1 1. Podstawowe definicje
1.1. Automatyzacja
Zastępowanie człowieka w czynnościach sterowniczych przez odpowiednie urządzenia sterujące, np.
automatyzacja kotłowni, węzła ciepłowniczego i inne.
Przykłady. Wady. Zalety.
1.2. Automatyka
Dziedzina nauki obejmująca teorie i praktykę budowy urządzeo sterujących
i regulacyjnych, inaczej nauka o automatyzacji np. automatyka budynkowa, przemysłowa.
2 2. Technika regulacji i sterowania
2.1. Regulacja
Jest to czynnośd, w trakcie której jakąś wielkośd fizyczną (np. temperaturę czy ciśnienie powietrza) mierzy sie na
bieżąco, porównuje z inna wielkością wzorcowa i pomimo zakłócających wpływów zewnętrznych utrzymuje na
stałym poziomie lub w określonych granicach (z dopuszczalna odchyłka).
W skrócie:
- pomiar,
- porównanie,
- korekta.
2.2. UAR
Układ Automatycznej Regulacji  zespół urządzeo automatyzujących dany proces czy instalacje.
2.3. Regulacja temp. w pomieszczeniu
1
2.4. UAR temp. w pomieszczeniu
Z1, Z2, Z3  zakłócenia:
- zyski od ludzi i urządzeo,
- temp. otoczenia,
- nasłonecznienie,
- opady, wiatr.
Każdy typowy UAR składa sie z następujących elementów składowych:
1 = REGULATOR
2 = CZA
ON POMIAROWY
3 = CZA
ON WYKONAWCZY
4 = OBIEKT REGULACJI
z = wielkości zakłócające
y = wielkośd regulowana
w = wartośd zadana
u = wielkośd nastawna
2.5. Sterowanie
Jest to proces w układzie otwartym, w którym wielkośd wejściowa wpływa na wielkośd wyjściowa według
prawidłowości właściwej danemu obiektowi.
Regulacja natomiast odbywa sie w układzie zamkniętym (sygnał krąży w pętli).
Sterowanie temperaturą w pomieszczeniu:
2
3 3. Schemat blokowy UAR
Większośd urządzeo, układów i procesów automatycznego sterowania i regulacji można przedstawid za pomocą
schematów blokowych Przedstawiają one w postaci graficznej budowę UAR i jednoznacznie opisują jego
działanie (drogę sygnałów) przy znanej zależności miedzy sygnałem wejściowym i wyjściowym.
3.1. Symbole w schematach blokowych
Blok podstawowy: we wnętrzu prostokąta podawana jest
matematyczna zależnośd pomiędzy sygnałem
wejściowym i wyjściowym: G = a / b
Linia sygnałowa: odcinek lub linia łamana łącząca bloki na
schemacie. Strzałka symbolizuje kierunek przepływu
sygnału.
Węzeł informacyjny: obrazuje miejsce w układzie z którego
3
pobierana jest informacja.
Węzeł sumujący: zachodzi w nim algebraiczne sumowanie
sygnałów. Znak ujemny na grocie strzałki oznacza _e
dany sygnał jest odejmowany: c = a + b
4 4. Schemat blokowy
4.1. Schemat blokowy REGULACJI
Regulacja temperatury w pomieszczeniu ogrzewanym
z = wielkości zakłócające
y = wielkośd regulowana
w = wartośd zadana
u = wielkośd nastawna
e = odchyłka regulacji
1 = REGULATOR
2 = CZUJNIK TEMPERATURY
3 = SIA
OWNIK ZAWORU
4
4 = POMIESZCZENIE Z GRZEJNIKIEM
4.2. Schemat blokowy STEROWANIA
z = wielkości zakłócające
w = wartośd zadana
u = wielkośd nastawna
1 = REGULATOR
3 = CZA
ON WYKONAWCZY
4 = OBIEKT REGULACJI
Różnice:
REGULACJA STEROWANIE
Układ zamknięty Układ otwarty = brak pętli
- Brak elementu pomiarowego
wielkości kontrolowanej
Węzeł sumujący -
Zakłócenia są uwzględniane Zakłócenia nie są
uwzględniane
5
5 5. Przykłady
5.1. STACJA HYDROFOROWA
6
5.2. OGRZEWANIE INDYWIDUALNE
7
5.3. REGULACJA TEMP. NAWIEWU
5.4. REGULACJA TEMP. POWIETRZA W POMIESZCZENIU
8
1  regulator
2  człon pomiarowy
3  człon wykonawczy
4  pompa obiegowa
5  grzejnik w pomieszczeniu
6  z
ródło ciepła
5.1 5.5. POGODOWA REGULACJA TEMP. WODY ZASILAJ
CEJ GRZEJNIK I STEROWANIE
TEMP. POWIETRZA W POMIESZCZENIU.
9