Tabela 1. Skrócony alfabetyczny spis gatunków chwastów wraz z wymaganiami w stosunku do warunków siedliskowych [Ellenberg 1950]; (cyt. za [Markow 1978]) (Zastosowane nazewnictwo gatunków zostało zaczerpnięte z pracy Mirka i in. [2002]).

UWAGA: W przypadku gdy Autor stosował dwie wartości wskaźnikowe dla gatunku (np.: 4-3) wartość 4 odnosi się do Niemiec Południowych (można ją stosować dla obszaru Polski Południowej) a 3 – do obszaru Niemiec Północnych (odpowiednio stosujemy ją dla obszaru Polski Północnej)

Nazwa łacińska

F.ż.

T

W

R

N

G

Achillea millefolium

H

0

0

0

0

0

Adonis aestivalis (mit var. citrina) T

4

4-3

5

2

3

Adonis flammea

T

5

5?

5

2

2

Aethusa cynapium var. agrestis T

3

3

5-4

3

3-4

Agrostemma githago

T

2

0

0

0

0

Agrostis alba var. prorepens

C

l

1

0

3?

1-2

Ajuga chamaepitys

T

5

5

5

2

2

Allium rotundum

G

5

4?

5

1?

Allium vineale

G

3

2?

4

1-2

2?

Alopecurus myosuroides (agrestis)

T

3-4

2

4

3

2-3

Alopecurus retroflexus

T

3

5

0-4

5

4

Amaranthus lividus

T

4

4

0-4

5

5

Amaranthus retroflexux

T

3

5

0-4

5

4

Anagallis arvensis

T

3

2-0

4-0

3-0

2-3

Anagallis coerulea

T

4?

4

5

2?

3

Anthemis arvensis

T

3

3-4

2

4-3

3

Anthoxanthum aristatum (Puellii)

T

4

0-4

1-0

2?

1

Apera spica-venti (Agrostis)

T

l

2

3

3-4

2

Aphanes (Alchemilla) arvensis

T

3

2

3-2

3

2

Arabidopsis Thaliana ( Stenophragma) T

2

3-4

0

2?

2?

Arenaria serpyllifolia

C

2

4?

0-4

2

4?

Arnoseris minima (Hyoseris)

T

4

0-4

1

2

1

Atriplex patulum

T

1

0

4

3-4

3

Avena fatua

T

2

4-3

4-5

0

3

Bidens tripartitus

T

2

1s

0

5

0-2

Bifora radians

T

5

4?

5?

2?

Bromus arvensis

T

1

4?

4

4?

Bromus secalinus

T

2

0

0

0

0

Bupleurum rotundifolium

T

5

4-5

5

1

1-2

Campanula rapunculoides fo. g abra G

3

4

5-4

2

2-3

Capsella bursa-pastoris

T

1-0

0

0

4?

0

Cardaminopsis arenosa (Arabis)

H

3

5

0-2

2?

Caucalis daucoides (lappula)

T

4

4-5

5

1-2

2

Centaurea cyanus

T

1

0

0-4

3-4

0

Centunculus minimus

T

3

ls

2?

1

Cerastium caespitosum (triviale)

H

1

2?

0

0?

0

Cerastium glomeratum

T

3

2?

2?

2?

Chamomilla recutita (Matricaria chamomilla) T

3

2

3

3

2

Chenopodium album

T

1

3-4

0

4-5

4

Chenopodium glaucum

T

3

Chenopodium hybridum

T

3

4?

0

5

4

Chenopodium polyspermum

T

3

3?

0-3

5?

4

Chenopodium rubrum

T

3

0

5

Chrysanthemum leucanthemum

H

1

0

0

2?

0

Chrysanthemum segetum

T

1

2

1-3

4?

2

Cirsium arvense

G

2

0

0-4

3

0-4

Conringia orientalis

T

5

5

5

1-2

2

Convolvulus arvensis

G

3

0-4

0-4

0

0

Coronilla varia

H

3

4

5

1

1

Dactylis glomerata

H

0

3?

0

4?

3-4?

Daucus carota

H

3

4-3

0

3-2

0

Delphinium consolida (Consolida regalis) T

3.

4-3

5

2

3

Digitaria ischaemum (Panicum lineare)

T

3

5

1

1-2

1

Digitaria sanguinale (Panicum)

T

4

4

3-4

3-4

Echinochloa crus-galli (Panicum) T

3

3

0

4

3-4

Elymus (Agropyron) repens

G

l

0

0

0

0

Equisetum arvense

y.

1

1

0

0

1

Equisetum silvaticum

G

1

1

0

2?

1

Erigeron canadensis

T

3?

5?

0

1-2?

0?

Erodium cicutarium ssp. eucicutarium T

3

5

0

2-4

3

Erophila verna (Draba)

T

3

4?

0

1

1

Erysimum cheiranthoides

T

2

3

4

5-4

5-4

Euphorbia esula

G

3

4

4-5

2?

Euphorbia exigua

T

4

2-0

4-5

2

2

Euphorbia helioscopia

T

2

3-4

4

3-4

3?

Euphorbia peplus

T

3

3-4

4

5

5'

Euphrasia odontites (Odontites rubra)

T

2

0?

0

0

0

Falcaria vulgaris

H

4

5

5

2

2

Fallopia (Polygonum) convolvulus

T

2

0

0

0

0

Fumaria officinalis

T

1

3

4

4-5

4-5

Fumaria schleicheri

T

5

5?

5

Fumaria vaillantii

T

5

4?

5

Gagea arvensis

G

4

2?

0?

2?

Gagea pratensis

G

3

4?

5?

2?

Galeopsis angustifolia

T

3

5

5

2?

2

Galeopsis ladanum (intermedia)

T

3

4

0

4?

Galeopsis pubescens

T

3

0

3?

4?

Galeopsis segetum (ochroleuca)

T

4

3

1

3?

2

Galeopsis speciosa

T

1

0

0

5?

Galeopsis tetrahit var. arvensis T

1

0

0

4-3

0

Galinsoga parviflora

T

3

0-3

4-5

Galium aparine

T

2

3-4

0-4

4

4-0

Galium spurium

T

4

5

Galium tricorne

T

5

4-5

5

2

2

Geranium dissectum

T

3

3

0-4

0?

0?

Geranium pusillum

T

3

3-4

0

4

0-3

Glechoma hederacea

C

2

0-3

4

4

4?

Gnaphalium luteo-album

T

4

ls?

1-0

1?

l?

Gnaphalium uliginosum

T

3

ls

0-3

4

3

Gypsophila muralis

T

3

ls-2

2?

1?

Holcus moIlis

G

3

3

1

2

1

Holosteum umbellatum

T

4

5

0-4

1

2?

Hyoscyamus niger

T

3

4?

4

5

5

Hypericum humifusum

T

4

ls

2-3

1-2

Hypochoeris glabra

T

4

1-2

2?

l?

Illecebrum verticillatum

T

4

1s

2?

1-2

1?

Juncus bufonius

T

1

ls

2

1

Knautia arvensis var. polymorpha H

1?

4-5

0-5

2

2?

Lamium amplexicaule

T

2

4

4-0

4?

4?

Lamium purpureum

T

1?

3

3-4

4

4

Lapsana communis

T

3

3

0-4

3?

3?

Lathyrus aphaca

T

5

5

5

1?

1

Lathyrus hirsutus

T

5

4?

5

1-2

Lathyrus nissolia

T

5

3?

Lathyrus tuberosus

G

4,

3-2

5

2

2

Legousia (Specularia) speculum veneris T

5

5

0-5

1-2

2-1

Linaria arvensis

T

4

3-4

0-5

3?

Linaria elatine

T

4-3

3?

5-0

Linaria minor

T

3

4-3

5

3?

3-4

Linaria spuria

T

5

4?

5?

Linaria vulgaris

G

2

5?

4

4?

Lithospermum arvense

T

2

0

4-5

3?

3

Lolium multiflorum

T

0

4?

0

0

0

Lolium remotum

T

2

Lolium temulentum

T

2

0

4?

0

0

Lycopsis arvensis (Anchusa)

T

3

4

0-2

Matricaria maritima ssp. inodora T

1

2

3-4

4

3

Medicago falcata

H

3

5

5

1

1

Medicago lupulina

T

2

4

4-5

2

3

Melampyrum arvense ssp. arvense

T

3

4?

5

1?

1

Melandrium album

H

2

4?

0

0-4

4

Melandrium noctiflorum (Silene)

T

3

4

5-4

3

3-4

Mentha arvensis

G

3'

1

0-3

4-3

2

Mercurialis annua

T

4

4

0-4

5

5

Muscari racemosum

G

5

5

5

1

1?

Myosotis arvensis (intermedia)

T

1

3

0

0-3

0

Myosotis micrantha (arenaria)

T

3

4

2?

2?

Myosurus minimus

T

2

2

3

2?

2

Neslia paniculata (Vogelia)

T

3

4

5-4

3-4

4

Nigella arvensis

T

5

5

5

1-2

1

Nonea pulla

H

5

5

5

2

2

Ornithogalum umbellatum

G

3

2?

4

Ornithopus perpusillus

T

4

4-5

1

1-2

1

Oxalis fontana (stricte)

G

4?

2-3

3

3?

3?

Papaver argemone

T

3

4

4?

3?

4?

Papaver dubium

T

3

3?

3

3?

Papaver hybridum

T

5

5

5

Papaver rhoeas

T

3

3-4

4

3?

3-4

Phragmites communis

G

1

1

0-4

0

0

Plantago intermedia spp. nana T

ls

0-3

Plantago lanceolata

H

0

0

0

0-4

0

Plantago major

H

0

0-2

0

0-4

0

Poa annua

T

0

2

3

4

2-3

Poa pratensis

H

0

3

0

3

Poa trivialis

H

0

1

0-3

4

1-2

Polygonum amphibium var. terrestre G

2

1

0

4?

0

Polygonum aviculare

T

0

0-2

0

0

0

Polygonum hydropiper

T

2

ls

0-3

5-4

3

Polygonum lapathifolium (nodosum)

T

2

ls-0

0

4-5

4

Polygonum minus

T

2

3

Polygonum persicaria

T

2

3?

0

4

3-4

Portulaca oleracea

T

5

4

0?

5

5

Potentilla anserina

H

1

1

4

4

1-2

Prunella vulgaris (Brunella)

H

l

0

0-3

3?

0

Radiola linoides

T

3

ls

2

1?

1

Ranunculus arvensis

T

3-4

2

4

2-3?

2-3

Ranunculus repens

H

1

1

0

0

1

Ranunculus sardous

H

4

1?

0

4?

Raphanus raphanistrum

T

2

0

2-3

3-2

2

Rhinanthus hirsutus (Alectorolophus)

T

5?

5?

1

1

Rhinanthus major

T

1

3?

4?

Rorippa sylvestris(Nasturtium)

G

3

1

4?

5-4

1-2

Rubus caesius

C

3

2?

5-4

Rumex acetosella

H

l

3

l

2-3

l

Rumex crispus

H

2

0-2

0'

0-3

0

Rumex obtusifolius var. agrestis H

3

2

0

4-0

3-0

Sagina apetala

T

4

ls

0-2

2

Sagina procumbens

T

l

ls

0

3?

2

Scandix pecten-veneris

T

4

4-5

5-4

2

2-3

Scleranthus annuus

T

3

0

l.

3-0

1

Sedum maximum (telephium)

G

3

5?

0-5

1-2

2

S enecio vernalis

T

2

4?

0-4

Senecio vulgaris

T

1

3

0-4

5

4-5

Setaria pumila (glauca)

T

3

0-4

0

0?

0?

Setaria viridis

T

3

4

0

0?

3?

Sherardia arvensis

T

3

3-4

4-5

2

3

Silene dichotoma

T

3?

4?

4?

Silene inflata (cucubalus)

H

1

5

5-0

1

l

Sinapis arvensis

T

2

0?

4

3-4

3-4

Solanum nigrum

T

3

0-4

4-0

5-4

5-4

Sonchus arvensis

G

1

2

4

3

2-3

Sonchus asper

T

2

2-3

4-3

4

3-2

Sonchus oleraeeus

T

2

3-4

4

4

4? ,

Spergula arvensis

T

1

2-3

1

3-4

2

Spergula vernalis (Morisonii)

T

3

4-5

1

1

1

Spergularia rubra

T

3

ls

2

2?

l

Stachys annua

T

3

5

0-5

1-2

1-2

Stachys arvensis

T

3

3?

2

4-3

3-2

Stachys palustris

G

2

l

4

4

2-3

Stellaria media

T

0

3-4

0-4

4-5

4-5

Symphytum officinale

G

3

l

4-0

5

l

Taraxacum officinale

H

0

0-2

0-4

0

0

Teesdalea nudicaulis

T

3

3-4

1

l

1

Thlaspi arvense

T

2

3

4

3-4

3-4

Trifolium arvense

T

3

5-4

l?

l

l

Trifolium pratense

H

Ó

0-2

0

0

0

Trifolium repens

C

0

0-2

0

0

0

Tussilago farfara

G

l

l

4

0

l-0

Urtica urens

T

1

3-4

4

5

5

Vaccaria pyramidata

T

4

5?

5

2?

Valerianella carinata

T

5

4?

5?

2?

Valerianella dentata

T

3

3

4-0

Valerianella locusta (olitoria)

T

3

3

4?

3?

3

Valerianella rimosa

T

4

3?

4?

Veronica agrestis

T

3

3-2

4

4

4-3

Veronica arvensis

T

2

3

3-0

3-4

3

Veronica hederifolia

T

3

3

3-4

3?

3

Veronica opaca

T

3

5?

4·?

4?

Veronica persica

T

3

3

4-0

3-4

3-4

Veronica polita

T

4

4?

5

4

5

Veronica triphyllos

T

3

4

2-3

2-3

2-3

Vicia hirsuta

T

2

0

0-3

0

0

Vicia sativa spp. angustifolia

T

3

0

0-3

0

0

Vicia tenuifolia

G

4

5-4

5?

1?

1?

Vicia tetrasperma

T

3

2?

3-0

3

2-3

Vicia villosa

T

3

4?

4?

Viola tricolor ssp. arvensis

T

2

0

0

0-3

0

Viola tricolor ssp. vulgaris (eutricolor) T

3

3?

1

1

Objaśnienia:

F.ż. – formy życiowe (wg Raunkiaer’a) C – chamefity, H – hemikryptofity, G – geofity, T –

terofity; Liczby wskaźnikowe: T – stosunek rośliny do czynnika cieplnego, W – stosunek rośliny do wilgotności, R – stosunek rośliny do odczynu gleby, N – stosunek rośliny do azotu, G – stosunek rośliny do sprawności gleby.

W latach 70-tych Ellenberg opublikował (później wznowiony) nowy wykaz roślin, charakteryzujący ich stosunek do siedlisk [Ellenberg i in. 1994]. Obejmuje on nie tylko chwasty polne, ale i rośliny innych siedlisk, jak: łąki, torfowiska, lasy, wydmy itp. Skale wyrażające stosunek rośliny do poszczególnych czynników siedliskowych są poszerzone, autorzy zaproponowali również możliwość oceny innych właściwości siedlisk (warunki świetlne, kontynentalizm, poziom zasolenia).

W Polsce znane są także ekologiczne liczby wskaźnikowe opracowane przez Zarzyckiego i in. [2002].