Los Aleksandra Wielkiego

Wed∏ug spiskowej teorii dziejów
staro˝ytnych to rywale otruli Aleksandra
Wielkiego. Monarcha zmar∏ niespodziewanie
w 323 roku p.n.e., w wieku 32 lat. Jednak

wyniki nowych badaƒ
opublikowanych 11 czerwca br.
w

New England Journal

of Medicine wskazujà
na co innego: Aleksander
Wielki prawdopodobnie
pad∏ ofiarà duru brzusznego.
Autorów tych rewelacji
– w tym eksperta w dziedzinie
chorób zakaênych Davida
W. Oldacha z University
of Maryland i historyka
Eugene’a N. Borzy
z Pennsylvania State
University – zaintrygowa∏y
historyczne sprawozdania

stwierdzajàce, ˝e kilka dni po Êmierci
cia∏o Aleksandra Wielkiego nie zacz´∏o
si´ rozk∏adaç. Naukowcy sàdzà,
˝e najprawdopodobniej monarcha cierpia∏
na pora˝enie wst´pujàce, b´dàce
powik∏aniem duru brzusznego, które
powoduje zwolnienie oddechu chorego
i sprawia, ˝e wyglàda on jak martwy.

Nauka i wiedza

Z badaƒ przedstawionych w lipcu
w Kongresie USA, którymi obj´to 2 tys.
doros∏ych, wynika, ˝e zainteresowanie
naukami przyrodniczymi jest dziÊ wi´ksze
ni˝ kiedykolwiek, natomiast poziom wiedzy
o podstawowych faktach naukowych
pozostaje wcià˝ niski. Sonda˝e te
na zlecenie National Science Foundation
przeprowadzi∏ w ubieg∏ym roku
Jon D. Miller, dyrektor International
Center for the Advancement
of Scientific Literacy. Chocia˝ 70%
respondentów twierdzi∏o,
˝e interesuje si´ naukà i technikà,
tylko 11% potrafi∏o podaç definicj´
czàsteczki chemicznej, po∏owa
sàdzi∏a, ˝e w pewnym okresie historii
Ziemi wspó∏istnieli ludzie i dinozaury,
a zaledwie 48% wiedzia∏o, ˝e okres
obiegu Ziemi wokó∏ S∏oƒca trwa rok.

Hello, SOHO?

Od 24 czerwca, kiedy w trakcie
rutynowych czynnoÊci utracono
∏àcznoÊç z SOHO (Solar and Heliospheric
Observatory), in˝ynierowie nieustannie
usi∏ujà ponownie nawiàzaç kontakt
z sondà. W ciàgu ostatnich
dwu i pó∏ roku SOHO dostarczy∏o
bowiem naukowcom z NASA
i z Europejskiej Agencji Kosmicznej
bogatych informacji na temat S∏oƒca.
Obecnie sonda wpad∏a w ruch
obrotowy i do jej baterii s∏onecznych
nie dociera dostateczna iloÊç Êwiat∏a.
Liczàc na to, ˝e SOHO przypadkowo
wy∏oni si´ z mroku, zespó∏ in˝ynierów
powtarza wysy∏anie cz´stych sygna∏ów
majàcych uruchomiç jego nadajniki.

Marihuana lekiem

Jak wykorzystaç

lecznicze w∏aÊciwoÊci narkotyku?

D

ok∏adne po∏o˝enie utrzymywa-
ne jest w tajemnicy. Lecz gdzieÊ
mi´dzy Londynem a Brighton

otoczony wysokim p∏otem i drutem kol-
czastym teren b´dzie jedynà na Êwiecie
plantacjà konopi indyjskich przeznaczo-
nych g∏ównie do komercyjnej produk-
cji leków. W czerwcu British Home Of-
fice da∏o powsta∏ej niedawno firmie far-
maceutycznej licencj´ na upraw´ 20 tys.
tych roÊlin ró˝nych odmian.

Geoffrey W. Guy, prezes firmy GW

Pharmaceuticals, zamierza przepro-
wadziç próby kliniczne z wyciàgiem
z ca∏ych roÊlin oraz zaopatrywaç w ma-
rihuan´ innych naukowców zaintereso-
wanych badaniami medycznymi i opra-
cowaniem leków. Ten 43-letni przed-
si´biorca i lekarz chce wykorzystaç szan-
s´ zalegalizowania marihuany jako le-
ku. „Konopie indyjskie by∏y oczerniane
– mówi Guy. – Na temat tej roÊliny na-
pisano ju˝ ponad 10 tys. artyku∏ów na-
ukowych i wcià˝ warto prowadziç po-
szukiwania.”

Pomys∏, aby daç temu lekowi miejsce

w farmakopei poÊród antybiotyków
i aspiryny, jest bez wàtpienia nowy. Ma-
rihuana i jej sk∏adniki chemiczne wzbu-
dzi∏y zainteresowanie jako ewentualne
substancje leczàce ró˝ne schorzenia, po-
czynajàc od nudnoÊci wywo∏anych le-
kami przeciwnowotworowymi, a na
uszkodzeniu komórek mózgu wskutek
udaru koƒczàc. W Stanach Zjednoczo-
nych doustne postaci D

9

-tetrahydroka-

nabinolu (THC) – syntetycznego od-
powiednika zawartej w marihuanie sub-
stancji chemicznej, która przynosi ulg´
w nudnoÊciach, a tak˝e poprawia na-
strój – by∏y dost´pne na rynku od 1986
roku.

Lecz producenci Marinolu (nazwa

handlowa syntetycznego THC) musieli
konkurowaç z ulicznymi dostawcami
narkotyku. Pigu∏ka zbyt powoli dzia∏a w
przypadku nudnoÊci. „Maksymalne st´-
˝enie THC i jego czynnych metabolitów
uzyskiwane jest dopiero po 2–4 godzi-
nach od po∏kni´cia – mówi Robert E.
Dudley, wiceprezes Unimed Pharma-
ceuticals z Buffalo Grove (Illinois), fir-
my produkujàcej Marinol. – Inaczej
papierosy z marihuany – podczas ich
palenia szczytowe st´˝enie osiàgane jest
w ciàgu 5–10 min.”

Unimed i inne firmy sà na ró˝nych

etapach opracowania sprayów do nosa,

tabletek podj´zykowych, czopków do-
odbytniczych lub plastrów na skór´, któ-
re b´dà szybko uwalniaç THC do krwio-
biegu. Ale zainteresowanie marihuanà
jako Êrodkiem farmaceutycznym wy-
kracza poza ch´ç uzyskania leku poda-
wanego w sposób tradycyjny. Do utwo-
rzenia firmy zainspirowa∏a Guya litera-
tura dotyczàca zio∏olecznictwa. Przy-
puszcza on, ˝e 400 substancji wyst´pu-
jàcych w konopiach indyjskich, w tym
dziesiàtki kanabinoidów (takich jak
THC), mo˝e wchodziç ze sobà w inte-
rakcje, dajàc leczniczy efekt. Kilka ba-
daƒ wykaza∏o, ˝e jeden z kanabinoidów,
tzw. kanabidiol, prawdopodobnie os∏a-
bia niektóre efekty psychotropowe THC.
Ludzie za˝ywajàcy syntetyczny THC
czasem mówià, ˝e odczuwajà wi´kszy
l´k ni˝ palacze marihuany, co mo˝e byç
w∏aÊnie spowodowane brakiem innych
kanabinoidów.

GW Pharmaceuticals zamierza zba-

daç wyciàgi z ca∏ych roÊlin pod kàtem
dzia∏ania na ró˝ne schorzenia. Holen-
derska firma HortaPharm ma dostarczyç
nasion odmian zawierajàcych g∏ównie
jeden z kanabinoidów. Wyciàgi z takich
„wyspecjalizowanych” roÊlin mogà byç
nast´pnie mieszane w celu otrzymania
po˝àdanego sk∏adu chemicznego opra-
cowywanego leku.

Zainteresowanie leczniczymi w∏aÊ-

ciwoÊciami wyciàgu z ca∏ych roÊlin
wywo∏a∏o poruszenie nawet w Stanach

12 Â

WIAT

N

AUKI

Listopad 1998

W SKRÓCIE

Ciàg dalszy na stronie 14

FARMAKOLOGIA

ODPOWIEDNIE ODMIANY hodowlane

konopi indyjskich umo˝liwià firmie

HortaPharm otrzymanie leczniczej

marihuany, zawierajàej g∏ównie

jeden kanabinoid.

ROBERT C. CLARKE

IHA

NIMATALLAH/ART RESOURCE