„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Mirosław Kowalski

Użytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania
wyrobisk 311[15].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Piotr Chudeusz
dr inż. Jacek Myszkowski



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Romuald Stasik



Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek










Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[15].Z2.03
„Użytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu Technik górnictwa podziemnego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

12

5.1. Pompy

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Maszyny powietrzne

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Napędy hydrostatyczne

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4. Napęd elektryczny maszyn

19

5.4.1. Ćwiczenia

19

6.

Ewaluacja

21

7.

Literatura

37

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik górnictwa podziemnego
311[15].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ć

wiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych..

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[15].Z2

Eksploatacja maszyn i urządzeń

górniczych

311[15].Z2.01

Dobieranie maszyn do urabiania

i ładowania

311[15].Z2.02

Użytkowanie urządzeń

transportowych

311[15].Z2.03

Użytkowanie maszyn i urządzeń

do zabezpieczenia wyrobisk

311[15].Z2.04

Eksploatowanie układów

sterowania, sygnalizacji i łączności

311[15].Z2.05

Eksploatowanie urządzeń do

wzbogacania i przeróbki

mechanicznej kopalin

311[15].Z2.06

Użytkowanie sieci i urządzeń

elektrycznych w wyrobiskach

górniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować jednostki układu SI,

−

przeliczać jednostki,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu elektrotechniki, mechaniki,

−

czytać rysunek techniczny,

−

rozróżniać podstawowe wielkości fizyczne i ich jednostki,

−

rozróżniać elementy obwodu elektrycznego,

−

odczytywać schematy prostych układów elektrycznych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−−−−

sklasyfikować i scharakteryzować urządzenia do zabezpieczania wyrobisk,

−−−−

sklasyfikować pompy stosowane w kopalniach,

−−−−

podłączyć pompę odwadniania,

−−−−

scharakteryzować sprężarki i wentylatory, określać ich podstawowe parametry oraz
wykorzystanie w górnictwie podziemnym,

−−−−

scharakteryzować zadania wentylatorów,

−−−−

podłączyć wentylator,

−−−−

scharakteryzować napędy elektryczne w urządzeniach do zabezpieczania wyrobisk,

−−−−

scharakteryzować

napędy

hydrauliczne

i

pneumatyczne

w urządzeniach

do

zabezpieczania wyrobisk,

−−−−

wskazać zastosowanie układów hydraulicznych i elektrohydraulicznych w maszynach
i urządzeniach do zabezpieczania wyrobisk,

−−−−

scharakteryzować elementy układów hydrauliki siłowej,

−−−−

wskazać zastosowanie urządzeń hydrauliki siłowej w górnictwie podziemnym,

−−−−

scharakteryzować system energetyczny urządzeń do zabezpieczania wyrobisk,

−−−−

obsłużyć maszyny do zabezpieczenia wyrobisk,

−−−−

przeprowadzić konserwację zespołów maszyn do zabezpieczenia wyrobisk,

−−−−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska przy obsłudze maszyn i urządzeń do zabezpieczenia wyrobisk,

−−−−

określić zastosowanie napędów pneumatycznych w urządzeniach do zabezpieczenia
wyrobisk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Eksploatacja maszyn i urządzeń górniczych 311[15].Z2

Jednostka modułowa:

Użytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania
wyrobisk 311[15].Z2.03

Temat: Pompy hydrauliki siłowej- pompy rotacyjne.

Cel ogólny: Poznanie budowy, zasady działania i zastosowania pomp rotacyjnych hydrauliki

siłowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przedstawić klasyfikację pomp rotacyjnych stosowanych w układach hydraulicznych,

−

określić zakres stosowania poszczególnych typów pomp,

−

przedstawić zalety i wady ,

−

dobrać pompę dla wybranych układów,

−

przedstawić zasadę działania,

−

określić warunki bezpiecznego użytkowania i zasady bezpieczeństwa dotyczące obsługi
pomp hydraulicznych,

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko do montażu układów hydraulicznych,

−

zestaw elementów,

−

komplet przewodów łączeniowych,

−

schemat hydrauliczny,

−

zestaw pytań prowadzących,

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych.

Uczestnicy:

−

uczniowie technikum kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Zadanie dla ucznia:

Zapoznaj się z budową rotacyjnej pompy hydraulicznej do zasilania układów

hydraulicznych na stanowisku do montażu na podstawie schematu i egzemplarza pompy
otrzymanego od nauczyciela.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jakie są zasady montażu i demontażu układów hydraulicznych?

2.

Za pomocą, jakich symboli oznaczane są podstawowe elementy układu hydraulicznego
takie jak: pompy, zawory, elementy robocze, filtry?

3.

Jakie rodzaje przewodów i złączek używa się do montażu?

4.

W jaki sposób należy wykonać montaż na stanowisku?

5.

Jakie zagrożenia występują podczas montażu układów hydraulicznych?

6.

Jak oznaczane są przyłącza elementów hydraulicznych?

7.

Jakie zagrożenia występują podczas uruchamiania układu hydraulicznego?

Faza II. Planowanie
1.

Jak zidentyfikujemy elementy pompy?

2.

W jaki sposób zdemontujemy pompę?

3.

Jakie kryteria zastosujemy przy identyfikacji elementów i ocenie technicznej elementów
układu?

4.

W jakiej kolejności wykonamy demontaż?

5.

W jakiej kolejności wykonamy montaż?

6.

Jak sprawdzimy poprawność montażu?

7.

Jak ocenimy poprawność wykonania ćwiczenia?

Faza III. Ustalenie
Uczniowie:
1.

określają kryteria identyfikacji i oceny elementów,

2.

ustalają swoje funkcje w pracy zespołu,

3.

pracując w zespołach proponują rozwiązania szczegółowe demontażu i montażu układu,

4.

konsultują wypracowane w grupie rozwiązanie z nauczycielem i wnoszą ewentualne
poprawki.

Faza IV. Wykonanie
Uczniowie:

1.

zapoznają się z dokumentacją techniczną i zewnętrzną budową pompy,

2.

zgodnie z przyjętym trybem, demontują pompę,

3.

zapoznają się z budową poszczególnych elementów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

4.

ponownie montują pompę,

5.

konsultują poprawność wykonania montażu z nauczycielem,

6.

uruchamiają układ,

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają szczelność układu i poprawność działania.

2.

Nauczyciel sprawdza czy wszystkie prace zostały wykonane prawidłowo.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Eksploatacja maszyn i urządzeń górniczych 311[15].Z2

Jednostka modułowa:

Użytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania
wyrobisk 311[15].Z2.03

Temat: Układy sterowania i regulacji stosowane w napędach hydrostatycznych.

Cel ogólny: Rozpoznawanie na podstawie wyglądu elementów pneumatycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się katalogami elementów układów sterowania hydrauliki siłowej,

−

zakwalifikować elementy do odpowiednich grup,

−

znaleźć oznaczenie symbolowe na elemencie,

−

określić parametry charakteryzujące element,

−

określić zastosowanie elementu,

−

zidentyfikować przyłącza.

−

zastosować przepisy i zasady bezpiecznej obsługi oraz użytkowania elementów
sterowania w układach hydraulicznych.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

−

prezentacji uzyskanych wyników.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

−

pokaz z objaśnieniem.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi producentów elementów pneumatycznych (z opisem, rysunkami i zdjęciami)
pozwalające na identyfikację elementów,

−

różnorodne elementy układów pneumatycznych,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

2 osobowe zespoły.

Uczestnicy:

−

uczniowie technikum kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

3.

Wykonywanie ćwiczenia.

Zadanie dla ucznia:

Na podstawie katalogów rozpoznaj hydrauliczne elementy sterowania otrzymane od

nauczyciela. Określ ich zastosowanie oraz opisz podstawowe parametry. Zidentyfikuj
przyłącza.

Instrukcja do wykonania ćwiczenia:

−

przyjrzyj się dokładnie elementom otrzymanym od nauczyciela,

−

znajdź na nich odpowiednie symbole i oznaczenia,

−

na podstawie katalogu i w oparciu o oznaczenia rozpoznaj element,

−

opisz zastosowanie elementu,

−

określ jego podstawowe parametry,

−

zidentyfikuj przyłącza.

4.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

−

uczniowie prezentują efekty wykonanego ćwiczenia,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i omawia mocne i słabe strony ,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny wykonanego ćwiczenia.

Praca domowa:

Na podstawie przeprowadzonego ćwiczenia przygotuj sprawozdanie w formie pisemnej

zawierające: opis rozpoznanych podczas ćwiczenia elementów, ich symbole i zastosowanie.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

ĆWICZENIA

5.1.

Pompy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz wydajność rzeczywistą jednocylindrowej pompy obustronnego działania, jeżeli:

−

ś

rednica tłoka D = 200 mm,

−

skok tłoka S = 250 mm

−

prędkość obrotowa n = 50 obr/min,

−

sprawność

η

v

= 0,9,

−

ρ

c

=1000 kg/m

3

(woda).

Na podstawie obliczonej wydajności rzeczywistej dobierz moc silnika elektrycznego

napędzającego pompę, jeżeli użyteczna wysokość podnoszenia H

u

= 50 m, a sprawność

ogólna pompy

η

o

=0,65.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1)

przeliczyć potrzebne wielkości na jednostki stosowane w zależnościach,

2)

obliczyć wydajność pompy na podstawie zależności,

th

v

r

Q

Q

η

=

3

/

60

r

v

n

Q

i A S

m

s

η





= ⋅ ⋅ ⋅

⋅





i = liczba czynnych stron w tłoku i=1 w pompie jednostronnego działania, i = 2 w pompie
dwustronnego działania;
S – skok tłoka w [m];
n – prędkość obrotowa wału korbowego [obr/min] n = 30 – 300obr/min;

4

D

A

2

⋅

=

π

pole przekroju tłoka [m

2

], D = średnica tłoka w [m];

3)

korzystając z podanych danych i danych otrzymanych z obliczeń określić moc silnika
napędzającego pompę, na podstawie zależności:

c

r

u

w

o

Q H

g

P

ρ

η

⋅ ⋅

⋅

=

[W] moc pobrana przez pompę (moc na wale pompy)

c

r

u

u

Q H

g

P

ρ

=

⋅ ⋅

⋅

[W]

moc użyteczna (moc przekazywana pompowanej cieczy)

u

o

w

P

P

η

=

sprawność ogólna

g = 9,81 m/s

2,

ρ

c

– gęstość pompowanej cieczy kg/m

3

4)

w celu zagwarantowania odpowiedniego zapasu mocy, powiększyć obliczoną moc silnika
o 20%,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kalkulator, tablice matematyczno fizyczne,

−

materiały do pisania.

Ćwiczenie 2

Dla danych z ćwiczenia pierwszego, korzystając z arkusza kalkulacyjnego lub innego

programu do obliczeń wykonaj charakterystykę P

w

=f(H

u

) H

u

=10–100 m z krokiem 5 m oraz

Q

r

= f(n) n = 10–50 obr/min z krokiem 2 obr/min pozostałe dane przyjmij jako stałe.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w

ć

wiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

w arkuszu kalkulacyjnym lub innym programie obliczyć wyniki z podanym krokiem,

2)

wykreślić charakterystyki,

3)

przedstawić wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

komputer z zainstalowanym programem,

−

drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2.

Maszyny powietrzne

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z budową wiertarki powietrznej, zidentyfikuj elementy wiertarki i omów ich

przeznaczenie.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dokonać oględzin i nazwać oraz określić przeznaczenie elementów zewnętrznych,

2)

zdemontować maszynę zwracając uwagę na zachowanie kolejności operacji, zgodnie
z dokumentacją maszyny,

3)

nazwać poszczególne elementy i określić typ silnika napędowego zastosowanego
w maszynie,

4)

przeprowadzić konserwację zgodnie z instrukcją,

5)

zmontować maszynę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

wiertarka pneumatyczna, dowolnego typu,

−

dokumentacja i instrukcja serwisowa maszyny,

−

narzędzia,

−

fartuch roboczy.

Ćwiczenie 2

Dla wentylatora osiowego obliczyć wydajność Q, moc użyteczną wentylatora P

u

oraz moc

silnika napędowego P

w

dla następujących danych:

−

ś

rednica zewnętrzna wirnika d

2

= 800 mm,

−

osiowa prędkość przepływu gazu v = 10m/s,

−

całkowity przyrost ciśnienia gazu wytworzony przez wentylator

∆

p = 1,5 kPa,

−

sprawność ogólna (dla wentylatorów osiowych

η

= 0,1–0,3)

η

= 0,2.

Do obliczeń wykorzystaj wzór doświadczalny :

2

1, 3

Q

d

v

=

⋅

[m]

oraz zależności:

P

u

=Q •

∆

p [W],

0

w

Q

p

P

η

⋅∆

=

[W].

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeliczyć dane (jednostki) do wartości stosowanych we wzorach,

2)

przekształcić wzory stosownie do obliczanej wielkości,

3)

podstawić dane i wykonać obliczenia,

4)

przedstawić wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 3

Podłącz elektryczny wentylator lutniowy i wykonaj pomiary różnicy ciśnień oraz

prędkości przepływu powietrza w układzie wentylatora tłoczącego i ssącego.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut. Przed rozpoczęciem ćwiczenia
nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz przypomnieć zasady BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją opracowaną dla stanowiska na którym realizujesz ćwiczenie,
ś

ciśle przestrzegać przepisów bezpieczeństwa,

2)

zgodnie z zaleceniami prowadzącego zajęcia podłączyć wentylator oraz określoną liczbę
lutni spiralnych,

3)

sprawdzić prawidłowość zainstalowanych osłon, zgodnie z przepisami BHP,

4)

zgłosić prowadzącemu wykonanie pierwszej części ćwiczenia,

5)

po sprawdzeniu poprawności podłączenia, na polecenie prowadzącego ćwiczenie,
załączyć wentylator,

6)

wykonać pomiary przepływu powietrza i różnicy ciśnień,

7)

zapisać wyniki i opracować wnioski z ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

anemometr,

−

manometr różnicowy,

−

narzędzia,

−

materiały do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ćwiczenie 4

Podłącz wentylator lutniowy z napędem pneumatycznym i wykonaj pomiary różnicy

ciśnień oraz prędkości przepływu powietrza.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut. Przed rozpoczęciem ćwiczenia
nauczyciel powinien omówić jego zakres oraz przypomnieć zasady BHP.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją opracowaną dla stanowiska na którym realizujesz ćwiczenie,
ś

ciśle przestrzegać przepisów bezpieczeństwa,

2)

zgodnie z zaleceniami prowadzącego zajęcia podłączyć wentylator oraz określoną liczbę
lutni spiralnych,

3)

sprawdzić prawidłowość zainstalowanych osłon, zgodnie z przepisami BHP,

4)

zgłosić prowadzącemu wykonanie pierwszej części ćwiczenia,

5)

po sprawdzeniu poprawności podłączenia, na polecenie prowadzącego ćwiczenie,
załączyć wentylator,

6)

wykonać pomiary przepływu powietrza i różnicy ciśnień,

7)

zapisać wyniki i opracować wnioski z ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

anemometr,

−

manometr różnicowy,

−

narzędzia,

−

materiały do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3.

Napędy hydrostatyczne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dla siłownika hydraulicznego, w którym chcemy uzyskać maksymalną prędkość,

konieczne jest aby objętościowe natężenie przepływu wynosiło, Q=100 l/min. Do dyspozycji
masz rozdzielacze NG15,NG24, NG32.

−

Jakie straty ciśnienia

∆

p wystąpią na każdym nich?

−

Jakie straty mocy P

s

=Q*

∆

p wystąpią na każdym nich?

−

Porównaj z sobą rozdzielacze.

Rysunek do ćwiczenia 1. Charakterystyka rozdzielaczy [5]

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

na podstawie charakterystyki (rys. do ćwiczenia) określić spadek ciśnienia

∆

p,

2)

obliczyć straty mocy P

s

,

3)

porównać z sobą rozdzielacze,

4)

przedstawić wyniki i wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

charakterystyka rozdzielacza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Ćwiczenie 2

Przy pomocy siłownika hydraulicznego chcemy uzyskać nacisk o sile 20 kN przy

prędkości tłoka v=0,5 m/s.

−

określ wartość mocy mechanicznej P siłownika,

−

określ wartość ciśnienia p,

−

objętościowe natężenie przepływu Q,

przy założeniu że moc mechaniczna jest równa hydraulicznej (nie uwzględniamy strat na
tarcie), jeżeli średnica tłoka d = 80 mm.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wykorzystać stosowne wzory i przekształcić do wymaganej postaci,

2)

wykonać obliczenia,

3)

zweryfikować wynik,

4)

przedstawić wyniki i wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiały do pisania,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4.

Napęd elektryczny maszyn

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie charakterystyki mechanicznej pompy lub wentylatora dobierz moment

silnika elektrycznego do napędu.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

na podstawie otrzymanej charakterystyki maszyny i silnika określić moment dynamiczny,

2)

określić czy silnik i maszyna stanowią napęd stateczny czy niestateczny,

3)

sformułować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

charakterystyki mechaniczne (wykonane przez producenta),

−

papier milimetrowy na kalce technicznej,

−

przybory do rysowania

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiary i narysuj charakterystykę mechaniczną silnika prądu stałego.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 40 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

na stanowisku pomiarowym, zgodnie z instrukcją do ćwiczenia, wykonać niezbędne
pomiary dla otrzymanego egzemplarza silnika,

2)

na podstawie otrzymanych wyników wykreślić charakterystykę mechaniczną silnika,

3)

sformułować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ś

rodki dydaktyczne:

−

stanowisko do badania silników elektrycznych,

−

papier milimetrowy na kalce technicznej,

−

przybory do rysowania i pisania,

−

komputer z programem kalkulacyjnym lub programem do opracowywania i graficznego
przedstawiania wyników pomiarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Użytkowanie maszyn
i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. b, 4. c, 5. a, 6. c 7. b, 8. a, 9. b, 10. b, 11. c,
12. b, 13. b, 14. b, 15. b, 16. b, 17. b, 18. a, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Objaśnić budowę pomp

B

P

a

2

Objaśnić działanie pomp

B

P

d

3

Określić parametry pomp

B

P

b

4

Objaśnić budowę sprężarek

A

P

c

5

Scharakteryzować sprężarki

A

P

a

6

Zidentyfikować maszyny powietrzne

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

7

Scharakteryzować napędy
hydrostatyczne.

B

P

b

8

Rozróżnić elementy układów
hydraulicznych.

B

P

a

9

Wykorzystać wentylatory lutniowe

B

P

b

10

Zidentyfikować elementy hydrauliki

B

P

d

11

Scharakteryzować silniki elektryczne

B

P

c

12

Scharakteryzować silniki elektryczne

C

P

b

13

Scharakteryzować napęd elektryczny

A

P

c

14

Scharakteryzować maszyny elektryczne

B

P

b

15

Scharakteryzować własności silnika

B

P

b

16

Scharakteryzować własności silnika

B

PP

b

17

Scharakteryzować pracę maszyn
elektrycznych

B

PP

b

18

Określić dynamikę napędu

C

PP

a

19

Określić dynamikę napędu

C

PP

a

20

Określić dynamikę napędu

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie
będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.

5.

Do zadań dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

6.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7.

Niektóre zadania wymagają wpisania krótkich odpowiedzi.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

9.

Jeśli udzielenie odpowiedzi na niektóre pytania będzie Ci sprawiało trudność, odłóż ich
rozwiązanie na później i wróć do nich, gdy zostanie Ci czas wolny.

10.

Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Nurnik to element pompy
a)

odśrodkowej.

b)

zębatej.

c)

tłokowej.

d)

łopatkowej.

2.

Poprawę równomierności tłoczonego strumienia cieczy w pompie tłokowej
jednostronnego działania uzyskujemy poprzez
a)

zmniejszenie przekroju przewodu ssawnego.

b)

zwiększenie obrotów silnika.

c)

zmniejszenie obrotów silnika.

d)

zastosowanie drugiej pompy tłokowej jednostronnego działania w układzie
bliźniaczym.

3.

Wydajność teoretyczna (geometryczna) pompy tłokowej jest to objętość cieczy
a)

w zbiorniku.

b)

wypieranej przez tłok w jednostce czasu.

c)

wypompowana w okresie do pierwszej awarii.

d)

wypompowana w okresie do całkowitego zużycia pompy.

4.

Chłodziarki w sprężarkach tłokowych mają za zadanie chłodzenie
a)

tłoków.

b)

korpusu sprężarki.

c)

powietrza po sprężaniu.

d)

powietrza przed sprężaniem.

5.

Sprężarki rotacyjne są stosowane w przypadku konieczności uzyskania dużej wydajności
przy ciśnieniu do
a)

~1,6 MPa.

b)

~16 MPa.

c)

~160 MPa.

d)

~10 MPa.

6.

Maszyny powietrzne transformujące energię ciśnienia sprężonego powietrza na pracę
mechaniczną to
a)

sprężarki.

b)

dmuchawy.

c)

silniki.

d)

wentylatory.

7.

Silnik w którym następuje zamiana energii ciśnienia cieczy na mechaniczną energię ruchu
postępowego to
a)

sprężarka.

b)

siłownik.

c)

silnik łopatkowy.

d)

wentylator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

8.

Utrzymywanie stałego ciśnienia cieczy w układzie zapewniają
a)

zawory przelewowe.

b)

zawory bezpieczeństwa.

c)

zawory zwrotne.

d)

rozdzielacze.

9.

Wentylatory lutniowe z napędem elektrycznym przeznaczone są do stosowania
w kopalniach, przy zawartości metanu nie przekraczającej
a)

0,7%.

b)

0,5%.

c)

1%.

d)

2%.

10.

Urządzenie służące do zmiany kierunku przepływającej cieczy w układach hydrauliki
siłowej to
a)

zawór przelewowy.

b)

rozdzielacz suwakowy.

c)

zawór bezpieczeństwa.

d)

filtr.

11.

Charakterystyką mechaniczną silnika elektrycznego nazywa się wykres przedstawiający
zależność
a)

prędkości obrotowej n silnika od mocy.

b)

prędkości obrotowej n silnika od temperatury uzwojeń.

c)

prędkości obrotowej n silnika od rozwijanego przez silnik momentu obrotowego M.

d)

impedancji uzwojeń silnika od rozwijanego przez silnik momentu obrotowego M.

12.

Silnik z charakterystyką synchroniczną to taki którego prędkość obrotowa
a)

zależy od obciążenia.

b)

nie zależy od obciążenia.

c)

zależy od obciążenia i temperatury silnika.

d)

zmienia się synchronicznie.

13.

Napęd wytrącony ze stanu ustalonego samoczynnie dążący do przywrócenia zachwianej
równowagi nazywa się
a)

napędem statycznym.

b)

napędem statecznym.

c)

napędem podsterownym.

d)

nadsterownym.

14.

Stan pracy silnikowej charakteryzuje się tym, że
a)

moment obrotowy silnika jest przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energię
mechaniczną na wale i oddaje energię elektryczną do sieci zasilającej,

b)

moment obrotowy silnika jest zgodny z kierunkiem ruchu, silnik pobiera energię
elektryczną z sieci i oddaje energię mechaniczną na wale,

c)

moment obrotowy silnika jest przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera z sieci
energię elektryczną, która zamienia się w nim w ciepło,

d)

silnik pracuje jako przesuwnik fazy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

15.

Wykres 1 na rysunku przedstawia charakterystykę
a)

bocznikową.

b)

synchroniczną.

c)

szeregową

d)

równoległą.

16.

Wykres 2 na rysunku charakterystykę silnika
a)

indukcyjnego trójfazowego.

b)

bocznikowego, prądu stałego.

c)

synchronicznego.

d)

szeregowego, prądu stałego.

17.

Stan pracy prądnicowej charakteryzuje się tym, że moment obrotowy silnika jest
a)

zgodny z kierunkiem ruchu, silnik pobiera energię elektryczną z sieci i oddaje
energię mechaniczną.

b)

przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energię mechaniczną na wale i oddaje
energię elektryczną do sieci zasilającej.

c)

przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera energię mechaniczną na wale i energię
elektryczną z sieci zasilającej.

d)

przeciwny do kierunku ruchu, silnik pobiera z sieci energię elektryczną, która
zamienia się w nim w ciepło.

18.

Moment silnika M jest większy od momentu oporowego M

m

to obroty silnika

a)

rosną.

b)

maleją.

c)

nie ulegają zmianie.

d)

silnik zatrzymuje się.

19.

Moment dynamiczny jest równy
a)

różnicy między momentem silnika a momentem mechanicznym napędzanej
maszyny.

b)

sumie momentu silnika i momentu mechanicznego napędzanej maszyny.

c)

ilorazowi momentu silnika i momentu mechanicznego napędzanej maszyny.

d)

iloczynowi momentu silnika i momentu mechanicznego napędzanej maszyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

20.

Aby rozruch silnika przebiegał płynnie i z jednakowym przyspieszeniem to moment
dynamiczny silnika w okresie rozruchu
a)

powinien się zmieniać się takt częstotliwości sieci.

b)

powinien mieć możliwie stałą wartość.

c)

powinien maleć.

d)

to nie ma znaczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Użytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Użytkowanie maszyn
i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. a, 5. a, 6. a, 7. b, 8. d, 9. b, 10. d, 11.b,
12. c, 13. d, 14. c, 15. d, 16. d, 17. d, 18. a, 19. d, 20. b

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozpoznać rodzaje sprężarek

A

P

c

2

Określić zadania zbiornika sprężonego
powietrza

B

P

d

3

Scharakteryzować parametry zbiornika

B

P

b

4

Rozpoznać symbole elementów
pneumatycznych

A

P

a

5

Rozpoznać oznaczenia przyłączy

A

P

a

6

Rozróżnić elementy na podstawie symbolu

B

P

a

7

Scharakteryzować napędy hydrokinetyczne

B

P

b

8

Rozróżnić rodzaje pomp

B

P

d

9

Rozpoznać symbole elementów
hydraulicznych

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

10

Sklasyfikować zawory hydrauliczne

B

P

d

11

Rozpoznać symbole elementów
hydraulicznych.

B

P

b

12

Scharakteryzować budowę akumulatorów
hydraulicznych

B

P

c

13

Określić sposób oznaczania rozdzielaczy.

C

P

d

14

Scharakteryzować sensory.

C

P

c

15

Rozpoznać elementy na podstawie ich
przekroju.

B

P

d

16

Określić właściwości systemów
pneumatycznych.

C

PP

d

17

Scharakteryzować uszczelnienia.

C

PP

d

18

Zidentyfikować ciecze hydrauliczne na
podstawie oznaczeń.

C

PP

a

19

Scharakteryzować zawory proporcjonalne.

C

PP

d

20

Określić właściwości cieczy hydraulicznych.

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi –zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

9.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Na rysunku przedstawiono sprężarkę

a)

wielokomorową.

b)

ś

rubową.

c)

Rootsa.

d)

osiową.

2.

Które z poniższych zdań nie jest prawdziwe?
a)

Zbiornik sprężonego powietrza służy do gromadzenia powietrza.

b)

Zbiornik sprężonego powietrza wychładza sprężone powietrze.

c)

Zbiornik sprężonego powietrza wytrąca i usuwa kondensat.

d)

W zbiorniku sprężonego powietrza następuje smarowanie powietrza.

3.

Wielkość zbiornika powinna wynosić co najmniej
a)

5 % ilości dostarczanego powietrza przez sprężarkę w ciągu minuty.

b)

10 % ilości dostarczanego powietrza przez sprężarkę w ciągu minuty.

c)

20 % ilości dostarczanego powietrza przez sprężarkę w ciągu minuty.

d)

30 % ilości dostarczanego powietrza przez sprężarkę w ciągu minuty.

4.

Na rysunku przedstawiono symbol
a)

zaworu zwrotnego.

b)

zaworu logicznego.

c)

zaworu szybkiego spustu.

d)

rozdzielacza.

5.

Cyframi 3 i 5 oznacza się przyłącze
a)

odpowietrzające.

b)

sterujące.

c)

robocze.

d)

zasilające.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

6.

Na rysunku przedstawiono symbol
a)

sprężarki.

b)

pompy hydraulicznej.

c)

silnika pneumatycznego.

d)

siłownika wahadłowego.

7.

W napędach hydrokinetycznych głównie wykorzystuje się energię
a)

ciśnienia.

b)

ruchu cieczy.

c)

cieplną.

d)

potencjalną.

8.

Na rysunku przedstawiono pompę
a)

wielotłoczkową.

b)

łopatkową.

c)

zębatą zewnętrznego zazębienia.

d)

rotorową.

9.

Na rysunku przedstawiono symbol
a)

sterowania zaworem.

b)

zbiornika.

c)

przycisku.

d)

przewodu.

10.

Zawór przelewowy należy do grupy
a)

rozdzielaczy.

b)

zaworów zwrotnych.

c)

zaworów natężeniowych.

d)

zaworów ciśnieniowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

11.

Na rysunku przedstawiono symbol zaworu
a)

zwrotnego.

b)

zwrotnego sterowanego

c)

dławiaco-zwrotnego.

d)

redukcyjnego.

12.

W akumulatorach hydraulicznych gazowych stosowany jest
a)

wodór.

b)

hel.

c)

azot.

d)

tlen.

13.

Rozdzielacz o oznaczeniu 5/2
a)

jest pięciopozycyjny.

b)

ma dwa przyłącza.

c)

ma przyłącze o średnicy 5 mm.

d)

jest dwupozycyjny.

14.

Sygnał wyjściowy dwuwartościowy jest charakterystyczny dla
a)

sensorów cyfrowych.

b)

sensorów analogowych.

c)

sensorów binarnych.

d)

wszystkich sensorów.

15.

Na rysunku przedstawiono przekrój
a)

szybkozłącza.

b)

zaworu przelewowego.

c)

zaworu odcinającego.

d)

zaworu zwrotnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

16.

Które z poniższych zdań jest prawdziwe?
a)

W napędach pneumatycznych uzyskuje się bardzo duże siły.

b)

W napędach pneumatycznych uzyskanie małych i stałych prędkości nie sprawia
trudności.

c)

Prędkość ruchu tłoków siłowników pneumatycznych osiąga 40m/s.

d)

Pneumatyczne urządzenia mają małą masę przypadającą na jednostkę mocy

17.

Pierścienie Siemmera stosuje się w uszczelnieniach
a)

ruchu obrotowego przy wysokich ciśnieniach.

b)

spoczynkowych.

c)

ruchu posuwistego.

d)

ruch obrotowego przy niskich ciśnieniach.

18.

Symbolem HL oznaczamy
a)

oleje hydrauliczne zawierające dodatki uszlachetniające zwiększające odporność na
starzenie i korozję.

b)

ciecze trudnopalne.

c)

oleje mogące tworzyć emulsje z wodą.

d)

oleje bez specjalnych dodatków uszlachetniających.

19.

Które z poniższych zdań jest nieprawdziwe?
a)

W zaworach proporcjonalnych sygnał elektryczny przekształcany jest na
proporcjonalne do niego ciśnienie lub natężenia przepływu.

b)

Do sterowania zaworów proporcjonalnych są używane karty elektroniczne.

c)

Zawory proporcjonalne należą do zaworów o działaniu ciągłym.

d)

Zawory proporcjonalne są dokładniejsze w działaniu od serwozaworów.

20.

Wskaźnik lepkości określa zmiany lepkości oleju pod wpływem:
a)

ciśnienia zewnętrznego.

b)

temperatury.

c)

starzenia się oleju.

d)

czynników chemicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Użytkowanie maszyn i urządzeń do zabezpieczania wyrobisk

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

7. LITERATURA

1.

Antoniak J., Opolski T.: Maszyny górnicze cz. 2. Śląsk, Katowice 1997

2.

Korecki Z.,: Maszyny i urządzenia górnicze cz1. Śląsk, Katowice 1976

3.

Mastaliński M., Siwek W.: Elektrotechnika, elektronika i automatyka w górnictwie cz. 2.
Ś

ląsk, Katowice 1987

4.

Orlik Z.: Maszynoznawstwo. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985

5.

Poradnik górnika. Śląsk, Katowice 1978

6.

Schmid D., inni: Mechatronika REA, Warszawa 2002

7.

Urbanowicz H. : Napęd elektryczny. WNT, Warszawa 1977

Literatura metodyczna
1.

Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

3.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998