Do zaburzeń w przebiegu ciąży może dochodzić na każdym etapie, mogą one prowadzić do utraty części lub całego miotu.
Zaburzenia rozwojowe łożyska
Puchlina wód płodowych – polega na zwiększeniu ilości płynu owodniowego lub
omoczniowego, główną przyczyną są uciski na naczynia błon płodowych i powrózka pępowinowego
Zakażenie błon i wód płodowych – do zakażenia dochodzi drogą hematogenną,
limfogenną lub wstepującą
Nadmierna ilość płodów – wystepuje wtedy gdy liczba zarodków lub płodów, których nadmiar najczęściej obumiera w pierwszym tygodniu przekracza górna dopuszczalną granicę.
Ciąża pozamaciczna
Resorpcja zarodków i płodów – śmierć zarodków może być efektem niedoczynności ciałek żółtych, schorzeniami endometrium, resorpcja może przebiegać bezobjawowo lub z objawami osłabienia, toksemii i wypływami z pochwy
Ronienie – towarzyszy mu najczęściej patologiczny wypływ z dróg rodnych (krwisty, brunatny, gęsty – rozkład gnilny płodów, zielony – odklejanie łożysk, żółty – ropny).
Jeżeli taki wypływ jest w czasie fazy lutealnej należy różnicować z ropomaciczem.
Patologicznym wypływom towarzyszą skurcze tłoczni brzusznej, wyparcie
niedojrzałych płodów,
Przyczyny:
− defekty genetyczne,
− Czynniki bakteryjne – Brucelloza
− Czynniki wirusowe – Herpeswiroza,
− Pasożyty - Toxoplasma
− Niedoczynność tarczycy, cukrzyca
− Urazy
− Niski poziom progesteronu – na wskutek osłabienia czynności ciałek żółtych
Ciężki poród u krowy
Przyczyny ciężkiego porodu ze strony matki
Pierwotny bezwład macicy – najczęstszą przyczyną jest niedobór wapnia, puchlina wód płodowych, rozciągnięcie mięśniówki w ciąży bliźniaczej, otłuszczenie. Objawia się wystepowaniem objawów zbliżającego się porodu ale nie dochodzi do wypierania płodu, na wskutek braku skurczów macicy.
Zaburzenia skurczów tłoczni brzusznej – na wskutek rozciągnięcia, przepukliny, zerwania przyczepu mięśnia prostego brzucha, bolesnych urazów brzucha. Objawia się to brakiem wypierania płodu. Rozwiązujemy poród ręcznie wyciągając płód lub poprzez cesarskie cięcie
Pęknięcie macicy – na wskutek urazu, lub spontaniczne (niespodziewane słabsze miejsca w ścianie macicy)
Skręt macicy w terminie porodu – macica krów jest niestabilna ponieważ
− Tylna jej część jest połączona ze ścianą za pomocą więzadła
− Płód w zaawansowanej ciąży leży w rogach dogłowowo
− Ciąża jednopłodowa obciążą jeden róg i macica jest cięższa i większa z jednej strony
− Niestabilność może się zwiększać gdy krowa kładąc się najpierw obniża swój przód
Ciężki poród u krowy
Skręt macicy cd. - objawy: przedłużanie się I etapu porodu, krowa przyjmuje pozycję
„konia na biegunach”, w badaniu przez pochwe stwierdzamy zwężenie kanału
rodnego i spiralne fałdy pochwy, leczenie:
− Obracanie płodu i macicy per vaginam – chwytamy płód i kołyszmy nim na boki aż zostanie on przekręcony w kierunku odwrotnym do kierunku skrętu
− Obracanie krowy – potrzebnych jest 3 pomocników. Krowę układamy na tym
boku, w kierunku którego nastapił skręt. Kończyny są związane razem a głowa
podtrzymywana. Krowę przekręca się gwałtownie po czym sprawdzamy drożność
pochwy, jeśli nie udało się to delikatnie przekręcamy z powrotem i całośc
powtarzamy aż do skutku. Aby zwiększyć efektywność tej metody stosuje się
zewnetrzne uciskanie brzucha krowy.
− Korekcja chirurgiczna – na stojącej krowie laparotomia w znieczuleniu
miejscowym z lewej strony
Zgięcie macicy ku dołowi – wystepuje rzadko, może się pojawiać przy wystapieniu przepukliny brzusznej, zerwaniu mięśnia prostego brzucha
Niestosunek porodowy – pojawia się gdy płód jest większy lub miednica mniejsza niżprawidłowo lub istnieje między nimi duża dysproporcja.
Ciężki poród u krowy
Przyczyny ciężkiego porodu ze strony płodu
Zaburzenia rozwojowe
− Zroślaki – powstają nawskutek niecałkowitego podziału zapłodnionego jaja
− Rozczepiel brzuszny – kręgosłup jest silnie łukowato zgiety, głowa i ogon są zblizone, kończyny zesztywniałe, zdeformowane
− Cielę buldog – bardzo duża podobna do buldoga głowa, krótkie kończyny
− Okaleczel bezlędźwiowy – prawidłowy przód ciała, kręgosłup, kończyny
miedniczne powykrzywiane i zesztywniałe
− Wodogłowie
− Wodobrzusze
Nieprawidłowa prezentacja – jest to nieprawidłowy stosunek ciała płodu do dróg rodnych samicy
− Nieprawidłowe położenie
Położenie proste pośladkowe – mogą się w tym położeniu rodzić
samodzielnie, ale nie jest to normalne położenie dla bydła i często wymaga
pomocy porodowej, należy taki poród przeprowadzić szybko gdyż często
dochodzi do szybkiego przerw
ania sznura pępowinowego
Ciężki poród u krowy
Położenie poprzeczne lub pionowe (grzbierowe, brzuszne, boczne) –
próbujemy wykonać korekcje polegającą na spychaniu jednej strony płodu a
pociągając za drugą
− Nieprawidłowa postawa – prawidłowa jest postawa górna (kręgosłup płodu
skierowany do góry). Za nieprawidłowe uznaje się postawę dolną i boczną.
Należy taki płód przekręcić do postawy górnej, poprzez wywieranie ucisku na
ramiona lub poprzez próbe obrócenia w czasie wyciągania płodu.
− Nieprawidłowe ułozenie płodu – może dotyczyć głowy, kończyn miednicznych lub piersiowych
Zawinięcie głowy na bok – kończyny w pochwie lub wystają ze szpary
sromowej, głowa nie widoczna, przy baaniu wyczuwamy podstawę szyi.
Należy zepchnąć płód i spróbować wyprostować głowę pociagając za jamę
ustną lub oczodół
Opadnięcie głowy na przedpiersie – może być różnego stopnia w łagodnych
przypadkach nos opiera się na kościach łonowych, w cięzkich głowa opada
w dół między kończyny i przylega do mostka
Zaparcie nadgarstkowe
Zaparcie barkowe
Zaparcie skokowe
Zaparcie biodrowe
Ciężki poród u krowy
Objawy ciężkiego porodu
Brak postepu i wydłużenie I fazy porodu
Krowa przyjmuje nieprawidłową postawę podczas I fazy porodu
Silne parcia przez 30 min bez pojawienia się cielęcia
Ciele nie rodzi się w czasie 2h od pojawienia się owodni w szparze sromowej
Ewidentne nieprawidłowe położenie, postawa i ułożenie
Pojawienie się oderwanej kosmówko omoczni, smółki,
Oznaki zycia płodu
Pozytywna odpowiedź na pociaganie kończyn i odruch powiekowy
Odpowiedź na ucisk gałki ocznej, uszczypnięcie nosa lub ucha
Odruch ssania
Odruch zwieracza odbytu
Ruchy spontaniczne płodu
Ciężki poród u klaczy
Przyczyny ciężkiego porodu ze strony matki
Pierwotna atonia macicy – jest to niewydolnośc skurczowa mięśniówki macicy,
uniemożliwiająca wydalenie normalnej wielkości płodu. Klinicznie objawia się to brakiem akcji porodowej w terminie właściwym dla danej samicy, nieregularnymi i nieefektywnymi skurczami mięśniówki, u klaczy dodatkowym czynnikiem może być stres. Leczenie: można zostawić klacz na 20 min samą, często u spokojnej klaczy poród zaczyna się sam. Jeżeli nie dochodzi do porodu należy podać oksytocynę dożylnie 2,5 – 15 j.m. w bolusie zależnie od wielkości klaczy. Poród powinien zacząć się po 15 min.
Wtórny bezwład macicy – powodowany przez inne pierwotne przyczyny ciężkiego
porodu (np. zła prezentacja płodu) w takich przypadkach należy usunąć pierwotną przyczynę. W obu przypadkach inwolucja macicy powinna po porodzie być
wspomagana oksytocyną 10 – 30 j.m.
Zaburzenia skurczów tłoczni brzusznej – najczęściej związane z uszkodzeniem
mięśni brzucha. Może pojawiać się przepuklina brzuszna.
Zerwanie przyczepu mięśnia prostego brzucha – obserwuje się bolesny obrzęk w dolnej części brzucha. Leczenie: pomoc chirurgiczna najczęściej jest niemożliwa, należy obserwowac samicę i udzielić jej pomocy porodowej.
Ciężki poród u klaczy
Niedrożnośc kanału rodnego
− Spowodowana przez tkanki kostne – urazy miednicy są rzadkie, a jeśli są
stwierdzane to taka klacz nie powinna być użytkowana do rozrodu. Jeżeli do
urazu dochodzi w czasie ciązy to wskazane jest cesarskie cięcie
− Spowodowane przez tkanki miękkie
U wielu klaczy czystej krwi dokonuje się zaszycia 2/3 szpary sromowej co
ułatwia unasiennianie, należy pamietać o rozcięciu zszytych tkanek tydzień
przed źrebieniem ażeby unikną rozerwania.
Niedrożność pochwy – wystepuje rzadko, u białych koni obserwowac można
w ścianie pochwy czerniaki, u starszych klaczy do światła pochwy mogą
wystawać żylaki
Szyjka macicy – bardzo rzadko chyba że ulagła ona szukodzeniu i wystepuja
na niej blizny, powinny one być zauwazone podczas omacywania szyjki.
Poważne uszkodzenia mogą stanowić przeszkodę w skutecznym
unasiennianiu, oraz być przyczyną rozwiązania ciąży poprzez cesarskie
cięcie
Ciężki poród u klaczy
Skręt macicy w czasie ciąży
− Objawy: łagodna nieustająca kolka, słabe tętno, prawidłowa aktywność
jelit, w badaniu rektalnym przemieszczenie macicy i jej więzadeł
szerokich, więzadła są napięte szczególnie po stronie na którą nastapił
skręt,
− Leczenie: jeżeli skręt trwa jakiś czas zagrożone może byćzycie płodu
Ręczna korekcja – próbuje się uchwycić macice przez prostnice,
rozkołysanie jej i przewrócenie do właściwej pozycji. Należy uważać
ażenby nie uszkodzic prostnicy, metoda ta jest skuteczna gdy skręt
trwa króko a płod jest mały
Obracanie klaczy w znieczuleniu ogólnym – stosujemy ją gdy inne
metody są nieskuteczne, nie stosujemy jej w wysokiej ciązy.
Kładziemy klacz na boku na który nastapił skręt i obracamy
zdecydowanie w kierunku skrętu. Czasami należy zastosować
zewnętrzny ucisk na macicę za pomoca deski
Laparotomia – na stojącej klaczy w sedacji i znieczuleniu
nasiękowym na tym boku w kierunku którego jest skręt, nacięcie w
środku słabizny, wkładamy ręke i próbujemy rozkołysac macicę i ja
obrócic. Na leżacej klaczy w znieczuleniu ogólnym, w linii białej
Ciężki poród u klaczy
Skręt macicy w terminie porodu
− Objawy: objawy kolkowe, opoźniający się poród, w badaniu przez
pochwę można stwierdzić pewne zaciśnięcie, a w badaniu per rectum
przmieszczenie więzadeł szerokich.
− Leczenie: najlepiej jak najszybciej cesarskie cięcie, jeżeli jest to
niemożliwe należy spróbować pomóc odkręcić macicę, poprzez drogi
rodne należy uchwycić płód za szyje lub kark, rozkołysać macice i
zdecydowanym ruchem spróbować odkręcić w kierunku przeciwnym do
skrętu. Jeżeli się uda należy udzielic pomocy porodowej.
Zagięcie macicy ku dołowi – najczęściej na wskutek wystepowania
przepukliny brzusznej. Jeżeli dostanie się do niej macica to płód może
zwisać pionowo w dół, a światło macicy może być zamknęte. Można
próbować ograniczyć przepukline poprzez podniesienie powłok brzusznych.
Wykonujemy to za pomoca pasów które owijamy wokół brzucha i kręgosłupa
Niestosunek porodowy – zdarza się bardzo rzadko, i nawet przy przenoszonych
ciążąch źrebie nie jest za duze w stosunku do dróg rodnych
Ciężki poród u klaczy
Przyczyny ciężkiego porodu ze strony płodu
Potworkowatość – u koni może wystepować wodogłowie, zesztywnienie jednego lub wielu stawów, kręcz szyi, leczenie jeżeli płod jest martwy polega na fetotomi. Jeżeli płod zyje wykonuje się cesarskie cięcie.
Nieprawidłowe położenie
− Położenie proste pośladkowe – zdaża się bardzo rzadko, płod może blokować
krawędź miednicy lub skrzydło kości biodrowej, dodatkowo może dojśc do
zerwania sznura pępowinowego i uduszenia płodu, dlatego należy taki poród jak najszybcij rozwiązać
− Położenie poprzeczne poziome – dochodzi do niego gdy płod rozwija się w obu rogach, dodatkowo cześto na wskutek ograniczonych ruchów dochodzi do
zesztywnienia stawów, a trzon macicy jest niewystarczająco rozwiniety. Objawy: brak postepów w porodzie, w badaniu przez pochwę stwierdzamy słabo
rozwinięty trzon macicy, i wyczuwamy kończyny (brzuszkowe) lub kręgosłup
(grzbietowe). Leczenie: jeżeli płod jest zywy wykonujemy cesarskie cięcie, jeżeli jest martwy to może to być również najlepsze wyjście ponieważ fetotomia może być utruddniona
− Położenie poprzeczne pionowe – pozycja siedzącego psa, poród początkowo
przebiega normalnie, ale w pewny
m momencie się zatrzymuje. Leczenie próba
manualna, laparotomia, cesarskie cięcie trudne.
Ciężki poród u klaczy
Nieprawidłowa postawa – źrebie w czasie ciązy jest w postawie dolnej a rodzi się w ostawie górnej, jeżeli z jakiegoś powodu nie dojdzie do obrotu mogą pojawiać się problemy w czasie porodu. Korygujemy ją poprzez obrócenie płodu wokół osi długiej. Po zepchnięciu płodu w głąb macicy przykładamy nacisk z boku na wysokości barku i próbujemy obrócić płód. Jeżeli na wskutek silnych skórczów nie można zepchnąć płodu do macicy można próbować obrócić płód w czasie wypierania. Robimy to poprzez wywieranie nacisku na jedna kończyne w dół a na drugą w górę
Nieprawidłowe ułożenie
−
Zawinięcie główki – w pochwie znajdują się kończyny ale pomimo parć nie dochodzi do przesunięcia płodu, w badaniu przez pochwe stwierdza się brak główki w miednicy, ale wyczuwalna jest podstawa szyi. Leczenie: próba korekcji poprzedzona zepchnięciem płodu w głąb macicy
−
Opadnięcie główki
−
Założenie kończyn przednich na główkę – spowodowany częściowo opadnięciem główki i przemieszczeniem kończyn piersiowych. W badaniu przez pochwę stwierdza się że główka leży prawidłowo, a na grzbietowej powierzchni głowy leży (czasami skrzyżowane) kończyny, wierzchołki kopyt skierowane są w stronę grzbietowej ściany pochwy (istnieje ryzyko przebicia pochwy i powstania przetoki odbytniczo pochwowej)
−
Zaparcie nadgarstkowe, łokciowe, barkowe (najczęściej jednostronne)
−
Zaparcie skokowe, biodrowe
Ciężki poród u suki i kotki
Przyczyny ciężkiego porodu ze strony matki
Bezwład macicy
− Pierwotny – u zwierząt wielopłodowych może wystepować całkowita lub
częściowa niezdolnośc macicy do rozpoczęcia skurczów. Opisano również
idiopatyczny bezwład macicy (poród przebiega na początku normalnie, po
wyparciu kilku płodów macica przestaje się kurczyć, a po podaniu leków ponawia swoją pracę)
Syndrom jednego szczenięcia – jedno szczenie nie jest zdolne do produkcji
wystarczającej ilości ACTH i kortyzolu ażeby zainicjować poród, łozysko nie
jest w stanie zapewnić nadmiernie wyrośniętemu płodowi tlenu i substancji
odżywczych, co prowadzi do obumarcia płodu i jego mumifikacji lub
maceracji
Wapń – rola wapnia w bezwładzie macicy u małych zwierząt nie jest do
końca udokumentowana
Histeria – szczególnie widoczne u ras miniaturowych
− Wtórny – skutek wystąpienia wcześniejszych zaburzeń porodowych
Ciężki poród u suki i kotki
Niedrożnośći kanału rodnego
− Spowodowana przez tkanki kostne – najczęściej zniekształcenia miednicy
będące efektem złamań, u miniaturowych ras brachycefalicznych często
miednica jest mała
− Spowodowana przez tkanki miękkie
Zagięcie macicy ku dołowi (opisane u bokserów)
Skręt macicy – dotyczy zarówno psów jak i kotów, do rozwiązania problemu
konieczne jest cesarskie cięcie
Przyczyny ciężkiego porodu ze strony płodu
Nieprawidłowa prezentacja
− Położenie proste posladkowe (u małych zwierząt nie jest to patologia)
− Zawinięcie główki – najczęściej u owczarków colie
− Opadnięcie główki – u ras brachycefalicznych
Niestosunek porodowy
Potworkowatośc płodu (wodogłowie, nalaniec, zroślak)
Ciężki poród u suki i kotki
Objawy ciężkiego porodu
Ciąża przedłuża się ponad spodziewany termin porodu
Przedłużające się przygotowania do porodu
Silne bóle porodowe trwające 20 – 30 min, bez wyparcia płodu
Słabe, przerywane bóle trwające przez 1 – 2 godziny, bez wyparcia płodu
Odstepy dłuższe niż 2 godziny pomiedzy narodzinami kolejnych płodów
Wklinowanie płodu, częściowo widocznego w kanale rodnym
Zielona wydzielina z pochwy (u psów) czerwono – brązowa (u kotów), bez wyparcia płodu
Wyparcie martwych szczeniąt/kociat
Ustanie porody przy istniejącym podejrzeniu że w macicy zostały płody
Brak pewności właściciela co do zakończenia porodu
Objawy osłabienia matki, niepokój lub niespodziewana utrata krwi
Cesarskie cięcie
Krowa
Wskazania: rozwiązanie cięzkiego porodu, cesarskie cięcie planowane
Lokalizacja cięcia i pozycja krowy
− lewa strona, na stojącej krowie (najczęściej)
− Prawa strona (ryzyko wypadnięcia pętli jelit)
− W linii białej (wymagane silne uspokojenie lub znieczulenie ogólne, ryzyko zanieczyszczenia rany)
Komplikacje: zapalenie otrzewnej, wypadnięcie macicy, rozejście rany operacyjnej, obrzęk, zatrzymanie błon płodowych, zapalenie macicy, niepłodność, zapalenie gruczołu mlekowego
Klacz
Wskazania: planowy przy złamaniach miednicy, rozwiązanie ciężkiego porodu
Lokalizacja i pozycja: w linii białej
Komplikacje: obrzek, zatrzymanie łożyska, zapalenie otrzewnej
Cesarskie cięcie
Suka i kotka
Wskazania: ciężki poród, planowe cesarskie cięcie (wcześniejsze problemy z
porodem)
Znieczulenie: ogólne, należy pamietać, że środki przenikają barierę łożyskową i oddziałują na płód
Cięcie wykonyjemy w linii białej, macice nacinamy na brzuszne stronie trzonu lub w miejscu połączenia trzonu z rogami
Pepowine odcinamy 2 cm od brzucha. Śluz z pyszczka wytrząsa się lub odsysa.
Macica zszywana jest szwem Lemberta
W niektórych przypadkach można wykonać cięcie cesarskie radykalne (z
jednoczesną ovariohisterectomią)
− Uszkodzenie macicy,
− Ropne zapalenie
− Decyzja o nie rozmnażaniu suki
Fetotomia
Wskazania:
Rozwiązanie ciężkiego porodu w przypadku nieprawidłowej prezentacji niemożliwej do skorygowania
Rozwiązanie ciężkiego porodu w przypadku niestosunku porodowego, gdy płód jest martwy a jego ekstrakcja niemożliwa
Rozwiązanie ciężkiego porodu w przypadku wklinowania płodu podczas porodu
Podczas cesarskiego cięcia, kiedy martwy płód jest za duży i zdeformowany, aby można było go usunąć z macicy
Zasady ogólne
FETOTOMIE WYKONUJE SIĘ TYLKO GDY PŁÓD JEST MARTWY
Nie powinno wykonywać się więcej niż 6 cięć fetotomem w czasie nie dłuższym niż godzina
Fetotomia
Wyposażenie
Standardowe wyposażenie położnicze, odpowiednie dla danego gatunku, ubranie
ochronne, środek poślizgowy, leki i sprzęt do znieczulenia nadoponowego
Fetotom rurowy (najczęściej dwururowy fetotom Thygessena) – ma za zadanie
ochronić kanał rodny przed tnącym działaniem piłki drutowej
Rolka drutu do fetotomii
Cązki do odcięcia wymaganej długości piłki drucikowej
Uchwyty do piłki drucikowej
Przetyczkę do przeciągnięcia piłki przez rury fetotomu
Metalowa zawłoczka, przymocowana do końca piłki gdy ta jest przekładana wokół tej części płodu która ma być odcieta
Haki porodowe najlepiej samozaciskające się
Sprzet przed użyciem należy wymyć i wysterylizować. Okolice krocza należy umyć i zdezynfekować
Fetotomia
Fetotomia całkowita
Usunięcie głowy
− Jeżeli wystaje odcina się nożem, rozbijając staw szyjny jak najbliżej ramion
− Jeżeli w pochwe, zakłada się pętle z piłki nad głową i przesuwa w kierunku podstawy szyi, cięcie jak najbliżej ramion
Usunięcie kończyn piersiowych
− Petle piłki przekłada się wzdłuż kończyny, petle prowadzimy ponad łopatką
Usunięcie klatki piersiowej
− Cięcie wykonujemy za żebrami w okolicy lędźwiowej.
Podział miednicy
− Cięcie wykonuje się jak najbliżej pośrodkowej części miednicy
Usunięcie kończyny miednicznej
− Piłkę zakładamy tak ażeby przebiegała doczaszkowo i przyśrodkowo od skrzydła kości biodrowej płodu. Głowicę fetotomu umieszcza się między guzami
kulszowymi płodu, w obrębie pętli powinien znależć się ogon płodu
Fetotomia częściowa
Pozwala na wydobycie martwego płodu gdy poprawa manualna nieprawidłowej
prezentacji jest niemożliwa
Fetotomia
Fetotomia częściowa