44

BANK I KLIENT

|

Z ETYKĄ NA TY

W

działalności banku
jako instytucji zaufania
publicznego istotna
jest realizacja dwóch
funkcji: komercyj-
nej oraz społecznej

odpowiedzialności, nakierowanej na
tworzenie dostępu do dobrobytu społecz-
nego

1

.Odpowiedzialność społeczna banków

związana jest z ich dostępem do środków
finansowych klientów, informacji poufnych
o produktach, z których korzystają, danych
osobowych, a często także
z faktem, iż klienci powierzają
im dorobek czy interes całego
swojego życia. Jednocześnie
produkty finansowe banków
są na tyle skomplikowane,
że klienci są poniekąd
skazani na zaufanie
do pracowników
banku (podobnie
jak pacjenci do
swoich lekarzy), na
domniemanie, iż ci
świadczą im usługi najwyż-
szej jakości oraz najlepsze dla ich dobro-
bytu. Uwarunkowania te wiążą kwestie
zaufania do banków z oczekiwaniami co do
wysokiego etycznego poziomu zachowań
ich pracowników.

Przestrzeganie prawa stanowi etyczny

fundament każdego banku. W wielu sytu-
acjach, szczególnie w turbulentnym otocze-
niu, jest to jednakże za mało. Zasady zacho-
wań etycznych powinny wręcz wyprzedzać
trendy w ustawodawstwie i polityce nadzoru
bankowego. Inaczej mówiąc, zachowania
biznesowe banków powinny wyjść poza
literę prawa ku duchowi zaufania. Liczne

1

D. Korenik, Odpowiedzialność banku komercyjnego. Próba

syntezy, Difin, Warszawa 2009, s. 19.

przykłady takowych zachowań można wska-
zać w środowisku bankowym, jak chociażby
samoograniczenie banków w udzielaniu
walutowych kredytów hipotecznych, uwa-
żanych w dobie wysokiej koniunktury za
jeden z najbardziej dochodowych produk-
tów. W długim okresie okazał się jednak dla
klientów produktem o wysokim, niezabez-
pieczonym ryzyku walutowym.

Pokłosiem światowego kryzysu finan-

sowego jest erozja zaufania także wobec
polskich banków oraz spadek lojalności
klientów, pomimo iż trudno mówić o ich
współudziale w wywołaniu tegoż kryzysu.
Klienci wyrażają przy tym wyższe zaufanie
do banków, z usług których korzystają, niż
w ogóle do banków. Odczytać to można
jako brak zaufania wynikający z nieufności
wobec nieznanego. Potwierdza to zatem
także konieczność zaznajamiania klientów
z zachowaniami etycznymi poszczególnych
banków oraz skłania do poprawy procesu
komunikacji z interesariuszami banków.

Zachowania etyczne nie są czymś oczy-

wistym, współwystępującym z każdym
działaniem człowieka, lecz wręcz przeciw-
nie - wymagają dodatkowego wysiłku, siły
woli, zrozumienia i umiejętności stosowa-
nia zasad moralnych. W procesie rozwoju
moralnego psycholog Lawrence Kohlberg,
dla przykładu, wyodrębnił sześć etapów-
począwszy od najniższego, polegającego
na dążeniu do uniknięcia kary i uleganiu
władzy poprzez działania podejmowane
w celu zaspokojenia własnych potrzeb,
aż po etap szósty, etap zachowań w pełni
etycznych, spójnych z prawem, będących
świadomym wyborem.

2

Według Freuda

uwolnienie potencjału etycznego działania,
który tkwi w każdym człowieku, wymaga

2

S. Young, Etyczny kapitalizm. Metamorfoza, Wrocław

2005, ss. 8–12.

Etyka

w działalności banków

miesięcznik finansowy

BANK

|

lipiec–sierpień

|

2012

45

BANK I KLIENT

|

Z ETYKĄ NA TY

Etyka

w działalności banków

wręcz represji instynktów i pasji

3

. W kształ-

towaniu zachowań etycznych społeczności
bankowców ważną rolę odgrywa zatem nie
tylko rekrutacja pracowników o nieposzla-
kowanej reputacji, uczciwych profesjonali-
stów, przekładających interes klientów nad
interes własny, ale jednocześnie tworzenie
atmosfery wzajemnego zaufania, wdrażanie
zasad zarządzania sprzyjających zachowa-
niom etycznym, włącznie z wpisaniem do
umowy o pracę klauzuli o przestrzeganiu
zasad etyki zawodowej. Wspomagać zacho-
wania etyczne można także pokazywaniem
jednoznacznie pozytywnych wzorców do
naśladowania, a więc niepodważalnych
wartości, zasad, sposobów postępowania.

Zachowania etyczne nie są zatem efek-

tem automatyzmu osadzonego w kulturze
i moralności pracowników. Weryfikuje
je, zmienia, a czasami doskonali lub też
wypacza środowisko biznesowe. Nowe
sytuacje, zderzenie różnych kultur, poja-
wianie się sprzecznych interesów (klientów,
pracowników oraz pracodawców) wymaga
przemyśleń oraz weryfikacji aksjologicznego
ugruntowania własnych zachowań w co-
dziennej praktyce.

Konkurs „Etyka w finansach” stanowi

znakomitą okazję do refleksji nad zachowa-
niami etycznymi w bankach w dobie przy-
śpieszonego budowania kapitalizmu do-
tkniętego głębokim kryzysem finansowym.
Refleksji nad tym, co sprzyja zachowaniom
etycznym, a co je niweczy, co należałoby po-
prawić, wprowadzić czy też wyeliminować,

3

S. Freud, Civilisation and Its Discontent, W.W. Norton,

New York 1962.

www.aleBank.pl

by zarówno zapobiec dalszej erozji zacho-
wań etycznych, jak i odbudować zaufanie
klientów do banków. Konkurs organizowa-
ny jest po raz czwarty przez fundację Obse-
rvatore de la Finance w Szwajcarii, a edycja
polska po raz pierwszy przez Komisję Etyki
Bankowej przy Związku Banków Polskich.
Ponadto organizowane były już trzy edycje
iberoamerykańskie konkursu.

Zagadnienia poruszane w esejach

zgłaszanych do dotychczasowych edycji
konkursu w skali światowej oraz iberoame-
rykańskiej pokazywały podobne zaintereso-
wanie młodych pracowników banków ak-
tualnym kontekstem zachowań etycznych
bez względu na szerokość geograficzną czy
przynależność kulturową oraz zaangażowa-
nie pracodawców we wdrażanie zdobytych
tą drogą propozycji i postulatów. Na łamach
„BANKU” w najbliższych edycjach opubli-
kowany zostanie wywiad z Domingo Su-
granyes, organizatorem iberoamerykańskiej
edycji konkursu (Ethics In Finance – Robin
Cosgrove Prize – The Iberoamerican Edi-
tion), a następnie artykuł Jakuba Kuriaty
„Etyka – kuracja dla rynków finansowych”,
który otrzymał I nagrodę w trzeciej edycji
międzynarodowego konkursu o Nagrodę
Robina Cosgrove’a w 2011 r.

W polskiej edycji konkursu przewiduje

się nagrody dla pięciu najlepszych esejów
wyłonionych przez jury. Sponsorami
nagród są: Credit Agricole I nagroda
(10 tys. zł), Bank Ochrony Środowiska
II nagroda (6 tys. zł) oraz trzech III na-
gród: Krakowski Bank Spółdzielczy, Bank
Pocztowy i Bank Spółdzielczy w Płońsku
(po 4 tys. zł). Najlepsze eseje zostaną
następnie przesłane do międzynarodowej
edycji konkursu.

Promowanie zachowań etycznych oraz

wspierających owe zachowania banków
ma zatem kapitalne znaczenie w budo-
waniu pozytywnego wizerunku banków,
szczególnie w okresie pokryzysowego
nadszarpnięcia zaufania do tych instytucji
finansowych, pomimo iż banki w Polsce
nadal cieszą się zaufaniem nie tylko wyż-
szym niż inne instytucje finansowe, lecz
także banki w innych krajach.



Róża Milic-Czerniak

Komisja Etyki Bankowej przy ZBP

Warszawa 5.07.2012

REK

LA

M

A

Ilustracje: www

.fotolia.com