest z poziomu ponadpodstawowego, zadania nr: 4, 7, 8, 11,16.
Zestaw zadań testowych składa się z:
a) zadań typu zamkniętego (10 zadań wielokrotnego wyboru),
b) zadań typu otwartego (10 zadań z luką).
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- 0-8 pkt. - niedostateczny
- 9-11 pkt - dopuszczający
- 12-14 pkt - dostateczny
- 15-17 pkt - dobry
- 18-20 pkt - bardzo dobry
Plan testu
Klucz odpowiedzi
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Dobrać grubość i rodzaje linii
1. B P C
rysunkowych
2. Dobrać wysokość liter A P B
3. Kreślić symetralną odcinka B P D
Rozróżnić prawidłowo narysowaną
4. C PP C
bryłę w dimetrii ukośnej
Narysować rzut poziomy bryły
5. C P A
przedstawionej w dimetrii ukośnej
Wybrać prawidłowy przekrój wzdłużny
6. A P A
tulei.
Określić liczbę brakujących krawędzi
7. bryły narysowanej w przekroju C PP B
połówkowym
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Wymiarować średnice kilku wałków o
8. D PP C
tych samych wymiarach
Rozróżnić cechy charakteryzujące
9. B P A
rysunek wykonawczy
10. Dobrać odpowiedni rodzaj linii D P C
11. Zdefiniować pojęcie normy. A PP jakościowe
12. Określić skale rysunków C P dokładności
opisie
13. Określić zawartość opisu technicznego C P
technicznym
14. Rozróżniać rodzaje rysunków C P szczegółowy
15. Określić zawartość rysunku roboczego C P materiałów
16. Wyjaśnić zasady obmiaru robót B PP wykonanych
Określić zawartość projektu technologii
17. C P metod
i organizacji robót
18. Określić zawartość przedmiaru robót C P materiałów
Określić zawartość dokumentacji
19. C P projektowej
projektowej
Wyjaśnić zasady inwentaryzacji
20. B P opisu
budowlanej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
A. INSTRUKCJA OGÓLNA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
B. INSTRUKCJA SZCZEGÓA
OWA
1. Zestaw zadań testowych składa się z:
a. zadań otwartych (zadań z luką),
b. zadań zamkniętych (zadań wielokrotnego wyboru).
2. W zadaniach z luką należy w miejsce kropek wpisać prawidłowe wyrażenie, wzór lub
dokonać opisu np. rysunku, czyli uzupełnić je w sposób stanowiący logiczną całość.
3. Zadania wielokrotnego wyboru mają 4 odpowiedzi, z których jedna jest prawidłowa.
Prawidłową odpowiedz
należy zakreślić we właściwym miejscu na Karcie odpowiedzi.
4. W wypadku pomyłki błędną odpowiedz
należy ująć w kółko i ponownie zakreślić
odpowiedz
prawidłową.
5. Jeżeli udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawia Ci trudność, to opuść je
i przejdz
do zadania następnego. Do zadań bez odpowiedzi możesz wrócić póz
niej.
6. Czas trwania testu  45 min.
7. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu
wynosi 20 pkt.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Materiały dla ucznia:
- instrukcja dla ucznia,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi,
Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu wiadomości
i umiejętności, jakie zostały ukształtowane w wyniku zorganizowanego procesu kształcenia
w jednostce modułowej Posługiwanie się dokumentacją techniczną. Pytania nie są trudne
i jeżeli zastanowisz się, to na pewno udzielisz poprawnej odpowiedzi.
Powodzenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
Wybierz prawidłową odpowiedz

1. Na którym rysunku przedstawiającym wałek dobrano poprawnie grubość i rodzaje linii?
a) b) c) d)
2. Jeżeli wysokość dużych liter wynosi 5 mm, to wysokość małych liter wynosi:
a) 4 mm,
b) 3,5 mm,
c) 3,2 mm,
d) 2,5 mm.
3. Który z rysunków przedstawia konstrukcję symetralnej odcinka?
a) b) c) d)
4. Wskaż prawidłowo narysowany prostopadłościan w aksonometrii ukośnej.
a) b) c) d)
5. Wskaż prawidłowy rzut pionowy bryły przedstawionej na rysunku:
a) b)
c) d)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
6. Na rysunku przedstawiono przekrój wzdłużny tulei. Wskaż rysunek z przekrojem
prawidłowo zakreskowanym.
a) b)
c) d)
7. Ile linii brakuje na rysunku?
a) jednej,
b) dwóch,
c) trzech,
d) czterech.
8. Wskaż rysunek, na którym prawidłowo zwymiarowano otwory o jednakowych średnicach:
a) b) c) d)
9. Która z wymienionych cech nie jest cechą rysunku wykonawczego?
a) rysunek wykonawczy jest to osobny rysunek części danego przyrządu,
b) rysunek wykonawczy musi być szczegółowo zwymiarowany,
c) rysunek wykonawczy nie posiada uwag dotyczących chropowatości powierzchni,
d) rysunek wykonawczy posiada tabliczkę podstawową bez wykazu części.
10. Linie wymiarowe rysujemy linią
a) ciągłą grubą,
b) kreskową,
c) ciągłą cienką,
d) punktową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Wpisz brakujące wyrazy w zdania
11. Polską Normą nazywamy krajowy dokument normalizacyjny, zawierający jednoznaczne
wymagania .................... lub ilościowe dotyczące danego wyrobu, sposobu wykonania
czynności.
12. Wybór odpowiedniej skali wiąże się ze stopniem ............................... rysunku.
13. Przeznaczenie obiektu budowlanego powinno być określone w ...............................
14. Rysunki ogólne konstrukcji budowlanych zawierają schematyczne przedstawienia
konstrukcji budowlanych w przeciwieństwie do rysunków roboczych, które przedstawiają
element w sposób .................................
15. Rysunki robocze powinny być uzupełnione wykazem ....................... niezbędnych do
wykonania elementu konstrukcyjnego.
16. Obmiar robót polega na mierzeniu .............................. robót.
17. Projekt technologii i organizacji robót określa m.in. dane dotyczące ................. wykonania
podstawowych robót.
18. Przedmiar robót wykonuje się biorąc pod uwagę m.in. zestawienia ..........................
i elementów.
19. Obliczenia ilości robót w przedmiarze wykonuje się na podstawie ............................
projektowej.
20. Inwentaryzacja budowlana polega na wykonaniu rysunków i ................... istniejącego
obiektu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Posługiwanie się dokumentacją techniczną
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. Polską Normą nazywamy krajowy dokument normalizacyjny,
zawierający jednoznaczne wymagania .................... lub ilościowe
dotyczące danego wyrobu, sposobu wykonania czynności.
12. Wybór odpowiedniej skali wiąże się ze stopniem ...............................
rysunku.
13. Przeznaczenie obiektu budowlanego powinno być określone
w ...............................
14. Rysunki ogólne konstrukcji budowlanych zawierają schematyczne
przedstawienia konstrukcji budowlanych w przeciwieństwie do
rysunków roboczych, które przedstawiają element w sposób
.................................
15. Rysunki robocze powinny być uzupełnione wykazem .......................
niezbędnych do wykonania elementu konstrukcyjnego.
16. Obmiar robót polega na mierzeniu .............................. robót.
17. Projekt technologii i organizacji robót określa m.in. dane dotyczące
................. wykonania podstawowych robót.
18. Przedmiar robót wykonuje się biorąc pod uwagę m.in. zestawienia
.......................... i elementów.
19. Obliczenia ilości robót w przedmiarze wykonuje się na podstawie
............................ projektowej.
20. Inwentaryzacja budowlana polega na wykonaniu rysunków
i ................... istniejącego obiektu.
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
7. LITERATURA
1. Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1998
2. Cieślak H.: Testy i sprawdziany z rysunku technicznego. ITE, Radom 1996
3. Dobrzański T.: Tysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2005
4. Giełdowski L.: Przekroje. WSiP, Warszawa 2001
5. Giełdowski L.: Rzutowanie prostokątne. Widoki. WSiP, Warszawa 2001
6. Giełdowski L.: Wymiarowanie. WSiP, Warszawa 2001
7. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 2004
8. Lewandowski T.: Zbiór zadań z rysunku technicznego dla mechaników. WSiP,
Warszawa 2002
9. Malinowski J., Jakubiec W.: Tolerancje i pasowania w budowie maszyn. WSiP,
Warszawa 1998
10. Paprocki K.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1995
11. Samujłłowie H. i R.: Rysunek techniczny i odręczny w budownictwie. Arkady,
Warszawa 1987
12. Straszak K., Walter J.: Rysunek zawodowy dla montera instalacji budowlanych. WSiP,
Warszawa 1976
13. Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999
14. Wojciechowski L.: Rysunek budowlany. WSiP, Warszawa 1999
15. Wojciechowski L.: Zawodowy rysunek budowlany. WSiP, Warszawa 1999
16. www.cke.edu.pl
17. www.thyssenkrupp-energostal.pl
LITERATURA METODYCZNA
1. Baraniak B.: Dobór treści kształcenia zawodowego. Instytut Badań Edukacyjnych,
Warszawa 1997
2. Figurski J.: Eksperyment pedagogiczny Modułowe programy nauczania w kształceniu
zawodowym: model ujednoliconego egzaminu zawodowego. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 2001
3. Francuz W. M.: Dydaktyka w nowej szkole zawodowej. Wydawnictwo Politechniki
Krakowskiej, Kraków 2004
4. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004
5. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Instytut Technologii Eksploatacji,
Radom 2000
6. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Wyższa Szkoła Inżynierska,
Radom 1995
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44