Japonia
Podstawowe dane o kraju:
Powierzchnia: 377,835 tys. km2
Liczba ludności: 127,463 mln (341 mieszkańców/km2; Japończycy stanowią ok. 99%
populacji)
Stolica: Tokio
Położenie: Azja Północno-Wschodnia; wyspy na Oceanie Spokojnym
Ustrój: monarchia konstytucyjna
System polityczny: parlamentarno-gabinetowy
Konstytucja: 3 maja 1947
Głowa państwa: cesarz (od 1989- Akihito)
Szef rządu:: premier Junichiro Koizumi (od 2001 roku)
Podział administracyjny: 47 prefektur
Święto narodowe: 23 grudnia (urodziny Cesarza)
Religie: shinto i buddyzm1
Historia:
Od zarania swego istnienia Japonia znajdowała się pod silnymi wpływami Chin. Stamtąd też przęjęła pewne wzorce kulturowe, pismo, konfucjanizm, buddyzm oraz wzory rządzenia.
Od początków VII wieku przez ponad tysiąc lat władzę w Japonii sprawowali cesarze, a od XVII wieku zastąpili ich szogunowie, cesarz (mikado) pelnił już tylko funkcje reprezentacyjne. Władza ta była absolutna.2 W XVIII wieku, w ciagu panowania dynastii Togukawa, Japonia wciąż tkwiła w swym ścisłym izolacjonizmie handlowym; prawie całkowicie zerwała kontakty z zagranicą. Izolacja ta została przełamana pod naciskiem państw zachodnich, które to były zainteresowane Azją Wschodnią jako nowym rynkiem zbytu (w 1853 M. Perry, w imieniu USA przekonał szogunat do nawiązania stosunków handlowych). Japonia otworzyła więc kilka swych portów najpierw dla Stanów Zjednoczonych, później także dla Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji i Holandii.
Liberalizacja stosunków z zagranicą doprowadziła do wzrostu napięć wewnątrz państwa; przeciwnicy rządów szogunów żądali powrotu władzy cesarskiej. W 1868 roku nastąpiła rewolucja Meiji w skutek której zmuszono do zrzeczenia się władzy ostatniego szoguna.
Nowy cesarz zastosował politykę modernizacji kraju, w skutek czego Japonia stała się nowa potęgą azjatycka, pokonując w wojnach Chiny (w 1894 roku), Rosję (1904) i anektując Koreę w 1905 roku.
W 1931 wojska japońskie wkroczyły do Mandżurii, zajmując w 1933 caly kraj. Powstało nowe państwo Mandżukuo , co wywolało sprzeciw opinii międzynarodowej.
W 1937 rozpoczęła się wojna z Chinami; wojska japońskie zajeły ważniejsze miasta Chin.
W grudniu 1941 Japończycy rozpoczęli wojnę ze Stanami Zjednoczonymi, atakując Pearl Harbour, po licznych odwetach Amerykanie pokonali Japończykow w 1945 roku. Od tego czasu rozpoczęła się okupacja amerykańska i demokratyzacja systemu władzy. Cesarzem 1 http://cia.gov
2 K.Karolczak, „Kokai- parlament Japonii”, Warszawa 1995, s.5
został Hirohito. Japonia zacze1)a się dynamicznie rozwijać, stając się światowa potęgą przemysłową i handlową.
Od 1989 roku wladzę w państwie objął cesarz Akihito. Tym samym skończyła się era Showa, a rozpoczęła nowa era- Heisei.
W 2005 roku Japonia została niestałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ na okres dwóch lat.3
Konstytucja:
Konstytucja Japonii zostala podpisana 3 listopada 1946 roku przez cesarza Hirohito. Tekst został narzucony przez zespół ekspertów gen. Douglasa McArthura; później został uchwalony przez obie izby parlamentu jako poprawki do konstytucji Meiji.
Pierwszy rozdział konstytucji traktuje o Cesarzu, ma to znaczenie symboliczne i stanowi ukłon w stronę tradycji.4
Parlament (Kokkai):
Powstanie parlamentaryzmu w Japonii wiąże się z cesarzem Meiji i konstytucją (na wzór niemiecki) uchwalona w 1889 roku (wówczas rola parlamentu sprowadzała się do prawa weta wobec nowych podatków).
Parlament- Kokkai składa się z dwóch izb: Izby Reprezentantów (Shugi-in) i Izby Radców (Sangi-in).
Izba reprezentantów liczy 500 deputowanych, wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata (300 wybieranych jest w wyborach większościowych, w jednomandatowych okręgach, a 200 proporcjonalnie).
Izba Reprezentantów może być rozwiązana przez cesarza, jeśli uchwali ona wotum nieufności wobec rządu lub odrzuci wniosek gabinetu o wotum zaufania ( w przypadku rozwiązania Izba Radców nie obraduje również).
Izba Radców liczy 252 deputowanych wybieranych na 6 lat, z tym że co 3 lata wymieniana jest polowa składu. 100 deputowanych wybieranych jest w wyborach proporcjonalnych z list krajowych, a 152 w jedno lub wielomandatowych okręgach wyborczych.
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje członkom obu izb oraz rządowi. Projekty w większości są kierowane do Izby Reprezentantów, po uchwaleniu przesyłane do Izby radców.
Uchwaloną ustawę promulguje cesarz. W przypadku uchwalania budżetu, gdy izba Radców zgłosi sprzeciw to wciąż decyzją parlamentu pozostaje decyzja Izby Reprezentantów Parlament zbiera się na jednej sesji zwyczajnej w roku..5
Cesarz (Tenno, Tenschi- „syn niebios”):
Cesarz jest głowa państwa, ale wszystkie jego działania wymagają rady i aprobaty rządu; jest symbolem państwa i jedności narodu lecz jest pozbawiony władzy w zakresie kierowania państwem (ma przypisane pewne prerogatywy).
3 http://cia.gov
4 K. Karolczak, „Kokkai- parlament Japonii”, Warszawa 1995, s.5
5 j.w., s. 9-12
• Mianowanie premiera (uprzednio powołanego przez parlament)
• Mianowanie prezesa Sądu Najwyższego (uprzednio powołanego przez rząd)
• Promulguje poprawki do konstytucji, ustawy i rozporządzenia rządu
• Zarządza wybory do obu izb
• Zwołuje parlament
• Rozwiązuje Izbę Reprezentantów
• Podpisuje akty mianowania i odwołania ministrów stanu
• Podpisuje amnestie, akty złagodzenia kary
• Przyznaje odznaczenia
• Przyjmuje ambasadorów6
Zgodnie z tradycja cesarz wstępując na tron przyjmuje nowe imię, od którego nazywane są lata jego panowania. Od 1989 roku- Era Heisei.
Gabinet (Naikaku):
Składa się z premiera i ministrów stanu.
Premier powoływany jest przez parlament spośród swoich członków; sprawuje kontrole i nadzór nad rożnymi działami administracji; mianuje i odwołuje ministrów.
Funkcje:
• Kierowanie sprawami zagranicznymi
• Zawieranie traktatów
• Kierowanie i zwierzchnictwo nad administracja państwową
• Wydawanie rozporządzeń
• Zwoływanie nadzwyczajnych sesji parlamentu
• Wyłączna inicjatywa ustawodawcza w zakresie budżetu
• Wykonywanie ściśle ustaw
Posiedzenia rządu odbywają się 2 razy w tygodniu (we wtorki i piątki).
Gabinet jest odpowiedzialny kolegialnie przed parlamentem.7
Cecha specyficzna: istnienie w ramach każdego ministerstwa i dwóch rodzajów
wiceministrów- politycznego- (realizacja polityki, kontakty z parlamentem) oraz administracyjnego- z korpusu służby cywilnej; nadzór nad realizacją zadań.
Są d Najwyż szy:
Sąd Najwyższy liczy 15 sędziów mianowanych przez rząd. Wyborcy mają konieczność zaakceptowania nominacji.
Uprawniony jest do decydowania o zgodności ustaw, rozporządzeń, zarządzeń i czynności urzędowych z konstytucją.
Zmiana konstytucji:
6 Konstytucja Japonii, przeł. Teruji Suzuki, wstęp A. I L. Garliccy, Warszawa 1990, s. 28
7 j.w.
Inicjatywa zmiany konstytucji jest realizowana tak samo jak przy ustawach zwykłych, jednakże poprawka do konstytucji musi zostać przyjęta przez obie izby większością 2/3
głosów ogólnej liczby członków każdej z izb. Przyjęta poprawka musi być zatwierdzona w referendum, większością ogólnej liczby głosów oddanych w referendum.8
Bibliografia:
1. Krzysztof Karolczak „Kokkai- parlament Japonii”, Warszawa 1995
2. Konstytucja Japonii, przeł. z jęz. Jap. Teruji Suzuki, Piotr Winczorek, wstęp A. I L. Garliccy, Wrocław 1990
3. http://cia.gov
4. http://www.pl.emb-japan.go.jp (strona ambasady japońskiej w Polsce)
5. http://web-japan.org
6. The Government and Politics of Japan, Tokyo 1994
8 j.w., s. 29 i następne