Fundusze strukturalne UE

dr Ewa Kasperska

Wykład 9. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich - konspekt

Wspólna Polityka Rolna

Wspólna Polityka Rolna (WPR) stanowi najlepiej rozwinięty, ale także najbardziej

kosztowny sektor polityki gospodarczej Unii Europejskiej. Podstawowym celem polityki rolnej jest:

podnoszenie wydajności rolnictwa,

zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia,

stabilizacja rynków,

zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej przy jednoczesnym

zapewnieniu rozsądnych cen dla konsumentów.

Aktualne zasady przewodnie WPR (jak również Wspólnej Polityki Rybołówstwa)

zostały sformułowane w Goeteborgu w 2001 roku, a następnie były reformowane w 2003 i

2004 roku. Zwane są one Strategią Goeteborską i stanowią niejako odpowiednik Strategii Lizbońskiej w obszarze polityki rolnej.

Zgodnie z tą strategią, dobre wyniki gospodarcze muszą iść w parze z:

zrównoważonym wykorzystaniem zasobów naturalnych i zrównoważonymi

poziomami odpadów,

utrzymaniem różnorodności biologicznej,

ochroną ekosystemów i zapobieganiem pustynnieniu.

Aby sprostać tym wymogom, WPR powinna przyczyniać się do zrównoważonego

rozwoju, zwiększając nacisk na wsparcie zdrowych produktów wysokiej jakości oraz metod produkcji zachowujących równowagę środowiska naturalnego.

W obecnym okresie programowania polityka rozwoju obszarów wiejskich, stanowiąca

jeden z filarów WPR, koncentruje się na trzech podstawowych obszarach:

gospodarce rolno-spożywczej;

ochronie środowiska;

szeroko rozumianej gospodarce i ludności wiejskiej.

Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla rozwoju obszarów wiejskich zmierzają do

zintegrowania głównych priorytetów polityki rolnej i polityki spójności. Wytyczne te przedstawiają się następująco:

1) poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego;

2) poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich;

3) poprawa jakości życia na obszarach wiejskich i promowanie różnicowania gospodarki

wiejskiej;

4) budowanie lokalnych zdolności zatrudnienia i różnicowania;

5) zapewnienie spójności w programowaniu;

6) komplementarność instrumentów wspólnotowych.

Instrumentem realizacji wspólnej polityki rolnej na lata 2007 - 2013 jest Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Postanowienia dotyczące Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju

Obszarów Wiejskich (EFRROW) zawarte są w Rozporządzeniu Rady z 20 września 2005

roku. Podstawowym celem tego Funduszu jest wsparcie rozwoju obszarów wiejskich.

Cele i zasady udzielania wsparcia

Dzięki wsparciu rozwoju obszarów wiejskich mają zostać osiągnięte trzy cele:

poprawa

konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa poprzez wspieranie

restrukturyzacji, rozwoju i innowacji;

poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich poprzez wspieranie

gospodarowania gruntami;

poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz popieranie różnicowania

działalności gospodarczej.

Wsparcie z EFRROW musi odbywać się zgodnie z określonymi w rozporządzeniu

zasadami: komplementarności, spójności i zgodności, a także partnerstwa oraz

niedyskryminacji. Pomoc udzielana ze środków funduszu powinna uzupełniać działania krajowe, regionalne i lokalne, wspierające priorytety Wspólnoty oraz być zgodna z postanowieniami Traktatu i innych wspólnotowych aktów prawnych. Ponadto należy zapewnić spójność tej pomocy z celami polityki spójności oraz polityki rybołówstwa, jak również odpowiednią koordynację finansowania z różnych funduszy.

Osie wsparcia

Cele Funduszu realizowane są poprzez działania pogrupowane w ramach czterech osi:

Oś I. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego.

Oś 2. Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich.

Oś 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej.

Oś 4. Leader.

Podstawę realizacji Krajowego Planu Strategicznego Rozwoju Obszarów Wiejskich stanowi

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

Podstawowe założenia, zakres, cele i działania PROW zostały wybrane na podstawie

przepisów rozporządzenia Rady (WE) w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich ze środków EFRROW ( Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20.09.2005 w sprawie

wsparcia obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Dz. Urz. UE z dn. 21.10.2005 L 277).

W Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich zostały sformułowane cztery osie priorytetowe

spójne z EFRROW.

Oś I. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego. - Działania w ramach osi I powinny przyczyniać się do rozwoju silnego i dynamicznego sektora rolno-spożywczego,

skupiając się na transferze wiedzy, innowacji, modernizacji i jakości w łańcuchu

produkcyjnym. Celem osi I jest:

upowszechnianie wiedzy i poprawa potencjału ludzkiego;

restrukturyzacja i rozwój kapitału rzeczowego oraz wspieranie innowacji;

poprawa jakości produkcji i produktów rolnych.

Cele te realizowane są w ramach 10-ciu działań:

1) Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie

2) Ułatwianie startu młodym rolnikom

3) renty strukturalne

4) korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów;

5) modernizacja gospodarstw rolnych;

6) zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej;

7) poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem

rolnictwa i leśnictwa;

8) uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności;

9) działania informacyjne i promocyjne;

10) grupy producentów rolnych.

Oś 2. Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich. - W celu zachowania i wzmacniania bogatych zasobów naturalnych i krajobrazowych obszarów wiejskich Unii

Europejskiej środki przeznaczone na oś 2 powinny wspierać trzy podstawowe priorytety:

różnorodność biologiczną,

ochronę i rozwój systemów rolnictwa, leśnictwa i tradycyjnych krajobrazów

wiejskich,

prawidłową gospodarkę wodną.

Działania w ramach omawianej osi podzielone są na dwie grupy:

ukierunkowane na zrównoważone użytkowanie gruntów rolnych - płatności dla

rolników z tytułu naturalnych utrudnień na obszarach górskich oraz obszarach innych

niż górskie, płatności dla obszarów Natura 2000, płatności z tytułu dobrostanu

zwierząt i rolnośrodowiskowe, a także wsparcie na rzecz inwestycji

nieproduktywnych.

ukierunkowane na zrównoważone użytkowanie gruntów leśnych - pierwsze

zalesianie gruntów rolnych i nierolniczych, zakładanie systemów rolnoleśnych na

gruntach rolnych, przywracanie potencjału leśnego oraz płatności leśnośrodowiskowe.

Ponadto mieszczą się w tej kategorii, tak jak w przypadku środków dla gruntów

rolnych, płatności dla obszarów Natura 2000 i wsparcie na rzecz inwestycji

nieprodukcyjnych.

W ramach wsparcia II osi wyróżniono 4 działania:

1) Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o

niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)

2) Program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe)

3) Zalesianie gruntów rolnych

4) Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych

Oś III. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej. - Środki przyjęte w ramach trzeciej osi powinny wspierać tworzenie możliwości zatrudnienia i warunków rozwoju poza rolnictwem. W odniesieniu do różnicowania gospodarki wiejskiej podstawowe znaczenie mają działania wspierające tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw,

różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, a także zachęcanie do prowadzenia działalności związanej z turystyką.

Oś III obejmuje 4 działania:

1) Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej

2) Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw

3) Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej

4) Odnowa i rozwój wsi

Środki przyjęte w ramach trzeciej osi mają na celu nie tylko polepszenie aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej obszarów wiejskich, ale także zapewnienie atrakcyjności tych obszarów dla przyszłych pokoleń.

Oś 4. Leader. - Środki finansowe przeznaczone na czwartą oś powinny wspierać priorytety pozostałych osi (w szczególności osi 3) oraz horyzontalny priorytet poprawy zarządzania i mobilizacji wewnętrznego potencjału rozwojowego obszarów wiejskich.

Celem Osi 4 jest aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie

potencjału społecznego na wsi, zwiększenie potencjału zdobywania środków finansowych i ich wykorzystania, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami.

Leader przewiduje realizację swoich założeń w ramach 3 działań:

1) Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju

2) Wdrażanie projektów współpracy

3) Funkcjonowanie lokalnej grupy działania

Europejska Sieć na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. - Na podstawie rozporządzenia

została utworzona Europejska Sieć na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Ma ona na celu

koordynację na poziomie wspólnotowym wszystkich sieci krajowych, a także organizacji i struktur administracyjnych działających w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich. Sieć stanowi platformę wymiany najlepszych praktyk i wiedzy specjalistycznej na temat

wszystkich aspektów tworzenia, zarządzania i realizacji polityki rolnej.

Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich. - Każde państwo członkowskie ma obowiązek

utworzenia Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. Sieć powinna skupiać wszystkie krajowe organizacje i struktury administracyjne zaangażowane w rozwój obszarów wiejskich. Zadania

Sieci są analogiczne do zadań Europejskiej Sieci na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, lecz

ograniczają się do szczebla krajowego. Działanie Sieci jest finansowane w ramach kwoty przeznaczonej na pomoc techniczną dla danego państwa członkowskiego.

Zarządzanie i monitorowanie

Rozporządzenie w sprawie EFRROW nakłada na państwa członkowskie obowiązek

ustanowienia odpowiedniego systemu zarządzania i kontroli dla każdego programu. System ten ma zapewniać przejrzysty przydział i rozdział funkcji pomiędzy odpowiednimi organami.

Dla celów zarządzania i kontroli państwa członkowskie wyznaczają również instytucję

zarządzającą, akredytowaną agencję płatniczą oraz jednostkę certyfikującą.

Instytucja zarządzająca. - Instytucja ta odpowiada za zarządzanie programem i za wdrażanie go zgodnie z zasadami efektywności, skuteczności i prawidłowości.

Dla PROW Instytucją Zarządzającą jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Pełni on również

rolę Jednostki koordynującej.

Agencja płatnicza – instytucja dokonująca płatności na rzecz beneficjentów programu ze środków EFRROW oraz sprawująca funkcje kontrolne w odniesieniu do wydatkowanych

środków i zajmująca się sprawozdawczością z realizacji programu.

Dla PROW agencją płatniczą jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Instytucja Audytowa – realizuje zadania w zakresie kontroli finansowej i audytu wewnętrznego. Funkcje takie pełni Ministerstwo Finansów.