Wykład 2
Wykład 2
Koszt jako kategoria badawcza
Koszt jako kategoria badawcza
Zagadnienia:
Zagadnienia:
1. Koszt  pojęcie
1. Koszt  pojęcie
2. Koszt a kategoria nakładu straty i wydatku
2. Koszt a kategoria nakładu straty i wydatku
3. Klasyfikacje kosztów
3. Klasyfikacje kosztów
4. Rachunek kosztów - istota
4. Rachunek kosztów - istota
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt = C + V + M
Koszt = C + V + M
C- zużycie środków produkcji (środki pracy i przedmioty pracy),
C- zużycie środków produkcji (środki pracy i przedmioty pracy),
V- zużycie siły roboczej
V- zużycie siły roboczej
M- koszty finansowe
M- koszty finansowe
Cechy kosztu
Cechy kosztu
1. Wartościowe ujęcie
1. Wartościowe ujęcie
2. Zużycie czynników produkcji
2. Zużycie czynników produkcji
3. Przypisanie do okresu
3. Przypisanie do okresu
4. Wystąpienie efektu (celowe zużycie)
4. Wystąpienie efektu (celowe zużycie)
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszty  wyrażone w pieniądzu zużyte w toku
Koszty  wyrażone w pieniądzu zużyte w toku
normalnej działalności gospodarczej w pewnym okresie
normalnej działalności gospodarczej w pewnym okresie
czasu rzeczowe składniki majątku, usługi obce oraz
czasu rzeczowe składniki majątku, usługi obce oraz
włożona praca ludzka pod warunkiem, że zaangażowane
włożona praca ludzka pod warunkiem, że zaangażowane
składniki przynoszą efekty w postaci wytworzonych
składniki przynoszą efekty w postaci wytworzonych
wyrobów lub świadczonych usług. To również pozycje
wyrobów lub świadczonych usług. To również pozycje
nie związane w sposób bezpośredni ze zużywaniem
nie związane w sposób bezpośredni ze zużywaniem
zasobów lecz zaliczane do kosztów działalności na mocy
zasobów lecz zaliczane do kosztów działalności na mocy
odpowiednich przepisów prawa np.. Podatki kosztowe,
odpowiednich przepisów prawa np.. Podatki kosztowe,
ubezpieczenia społeczne, majątku, itp.
ubezpieczenia społeczne, majątku, itp.
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Definicja kosztów wg Ustawy o rachunkowości
Definicja kosztów wg Ustawy o rachunkowości
art. 3, ust. 1. pkt. 31
art. 3, ust. 1. pkt. 31
Koszty i straty to uprawdopodobnione zmniejszenie, w
Koszty i straty to uprawdopodobnione zmniejszenie, w
okresie sprawozdawczym, korzyści ekonomicznych o
okresie sprawozdawczym, korzyści ekonomicznych o
wiarygodnie określonej wartości, w formie:
wiarygodnie określonej wartości, w formie:
" zmniejszenia wartości aktywów (np. celowe zużycie
" zmniejszenia wartości aktywów (np. celowe zużycie
zasobów, sprzedaży, przekazania składników
zasobów, sprzedaży, przekazania składników
majątkowych poza jednostkę lub utratę wartości),
majątkowych poza jednostkę lub utratę wartości),
" zwiększenie wartości zobowiązań i rezerw, które
" zwiększenie wartości zobowiązań i rezerw, które
doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego (lub
doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego (lub
zwiększą jego niedobór) w inny sposób niż wycofanie
zwiększą jego niedobór) w inny sposób niż wycofanie
środków udziałowców lub właścicieli.
środków udziałowców lub właścicieli.
Koszt a nakład
Koszt a nakład
Nakład  wykorzystywane w toku prowadzonej działalności
Nakład  wykorzystywane w toku prowadzonej działalności
gospodarczej zasoby wyrażone w naturalnych jednostkach
gospodarczej zasoby wyrażone w naturalnych jednostkach
miary,
miary,
" W ramach tych zasobów wyróżnia się:
" W ramach tych zasobów wyróżnia się:
- zasoby trwale (aktywa trwałe)  pomiar w skali zużycia
- zasoby trwale (aktywa trwałe)  pomiar w skali zużycia
- zasoby obrotowe (aktywa obrotowe)  pomiar ilości zużytych składników
- zasoby obrotowe (aktywa obrotowe)  pomiar ilości zużytych składników
- aktywa pieniężne  pomiar kwoty środków pieniężnych
- aktywa pieniężne  pomiar kwoty środków pieniężnych
- pracę ludzką  pomiar  ilość przepracowanych roboczogodzin
- pracę ludzką  pomiar  ilość przepracowanych roboczogodzin
" Przyjmując, że istnieje możliwość ustalenia dla każdego ze zużywanych
" Przyjmując, że istnieje możliwość ustalenia dla każdego ze zużywanych
zasobów jego ceny stwierdzamy, iż wspólną miarą wielkości zużycia
zasobów jego ceny stwierdzamy, iż wspólną miarą wielkości zużycia
różnorodnych zasobów jest miernik pieniężny.
różnorodnych zasobów jest miernik pieniężny.
Poprzez wyrażenie wartościowe zużycia zasobów przedsiębiorstwa
Poprzez wyrażenie wartościowe zużycia zasobów przedsiębiorstwa
jesteśmy w stanie stworzyć podwalinę jednej z podstawowych
jesteśmy w stanie stworzyć podwalinę jednej z podstawowych
kategorii ekonomicznych, którą jest KOSZT
kategorii ekonomicznych, którą jest KOSZT
Koszt a strata
Koszt a strata
Strata  wyraża nieekwiwalentne i niecelowe zmniejszenie
Strata  wyraża nieekwiwalentne i niecelowe zmniejszenie
składników majątkowych, pomniejszające wynik jednostki
składników majątkowych, pomniejszające wynik jednostki
gospodarczej.
gospodarczej.
" W ramach strat wyróżniamy:
" W ramach strat wyróżniamy:
- Straty produkcyjne  pojawiające się w momencie gdy następuje zużycie czynników
- Straty produkcyjne  pojawiające się w momencie gdy następuje zużycie czynników
produkcji wiązane z prowadzeniem działalności operacyjnej jednostki lecz zużyciu
produkcji wiązane z prowadzeniem działalności operacyjnej jednostki lecz zużyciu
temu nie towarzyszy ekwiwalentny efekt przyjmujący postać użytecznego rezultatu
temu nie towarzyszy ekwiwalentny efekt przyjmujący postać użytecznego rezultatu
prowadzonej działaności (np.. Pojawienie się ubytków naturalnych, braków, itp..)
prowadzonej działaności (np.. Pojawienie się ubytków naturalnych, braków, itp..)
- Straty nadzwyczajne  powstające w sytuacji gdy zmniejszenie zasobów staje się
- Straty nadzwyczajne  powstające w sytuacji gdy zmniejszenie zasobów staje się
skutkiem zdarzeń losowych, trudnych do przewidzenia. Zgodnie z ustawą o
skutkiem zdarzeń losowych, trudnych do przewidzenia. Zgodnie z ustawą o
rachunkowości (art. 3 ust. 1 pkt 33) za stratę nadzwyczajną rozumie się straty
rachunkowości (art. 3 ust. 1 pkt 33) za stratę nadzwyczajną rozumie się straty
powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością
powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością
operacyjną jednostki i nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia
operacyjną jednostki i nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia
Straty produkcyjne traktuje się jako koszty działalności w
Straty produkcyjne traktuje się jako koszty działalności w
przeciwieństwie do strat nadzwyczajnych.
przeciwieństwie do strat nadzwyczajnych.
Koszt a wydatek
Koszt a wydatek
Wydatek  każde wykorzystanie środków pieniężnych stojących do
Wydatek  każde wykorzystanie środków pieniężnych stojących do
dyspozycji jednostki, bez względu na cel jego poniesienia
dyspozycji jednostki, bez względu na cel jego poniesienia
" Ponoszenie wydatków (w przeciwieństwie do kosztów) wiąże się ze zmniejszeniem
" Ponoszenie wydatków (w przeciwieństwie do kosztów) wiąże się ze zmniejszeniem
tylko jednego składnika zasobów majątkowych jednostki którym są środki pieniężne.
tylko jednego składnika zasobów majątkowych jednostki którym są środki pieniężne.
" Nie wszystkie wydatki są kosztami a wszystkie koszty wiążą się z wydatkami. Możemy
" Nie wszystkie wydatki są kosztami a wszystkie koszty wiążą się z wydatkami. Możemy
więc mówić o wydatkach stanowiących koszty działania jednostki gospodarczej (np.
więc mówić o wydatkach stanowiących koszty działania jednostki gospodarczej (np.
wypłata wynagrodzeń, opłata prowizji z prowadzenie rachunku bankowego) i
wypłata wynagrodzeń, opłata prowizji z prowadzenie rachunku bankowego) i
wydatkach, które ze swej istoty kosztów nie stanowią (np. zapłata raty kapitałowej
wydatkach, które ze swej istoty kosztów nie stanowią (np. zapłata raty kapitałowej
kredytu, regulacja zobowiązań z tytułu podatku VAT).
kredytu, regulacja zobowiązań z tytułu podatku VAT).
" W ramach wydatków stanowiących koszt funkcjonowania jednostki możemy
" W ramach wydatków stanowiących koszt funkcjonowania jednostki możemy
zaobserwować rozbieżność czasową pojawiania się tych kategorii ekonomicznych
zaobserwować rozbieżność czasową pojawiania się tych kategorii ekonomicznych
(wydatek  koszt, koszt  wydatek, koszt = wydatek).
(wydatek  koszt, koszt  wydatek, koszt = wydatek).
" Istnieje możliwość poniesienia kosztów bez dokonania wydatków w sytuacji zużycia
" Istnieje możliwość poniesienia kosztów bez dokonania wydatków w sytuacji zużycia
przez jednostkę jej zasobów otrzymanych nieodpłatnie od innych podmiotów.
przez jednostkę jej zasobów otrzymanych nieodpłatnie od innych podmiotów.
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Zasada generalna
Zasada generalna
 różne koszty dla różnych celów
 różne koszty dla różnych celów
" Kryterium klasyfikacji kosztów do celów wyceny zapasów
" Kryterium klasyfikacji kosztów do celów wyceny zapasów
i pomiaru wyniku finansowego (do celów
i pomiaru wyniku finansowego (do celów
sprawozdawczych),
sprawozdawczych),
" Kryterium klasyfikacji kosztów do celów decyzyjnych,
" Kryterium klasyfikacji kosztów do celów decyzyjnych,
" Kryterium klasyfikacji kosztów do celów kontrolnych,
" Kryterium klasyfikacji kosztów do celów kontrolnych,
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Podział kosztów do celów wyceny zapasów i pomiaru wyniku
Podział kosztów do celów wyceny zapasów i pomiaru wyniku
finansowego  ściśle powiązany ze sposobem wyceny kosztów
finansowego  ściśle powiązany ze sposobem wyceny kosztów
produkcji sprzedanej i niesprzedanej a zarazem układem ewidencyjnym
produkcji sprzedanej i niesprzedanej a zarazem układem ewidencyjnym
kosztów produkcji
kosztów produkcji
Układ ewidencyjny Zakres pytań, na które
Układ ewidencyjny Zakres pytań, na które
kosztów produkcji uzyskujemy odpowiedz

kosztów produkcji uzyskujemy odpowiedz

Układ rodzajowy ewidencji Jaki koszt poniesiono?
Układ rodzajowy ewidencji Jaki koszt poniesiono?
kosztów produkcji
kosztów produkcji
Układ funkcjonalny ewidencji Gdzie koszt poniesiono, w jakich
Układ funkcjonalny ewidencji Gdzie koszt poniesiono, w jakich
kosztów produkcji (tzw. fazach procesu produkcyjnego, w
kosztów produkcji (tzw. fazach procesu produkcyjnego, w
podmiotowy) jakich komórkach organizacyjnych?
podmiotowy) jakich komórkach organizacyjnych?
Układ kalkulacyjny ewidencji Na co zostały poniesione koszty, na
Układ kalkulacyjny ewidencji Na co zostały poniesione koszty, na
kosztów produkcji (tzw. wyrób A, B, C, zlecenie X, Y, Z?
kosztów produkcji (tzw. wyrób A, B, C, zlecenie X, Y, Z?
przedmiotowy)
przedmiotowy)
Rodzajowy układ kosztów produkcji
Rodzajowy układ kosztów produkcji
Jedyny obligatoryjny układ ewidencji kosztów dla jednostek
Jedyny obligatoryjny układ ewidencji kosztów dla jednostek
objętych ustawą o rachunkowości. Obejmuje wszystkie koszty
objętych ustawą o rachunkowości. Obejmuje wszystkie koszty
poniesione w okresie obrachunkowym bez wskazania miejsc ich
poniesione w okresie obrachunkowym bez wskazania miejsc ich
powstawania (komórek organizacyjnych) i nośników (produktów na
powstawania (komórek organizacyjnych) i nośników (produktów na
które je poniesiono). Koszty zgrupowane w układzie rodzajowym
które je poniesiono). Koszty zgrupowane w układzie rodzajowym
mogą być fakultatywnie rozliczane na układ funkcjonalny
mogą być fakultatywnie rozliczane na układ funkcjonalny
(obejmujący koszty wyodrębnionych faz procesu gospodarczego) i
(obejmujący koszty wyodrębnionych faz procesu gospodarczego) i
układ kalkulacyjny.
układ kalkulacyjny.
Układ rodzajowy obejmuje następujące grupy kosztów
Układ rodzajowy obejmuje następujące grupy kosztów
prostych:
prostych:
" Amortyzacja,
" Amortyzacja,
" Zużycie materiałów i energii,
" Zużycie materiałów i energii,
" Usługi obce,
" Usługi obce,
" Podatki i opłaty,
" Podatki i opłaty,
" Wynagrodzenia,
" Wynagrodzenia,
" Świadczenia na rzecz pracowników,
" Świadczenia na rzecz pracowników,
" Pozostałe koszty rodzajowe,
" Pozostałe koszty rodzajowe,
Funkcjonalny układ kosztów produkcji
Funkcjonalny układ kosztów produkcji
Obejmuje koszty związane z określoną sferą działalności (funkcją
Obejmuje koszty związane z określoną sferą działalności (funkcją
gospodarczą). W ich grupie wyróżniamy:
gospodarczą). W ich grupie wyróżniamy:
" Koszty fazy zakupu  wiązane z zaopatrzeniem surowcowo materiałowym
" Koszty fazy zakupu  wiązane z zaopatrzeniem surowcowo materiałowym
(transport, ubezpieczenie, wynagrodzenie zaopatrzeniowca, itp..),
(transport, ubezpieczenie, wynagrodzenie zaopatrzeniowca, itp..),
" Koszty fazy produkcji  wiązane z podstawowym celem prowadzonej
" Koszty fazy produkcji  wiązane z podstawowym celem prowadzonej
działalności gospodarczej. Tworzone przez część zwaną kosztami
działalności gospodarczej. Tworzone przez część zwaną kosztami
bezpośrednimi wytworzenia produktu usługi i część zwaną pośrednimi
bezpośrednimi wytworzenia produktu usługi i część zwaną pośrednimi
kosztami produkcji powstającymi na wydziałach produkcji podstawowej
kosztami produkcji powstającymi na wydziałach produkcji podstawowej
(np.. energia elektryczna, amortyzacja maszyn, wynagrodzenie
(np.. energia elektryczna, amortyzacja maszyn, wynagrodzenie
kierownictwa wydziału),
kierownictwa wydziału),
" Koszty fazy sprzedaży  ponoszone w związku ze sprzedażą produkcji
" Koszty fazy sprzedaży  ponoszone w związku ze sprzedażą produkcji
(transport, ubezpieczenie, reklama),
(transport, ubezpieczenie, reklama),
" Koszty zarządu  dotyczące organizacji i obsługi działalności firmy oraz
" Koszty zarządu  dotyczące organizacji i obsługi działalności firmy oraz
realizacji funkcji zarządzania jednostką.
realizacji funkcji zarządzania jednostką.
Kalkulacyjny układ kosztów produkcji
Kalkulacyjny układ kosztów produkcji
Opiera się na podziale kosztów rodzajowych na koszty bezpośrednie i pośrednie.
Opiera się na podziale kosztów rodzajowych na koszty bezpośrednie i pośrednie.
Podział taki wynika z chęci ostatecznego przyporządkowania wszystkich kosztów
Podział taki wynika z chęci ostatecznego przyporządkowania wszystkich kosztów
do jednostki kalkulacyjnej którą może być produkt, usługa, asortyment, zadanie
do jednostki kalkulacyjnej którą może być produkt, usługa, asortyment, zadanie
inwestycyjne, itp..
inwestycyjne, itp..
Koszty bezpośrednie  to takie, które bez żadnych procedur kalkulacyjnych
Koszty bezpośrednie  to takie, które bez żadnych procedur kalkulacyjnych
dadzą się przyporządkować poszczególnym wyrobom.
dadzą się przyporządkować poszczególnym wyrobom.
Koszty pośrednie  kontrolowane wg miejsc ich powstawania (komórek
Koszty pośrednie  kontrolowane wg miejsc ich powstawania (komórek
organizacyjnych, funkcji realizowanych w przedsiębiorstwie) a rozliczane na
organizacyjnych, funkcji realizowanych w przedsiębiorstwie) a rozliczane na
produkty za pomocą odpowiednich kluczy.
produkty za pomocą odpowiednich kluczy.
Celem tego układu jest kalkulacja kosztu jednostkowego wytworzonych
Celem tego układu jest kalkulacja kosztu jednostkowego wytworzonych
produktów.
produktów.
Układ kalkulacyjny kosztów:
Układ kalkulacyjny kosztów:
1. Koszty bezpośrednie (materiały, robocizna, pozostałe)
1. Koszty bezpośrednie (materiały, robocizna, pozostałe)
2. Koszty wydziałowe
2. Koszty wydziałowe
3. = 1+2 Techniczny koszt wytworzenia
3. = 1+2 Techniczny koszt wytworzenia
4. Koszty ogólnego zarządu
4. Koszty ogólnego zarządu
5. = 3+4 Fabryczny, zakładowy koszt wytworzenia
5. = 3+4 Fabryczny, zakładowy koszt wytworzenia
6. Koszty sprzedaży
6. Koszty sprzedaży
7. 5+6 Koszt własny sprzedaży
7. 5+6 Koszt własny sprzedaży
Układy ewidencyjne kosztów a bilans i rachunek zysków i strat
niesprzedane
Koszty Koszty
zakupu bezpośrednie
produkcji
Bilans
Wyroby
gotowe
Koszty
sprzedane
wydziałowe
Koszty
rodzajowe
Koszty
zarządu
Koszt
własny
sprzedaży
Koszty
sprzedaży
+/- korekta lub
Porównawczy
Kalkulacyjny
Przychody ze sprzedaży
Rachunek zysków i strat
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszty produktów i koszty okresu
Koszty produktów i koszty okresu
Koszty rozliczane na produkty,
biorące udział w ich wycenie.
Prezentowane zarówno w bilansie
(poprzez ich aktywowanie) jak i w
Koszty produktu
rachunku zysków i strat
(koszt materiałów i
Techniczny lub
nie
wynagrodzeń
zmienny koszt
sprzedane
bezpośrednich,
wytworzenia
amortyzacji maszyn
Bilans
produkcyjnych)
sprzedane
Koszty okresu
Koszty sprzedaży,
(koszty administracji,
Rachunek
zarządu lub koszty
koszty sprzedaży,
wyników
reklamy)
stałe
Koszty pomijane w procesie
wyceny zapasów i traktowane
jako koszty danego okresu
sprawozdawczego, poprzez swą
reprezentację jedynie w
rachunku zysków i strat
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Podział kosztów do celów decyzyjnych
Podział kosztów do celów decyzyjnych
Kryteria podziału kosztów Rodzaj kosztów
Kryteria podziału kosztów Rodzaj kosztów
Reakcja na zmianę wielkości Koszty stałe i zmienne
Reakcja na zmianę wielkości Koszty stałe i zmienne
produkcji
produkcji
Wpływ na decyzję Koszty istotne i nieistotne
Wpływ na decyzję Koszty istotne i nieistotne
Stan dokonania Koszty przesądzone i
Stan dokonania Koszty przesądzone i
nieprzesądzone
nieprzesądzone
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
koszty stałe - niezależne od zmian wielkości produkcji lub stopnia
koszty stałe - niezależne od zmian wielkości produkcji lub stopnia
wykorzystania zdolności produkcyjnych,
wykorzystania zdolności produkcyjnych,
koszty zmienne - wykazują korelację z rozmiarami produkcji lub
koszty zmienne - wykazują korelację z rozmiarami produkcji lub
stopniem wykorzystania zdolności produkcyjnych
stopniem wykorzystania zdolności produkcyjnych
znajomość kosztów stałych i zmiennych pozwala na pozyskanie odpowiedzi na pytania: ile
znajomość kosztów stałych i zmiennych pozwala na pozyskanie odpowiedzi na pytania: ile
wytworzyć wyrobów by pokryć koszty, ile wytworzyć by wygenerować założony poziom zysku,
wytworzyć wyrobów by pokryć koszty, ile wytworzyć by wygenerować założony poziom zysku,
o ile zwiększyć poziom produkcji by obniżyć koszty jednostkowe i osiągnąć założony poziom
o ile zwiększyć poziom produkcji by obniżyć koszty jednostkowe i osiągnąć założony poziom
zysku, czy założony wzrost produkcji wymusza zakup dodatkowych maszyn i urządzeń, inne,
zysku, czy założony wzrost produkcji wymusza zakup dodatkowych maszyn i urządzeń, inne,
koszty istotne - koszty mające wpływ na wybór określonego wariantu
koszty istotne - koszty mające wpływ na wybór określonego wariantu
działania
działania
koszty istotne to koszty przyszłe, każda decyzja dotyczy przyszłych wariantów działania
koszty istotne to koszty przyszłe, każda decyzja dotyczy przyszłych wariantów działania
tylko koszty różniące się rodzajem albo/i wielkością w poszczególnych wariantach działania
tylko koszty różniące się rodzajem albo/i wielkością w poszczególnych wariantach działania
mogą być kosztami istotnymi te same składniki kosztów o tej samej wartości w różnych
mogą być kosztami istotnymi te same składniki kosztów o tej samej wartości w różnych
wariantach działania nie mają wpływu na podjęcie decyzji, są więc kosztami nieistotnymi.
wariantach działania nie mają wpływu na podjęcie decyzji, są więc kosztami nieistotnymi.
koszty przesądzone - koszty wywołane decyzjami podjętymi w okresach
koszty przesądzone - koszty wywołane decyzjami podjętymi w okresach
poprzednich, których nie można uniknąć zmienić na etapie
poprzednich, których nie można uniknąć zmienić na etapie
podejmowania decyzji bieżących
podejmowania decyzji bieżących
koszty przyszłe [niezapadłe] - koszty których można uniknąć gdyż nie są
koszty przyszłe [niezapadłe] - koszty których można uniknąć gdyż nie są
one pochodną wcześniejszych decyzji. Są to koszty zależne od rodzaju
one pochodną wcześniejszych decyzji. Są to koszty zależne od rodzaju
podjętej decyzji w okresie bieżącym
podjętej decyzji w okresie bieżącym
koszty utraconych korzyści - rodzaj kosztów alternatywnych określający
koszty utraconych korzyści - rodzaj kosztów alternatywnych określający
to co podmiot traci na skutek odrzucenia lub ograniczenia
to co podmiot traci na skutek odrzucenia lub ograniczenia
alternatywnego wariantu działania.
alternatywnego wariantu działania.
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Koszt jako kategoria badawcza - klasyfikacja
Podział kosztów do celów kontrolnych
Podział kosztów do celów kontrolnych
koszty kontrolowalne - koszty których wysokość i struktura
koszty kontrolowalne - koszty których wysokość i struktura
jest pochodną decyzji kierownika danego ośrodka
jest pochodną decyzji kierownika danego ośrodka
odpowiedzialności
odpowiedzialności
koszty nie kontrolowalne - koszty na których wartość i
koszty nie kontrolowalne - koszty na których wartość i
strukturę nie ma wpływu kierownik danego ośrodka
strukturę nie ma wpływu kierownik danego ośrodka
odpowiedzialności
odpowiedzialności
 ośrodek odpowiedzialności za koszty wyodrębniona
 ośrodek odpowiedzialności za koszty wyodrębniona
organizacyjnie część podmiotu gospodarczego zarządzająca
organizacyjnie część podmiotu gospodarczego zarządzająca
określonymi zasobami której kierownik jest osobą odpowiedzialną za
określonymi zasobami której kierownik jest osobą odpowiedzialną za
koszty,
koszty,
Rachunek kosztów i jego modele
Rachunek kosztów i jego modele
Rachunek kosztów:
Rachunek kosztów:
Ogół działań zmierzających do odzwierciedlenia
Ogół działań zmierzających do odzwierciedlenia
procesów zaopatrzenia produkcji i zbytu,
procesów zaopatrzenia produkcji i zbytu,
zachodzących w przedsiębiorstwie przez ujęcie,
zachodzących w przedsiębiorstwie przez ujęcie,
zgrupowanie i interpretację w stosownych
zgrupowanie i interpretację w stosownych
przekrojach zmierzonych ilościowo i wartościowo
przekrojach zmierzonych ilościowo i wartościowo
kosztów własnych produktów pracy, za pewien okres
kosztów własnych produktów pracy, za pewien okres
czasu.
czasu.
Rachunek kosztów i jego modele
Rachunek kosztów i jego modele
Funkcje rachunku kosztów
Funkcje rachunku kosztów
Wykorzystanie informacji kosztowej w procesie wyceny zapasów
Wykorzystanie informacji kosztowej w procesie wyceny zapasów
Funkcja
Funkcja
wyrobów gotowych i produkcji niezakończonej, ustalanie cen w
wyrobów gotowych i produkcji niezakończonej, ustalanie cen w
kalkulacyjna
kalkulacyjna
przypadku wykorzystania formuły kosztowej
przypadku wykorzystania formuły kosztowej
Wykorzystanie informacji kosztowej w procesach decyzyjnych
Wykorzystanie informacji kosztowej w procesach decyzyjnych
Funkcja
Funkcja
dotyczących np.: oceny opłacalności wytwarzania, struktury
dotyczących np.: oceny opłacalności wytwarzania, struktury
decyzyjna
decyzyjna
asortymentowej, doboru reżimu technologicznego, itp.
asortymentowej, doboru reżimu technologicznego, itp.
Narzędzie kontroli racjonalizacji zużycia zasobów przez
Narzędzie kontroli racjonalizacji zużycia zasobów przez
Funkcja
Funkcja
wewnętrzne podmioty przedsiębiorstwa, poprzez wyznaczenie
wewnętrzne podmioty przedsiębiorstwa, poprzez wyznaczenie
kontrolna
kontrolna
planów kosztowych dla poszczególnych komórek i funkcji, a
planów kosztowych dla poszczególnych komórek i funkcji, a
docelowo budżetów kosztowych.
docelowo budżetów kosztowych.
Możliwość porównywania informacji kosztowych tworzonych w
Możliwość porównywania informacji kosztowych tworzonych w
Funkcja
Funkcja
warunkach ex-ante i ex-post, co daje możliwość wyodrębnienia
warunkach ex-ante i ex-post, co daje możliwość wyodrębnienia
analityczna
analityczna
odchyleń i dalszej ich analizy.
odchyleń i dalszej ich analizy.
Rozliczanie kosztów produkcji podstawowej i pomocniczej celem
Rozliczanie kosztów produkcji podstawowej i pomocniczej celem
Funkcja
Funkcja
ustalenia wyniku finansowego i obciążeń podatkowych.
ustalenia wyniku finansowego i obciążeń podatkowych.
fiskalna
fiskalna
Dostarczanie danych kosztowych dla organów statystyki
Dostarczanie danych kosztowych dla organów statystyki
Funkcja
Funkcja
państwowej.
państwowej.
statystyczna
statystyczna
Rachunek kosztów i jego modele
Rachunek kosztów i jego modele
Rachunek kosztów  cel  dostarczanie
Rachunek kosztów  cel  dostarczanie
wieloprzekrojowych informacji ekonomicznych o
wieloprzekrojowych informacji ekonomicznych o
kosztach działalności podmiotu.
kosztach działalności podmiotu.
Jako system przetwarzania informacji obejmuje:
Jako system przetwarzania informacji obejmuje:
" pomiar kosztów / zużycia czynników produkcji,
" pomiar kosztów / zużycia czynników produkcji,
" dokumentację kosztów / zużycia w związku z
" dokumentację kosztów / zużycia w związku z
zaopatrzeniem, produkcją, zbyciem,
zaopatrzeniem, produkcją, zbyciem,
" ewidencję kosztów,
" ewidencję kosztów,
" kalkulację kosztów,
" kalkulację kosztów,
" sprawozdawczość kosztową,
" sprawozdawczość kosztową,
" analizę kosztów,
" analizę kosztów,
Rachunek kosztów i jego modele
Rachunek kosztów i jego modele
Rachunek
kosztów
informacje informacje
Rachunkowość finansowa Rachunkowość zarządcza
czerpie informacje o kosztach czerpie informacje o kosztach
wytworzenia produktów wykorzystywane w rachunkach
przedstawiane w bilansie i problemowych [decyzyjnych] 
rachunku zysków i strat ocena rentowności produktów,
efektywności gospodarowania,
kontrola działalności
[analiza odchyleń]
Rachunek kosztów i jego modele
Rachunek kosztów i jego modele
Modele rachunku kosztów
Modele rachunku kosztów
Kryterium 1. Rodzaju i zakresu kosztów rozliczanych
Kryterium 1. Rodzaju i zakresu kosztów rozliczanych
na produkty
na produkty
" rachunek kosztów pełnych,
" rachunek kosztów pełnych,
" rachunek kosztów zmiennych,
" rachunek kosztów zmiennych,
Kryterium 2. Stopień normowania kosztów i sposób
Kryterium 2. Stopień normowania kosztów i sposób
ich prezentacji
ich prezentacji
" zbiorczy rachunek kosztów [rachunek kosztów rzeczywistych ex
" zbiorczy rachunek kosztów [rachunek kosztów rzeczywistych ex
post],
post],
" rozdzielczy rachunek kosztów [rachunek kosztów apriorycznych 
" rozdzielczy rachunek kosztów [rachunek kosztów apriorycznych 
postulowanych  ex ante. Występują w nim koszty pożądane,
postulowanych  ex ante. Występują w nim koszty pożądane,
zadane do wykonania]
zadane do wykonania]
Koniec
Koniec
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę