Wykład 1.
Temat: Podstawowe pojęcia statystyki.
statystyka – pojęcie to moŜe być rozumiane na trzy sposoby:
1) dział matematyki (teoria matematyczna) – zajmuje się formułowaniem twierdzeń, dowodzeniem ich, wyjaśnianiem pojęć, opracowywaniem metod, wnioskowaniem; oparta jest o rachunek prawdopodobieństwa.
2) statystyka opisowa (praktyczna) – metoda badania zjawisk o skali masowej. Istota polega na tym, aby mając duŜą zbiorowość zbadać grupę reprezentatywną (próbę) i na podstawie wyników przełoŜyć wnioski na większą grupę. Taka operacja jest zawsze obarczona błędem.
3) jako zbiór danych uzyskanych z badań.
populacja (zbiorowość generalna) – jest to zbiór obiektów (osób, rzeczy, przedmiotów, zdarzeń faktów, grup…) nieidentycznych, zdefiniowany logicznie w oparciu o co najmniej jedną cechę wspólną. Często utoŜsamiana ze zbiorowościami ludzkimi, jednak w statystyce dotyczy nie tylko ich.
próba badawcza – część populacji dobrana w określony sposób. W zaleŜności od sposobu mówimy o celowym lub losowym doborze próby.
dobór losowy – zapewnia reprezentatywność („miniatura populacji”) poniewaŜ
odzwierciedla cechy tej populacji. Stosuje się go w badaniach reprezentatywnych.
Jak poprowadzić odpowiednie losowanie?
1. tworzymy listę/wykaz elementów – jest to operat losowy (spis jednostek tworzących daną populację).
2. z niej moŜemy losować poprzez losowanie systematyczne/proste – w takim losowaniu kaŜdy ma jednakową szansę znalezienia się w próbie (np. losowana jest co dziesiąta osoba z listy).
Badania przez telefon, w Internecie, na ulicy z mikrofonem nie są reprezentacyjne (nie kaŜdy ma telefon, Internet…)!
dobór celowy – związany z badaniami wyczerpującymi.
- tutaj kierujemy się względami innymi niŜ reprezentatywność (bierzemy pod uwagę cel badań, problematykę badawczą itd.);
- badane są wszystkie jednostki określonej zbiorowości (zostaje ona „wyczerpana”); zmienna – cecha/właściwość obiektów, przyjmująca w zbiorze tych obiektów róŜne wartości, natęŜenie itp.
Zmienne mogą być:
ilościowe – to takie cechy, które mogą być opisane za pomocą jednostek miary: długość (m), czas (s), masa (kg), temperatura (K), natęŜenie prądu elektrycznego, światłość (Cd), ilość materii (mol). Jest to układ SI.
jakościowe – opisane za pomocą kategorii jakościowych. Jest ich bardzo duŜo, np. płeć, wykształcenie, narodowość, wyznanie… NaleŜy je sprecyzować samodzielnie.
ciągłe – na dowolnym przedziale przyjmują nieskończenie wiele wartości.
skokowe/dyskretne – przyjmują przeliczalną liczbę wartości.
zaleŜne – wpływają na nie zmienne niezaleŜne.
niezaleŜne – wpływają na zmienne zaleŜne.
Obie powyŜsze wykorzystywane w badaniu wpływów.
Zmienne mogą charakteryzować się róŜnymi kombinacjami powyŜszych cech, np.;
zmienna ilościowa ciągła – wzrost;
ilościowa skokowa – ilość związków małŜeńskich;
jakościowa ciągła – opinia na jakiś temat;
jakościowa skokowa – pleć, wykształcenie.