Lato to czas wakacji i podróży. To również sezon występowania choroby zwanej 

grypą żołądkową, spowodowanej spożyciem skażonej żywności. Możemy zmniejszyć 

ryzyko zmarnowania sobie wakacji przestrzegając kilku prostych zasad. 

Czy możemy ufać restauracjom?

  

Podróżowanie jest często związane z żywieniem się w nieznanych restauracjach. Oceniając ich 

bezpieczeństwo, po  pierwsze zwracajmy uwagę na ogólne warunki, wliczając w to toalety.  Stoły 

powinny być czyste, schludne, talerze, szklanki i sztućce bez zacieków i śladów kurzu, powinny 

znajdować się w  miejscu, gdzie nie będą narażone na zanieczyszczenia. Niedbałość w części 

jadalnej wskazuje na  niedostateczną higienę również w kuchni. Oglądajmy dokładnie bary 

sałatkowe i bufety: gorące jedzenie powinno parować a zimne powinno być przechowywane w 

lodówce albo obłożone lodem.  Sprawdzajmy, czy półmiski oraz uchwyty do nakładania potraw 

są czyste.   

 

Sprawdzajmy kapsle i zakrętki butelek 

 

Jedzenie i picie które jest nieodpowiednio przechowywane, może zawierać bakterie, wirusy czy 

pasożyty. Chlorowana woda jest zazwyczaj bezpieczna. Jeśli nie jesteśmy pewni  jakości wody, 

pijmy tylko herbatę lub kawę, puszkowane albo butelkowane napoje. Jeśli woda nie jest 

bezpieczna, podobnie jest z kostkami lodu i naczyniami, więc najlepiej pić bezpośrednio z puszek i butelek. Należy je wytrzeć do 

czysta i osuszyć przed otwarciem. Trzeba mieć pewność, że kapsle i zakrętki butelek są nietknięte. Zęby należy myć używając 

wody mineralnej albo wody gotowanej przez jedną minutę (dłużej na dużych wysokościach). Jeśli nie będzie to możliwe, możemy 

kupić w aptece tabletki jodu do dezynfekcji wody.  

 

Ostrożnie wybieraj jedzenie... 

 

Unikajmy produktów surowych i z niepasteryzowanego mleka. Najbezpieczniej jeść potrawy gotowane, które są wciąż gorące albo 

owoc czy warzywo, które najlepiej samemu obrać, ponieważ mogły być opłukane zanieczyszczoną wodą. Pamiętajmy też o różnych 

dodatkach np. orzeszkach ziemnych, krakersach, kawałkach owoców, które były dotykane przez wiele osób i mogą zawierać  

bakterie z nieumytych rąk. Bądźmy bardzo ostrożni z jedzeniem oferowanym przez ulicznych sprzedawców.  

 

… i jeśli jest sprawdzone nie unikaj go

 

  

Biegunka jest niebezpieczna, ponieważ może powodować odwodnienie, osłabienie i zawroty głowy. Nie zażywajmy leków 

przeciwbiegunkowych od samego początku biegunki ­ dajmy swojemu organizmowi dzień albo dwa na rozwiązanie problemu w 

sposób naturalny. Tabletki węgla aktywowanego mogą łagodzić dyskomfort. Jeśli dostaniemy biegunki, pijmy bezpieczne płyny 

tak często, jak to możliwe. Na początku najlepiej wodę, bulion i słabą herbatę. Napoje bezalkoholowe są również zalecane, 

ponieważ zawierają cukier. 

 

Bardzo skuteczne są doustne roztwory nawadniające, ponieważ są szybko wchłaniane. Można je mieszać z przegotowaną lub 

mineralną wodą, postępując zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Jeśli to konieczne, możemy poprawić smak dodając sok 

cytrynowy. Próbujmy jeść, jeśli mamy apetyt. Najlepiej zaczynać od lekkich produktów, takich jak suche tosty, ryż i krakersy. 

Później możemy dodawać gotowane mięso i warzywa. Lepiej unikać mleka, produktów mlecznych, surowych owoców, potraw 

smażonych, pikantnych i tłustych, oprócz jogurtów, zawierających probiotyki, które pomagają przywrócić właściwą florę bakteryjną 

przewodu pokarmowego, zniszczoną przez biegunkę. Biegunka często ustępuje bez leczenia. Jednakże, jeśli choroba trwa więcej 

niż kilka dni, należy zasięgnąć porady lekarza.  

Przestrzegając tych podstawowych zasad możemy znacznie zmniejszyć ryzyko popsucia sobie wakacji i czerpać przyjemność z 

próbowania specjałów miejscowej kuchni. 

Bezpieczne jedzenie poza domem

www.eufic.org

 

Jedzenie  jest obecnie postrzegane jako dość ryzykowna czynność. Coraz więcej 

informacji  o skażonej żywności trafia na pierwsze strony gazet, co powoduje, że 

czujemy, iż  lista produktów, które mogłyby spowodować  jakąś chorobę  staje się 

coraz  dłuższa.  Statystyki   publicznej  służby  zdrowia  wykazują  wzrost 

występowania zakażeń i zatruć pokarmowych. 

Czy w związku z tym powinniśmy obawiać się jedzenia? W Europie nie brakuje żywności i 

jest ona dobrej jakości. Dzięki nauce, nowoczesnym technologiom i regulacjom prawnym 

jest raczej bezpieczna. Dlaczego więc jesteśmy pełni obaw? Jednym z powodów jest to, że 

żywienie  ma  dla  nas  duże  znaczenie  i  przypadki  chorób  przenoszonych  przez  żywność 

wywołują silne reakcje emocjonalne, ponieważ każdy musi jeść. Rządy, nauka i przemysł 

często  są  krytykowane  za  wywoływanie  paniki  wśród  konsumentów.  Z  drugiej  strony 

media  mogą naginać fakty, aby robić łatwo wpadające w ucho reportaże.  

Intensywny  rozwój  nowoczesnych  technik  informacyjnych  umożliwia  błyskawiczne  

rozprzestrzenianie  się  wiadomości,  szczególnie  złych,  co  potęguje  społeczny  niepokój.  

Dzięki  zainteresowaniu  mediów,  konsumenci  zaczynają  obawiać  się  mikrobiologicznych 

skażeń żywności. Przypadki, które dawnej pozostawały niezauważone, obecnie trafiają do  wiadomości publicznej. 

Zakażenia i zatrucia pokarmowe stanowią prawdziwe wyzwanie dla współczesnego świata. Drobnoustroje są naturalną częścią 

naszego  środowiska  i  jedynym  sposobem  panowania  nad  nimi  jest  właściwa  higiena  produkcji  i  przechowywania  żywności.  

Nieumiejętność  lub  wręcz  niedbałość  w  tej  sprawie  może  mieć  wpływ  na  zdrowie  wielu  ludzi.   Incydenty  tego  typu  często 

trafiają  na  czołówki  gazet.  Wiele  zatruć  i  zakażeń  pokarmowych  może  być  spowodowanych  niedostateczną  higieną  w 

warunkach domowych.  

Współczesny szybki styl życia wpływa również na sposób żywienia. Wielu konsumentów jest zbyt zajętych, aby spędzać czas w 

kuchni.  Podstawowe  zasady  higieny  przygotowywania  posiłków   mogą  zostać  przez  nich  zaniedbane,  a  jednak  konsumenci 

nadal  wymagają,  aby  ich  pożywienie  było  bezpieczne.  Większość  żywności  zawiera  naturalną  florę  bakteryjną,  natomiast 

surowe produkty mogą być źródłem chorobotwórczych drobnoustrojów. Jest to szczególnie istotne, ponieważ w odpowiedzi na 

potrzeby klientów przemysł spożywczy proponuje różne półprodukty np. mrożonki, które wymagają wzmożonej uwagi podczas 

transportu,  przechowywania i przyrządzania w domu.   

Konsumenci  również  zmieniają się.  Średnia  długość  życia  wzrasta,  rośnie ilość  ludzi  starszych  i  o  obniżonej  odporności.  Te 

osoby szczególnie łatwo ulegają zakażeniom i zatruciom pokarmowym.  

To nie oznacza, że żywność jest dzisiaj mniej bezpieczna. Pomimo doniesień w mediach o  pogarszającej się jakości żywności i 

powszechnej  świadomości  tego  problemu, żywność,  którą  kupujemy  nigdy  nie  była  bezpieczniejsza  i  nie  powinniśmy się  jej 

obawiać. Po prostu, bezpieczne pożywienie uważamy za rzecz oczywistą i czasami zapominamy, jaką sami mamy rolę w tym 

do spełnienia.  

Skuteczne i rzetelne informowanie konsumentów o tym,  że są ważnym podmiotem kontrolującym bezpieczeństwo żywności, 

jest nieodzowne w ulepszaniu i opracowaniu nowych technologii. 

Czy powinniśmy obawiać się jedzenia?

www.eufic.org

 

2

Czy idziesz na zajęcia szkolne czy do pracy w biurze, lub po prostu chcesz, aby 

twój  umysł  był  w  dobrej  formie  –   bez  śniadania  lepiej  nie  wychodź  z  domu! 

Wyniki  ostatnich  badań   wskazują,  że  spożycie  śniadania  ma  duży  wpływ  na 

mechanizm  uczenia,  zapamiętywania  a  także  radzenia  sobie  ze  złożonymi  i 

trudnymi informacjami. 

Prowadząc  badania  nad  sprawnością  intelektualną  u  dzieci,  naukowcom  udało  się 

wykazać,  że  pominięcie  pierwszego  posiłku  dnia  prowadzi  do  większej  ilości  błędów  w 

testach,  które wymagały rozwiązania szeregu problemów – niż u dzieci, które normalnie 

zjadły śniadanie. Także  różne testy o charakterze edukacyjnym, prowadzone z udziałem 

młodych dorosłych,  również wykazały gorsze wyniki  w grupie, która nie zjadła śniadania, 

w porównaniu z osobami, które  zjadły posiłek przed eksperymentem. 

Wyniki te tłumaczy się mechanizmem podniesienia poziomu glukozy we krwi po zjedzeniu 

posiłku  –  a  co  za  tym  idzie  zwiększenia  produkcji  neurotransmitera  zwanego 

acetylocholiną.  Wielu  badaczy,  a  wśród  nich  prof.  David  Benton  z  Uniwersytetu 

Walijskiego, który pracuje nad tym zagadnieniem, podziela pogląd, że acetylocholina jest odpowiedzialna za procesy związane 

z  pamięcią,  gdyż  np.  w  przypadku  leków,  blokujących  jej  wydzielanie  zaobserwowano,  że  osłabiają  one  pamięć,  a  w 

szczególności zdolność do zapamiętywania nowych informacji. 

Bardzo istotna w tym procesie jest witamina B1, gdyż bierze ona udział w produkcji acetylocholiny, a dobrze skomponowany 

posiłek  jest  dobrym  źródłem  tej  substancji.  Tak  więc  właściwe  żywienie  odgrywa  dużą  rolę  w  zapewnieniu  optymalnej 

sprawności umysłowej, szczególnie w pierwszej części dnia. Warto przypomnieć, że produkty zbożowe zawierają witaminę B1, 

a z nich najwięcej  pieczywo razowe lub różne płatki śniadaniowe. 

Nasza  zdolność  do  logicznego  myślenia  jest  nie  tylko  kwestią  spożywania  codziennych  posiłków.  Radzenie  sobie  z 

intelektualnymi problemami zależy także od jakości naszej diety w dłuższej perspektywie. Na przykład chroniczny niedostatek 

żelaza w diecie, odbija się  na zmniejszeniu zdolności koncentracji i pogorszeniu wyników testów na Iloraz Inteligencji. 

Wiadomo,  że niedostatek  żelaza  prowadzi  do  pogorszenia  funkcjonowania  pamięci  u  dorosłych  i  dzieci,  natomiast  u  małych 

dzieci i niemowląt prowadzi do zaburzeń w utrzymaniu uwagi i zdolności uczenia się (patrz: Food Today 16). 

Podczas gdy kobiety są grupą wyjątkowo narażoną na niedostatek żelaza w diecie, to niedobór innego składnika mineralnego ­ 

jodu,  dotyczy  już  obu  płci.   Takie  cechy  umysłu  jak  zdolność  podejmowania  decyzji  szczególnie  pogarszają  się  właśnie  z 

powodu  niedostatecznego  spożycia  jodu.  Problem  niedoboru  jodu  występuje  w  niektórych  częściach  Europy  i  w  krajach 

rozwijających się, ale regularne spożywanie jodowanej soli, ryb, mięsa, mleka, jaj może ograniczyć to zjawisko. 

O  ile  brak  pewnych  składników  w  diecie  może  zmniejszyć naszą  sprawność  umysłową,  to   wzbogacenie  jadłospisu  o  inne 

może  dać  naszym  mózgom  dodatkowe  możliwości.  Takim  łagodnym  stymulantem  jest  np.  kofeina,  która  oddziałując  na 

centralny  system  nerwowy   zwiększa  stan  pobudzenia.  Badania  pokazały,  iż kofeina  jest  zdolna  przyspieszyć  przetwarzanie 

informacji  przez  ludzki  umysł  o  10  procent  i  np.  poobiednie  wypicie  kawy  znosi  typowe  uczucie  ospałości  i  podtrzymuje 

właściwy poziom koncentracji. 

Nie tylko używki, które pijemy mogą wpływać na  nas  korzystnie,  ale  także to, czy wypijamy dostatecznie dużo wody. Nawet 

mały spadek nawodnienia organizmu może pogorszyć sprawność umysłową, a należy pamiętać, że kiedy czujemy pragnienie, 

to już jesteśmy odwodnieni! Tak więc  pijmy wodę i różne napoje przy każdej okazji, przez cały dzień, aby utrzymywać nasze 

umysły na właściwym poziomie pobudzenia. 

Żywność a sprawność umysłowa

www.eufic.org

 

3