zabezpieczonych – zauwa˝a Cheswick.
– Stacje robocze Silicon Graphics sprze-
daje si´ wraz z 70 programami majàcy-
mi zabezpieczaç komputer; b∏àd w jakim-
kolwiek z nich mo˝e pozbawiç zabezpie-
czenia wszystkie zbiory na dysku. Nowe
komputery powinny byç zabezpieczone
w chwili sprzeda˝y; jeÊli ktoÊ chcia∏by
wy∏àczyç zabezpieczenia, pojawi∏oby si´
okienko z napisem «Maszyna nie zabez-
pieczona». W ten sposób ludzie, którzy
nie majà czasu lub nie orientujà si´ w za-
gadnieniu, wiedzieliby, na co si´ nara˝a-
jà.” Bellovin sugeruje, ˝e sprzedawcy
oprogramowania muszà ponosiç odpo-
wiedzialnoÊç za usterki w programach.

„Mo˝na to osiàgnàç odpowiednià usta-
wà, groêbà wytoczenia procesu o odszko-
dowanie lub wprowadzeniem odpowied-
niego warunku ubezpieczenia; musi to
jednak kiedyÊ nastàpiç.”

JeÊli chodzi o Farmera, to pracuje on

obecnie nad nowym programem, który
b´dzie szuka∏ s∏abych miejsc progra-
mów zabezpieczajàcych i automatycz-
nie Êciàga∏ odpowiednie poprawki. Cho-
cia˝ bije na alarm i szykuje metody
obrony Internetu, Farmer daje wyraz
niemal fatalistycznemu pragmatyzmo-
wi. „Wi´kszoÊç ludzi nie przywiàzuje
wagi do bezpieczeƒstwa sieciowego. Do
pewnego stopnia nawet i o mnie mo˝na

to powiedzieç. Stosuj´ standardowe za-
bezpieczenia, ale ciàgle w∏amujà si´ do
mojej maszyny. Nawet jak wychodz´
w nocy z domu, nie zamykam drzwi na
klucz. JeÊli dba∏oÊç o naprawd´ dobre
zabezpieczenia mia∏aby mi zajàç 5% mo-
jego czasu, wol´ pójÊç do kina lub na-
piç si´ wina.” WyjaÊnia to mo˝e, dlacze-
go jego ostatni raport jest podpisany
nowym adresem internetowym, sym-
bolicznie schowanym za wirujàcym ko-
∏em yin/yang: [e-mail]

W. Wayt Gibbs

T∏umaczy∏

Aleksy Bartnik

Â

WIAT

N

AUKI

Czerwiec 1997 19

TECHNIKA

I

BIZNES

„Zamiatanie”

przewodu pokarmowego

Polimery usuwajà cholesterol

i inne niepo˝àdane sk∏adniki

D

zia∏anie wi´kszoÊci leków spro-
wadza si´ do usprawnienia
z∏o˝onej maszynerii komórko-

wej przemiany materii. Niektóre leki
wzmacniajà lub os∏abiajà bodêce che-
miczne przekazywane sobie wzajemnie
przez komórki. Inne, wp∏ywajàc na
komórkowe prze∏àczniki, zmuszajà je
do podj´cia czynnoÊci, których nor-
malnie nie wykonujà. Niezale˝nie od
sposobu dzia∏ania najbardziej skutecz-
nymi lekami sà te, które charaktery-
zuje powinowactwo do okreÊlonego ty-
pu komórek i dzia∏anie wed∏ug jednego
mechanizmu.

Zastanawiajàcy wydaje si´ przeto

fakt, ˝e GelTex Pharmaceuticals, nie-
wielka firma farmaceutyczna w Wal-
tham (Massachusetts) istniejàca od za-
ledwie 6 lat, prowadzi badania nad
dwoma lekami, które jak si´ przypusz-
cza, b´dà przechodziç przez przewód
pokarmowy pacjentów, nie wywierajàc
bezpoÊredniego wp∏ywu na pojedynczà
komórk´. Preparaty firmy GelTex
zawierajà polimery, du˝e czàsteczki,
które przewód pokarmowy trawi z
równym powodzeniem jak plastikowe
opakowania cukierków.

Chocia˝ polimery te nigdy nie przeni-

kajà do krwi, to jednak przynoszà wi´k-
szà korzyÊç ni˝ niestrawialne cz´Êci
po˝ywienia (pektyny lub b∏onnik –
przyp. t∏um.). Wzbudzi∏y one zainte-

resowanie firmy, poniewa˝ w przewo-
dzie pokarmowym wch∏aniajà ró˝ne
substancje.

Dennis Goldberg, kierownik zespo-

∏u badawczego, wyjaÊnia, ˝e jeden
z tych polimerów nazwany RenaGel
„zawiera molekularne zaczepy, do któ-
rych fosforany sà doskonale dopasowa-
ne”. Umo˝liwia to popraw´ zdrowia
pacjentów z przewlek∏à niewydolno-
Êcià nerek, majàcych cz´sto trudnoÊci
z usuwaniem fosforu z krwi. Gdy po-
ziom fosforu nadmiernie wzrasta, or-
ganizm w celu odzyskania równowagi

rozpoczyna wyp∏ukiwanie wapnia z
koÊci. Os∏abia to koÊciec i przyczynia
si´ do stwardnienia Êciany naczynio-
wej, dlatego prawie pó∏ miliona spo-
Êród obecnie dializowanych pacjentów
otrzymuje tabletki zawierajàce wapƒ.
Jednak˝e leczenie substytucyjne, s∏abo
wp∏ywajàc na gospodark´ fosforano-
wà, wymaga podawania do 20 tabletek
dziennie, co prowadzi niekiedy do
przedawkowania.

Tabletki RenaGel nie zawierajà wap-

nia. Po∏kni´te razem z po˝ywieniem
zwi´kszajà swà obj´toÊç, tworzàc ˝el

FARMACEUTYKI

DIETA obfitujàca w cholesterol i brak aktywnoÊci fizycznej

grozi wystàpieniem chorób serca.

MARK PETERSON

SABA

20 Â

WIAT

N

AUKI

Czerwiec 1997

wià˝àcy fosforany podczas przechodze-
nia przez jelita. Zakoƒczone w styczniu
badania kliniczne III fazy, przeprowa-
dzone na 172 pacjentach, wykaza∏y, ˝e
po podaniu zaledwie 6–12 tabletek na
dob´ poziom fosforu utrzymuje si´
w granicach prawid∏owych. Firma ocze-
kuje wprowadzenia leku na rynek
w koƒcu roku.

RenaGel to tylko rozgrzewka przed

rzuceniem na rynek prawdziwej rewe-
lacji – preparatu CholestaGel. Oko∏o
5 mln Amerykanów wydaje 6 mld do-
larów rocznie na leki obni˝ajàce po-
ziom cholesterolu. National Institutes
of Health oceniajà jednak, ˝e 8 mln
mieszkaƒców Stanów Zjednoczonych
ma st´˝enie cholesterolu wymagajàce le-
czenia farmakologicznego.

Poziom cholesterolu mo˝na obni˝yç,

ograniczajàc jego spo˝ycie i zwi´ksza-
jàc wysi∏ek fizyczny. ¸atwiej to powie-
dzieç ni˝ zrealizowaç. GelTex wyprodu-
kowa∏ wi´c sieç molekularnà, aby po-
móc tym, którzy zbyt cz´sto nak∏adajà
sobie na talerz. Polimer CholestaGel nie
wià˝e cholesterolu bezpoÊrednio. Wy-
chwytuje natomiast kwasy ˝ó∏ciowe, któ-
re sà syntetyzowane w wàtrobie z chole-
sterolu dostarczanego tam przez lipo-
proteiny o ma∏ej g´stoÊci. W miar´ jak
˝el wychwytuje kwasy ˝ó∏ciowe z uk∏a-
du pokarmowego, wàtroba wydziela ich
wi´cej, usuwajàc cholesterol z uk∏adu
naczyniowego, gdzie jest on najwi´k-
szym zagro˝eniem.

Strategia ta nie jest ca∏kowicie nowa.

Dwa zarejestrowane leki: Questran fir-
my Bristol-Myers Squibb i Colestid firmy
Upjohn, chocia˝ o innym sk∏adzie che-
micznym, dajà ten sam skutek. Te obec-
nie dost´pne leki wià˝àce kwasy ˝ó∏cio-
we nie sà popularne, poniewa˝ wy-
magajà stosowania wysokich dawek
i cz´sto powodujà wzd´cia lub zaparcia.
Badania kliniczne II fazy przeprowadzo-
ne w styczniu przez firm´ GelTex wska-
zujà, ˝e niskie dawki preparatu Chole-
staGel wyrównujà poziom cholesterolu
u 20–30% pacjentów, nie wywo∏ujàc do-
kuczliwych objawów jelitowych.

Pomimo uzyskania zach´cajàcych wy-

ników GelTex post´puje ostro˝nie. Pod-
czas gdy wiele nowo utworzonych firm
farmaceutycznych bezpoÊrednio po uzy-
skaniu korzystnych wyników II fazy roz-
poczyna rozstrzygajàce badania na du-
˝ych grupach pacjentów, GelTex pro-
wadzi je na ma∏à skal´. W∏aÊnie rozpo-
cz´to czwarte badanie II fazy preparatu
CholestaGel oraz drugie badanie III fa-
zy preparatu RenaGel. Prezes Mark Ska-
letsky twierdzi, ˝e takie post´powanie
pozwala uniknàç nieoczekiwanych efek-
tów ubocznych.

W. Wayt Gibbs

Uprzejme negocjacje

Pentagon próbuje dzieliç si´

z sojusznikami kosztami

prac badawczo-rozwojowych

W

grudniu ub.r. dyrektorzy ds.
uzbrojenia Stanów Zjedno-
czonych, Niemiec i W∏och

zebrali si´ w Huntsville w stanie Ala-
bama, siedzibie dowództwa Si∏ Ra-
kietowych U.S. Army. Celem spotkania
by∏o podpisanie porozumienia, zgodnie
z którym wymienione kraje po∏àczà wy-
si∏ki nad rozwojem broni obronnej zwa-
nej Medium Extended Air Defense
System (MEADS – System Obrony Po-
wietrznej Âredniego Zasi´gu). System

ten, od dawna priorytetowy w armii
amerykaƒskiej, ma stanowiç ostatnià li-
ni´ obrony przemieszczajàcych si´ od-
dzia∏ów wojsk przed pociskami bali-
stycznymi i manewrujàcymi. Ma to byç
ruchomy i bardziej zaawansowany ku-
zyn systemu Patriot, stosowanego do
zwalczania rakiet typu Scud podczas
wojny w Zatoce Perskiej.

Znaczenie systemu MEADS wykra-

cza jednak poza przysz∏e wojskowe za-
stosowanie. Zosta∏ on wybrany przez

administracj´ Clintona jako próba no-
wego rodzaju mi´dzynarodowej wspó∏-
pracy w przedsi´wzi´ciach badawczo-
-rozwojowych, zwiastun tego, co by∏y
sekretarz obrony William Perry chcia∏
widzieç jako „renesans wspó∏dzia∏ania
w dziedzinie uzbrojenia”.

W epoce zimnej wojny Stany Zjedno-

czone w zasadzie same ponosi∏y koszty
prac badawczo-rozwojowych. W celu
zapewnienia podobnych standardów
uzbrojenia w si∏ach amerykaƒskich
i sojuszniczych USA wola∏y po prostu
sprzedawaç gotowe systemy. Wobec
obecnych nacisków na ograniczenie wy-
datków Pentagon pod rzàdami Clintona
próbuje zmniejszyç koszty rozwoju co-
raz dro˝szych technologii obronnych,
dzielàc je od samego poczàtku mi´dzy
kilka krajów.

W przesz∏oÊci jednak podobne próby

wspó∏pracy w tej dziedzinie nie przy-

nios∏y korzyÊci ˝adnej ze stron. W latach
osiemdziesiàtych na przyk∏ad USA za-
cz´∏y opracowywaç wraz z Wielkà Bry-
tanià, Francjà i Niemcami tzw. Termi-
nally Guided Warhead (TGW – g∏owi-
c´ bojowà naprowadzanà na cel) prze-
znaczonà dla Multiple Launch Rocket
System (systemu rakiet do odpalania
salwà).

Po latach przekraczania kosztów

i opóênieƒ w realizacji projekt TGW za-
rzucono, cz´Êciowo dlatego, ˝e Stany

POLITYKA OBRONNA

OBRONA RAKIETOWA ˚O¸NIERZY NA POLU BITWY – pociski

bardziej wyrafinowane ni˝ stosowane podczas wojny w Zatoce Perskiej

rakiety Patriot mogà staç si´ wzorcowym przedsi´wzi´ciem

mi´dzynarodowej wspó∏pracy w dziedzinie uzbrojenia.

SYGMA