Projekt nr PO KL 04.01.01-00-

029/09 pt.„Dostosowanie modelu kształcenia studentów filologii polskiej do wyzwań współczesnego

rynku pracy (ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju kompetencji informatycznych oraz informacyjno medialnych)”.

Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej UAM w Poznaniu

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Prezentacja „Pojęcie i zakres retorycznej inwencji”

współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Inventio - wynajdywanie myśli, wybór tematu,

gromadzenie i selekcja informacji

ROZPOZNANIE SPRAWY


SFORMUŁOWANIE PROPOZYCJI


ZGROMADZENIE DOWODÓW

ROZPOZNANIE SPRAWY

• KTO?
jakich podmiotów dotyczy, kto może/ powinien/ kto

nie pownien, kto zaświadcza/zaprzecza itd.

• CO?
co się zdarzyło/zdarzy, co wchodzi w grę, jakie

przedmioty, fakty itd.

• GDZIE?
gdzie się dokonało/dokona, skąd się wzięło, jakie jest

źródło problemu, dokąd prowadzi itd.

• KIEDY?
kiedy się wydarzyło, przestało istnieć, od kiedy jest

aktualne/nieaktualne itd.

• ZA POMOCĄ CZEGO?
jakie środki, czynniki prowadzą do celu, dzięki czemu

można coś osiągnąć/usunąć/zmienić, za itd.

• DLACZEGO?
dlaczego jest tak, a nie inaczej, dlaczego należy

wiedzieć/rozumieć/pragnąć/, dlaczego ktoś zrobił/

nie zrobić/ ma zrobić itd.

Propozycja – słowne sformułowanie tematu,

głównego zagadnienia w postaci zdania:

• twierdzącego
• przeczącego
• pytającego

KIM JESTEM

DO KOGO MÓWIĘ

ROZPOZNAĆ AUDYTORIUM

ANALIZA AUDYTORIUM

• Wiek
• Płeć
• Wykształcenie
• Zawód
• Miejsce zamieszkania
• Wartości
• Wiedza o nadawcy
• Wiedza i doświadczenie związane z tematem
• Stosunek do tematu
• Oczekiwania
• Stan psychofizyczny, sytuacja egzystencjalna

ZASADA

STOSOWNOŚCI

STOSOWNOŚĆ

WEWNĘTRZNA

STOSOWNOŚĆ

ZEWNĘTRZNA

„Język będzie stosowny, jeśli będzie wyrażał

wzruszenie i charakter i jeśli będzie
odpowiedni do swego przedmiotu. Ta
odpowiedniość oznacza: nie mów niedbale o
poważnych sprawach, ani uroczyście o
marnych; nie dołączaj ozdobnych przydawek
do lichych wyrazów” (Arystoteles, Retoryka)

Czy w poniższych przekazach

naruszono zasadę stosowności?

• Zajrzyj do środka, jest większy niż myślisz
(reklama Peugeota106)

• Mooonstrualne ssanie
(reklama odkurzacza Vampyr)

ANALIZA AUDYTORIUM

ZASADA IDENTYFIKACJI

Identyfikacja między mówcą a audytorium

może zachodzić na poziomie:

• miejsca i czasu, w którym się znajdują
• idei
• języka
• przynależności społecznej (narodu, warstwy,

klasy, zawodu, wykształcenia)

• postawy życiowej
• reguł zachowania
• światopoglądu, religii

(zasada identyfikacji wg K. Burke’a)

Budowanie płaszczyzny

porozumienia

Toposy w retoryce

TOPOSY

• nie mają wartości informacyjnej
• nie trzeba ich udowadniać
• są konwencjonalne
• są autonomiczne

Rodzaje toposów

Arystoteles

wspólne

specjalne

Cyceron

gotowe

wypracowane

Toposy gotowe

Na przykład w prawie:
• Pacta sund servanda
• Lex retro non agit
• Ignorantia iuris nocet non excusat

Toposy wypracowane

(reguły rozumowań)

Na przykład:
• z definicji
• wynikające z rodzaju i gatunku
• z wyliczenia części
• z podobieństwa
• z przeciwieństwa

Inne klasyfikacje

I.
• Toposy inwencyjne
• Toposy dyspozycyjne
• Toposy elokucyjne
• Toposy mnemotechniczne
• Toposy pronuncjacyjne

II.
• komunały
• toposy uniwersalne
• toposy kulturowe
• toposy narodowe
• toposy środowiskowe