Patologia ciąży wczesnej
Patologia ciąży wczesnej
Poronienie
Poronienie
Katedra i Klinika
Katedra i Klinika
Położnictwa
Położnictwa
i Perinatologii PAM
i Perinatologii PAM
Rafał Rzepka
Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
2
Przyczyny krwawienia z
Przyczyny krwawienia z
dróg rodnych w I
dróg rodnych w I
trymestrze ciąży
trymestrze ciąży
Poronienie
Poronienie
Ciąża ektopowa
Ciąża ektopowa
Ciążowa choroba
Ciążowa choroba
trofoblastyczna
trofoblastyczna
Polip szyjki
Polip szyjki
macicy
macicy
Zapalenie szyjki
Zapalenie szyjki
macicy i pochwy
macicy i pochwy
Nadżerka szyjki
Nadżerka szyjki
macicy
macicy
Żylaki pochwy
Żylaki pochwy
i sromu
i sromu
Rak szyjki macicy
Rak szyjki macicy
Krwawienie
Krwawienie
implantacyjne
implantacyjne
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
3
Najczęstsze patologie
Najczęstsze patologie
I trymestru ciąży
I trymestru ciąży
Poronienie
Poronienie
Ciąża pozamaciczna
Ciąża pozamaciczna
Ciążowa choroba trofoblastyczna
Ciążowa choroba trofoblastyczna
Niepowściągliwe wymioty
Niepowściągliwe wymioty
ciężarnych
ciężarnych
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
4
Poronienie to wydalenie jaja
Poronienie to wydalenie jaja
płodowego przed 22 tyg.
płodowego przed 22 tyg.
ciąży
ciąży
Częstość występowania poronień
Częstość występowania poronień
ok. 50%
ok. 50%
Częstość rozpoznań poronienia
Częstość rozpoznań poronienia
15 – 25%
15 – 25%
Poronienie biochemiczne – to typ
Poronienie biochemiczne – to typ
poronienia przebiegający bez
poronienia przebiegający bez
objawów klinicznych, ustalenie
objawów klinicznych, ustalenie
rozpoznania możliwe dzięki
rozpoznania możliwe dzięki
badaniom
badaniom
-hCG
-hCG
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
5
Przyczyny poronień
Przyczyny poronień
Przyczyny poronień
Przyczyny poronień
Częstość
Częstość
występowania
występowania
Genetyczne
Genetyczne
50%
50%
Hormonalne
Hormonalne
25%
25%
Anatomiczne
Anatomiczne
10%
10%
Infekcyjne
Infekcyjne
5%
5%
Inne
Inne
10%
10%
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
6
Przyczyny genetyczne
Przyczyny genetyczne
50%
50%
50% aneuploidia
50% aneuploidia
–
50% - t
50% - t
risomia
risomia
–
15 – 25%
15 – 25%
monosomia
monosomia
–
15% -
15% -
triploidia
triploidia
–
5% -
5% -
tetraploidia
tetraploidia
50% euploidia
50% euploidia
–
Inne zaburzenia
Inne zaburzenia
genetyczne, mutacje
genetyczne, mutacje
jedno i wielogenowe
jedno i wielogenowe
tzw. strukturalne
tzw. strukturalne
(np. geny dla
(np. geny dla
kolagenu)
kolagenu)
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
7
Przyczyny hormonalne
Przyczyny hormonalne
25%
25%
Niewydolność fazy lutealnej
Niewydolność fazy lutealnej
Hyperprolaktynemia
Hyperprolaktynemia
Zespół antyfosfolipidowy
Zespół antyfosfolipidowy
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy
Niewyrównana cukrzyca
Niewyrównana cukrzyca
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
8
Niewydolność fazy
Niewydolność fazy
lutealnej
lutealnej
Nieprawidłowy stosunek progesteronu
Nieprawidłowy stosunek progesteronu
do estradiolu utrudnia przemianę
do estradiolu utrudnia przemianę
doczesnową, zapłodnienie
doczesnową, zapłodnienie
i zagnieżdżenie
i zagnieżdżenie
Niepłodność lub wczesna strata ciąży
Niepłodność lub wczesna strata ciąży
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
9
Diagnostyka
Diagnostyka
niewydolności fazy
niewydolności fazy
lutealnej
lutealnej
Biopsja endometrium
Biopsja endometrium
–
Rozbieżność między dniem cyklu a zmianami
Rozbieżność między dniem cyklu a zmianami
w błonie śluzowej nie może przekroczyć 3dni
w błonie śluzowej nie może przekroczyć 3dni
Oznaczenia stężenia progesteronu
Oznaczenia stężenia progesteronu
w surowicy krwi
w surowicy krwi
–
Określenie krzywej wydzielania progesteronu
Określenie krzywej wydzielania progesteronu
w ciągu całej fazy lutealnej
w ciągu całej fazy lutealnej
Jednorazowy pomiar stężenia progesteronu
Jednorazowy pomiar stężenia progesteronu
–
Stężenie poniżej 10ng/ml może wskazywać na
Stężenie poniżej 10ng/ml może wskazywać na
niewydolność fazy lutealnej
niewydolność fazy lutealnej
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
10
Niewydolność fazy lutealnej
Niewydolność fazy lutealnej
Hyperprolaktynem
Hyperprolaktynem
ia
ia
Hypotyreoza
Hypotyreoza
Nieprawidłowa
Nieprawidłowa
sekrecja
sekrecja
gonadotropin
gonadotropin
Niedobór LDL
Niedobór LDL
choroby
choroby
metaboliczne
metaboliczne
Choroby
Choroby
przewlekłe
przewlekłe
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
11
Leczenie niewydolności
Leczenie niewydolności
fazy lutealnej
fazy lutealnej
Substytucja progesteronem w II
Substytucja progesteronem w II
fazie cyklu, w cyklach
fazie cyklu, w cyklach
poprzedzających koncepcję oraz w
poprzedzających koncepcję oraz w
I trymestrze ciąży
I trymestrze ciąży
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
12
Przyczyny anatomiczne
Przyczyny anatomiczne
10%
10%
Wady wrodzone narządu rodnego
Wady wrodzone narządu rodnego
–
np. Macica dwurożna, macica podwójna
np. Macica dwurożna, macica podwójna
Mięśniaki macicy
Mięśniaki macicy
–
podśluzówkowe
podśluzówkowe
Zrosty wewnątrzmaciczne
Zrosty wewnątrzmaciczne
–
zespół Ashermana
zespół Ashermana
Niewydolność szyjki macicy
Niewydolność szyjki macicy
Endometrioza miednicy małej
Endometrioza miednicy małej
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
13
Zespół Ashermana -
Zespół Ashermana -
przyczyny
przyczyny
Choroba wywołana jatrogennie
Choroba wywołana jatrogennie
Przyczyny:
Przyczyny:
–
Wyłyżeczkowanie jamy macicy po porodzie
Wyłyżeczkowanie jamy macicy po porodzie
–
Wyłyżeczkowanie jamy macicy po
Wyłyżeczkowanie jamy macicy po
poronieniu
poronieniu
–
Wyłyżeczkowanie diagnostyczne jamy
Wyłyżeczkowanie diagnostyczne jamy
macicy
macicy
–
Wyłuszczenie, elektroresekcja mięśniaka
Wyłuszczenie, elektroresekcja mięśniaka
podśluzówkowego
podśluzówkowego
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
14
Zespół Ashermana -
Zespół Ashermana -
rozpoznanie
rozpoznanie
USG TV
USG TV
HSG (hysterosalpingografia)
HSG (hysterosalpingografia)
Hysteroscopia
Hysteroscopia
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
15
Zespół Ashermana -
Zespół Ashermana -
leczenie
leczenie
Hysteroskopowe przecięcie zrostów
Hysteroskopowe przecięcie zrostów
Zapobieganie powstawaniu
Zapobieganie powstawaniu
kolejnych zrostów
kolejnych zrostów
–
Wkładka wewnątrzmaciczna lub
Wkładka wewnątrzmaciczna lub
cewnik Foley’a na 2-3 cykle
cewnik Foley’a na 2-3 cykle
–
Antybiotykoterapia
Antybiotykoterapia
–
Estrogenoterapia przez 2-3 miesiące
Estrogenoterapia przez 2-3 miesiące
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
16
Niewydolność cieśniowo-
Niewydolność cieśniowo-
szyjkowa
szyjkowa
Samoistne
Samoistne
rozwieranie się
rozwieranie się
szyjki macicy
szyjki macicy
–
Bez czynności
Bez czynności
skurczowej
skurczowej
–
Bez dolegliwości
Bez dolegliwości
bólowych
bólowych
–
Bez krwawienia
Bez krwawienia
z dróg rodnych
z dróg rodnych
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
17
Przyczyny infekcyjne 5%
Przyczyny infekcyjne 5%
Ureaplasma urealyticum
Ureaplasma urealyticum
Listeria monocytogenes
Listeria monocytogenes
Mycoplasma hominis
Mycoplasma hominis
T
T
o
o
ksoplazmoza
ksoplazmoza
Infekcje wirusowe
Infekcje wirusowe
–
różyczka
różyczka
,
,
cytomegalia, HSV 2
cytomegalia, HSV 2
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
18
Inne 10%
Inne 10%
Choroby
Choroby
układowe
układowe
–
Choroby nerek
Choroby nerek
–
Układowe choroby
Układowe choroby
tkanki łącznej
tkanki łącznej
–
Choroby układu
Choroby układu
krążenia
krążenia
–
Inne
Inne
Czynniki
Czynniki
środowiskowe
środowiskowe
–
Papierosy
Papierosy
–
Alkohol
Alkohol
–
Narkotyki
Narkotyki
Czynnik
Czynnik
immunologiczny
immunologiczny
–
Płód jako przeszczep
Płód jako przeszczep
allogeniczny
allogeniczny
Wiele innych
Wiele innych
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
19
Podział patomorfologiczny
Podział patomorfologiczny
poronień
poronień
Poronienie zupełne
Poronienie zupełne
Poronienie niezupełne
Poronienie niezupełne
Poronienie jednoczasowe -
Poronienie jednoczasowe -
wczesne
wczesne
Poronienie dwuczasowe - późne
Poronienie dwuczasowe - późne
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
20
Podział patomorfologiczny poronień
Podział patomorfologiczny poronień
Poronienie zupełne
Poronienie niezupełne
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
21
Podział kliniczny poronień
Podział kliniczny poronień
Poronienie zagrażające – Abortus imminens
Poronienie zagrażające – Abortus imminens
Poronienie w toku – Abortus in tractu
Poronienie w toku – Abortus in tractu
Resztki po poronieniu – Residua post
Resztki po poronieniu – Residua post
abortum
abortum
Poronienie zatrzymane – Graviditas
Poronienie zatrzymane – Graviditas
obsoleta
obsoleta
Puste jajo płodowe – Blind ovum
Puste jajo płodowe – Blind ovum
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
22
Poronienie zagrażające
Poronienie zagrażające
rozpoznanie
rozpoznanie
Objawy kliniczne
Objawy kliniczne
–
Plamienie lub krwawienie z dróg rodnych
Plamienie lub krwawienie z dróg rodnych
–
Niewielkie pobolewania podbrzusza
Niewielkie pobolewania podbrzusza
Badanie ginekologiczne:
Badanie ginekologiczne:
–
Część pochwowa sformowana
Część pochwowa sformowana
–
Kanał szyjki macicy zamknięty
Kanał szyjki macicy zamknięty
–
Wzrost napięcia mięśnia macicy
Wzrost napięcia mięśnia macicy
Badanie USG
Badanie USG
–
krwiak zakosmówkowy
krwiak zakosmówkowy
lub podowodniowy
lub podowodniowy
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
23
Poronienie zagrażające
Poronienie zagrażające
leczenie
leczenie
Brak możliwości skutecznego leczenia
Brak możliwości skutecznego leczenia
Niewydolność fazy lutealnej,
Niewydolność fazy lutealnej,
niewydolność cieśniowo – szyjkowa –
niewydolność cieśniowo – szyjkowa –
leczenie przyczynowe
leczenie przyczynowe
W pozostałych przypadkach:
W pozostałych przypadkach:
–
Oszczędzający tryb życia
Oszczędzający tryb życia
–
Gestageny ?
Gestageny ?
–
Środki uszczelniające naczynia ?
Środki uszczelniające naczynia ?
–
Spazmolityki ?
Spazmolityki ?
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
24
Poronienie w toku
Poronienie w toku
rozpoznanie
rozpoznanie
Objawy kliniczne:
Objawy kliniczne:
–
Znaczne krwawienie z dróg rodnych
Znaczne krwawienie z dróg rodnych
–
Dolegliwości bólowe podbrzusza o charakterze skurczów
Dolegliwości bólowe podbrzusza o charakterze skurczów
macicy
macicy
Badanie ginekologiczne:
Badanie ginekologiczne:
–
Drożny kanał szyjki macicy
Drożny kanał szyjki macicy
–
Tkanki jaja płodowego w kanale szyjki macicy lub w pochwie
Tkanki jaja płodowego w kanale szyjki macicy lub w pochwie
Badanie USG
Badanie USG
–
Brak wskazań do diagnostyki ultrasonograficznej
Brak wskazań do diagnostyki ultrasonograficznej
Poronienie w toku rozpoznajemy w każdym
Poronienie w toku rozpoznajemy w każdym
przypadku pęknięcia błon płodowych
przypadku pęknięcia błon płodowych
przed 22 tyg. ciąży
przed 22 tyg. ciąży
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
25
Poronienie w toku
Poronienie w toku
leczenie
leczenie
Zależne od
Zależne od
–
Stopnia krwawienia
Stopnia krwawienia
Dużego stopnia: wyłyżeczkowanie jamy macicy
Dużego stopnia: wyłyżeczkowanie jamy macicy
Małego stopnia: postępowanie zależne od:
Małego stopnia: postępowanie zależne od:
–
Typu poronienia
Typu poronienia
Zupełne – postępowanie zachowawcze
Zupełne – postępowanie zachowawcze
Niezupełne – wyłyżeczkowanie jamy macicy
Niezupełne – wyłyżeczkowanie jamy macicy
Poronienie ciąży wyższej niż 8 Hbd
Poronienie ciąży wyższej niż 8 Hbd
jest najczęściej poronieniem niezupełnym
jest najczęściej poronieniem niezupełnym
i wymaga instrumentalnej kontroli jamy
i wymaga instrumentalnej kontroli jamy
macicy
macicy
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
26
Resztki po poronieniu
Resztki po poronieniu
Poronienie niezupełne
Poronienie niezupełne
Objawy kliniczne
Objawy kliniczne
–
Krwawienie z dróg rodnych
Krwawienie z dróg rodnych
–
Pobolewania podbrzusza
Pobolewania podbrzusza
Badanie ginekologiczne
Badanie ginekologiczne
–
Część pochwowa sformowana
Część pochwowa sformowana
–
kanał szyjki macicy zamknięty
kanał szyjki macicy zamknięty
–
TM miernie obkurczony, dość twardy,
TM miernie obkurczony, dość twardy,
znacznie mniejszy niż wg daty OM
znacznie mniejszy niż wg daty OM
Badanie USG
Badanie USG
–
Jama macicy zawiera elementy
Jama macicy zawiera elementy
hyperechogenne, „świecące”
hyperechogenne, „świecące”
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
27
Resztki po poronieniu
Resztki po poronieniu
leczenie
leczenie
Wyłyżeczkowanie jamy macicy
Wyłyżeczkowanie jamy macicy
Leki obkurczające macicę
Leki obkurczające macicę
Osłona antybiotykowa
Osłona antybiotykowa
Badanie histopatologiczne
Badanie histopatologiczne
/różnicowanie z ciążą ektopową/
/różnicowanie z ciążą ektopową/
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
28
Poronienie zatrzymane-ciąża
Poronienie zatrzymane-ciąża
obumarła
obumarła
missed abortion vel graviditas
missed abortion vel graviditas
obsoleta
obsoleta
Sytuacja kliniczna w której nie
Sytuacja kliniczna w której nie
doszło do wydalenia z jamy macicy
doszło do wydalenia z jamy macicy
obumarłego zarodka bądź płodu w
obumarłego zarodka bądź płodu w
ciągu 8 tygodni od jego obumarcia
ciągu 8 tygodni od jego obumarcia
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
29
Ciąża obumarła
Ciąża obumarła
rozpoznanie
rozpoznanie
Objawy kliniczne
Objawy kliniczne
–
Opóźniony wzrost wielkości macicy
Opóźniony wzrost wielkości macicy
–
Krwawienie lub plamienie z dróg rodnych
Krwawienie lub plamienie z dróg rodnych
–
Ustąpienie subiektywnych objawów ciąży
Ustąpienie subiektywnych objawów ciąży
Badanie ginekologiczne
Badanie ginekologiczne
–
Macica mniejsza od wielkości charakterystycznej dla
Macica mniejsza od wielkości charakterystycznej dla
wieku ciążowego
wieku ciążowego
Badania USG
Badania USG
–
W jamie macicy pęcherzyk ciążowy o
W jamie macicy pęcherzyk ciążowy o
nieprawidłowym kształcie z widocznym polem
nieprawidłowym kształcie z widocznym polem
płodowym bez tętna płodu
płodowym bez tętna płodu
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
30
Puste jajo płodowe
Puste jajo płodowe
Blind ovum
Blind ovum
Sytuacja kliniczna, w której w jamie
Sytuacja kliniczna, w której w jamie
macicy rozwija się jajo płodowe,
macicy rozwija się jajo płodowe,
kosmówka bez elementów zarodka
kosmówka bez elementów zarodka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
31
Puste jajo płodowe
Puste jajo płodowe
Blind ovum
Blind ovum
Objawy kliniczne
Objawy kliniczne
–
Opóźniony wzrost wielkości macicy
Opóźniony wzrost wielkości macicy
–
Krwawienie lub plamienie z dróg rodnych
Krwawienie lub plamienie z dróg rodnych
–
Ustąpienie subiektywnych objawów ciąży
Ustąpienie subiektywnych objawów ciąży
Badanie ginekologiczne
Badanie ginekologiczne
–
Macica mniejsza od wielkości
Macica mniejsza od wielkości
charakterystycznej dla wieku ciążowego
charakterystycznej dla wieku ciążowego
Badania USG
Badania USG
–
W jamie macicy pęcherzyk ciążowy bez echa
W jamie macicy pęcherzyk ciążowy bez echa
płodowego
płodowego
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
32
R e s z tk i p o p o ro n ie n iu
C ią ż a o b u m a rła
P o ro n ie n ie z a g ra ż a ją c e
P u s te ja jo p ło d o w e
B a d a n ie U S G w c ią ż y w c z e s n e j
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
33
Inne typy poronień
Inne typy poronień
Poronienie szyjkowe
Poronienie szyjkowe
–
Sytuacja w której roniące się jajo płodowe
Sytuacja w której roniące się jajo płodowe
znajduje się w szyjce macicy z powodu
znajduje się w szyjce macicy z powodu
zamkniętego jej ujścia zewnętrznego
zamkniętego jej ujścia zewnętrznego
RÓŻNICOWANIE
RÓŻNICOWANIE
Z CIĄŻĄ POZAMACICZNĄ SZYJKOWĄ
Z CIĄŻĄ POZAMACICZNĄ SZYJKOWĄ
Poronienia nawykowe
Poronienia nawykowe
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
Patologia ciąży wczesnej - Rafał Rzepka
34
Poronienia nawykowe
Poronienia nawykowe
Definicja
Definicja
–
Występujące po
Występujące po
sobie
sobie
3 poronienia
3 poronienia
samoistne
samoistne
Najczęstsze
Najczęstsze
przyczyny
przyczyny
–
Genetyczne
Genetyczne
–
Anatomiczne
Anatomiczne
–
Hormonalne
Hormonalne
–
Immunologiczne
Immunologiczne
Postępowanie
Postępowanie
–
Ustalenie przyczyny
Ustalenie przyczyny
Badanie genetyczne
Badanie genetyczne
rodziców, poronionych
rodziców, poronionych
tkanek
tkanek
Diagnostyka i leczenie
Diagnostyka i leczenie
chirurgiczne zaburzeń
chirurgiczne zaburzeń
anatomicznych
anatomicznych
Diagnostyka i wczesne
Diagnostyka i wczesne
leczenie niewydolności
leczenie niewydolności
szyjki macicy
szyjki macicy
Diagnostyka hormonalna
Diagnostyka hormonalna
i immunologiczna
i immunologiczna
–
Ciąża po poronieniach
Ciąża po poronieniach
nawykowych jest ciążą
nawykowych jest ciążą
wysokiego ryzyka
wysokiego ryzyka