OPRACOWANIE MIDI DLA YAMAHY - instrukcja

Dane te oparte sa w wiekszosci na informacjach jakie uzyskalem na forum
niemieckojezycznych, oraz wszelkiego rodzaju pomocy i instrukcji do programow, ktore sa tu
ponizej omawiane. Wedlug wielu posiadajacych keyboardy Yamaha, a takze calego Serwisu i
specow od software z Yamahy jest to w tej chwili najbardziej przystepna w miare latwa
metoda opracowania MIDI dla keyboardow Yamaha. Oficialnie Yamaha w chwili obecnej nie
ma wlasnego programu do opracowania MIDI, a XGworks zostal wycowany ze sprzedazy i
nie ma juz nowych wersji. Dla tych, ktorzy posiadaja takie keyboardy jak. PSR 740, PSR
1000, PSR 1100, PSR 1500, PSR 2000, PSR 2100, PSR 3000, PSR 500, PSR 700, PSR 900,
PSR 8000, PSR 9000, Tyros, oraz modele DGX bedzie to na pewno pewna pomoc przy
opracowaniu MIDI a po pewnym czasie sami sie przekonaja, ze jest to w miare latwe, a
efekty sa wrecz znakomite.
Ja sam juz w tej chwili jestem w stanie przygotowac MIDI na rozne sposoby np: do vocalu,
do prawej i lewej reki, do synchronicznego grania razem ze stylami, z zapisem VH,
oczywiscie z dopracowanym tekstem i akordami oraz orginalnymi instrumentami keyboardu
plus MEGA VOICE.
Naturalnie, ze to wszystko wiaze sie z technicznymi mozliwosciami naszego keyboardu w
zaleznosci od ilosci posiadanych funkcji, ktore potrzebujemy. A wydaje mi sie , ze jezeli
korzystamy z MIDI to powino ono tez spelniac pewna forme „stylu”, z ktorym gramy, a nie
tylko cos co mozna odtworzyc nawet nie robiac sobie zbytniego trudu nad dopracowaniem do
swojego instrumentu.
Na poczatek male wprowadzenie dla tych , ktorzy dobiero zaczynaja bawic sie opracowaniem
midi.
Mamy nastepujace formaty midi:
1. General Midi (GM) od 1991roku
2. Extendent General Midi (XG/XF) od 1995 roku
3. General Midi 2 (GM2)
4. General Standard (GS)

Grupy instrumentow.
W Gm Standart Midi instrumenty sa zaszeregowane w pewnych grupach
( jest ich 16 ) i maja stala pozycje numerowa. Kazda grupa zawiera 8 instrumentow/ Voices.
Poza tym jest 1 Drumset, ktory ma 47 istrumentow perkusyjnych. Przy GM Midi kanal 10 jest
zawsze przeznaczony dla perkusji. Naszym zadaniem bedzie wykorzystanie i dopracowanie
przede wszystkim MIDI do naszego keyboard’a , ale o tym pozniej.

Wiekszosc z Was korzysta z Midi ktore sa w zapisie GM lub GM2 (jak np:„muzyczki”), a
naszym zadaniem jest dostosowanie ich do zapisu w XG/XF i optymalna obrobka do
otwarzania na instrumentach Yamahy.

Potrzebne programy to:
1. PSRUTI

www.heikoplate.de

2.Sequenzer np: Cakewalk , Xgworks
3.MEGAEnhancer przy Tyrosie i PSR 3000, PSR 700, PSR 900
4SysEx przy opracowaniu np: Vokal Harmoni i mikrofon efektow, tekstu ,akkordow

I. PSRUTI
1. Funkcje
• Zamiana Midi z Formatu 1 na Format 0
• Zamiana z Karaoke Midi na Midi Formatu 0
• Transplantacja( zmiana ) Nut, Tonacji i XF-Akkordow, nawet poszczegolnych kanalow
• Ustalenie tonacji utworu
• Zmiana Tempa
• Ustalenie glosnosci i innych parametrow Controller-Events
• Usuniecie lub wprowadzenie „liczenia” na poczatku utworu (Count In) tz. odglos „paleczki”
• Optymalne dostosowanie Midi do Formatu XG
• Opracowanie „sily“ uderzenia nut
• Przydzielenie kanalom Midi instrumentow Yamahy (Revoicing)
• Mozliwosc wymazania, kopiowania i wymiany kanalow Midi
• Wpisanie lub zmiana tytulu, Kompozytora, Texter, Copyright
• Wprowadzenie XF-Events do Quickstart oraz Score Kanal ( co to jest wytlumacze dalej)
• Selekcja i wprowadzenie Systemu Exclusive (SysEx)
• Wyliczenie i wprowadzenie akkordow z nut oraz protokulowanie ich jako XF-Events
• Roznego rodzaju funkcje do opracowania akkordow
• Roznego rodzaju funkcje do wprowadzania wpisywania i opracowania tekstu.
• Odtwarzanie Midi z synchronizacja tekstu i akkordow.
• Mozliwosc podczas otwarzania zmiany tempa, pozycji otwarzania ( od wybranego punktu),
transplantacja ( zmiana tonacji) calego utworu.

II GLOWNE OKNO PROGRAMU

III PRACA Z PSRUTI

1.Wprowadzamy z danych komputera ( keyboarda) MIDI klawiszem QUELL-DATEI. Mozna
tez otworzyc MIDI wciagajac je na ikone PSRUTI (desktop), w ten sposob otworzy sie
PSRUTI razem z MIDI, ktore chcemy opracowac.
Po opracowaniu MIDI mozemy klawiszem SPEICHERN UNTER zapisac dajac nowa nazwe
MIDI w pamiec w swoim komputerze, natomiast jezeli wcisniemy SPEICHERN zmiany w
prowadzimy w to same MIDI (orginal).

MIDIFILE DATEN

Klawiszem MIDIFILE DATEN mozemy zobaczyc (przy zaladowanym MIDI) takie dane jak:
format, PPQN, takt, tempo, tonart, lyrics, akkorde, VH, czy wejscie jest z przedtaktem
(Einzlr), ilosc taktow i czas (Dauer). Jezeli otworzymy PSRUTI bez midi i wcisniemy
MIDIFILE DATEN to mozemy wybrac caly folder z midi (lub pojedyncze midi)i zapisac
(Protokol) informacie o wszystkich midi (lub pojedyncze) w folderze za pomoca SYS.TXT.
Caly czas podczas opracowania MIDI mozemy klawiszem PLAY otwarzac midi ale bez
mozliwosci jakich kolwiek stalych zmian (celem sprawdzenia). Klawiszem RÜCKGANGIG
mozemy zawsze wrocic do poprzedniej robionej zmiany w midi w przypadku popelnienia
bledu.
W srodku okna mamy podzial na dwie grupy. Jedna jest do opracowan akordow i tekstu,
druga do opracowan MIDI.
2.Teraz zaczynamy opracowywac MIDI. Stwierdzilismy, ze nasze MIDI podczas otwarzania
w keyboardzie Yamaha jest przede wszystkim za glosne, stosunek glosnosci np: basu do
innych instrumentow jest niewlasciwy a pianino jest za ostre w swoim brzmieniu itd. itd.
3. W pierwszej kolejnosci wykonujemy XG-OPTIMIERUNG
Powoduje on ze, niepotrzebne Events zostaja wymazane a wprowadzone te potrzebne w
formacie XG, poza tym bez straty Qulitet, moze sie zmniejszyc w niektorych przypadkach
pojemnosc/wielkosc MIDI i zostaja naprawione niektore tony instrumentow,ktore posiadaly
bledy.
4. Nastepnym kolejnym krokiem jest REVOICEN czyli wprowadzenie instrumentow naszego
keyboarda lub XG.

WAZNE: Z tej strony internetowej co jest program PSRUTI lub innych stron intenetowych
Yamahy sciagacie zestaw instrumentow swojej Yamahy lub innych firm, w przypadku
korzystania z MIDI opracowanych na innych posiadanych instrumentach np: Technics, Korg,
Ketron, Roland. Te dane sa zawsze zakonczone nazwa ins.
Przyklad: yamaha_kbds_1.20.ins, Tyros.ins itp.
Po sciagnieciu kopiujemy te dane i wprowadzamy je bezposrednio do programu PSRUTI w
banku PROGRAMY gdzie jest ten program.

Jezeli posiadacie Cakawalk czy XGworks to te dane tez tam mozna znalesc ale nie wszystkie.
Typ: jezeli nie ma waszej Yamahy w zestawie ins, to mysle, ze poprzez Google mozna ja
znalesc, np podajac: PSR 2000.ins

REVOICING
Otwieramy REVOICING i mamy do wyboru trzy alternatywy:

1.STANDARD REVOICING

stosujemy wtedy jezeli pracujemy z danymi typu INS i opracowujemy MIDI tylko na
komputerze. Pierwszy raz wchodzac trzeba otwierajac „INSTRUMENTENDEFINICION” i
otwierasz ANMELDEN (ABMELDEN to zmiana keyboardu) i szukasz w PSRUTI czy
Cakewalk lub tez Xgworks danych typu INS. Po wprowadzeniu ich otwierajac BANK NAME
masz do dyspozycji wiele bankow GM i XG i GM2 a takze banki twojego keyboardu, ktory
wybrales np: Tyros.

Otwierajac STANDART REVOICING mamy na poczatku tylko podane instrumenty w
zapisie XG.

Otwierajac VOICE SUCHEN „B” masz do dyspozycji caly zestaw ulozony alfabetycznie,
wystarczy zaznaczyc instrument kliknac OK i juz go masz w tym banku , w ktorym
otworzyles „B” (ja to stosuje gdy nie moge znalesc wlasciwego instrumentu). Mozna sobie
ulatwic wpisujac w dolnym okienku (Zeige Voice) skrot np. SAX czy PIANO i wtedy pokaza
sie instrumenty tylko tej grupy. Biarac pod uwage Tyrosa wiekszosc orginalnych
instrumentow lezy na BANK NAME Tyros bank 112 ale sa tez na innych.
Przyklad: kiedy zamieniam Alto Sax (XG) na 112 banku jest Alto Sax Tyros, ale na 114
banku jest jut Sweet! Alto Sax. Trzeba samemu do tego dojsc, potem to leci automatycznie
wiedzac gdzie sie znajduje wlasciwy instrument.

2.VOICEFILE REVOICING

Ta funkcia jest tylko mozliwa jezeli mozemy VOICE skopiowac i przeniesc na computer (np.
przy PSR 9000 jet to niemozliwe). Najpierw kopiujemy wszystkie foldery z VOICE z
keyboardu (mozna i CUSTROM VOICE) na twardy dysk, dyskiete, czy pendrive’a.
Nastepnie na swoim komputerze nanosimy nowy folder np: Tyros Voice, PSR 3000 Voice
itp. i przenosimy wszystkie skopiowane foldery VOICE z instrumentu do tego foldera.

Najszybciej jest to mozliwe przez besposrednie polaczenie USB w innych przypadkach jest to
troche czasochlonne. Jezeli mamy juz wszystkie VOICE na komputerze postepujemy tak:

otwieramy poprzez wcisniecie tastu”R” otwieramy/szukamy folderu z orginalnymi VOICE
np. W tym przypadku BAS. Mozemy tez kazdemu VOICE przydzielic efekt wybierajac
BLOK (ilosc mozliwych blokow jest uzalezniona od instrumnetu np. Tyros ma DSP 2 do
DSP 6). Trzeba tylko bardzo oszczednie korzystac z tej mozliwosci a najlepiej przepisywac ja
instrumentom lini melodycznej w MIDI. Jezeli zaznaczymy haczykiem

+Ctrl

to MIDI

przejmie jeszcze inne Controller-Events ( 71, 91, 93, 94) z orginalnego VOICE np. 91:
Reverb Send Level albo 71:Harmonic Content. Jezeli chcemy zachowac orginalny efekt
jaki jest w MIDI wpisany dla danego VOICE to nie dajemy haczyka. Najlepiej wszystko
wyprobowac wciskajac “T” – test, (computer musi byc polaczony z instrumentem), bo nie
zawsze pasuje do kazdego MIDI orginalne VOICE z efektami z instrumentu.

3. REVOICING MIT REVOICEFILE

Zeby korzystac z tego systemu trzeba miec VOICEFILELISTE.txt danych dla swojego
instrumentu tz. wpisane odpowiednio numerowo wszystkie VOICE z swego instrumentu do
VOICE XG. Wyglada to mniej wiecej tak: (Tyros)
#000-000-022 :

#000-112-022;

Harmonica

(XG) :Sweet!Harmonica

(T)

#000-000-023 :

#000-113-023 ;

TangoAccord (XG) :

TangoAccrd (T)

#000-000-024 :

#000-116-024 ;

NylonGuitar (XG) :Live!NylonGuitar

(T)

#000-000-025 :

#000-117-025 ;

SteelGuitar

(XG) :Live!SteelGuitar

(T)

#000-000-026 :

#000-115-026 ;

JazzGuitar

(XG) :Cool!JazzGuitar

(T)

#000-000-027 :

#000-112-027 ;

CleanGuitar (XG) :Cool!CleanGuitar

(T)

#000-000-028 :

#000-112-028 ;

MutedGuitar (XG) :

MutedGuitar (T)

#000-000-029 :

#000-112-029 ;

Overdriven

(XG) :

Overdrive

(T)

#000-000-030 :

#000-112-030 ;

Distortion

(XG) :

Distortion

(T)

#000-000-031 :

#000-000-031 ;

GtrHarmonics (XG) :

#000-000-032 :

#000-112-032 ;

Acoustic Bass (XG) :

AcousticBass (T)

#000-000-033 :

#000-043-033 ;

FingerBass

(XG) :

#000-000-034 :

#000-043-034 ;

PickBass

(XG) :

#000-000-035 :

#000-043-035 ;

FretlessBass (XG) :

#000-000-036 :

#000-043-036 ;

SlapBass1

(XG) :

#000-000-037 :

#000-043-037 ;

SlapBass2

(XG) :

#000-000-038 :

#000-043-038 ;

SynthBass1

(XG) :

#000-000-039 :

#000-043-039 ;

SynthBass2

(XG) :

#000-000-040 :

#000-113-040 ;

Violin

(XG) :

Sweet!Violin (T)

Po otwarciu tych danych (patrz zdjecie) MIDI automatycznie przejmuje podane VOICE w
tabalach, jezeli nie ma odpowiednika to pozostaja orginaly.
Ja osobiscie opracowuje MIDI najpierw na komputerze a potem szlifuje na Tyrosie dlatego
uzywam STANDARD REVOICING lub REVOICING MIT REVOICEFILE szybciej sie to
robi i sprawniej nawet bez bezposredniego polaczenia komputer keyboard.
WAZNE !! Zmieniajac cokolwiek i gdzie kolwiek wychodzac np: STANDARD
REVOICING, NIGDY nie zapomniec o kliknieciu „OK”. W innym przypadku spotka Was
niemila niespodzianka i cala praca pojdzie na marne. Pamietajcie, ze wszystko mozna cofnac
klikajac RÜCKGANGIG.

4.VELOCITY COMPRESSOR

Otwierajac VELOCITY COMPRESSOR macie podane w okienkach kazdego MIDI kanalu
maksymalna i minimalna sile „uderzenia” dzwieku. Jest to podane w skali od 1 do 127. Nuty,
ktore maja „uderzenie” ponizej 25 wlasciwie sa nieslyszalne. Wiekszosc MIDI tych nie
opracowanych na Yamahe np z „muzyczki” ma max „uderzenie” 127. Jest to niewlasciwe dla
Yamahy i powinno wynosic ~110 oprocz Drums. W dolnych partiach tez polecam zmiane
szczegolnie gdy stoi min na 1 do 20 wtedy min daje 30. Jezeli stoi np:min 127 i max 127 to
tez trzeba proporcionalnie zmniejszyc tz np: min 110 a max110.Zawsze mozna porownac
wszystkie dane bo u gory pozostaje te stare dane a na dole te juz poprawione. Szczegolnie jest
to wazne gdy zmienia sie na orginalne instrumenty keyboardu.
Czesto na 4 kanale w polskich MIDI gdzie jest linia meloodyczna stoi min 1 a max 127. Jezeli
zamienimy instrument na orginalny np: Sax to bedzie on brzmial bardzo dziwnie, ale
wystarczy wymienic tylko na uklad min 40/60 max 110 a juz brzmi normalnie.

5.CONTROLLER

Controller po XG Optimierung przez PSRUTI

Sluzy do ustalenia procentowo roznych danch, najwazniejsze to: 7 MAIN VOLUME czyli
maksymalna glosnosc kanalow MIDI. Wszystkie Midi nieorginalne otwarzane na Yamaha sa
zaglosne trzeba je procentowo wyciszyc. Wpisujemy w MAX WERT (alle) procentowe
wyciszenie i potwierdzamy przez „OK”.
Ja stosuje w Tyrosie jezeli duzo jest max wert 127 to w „ALLE” daje 60%: Normalnie daje
65% albo 70%. Trzeba to samemu sobie ustalic przecietne max dane w otwarzaniu MIDI na
keyboardzie. W Tyrosie one wynosza pomiedzy 70 a 80 dla obcych MIDI nie robionych dla
Tyrosa.
Otwierajac okno z 7 Main Volume mozemy zmienic i dostosowac do naszego keyboardu
nastepujace parametry:

Modulation – Controller 1
Tu mozna ustawic baze jak i moc Vibrato- Effektu wybranego Soundu.
Typ. W praktyce powinno sie ten Controller uzywac bardzo oszczednie, orginalne sound
posiadaja juz te efekty przyklad Sweet Trumpet Yamaha. Dlatego czasami trzeba zredukowac
wartosc nawet do 50%.

Volume – Controller 7
Omawialem juz w czesci drugiej

Panorama – Controller 10
Jest to panoramiczna wartosc dzwieku tz. prawa lub lewa strona w stereo obrazie, podana w
wartosci: lewa strona- 0 srodek- 64 a prawa- 127. Starac sie stosowac max 20 do 110, skrajne
ustawienia nie sa dobre przy odtwarzaniu szczegolnie na duzych salach i w stereo.

Expression – Controller 11
Podobnie jak Controller 7 reguluje ekspresje glosnosci kanalu MIDI ustalone przez Controller
7 i jest glownie uzywany do Fade In– Fade Out

Harmonic Content – Controller 71
Kazdy XG Part dzwiek ma swoj wlasny Low-Pass- Filter, ktorym mozna ustawic wyzsza
Frequenz co powoduje podwyzszenie lub obnizenie brzmienia Freqwenz tonu (dzwieku)

Release – Controller 72
Tu mozemy ustawic czas dlugosci brzmienia Ewens. Jest to dlugosc brzmienia dzwieku po
uderzeniu np. klawisza i pozostawieniu go wolnym (Note Off). Przyklad w starszych MIDI
mozemy zmienic brzmienie gitar na bardziej realne i naturalne.

Attack Time – Controller 73
Jest to ustalenie czasu kiedy dzwiek uzyska maksymalna moc po uderzeniu klawisza (Note
On).
Tu mozemy polepszyc tz. czas „uderzenia” dzwieku co szczegolnie przydaje sie przy
smyczkach, instrumentach dmuchanych i gitarach.

Brightness – Controller 74
Tu mozna ustawic tz. Rezonans filtra przez co mozna uzyskac wiecej „agresywnosci” i
ostrosci otwarzanej MIDI. Podanie wysokich wartosci powoduje ostrzejszy dzwiek.

Vibrato Rate- Controller 76 sluzy do ustalenia wartosci Vibrato
Vibrato Depth Controller 77 jak wyzej
Vibrato Delay Controller 78 jak wyzej

Portamento Control Controller 84
Ulepsza przejscie z jednej nuty na nastepna.

Reverb Send Level – Controller 91
Tu mozna ustawic wartosc Hall efektu dla kazdego kanalu MIDI

Chorus Send Level – Controller 93
Tu mozna ustawic wartosc Chorus efektu dla kazdego kanalu MIDI

Variation Send Level – Controller 94Tu mozna ustalic wielkosc dla wszystkich rodzajow
efektow w naszym MIDI oczywiscie tez dla kazdego kanalu.

Midievent Channel Aftertouch
Wiekszosc Midi posiada za duze rozbieznosci Channel Aftertouch Events co szczegolnie
odczuwa sie przy otwarzaniu MIDI na Yamaha PSR 8000 i PSR 9000. Mozna to tutaj
zredukowac bez ograniczenia dynamiki MIDI. Z kolei gdy mamy MIDI opracowane na PSR
9000 i chcemy uzywac je w Tyrosie lub innym keyboardzie Yamahy musimy te paramentry
znowu zredukowac na 40%. Wniosek kiedy te parametry stoja na 127 trzeba dac na 30 max
40 a najlepiej najpierw na 0.

Uwaga. Korzystanie z tych wszystkich mozliwosci zmian parametrow w MIDI ma sie tak jak
z stosowaniem soli do zupy albo bedzie jej brakowac albo bedzie nasza zupa przesolona albo
bedzie ona nam smakowac a my nie bedziemy wcale czuli w smaku zawartosci soli.

Effekte Filter

Tu mamy mozliwosc zmiany takich efektow jak Reverb Chorus Variation, porownujac je
wzajemnie.

6.VOLUME
Sklada sie z dwoch czesci i sluzy przede wszystkim do Fade In– Fade Out .

Master Volume
Jest to tz. Master-Volume-SysEx czyli standartowa stala glosnosc I jej orginalna wysokosc
wynosi 127. Nie dotyczy to poszczegolnych kanalow MIDI lecz calosci MIDI . Jezeli sa w
MIDI wprowadzone wieksze ilosci Master-Volume-SysEx to zmieniaja one proporcionalnie
otwarzane MIDI.

Expression <-> Main Volume
Mozna to zastosowac przy metodzie Fade In– Fade Out poprzez :
/Expression durch(poprzez) Main-Volume-Ewens erzetzen/ ( zamienic) lub /Main Volume
durch(poprzez) Expression erzetzen / ( zamienic)

7.SYSEX EIN/AUSLESEN

Sa to specjalne MIDI Ewens ktorymi mozna wprowadzic extra funkcje w MIDI a chodzi tutaj
o specjalne YAMAHA-XG-SysEx, do wprowadzania np: efektow DSP, Vocal Harmoni itp.

SysEx auslesen czyli odczytac dane SysEx zawarte w MIDI jako tekst (Textdatei) lub
wykreslic z MIDI poprzez (SysEx enfernen)

SysEx einlesen czyli wprowadzic nowe dane SysEx z tekstu (aus Textdatei) lub z odlozonych
Windows danych (aus Zwischenablage). Mozna tu przygotowywac dane SysEx samemu,
korzystajac z bezplatnego programu: Excel-Programm SysExcel Volker Zimmer i Rainer
Martin dla Yamahy ze strony internetowej

http://www.onemansound.de

do sterowania Vocal

Harmoni i DSP efektow. Te wszystkie dane moga byc odczytane i stawiane na poczatku
MIDI poprzez wprowadzonie przez PSRUTI.
Wazne: Przy opracowaniu danych w SysExel Volker Zimmer nie zapomniec postawic
haczykow przy Export nach PSRUTI. Wtedy te dane beda odczytane.

8.TEMPO

Mozna go zmienic procentualnie jak i normalnie podajac nowe wartosci. Zawsze mozna
sprawdzic na PLAY nowa predkosc utworu. W przypadku niezadowolenia z wyniku
RÜCKGÄNGING i podac znowu nowe dane.

9.EINZÄHLER

Wiele MIDI posiada Einzähler ( ang. Count In ). Jest to 4/4 takt posiadajacy 6 drum nuty (1,-
,2,-,1,2,3,4) PSRUTI moze ten takt wprowadzic lub usunac z MIDI. Przy usunieci jezeli
istnieje mozliwosc usuniecia pierwszych pustych taktow MIDI, zostaja one tez usuniete. Nie
stosowas gdy pierwsza nuta utworu znajduje sie w koncu taktu Einzähler.

10.KANALE BEARBEITEN

Ta funkcja mozna manipulowac i opracowywac wszystkie kanaly zmieniajac ich pozycie,
kopiowac itd.

"Kanal löschen" wyciecie calego kanalu
"Kanäle vertauschen" wymiana kanalu np:1na 7 itp.
"Kanal ausschneiden und kopieren" wyciecie kanalu i kopiowanie na inny kanal
"Kanal doppeln" podwojenie kanalu

11.TRANSPONIEREN

W wielu przypadkach MIDI, ktore posiadamy nie ma dobrej tonacji do grania Live czy
wokalu. Do tego sluzy Transponieren i sklada sie z dwoch czesci:

A.Melodie-Kanale

Jezeli klikniemy na Tonart ändern to PSRUTI pokaze nam po odczytaniu ostatniego akordu
MIDI w jakiej tonacji zostalo napisane MIDI. Mozemy to zmienic dopasowujac do wlasnych
potrzeb otwierajac Neue Tonart i wybierajac pasujaca nam tonacje.

Tr. Nr. Tu mozna podwyzszyc lub obnizyc tonacje naszego MIDI jednostka 1 to pol tonu.
Przyklad mamy utwor w tonacji C zaznaczamy +2 i mamy juz D. Wazne, zeby byl haczyk
przy Akkorde transponieren wtedy tez sa podwyzszane wszystkie akkordy w MIDI, ktore
mozemy odczytac (omowimy to przy akkordach).

Stumm
wylaczenie calkowite kanalu

Ob. Gr
gorna granica lini melodycznej instrumentu w kanale MIDI
Unt. Gr
dolna granica lini melodycznej instrumentu w kanale MIDI

+Oktawe
mozliwosc przesuniecia lini melodycznej o oktawe w dol i w gore instrumentu w kanale
MIDI.

EINGABEN PRÜFEN tym tastem sprawdzamy, czy po naszych zmianach linia melodyczna
miesci sie w tych parametrach podanych w gornej i dolnej granicy np: bas G4 E2. Jezeli nie,
to musimy albo poszerzyc zakres, albo przenies linie melodyczna o jedna oktawe w gore lub
w dol. Wazne tez aby to zgadzalo sie z nasza klawiatura w keyboardzie. Dla przykladu C2 to
najnizsze C w PSR 9000 a najnizsze C jakie mozna zapisac w MIDI to C0.
Czasami w Midi sa linie muzyczne instrumentow bardzo wysoko zaprogramowane. Poprzez
+Oktawe mozemy bardzo szybko zmienic pojedyncze kanaly a przez to charakter muzyczny
Midi i dopasowac do naszych potrzeb.

B. Drums

Ta funkcja umozliwia w perkusji kanale zmienic pojedyncze drum nuty. Oczywiscie zeby
miec mozliwosc zmiany nut trzeba tez wprowadzic swoj uklad instrumentow (keyboardu)
poprzez Instrumentendefinition. Jak to sie robi pisalem o tym juz powyzej.
Po otworzeniu kanalu perkusji, po lewej stronie tabeli mamy sklad nutowy perkusji w naszym
MIDI po prawej nuty perkusyjne do wymiany skladu.

Velocity
Ustalenie glosnosci poszczegolnych nut drums.

Na tym zakonczylismy omawianie prawego okna programu PSRUTI dotyczacego MIDI.
Teraz przejdziemy na lewa strone do okna z : Akkorde und Lyrics

12.AKKORDE UND LYRICS

Wielu producentow MIDI produkuje juz midi z akordami i tekstem, ktore podczas otwarzania
w keyboardzie moga byc odczytywane. Ale jest tez wiele MIDI, ktore tego nie maja. Program
PSRUTI ma mozliwosc przeprowadzenia analizy harmonicznej i odczytywania akkordow z
MIDI. Poza tym probuje znalesc te akordy, ktore sa przede wszystkim przeznaczone do grania
live z automatycznym aranzem. Nie kazde MIDI nadaje sie do tego i w niektorych MIDI
PSRUTI znajdzie akordy, ktore nam nie beda potrzebne ale w wiekszosci jestesmy w stanie
wybrac te akordy, ktore maja najwazniejsze znaczenie przy naszym korzystaniu z MIDI.
A wiec klikamy:

Akkorde berechnen

Wszystkie (all) akordy sa wyliczane ze wszystkich kanalow nawet sa brane pod uwage
instrumenty solowe , ktore nie produkuja akordow. My tego nie potrzebujemy wybieramy
tylko te kanaly ( haczyk), ktore maja instrumenty tz. akompaniament plus czasami bas. W
praktyce sa piana, gitara, smyczki, pad, organy. Sa mozliwe rozne kobinacje kanalowe ale
musimy sami dosc do tego , ktory uklad jest najlepszy i daje wystarczajacy wynik.
Dla pewnosci, ze nasze akordy znajduja sie na wlasciwej pozycji w taktach przeprowadzamy:

Akkorde quantisieren
Ta funkcja jest szczegolnie wazna jezeli mamy za duzo akordow i robiac funkcje quntisieren
akordy zostana uporzadkowane i postawione w wlasciwach miejscach,.
Nastepujace pozycje sa mozliwe:
1. Na kazdy beat w takcie. Tylko dobre w tym przypadku jezeli takt ma miec tylko jeden
akord.
2. Na beat w takcie z nieparzystym numerem (Standart).
3. Wszystkie beat sa dopuszczone. Dopuszczalne tylko przy bardzo malej ilosci akordow.
Po potwierdzeniu OK mozemy na PLAY sprawdzic efekt naszej pracy.
Zeby to lepiej wygladalo wizualnie nalezy jeszcze niezaleznie czy MIDI ma tekst czy nie
kliknac Fill-Lyrics einfügen i OK a teraz juz tylko PLAY i wyglada to tak:

Po odsluchaniu MIDI mozemy stwierdzic, czy akordow jest za duzo czy za malo i czy sa
wlasciwe i czy we wlasciwym miejscu. Dokladnie i szczegolowo mozna dopracowac to w
EDITOR lub Cakewalk lub XGworks ale to juz chodzi o tz. szczegoly.
Mozna to tez zrobic przez txt Editor wyprowadzajac (auslesen) i wprowadzajac (einlesen)
dane poprzez:

Akkorde/Lyrics ein-/auslesen

Przyklad: Po opracowaniu akordow czy tez tekstu mozna go poprawic wyprowadzajac go z
PSRUTI albo wprowadzac nowe dane.

Akkordy:
haczyk przy Akkordach i Auslesen nastepnie OK i naniesc na twardy dysk potem otworzyc i
opracowac. Po opracowaniu najpierw Akkorde Löschen (haczyk), nastepnie haczyk przy
Akkordach i Einlesen i OK i dane sa wprowadzone z powrotem.

Tekst:

haczyk przy Liedtekste i Auslesen nastepnie OK i naniesc na twardy dysk potem otworzyc i
opracowac. Po opracowaniu najpierw (haczyk) Liedtexte Löschen, nastepnie haczyk przy
Liedtekste i Einlesen i OK i dane poprawione sa wprowadzone z powrotem.

13.LYRICS czyli Tekst
Mamy nastepujace mozliwosci:

1.Lyrics/Zeilenwechsel

Dotyczy to zapisu tekstu w ukladzie nutowym i otwarzania go na keyboardzie jezeli istnieje
oczywiscie ta mozliwosc.
Sklada sie z dwoch mozliwosci:

a) Fill-Lyrics und Zeilenwechsel festlegen
Jezeli damy haczyk przy auswählen (wybrac) to mamy trzy mozliwosci przedstawienia i
zapisu tekstu.
Takt-Lyric: .-- .--kropka i dwie kreski
Beat-Lyric: --- --- trzy kreski przedzielone wolnym polem
End-Lyric: --- --- trzy kreski
Ja kto wyglada wizualnie mozna zobaczyc na Play lub swoim keyboardzie.
Uwaga: nie kazde znaczki mozna przedstawic na kazdym keyboardzie dlatego trzeba to
sprawdzic i wybrac te wlasciwe.
b) Zeilenwechsel ändern
Tu mozna zmienic czas pokazywania sie tekstu. W zwiazku z tym, ze u wielu producentow
MIDI jest on roznie ustalony mamy mozliwosc dostosowania tekstu MIDI do wlasnych
potrzeb. Poprzez auswählen mozna Lyrics Offset festlegen czyli poprzez wprowadzenie
specyjalnego Meta-Event (Cuepoint $Lyrc:1:<offset>:L1) obraz tekstu na Keyboard-Display
pokaze sie wczesniej jak na zapisie w MIDI. Wpisuje sie to w Ticks podstawa jest 0.
Szczegolnie jest to pomocne przy szybkich MIDI, gdzie szybsze przesuwanie sie tekstu
powoduje latwiejsze spiewanie. Wprowadzone ustalenia mozna tylko sprawdzic na
keyboardzie, PSRUTI na Play tego nie pokazuje.

2. Fill-Lyrics einfügen
Zeby moc opracowywac tekst trzeba najpierw wykonac Fill-Lyrics einfügen czyli
wprowadzic tekst. Sa trzy mozliwosci:

a) Nicht auf Lyrics:
Tak wprowadzamy Fill-Lyrics tylko w uderzenie taktu, ktore nie posiadaja tekstu- Silben.

b) Nicht in Beats mit Lyrics:
Standart;Tak wprowadzamy Fill-Lyrics tylko w uderzenia taktu , ktore nie posiadaja tekstu.

c) Nicht in Takten mit Lyrics:
Tak wprowadzamy Fill-Lyrics tylko w te takty, ktore nie posiadaja jako cale tekstu.
Jak to wyglada wizualnie najlepiej kazda mozliwosc sprawdzic przy wybranym MIDI z
tekstem na Play lub najlepiej na swoim keyboardzie.

3. Lyrics quantisieren
Tu istnieje mozliwosc pozycionowania tekstu na nutach: cwiartce, osemce i szesnasce.
Standart to szesnastka.

4.Lyrics an Noten
Istnieje tu mozliwosc wprowadzenia tekstu w MIDI, ktore go nie posiadaja, ale trzeba go
posiadac w formie danych Text-Silben. Szczegolnie wazny jest stosunek ilosci nut do
wpisywanego tekstu i wlasciwy format.. Przyklad tekstu i akordow:
File: C:\tmp\song.mid
[start chords+lyrics]

Lyr 002:04:000 "I've "
Lyr 002:04:160 "paid "
Lyr 002:04:320 "my "
Chd 003:01:000 Gm
Lyr 003:01:000 "dues, "
Lyr 003:02:478 "/"

Chd 003:03:000 Dm
Lyr 003:03:000 "---- "
Lyr 003:03:478 "/"
Lyr 003:04:000 "time "
Lyr 003:04:160 "af"
Lyr 003:04:320 "ter "
Chd 004:01:000 Gm
Lyr 004:01:000 "time. "
Lyr 004:02:478 "/"
[end list]
======================
Te dane wprowadza sie poprzez: Akkorde/Lyrics ein-/auslesen (MIDI dla Yamahy czesc
czwarta) a potem w Play poprzez Record Akkorde/Lirics ale o tym pozniej.
14.Editor

w tym oknie mozna akordy,texty (Lyrics) w MIDI przesunac w czasie, poprawic, wymazac
poprzez zastosowanie roznych mozliwosci. Myszka mozemy przesuwac akordy czy tekst,
klikajac lewym tastem na obiekt zmiany. Klikajac prawym tastem myszki mozemy zmieniac
akordy tekst (takze w czasie) czy tez go wymazywac (löschen) lub wpisywac. Zoomem
mozemy zmniejszac lub zmiejszac obraz. Mozemy calosc kontrolowac wciskajac
Start/Pause/Stop. Poprzez Lirics Editor mozemy skopiowac Lirics w Windows pamiec.
Lyrics Editor mozemy sciagnac bezplatnie ze strony internetowej

http://www.aduncker-

musikunterricht.de/

Mozna tez opracowac tekst programmem Karakan

http://www.geocities.com/takawadanl/

Chodzi tu przede wszystkim o tz.automatyczne

silbentrennung czyli rozdzielenie tekstu do wprowadzenia w MIDI. W programie Karakan
wprowadzamy orginalny tekst, opracowujemy za pomoca programu, a potem wprowadzamy
ten opracowany tekst poprzez PSRUTI funkcja: CHORD/LIRICS aus Zwischenablage.
Program Lyrics Editor i PSRUTI musza byc jednoczesnie zalaczone, tekst wprowadzony do
programu Lyrics Editor. Poprzez funkcje "silbenweise"lub "zeilenweise" zostanie tekst
ukazany w nowym oknie. Poprzez klikniecie myszka zaznaczymy pierwsza czesc tekstu i
automatycznie wprowadzimy w pamiec. Przechodzimy teraz do PSRUTI. Rownoczesnie
wciskamy Strg tast i lewy tast myszki (Cursor powyzej horyzontalnej lini) I ukazuje sie nam
tekst w Chord/Lirics aus Zwischenablage. Sprawdzamy Takt:Beat:Tick, jezeli sie zgadza
puszczamy myszke, jezeli nie to przesuwamy. Mozemy tez pozniej tekst tez przesunac za
pomoca myszki ale juz bez Strg. Nastepnie powtarzamy ta operacje kolejny raz.

15.Extras

Do extras naleza:
Songname
Tu mozna wpisac oprocz nazwy MIDI, Komponist, Texter
Copyright
Score Kanal
Sluzy do pokazania lini melodycznej MIDI-Kanalu dla prawej i lewej reki na twoim
keyboardzie. W polskich MIDI najczesciej linia melodyczna dla prawej reki znajduje sie na
kanale 4.
Quickstart
Sluzy do szybszego startu MIDI.
Einfügen znaczy wprowadzic.
Vocal Harmony Kanal

Jezeli wpiszemy w kanal 16 linie melodyczna do Vocal Harmony np. kopiujac linie
melodyczna i obnizajac Velocity na wartosc1i nastepnie wcisniemy XG Optimierung to
wtedy ten kanal zostaje pozbawiony wszystkich efektow, Volume przyjmie wartosc 100, a
jezeli teraz wybierzemy VH-kanal aktivieren oraz OK, to automatycznie uaktywniamy efekt
VH i jest to Vocal-Harmony-Modus Vocoder, ktory automatycznie wlacza sie na
keyboardzie.

Keyboard Events löschen
Jezeli wprowadzimy w MIDI informacje do grania live np.Voiceparts (Left, Right1,...),
czy tez stylu kanaly (drums), to beda sie zawsze te dane ladowaly na Keyboard przy
puszczaniu MIDI. Mozna to wylaczyc (wymazac) wybierajac ta funkcje.
Akkorde normalisieren
Funkcja ta sluzy do poprawienia bledow w zapisie akordu przez keyboard podczas tworzenia
nowych midi na keyboardzie (Recording).

16.Play

Numer 1
Jest to specialne PSRUTI karoke okno.Przed startem pokazuje tytul, nazwisko kompozytora
tekster i informacje Copyright. Podczas otwarzania pokazuje tekst, akordy tak jak byly
zaprotokuowane. Wszystkie te dane mozna samemu naniesc, w Extras .

Numer 2
Tu pokazane sa wszystkie kanaly puste jak i z instrumentami mozna je pojedynczo wylaczyc
jak i wlaczyc, czyli mozna grac tez solo.

Numer 9
All – mozna cale kanaly aktywowac lub deaktywowac.

Numer 6
Start/Pause/Stop Tastem z trojkatem mozna startowac i stopowac po czym dalej otwarzac od
miejsca zastopowania. Kwadrat to powrot do poczatku. Alternatywa to tast „ Leer” w
klawiaturte komputera (ten dlugi na samym dole).

Numer 8
Tz.okienko taktowe. Pierwsza liczba to nr. taktu druga to beat w takcie. Lewa strona to
aktualny takt, a prawa to ostatni takt MIDI.

Numer 4
Tym tastem mozna szybko dotrzec do taktu, od ktorego chcemy odtworzyc MIDI. Mozemy to
robic w trakcie otwarzania jak i przed otwarzaniem. Obok jest okienko, ktore pokazuje nr.
Taktu. W ten sposob mozna otwarzac MIDI ciagle od tego samego taktu.

Numer 5
Ustawianie procentalnie tempa przy otwarzaniu MIDI. Zakres 10%-300%.
Sluzy tylko do prob zmiany tempa nie jest ta zmiana wprowadzana do MIDI to tylko mozna
zrobic w rubryce MIDI Tempo w oknie glownym.

Numer 7
Podobna mozliwosc jak w numerze 5 . Jest to zmiana tonacji w gore lub w dol ale tylko do
proby. Wcisniecie 100% lub 0 powoduje powrot do punktu poczatkowego.

Numer 3
Record Akkorde und Lyric.
Tu istnieje mozliwosc do wprowadzenia przygotowanych danych tekstowych lub akordow do
MIDI. MIDI przejmuje te dane podczas otwarzania.
Wciskajac tast z czerwonym kolem otwiera sie mozliwosc wprowadzenia Chord or Lirycs-
File(txt). Te dane sa inaczej zbudowane jak w funkcji "Akkorde/Lyrics ein-/auslesen".
Przyklad dokladnego budowania tekstu czy akordow mozna zobaczyc w instrukcji PSRUTI.

Jak wgrywamy akordy i tekst w MIDI ?
Wciskajac tast z czerwonym kolem otwieramy okno z naszymi opracowanymi txt.

Nastepnie PSRUTI sprawdza prawidlowosc zapisu danych txt. Sa one w porzadku to kolo w
tascie zmienia sie na zolte i zostaje pokazany typ danych Chords ( akord) albo Lyrics (tekst).
Rownoczesnie zostaje w dolnym polu pokazany pierwszy akord lub pierwszy tekst do wpisu.

Przejecie akordow

Przejecie tekstu.

Wprowadzenie rozpoczyna sie w momencie rozpoczecia odtwarzania MIDI. Recording taste
zmienia barwe na zielony kolor.

Za kazdym przycisnieciem „Enter” tastu w klawiaturze komputera zostaje wpisany w MIDI
akord lub tekst. Wgranie zostaje zakonczone w momencje, gdy jest koniec MIDI lub
wcisniemy taste Stop. Recording tast znowu jest koloru zoltego. W tym stanie mozna
wszystko zaczac jeszcze raz od poczatku wgrywajac nastepnie np. tekst. Po wprowadzeniu
nalezy wcisnac tast übernehmen i dane na stale zostaja w MIDI.
Po wprowadzeniu tekstu czy akordow tast Recording jest znowu czerwony i mozna sprawdzic
wykonana prace poprzez Play. Jezeli wprowadzenie tekstu lub akordow bylo nie za dokladne
mozna jeszcze raz powtorzyc czynnosc albo poprawic pozycje poprzez Akkorde quantisieren
albo Lirics quantisieren.

Na samym dole programu PSRUTI mamy mozliwosc:

Select Language
Zmiana jezyka niemieckiego na angielski. Dotyczy to zarowno tastow jak i pomocy do
programiu.

MIDI
Wybranie miejsca otwarzania MIDI ( komputer lub keyboard)

Drucken
Istnieje mozliwosc wydrukowania tekstu i akordow (txt), ktore wyciagnelismy z MIDI lub
przygotowalismy dla naszych MIDI

Powyzej w tej czesci mojego opracowania MIDI omowilem szczegolowo sposob w jaki to
robimy. Ponizej podaje w skrocie kolejnosc wykonywania czynnosci. W pierwszym
przypadku dla tych, ktorzy nie maja mozliwosci wyswietlenia lini melodycznej ( nut) prawej
lub lewej reki i tekstu w dalszej czesci dla tych, ktorzy maja ta mozliwosc.

1. QUELL-DATEI
2. XG OPTIMIERUNG
3. REVOICING
4. VELOCITY COMPRESSOR
5. CONTROLLER
Jezeli jeszcze potrzebne sa zmiany to w:
TRANSPONIEREN; TEMPO; KANALE BEARBEITEN; EINZÄHLER
je przeprowadzam ale zawsze sprawdzajac w PLAY lub cofajac je RÜCKGANGING.

Otwieram EXTRAS i sprawdzam SONGNAME ewentualnie wprowadzam QUICKSTART
gdy MIDI ma za wiele przedtaktow oraz VH i przeprowadzam jeszcze raz
6. XG OPTIMIERUNG ( BARDZO WAZNE )
7. SPEICHERN UNTER

W ten sposob mamy gotowe Midi do Yamahy wymaga ono tylko malym korekturom na
naszym keyboardzie dotyczacych ewentualnie instrumentow czy efektow lub wgrania np.
drums z styli keyboardu.
-------------------------------------------------------------------------
W przypadku mozliwosci otwarzania nut, akordow i tekstu przechodzimy na prawa strone
programu.
1.FILL LYRICS EINFÜGEN
2. AKKORDE BERECHNEN
3.AKKORDE QUANTISIEREN
Ewentualnie w EXTRAS opracowuje Score Kanal
Zawsze sprawdzam w PLAY lub cofajac RÜCKGANGING.
4. XG OPTIMIERUNG ( BARDZO WAZNE )
5. SPEICHERN UNTER

Dokladne kolektury wykonuje w Cakewalk i XGworks a dotycza one glownie zapisu z
bledami nut, akordow, tekstu, kopiowania i wycinania kanalu, opracowania drums itp.

Nastepnie w przypadku Tyrosa i PSR 3000 PSR 700 PSR 900 MEGAEnhancer po
opracowaniu powrot z powrotem z MIDI do PSRUTI i:
1. XG OPTIMIERUNG ( BARDZO WAZNE )
2. SPEICHERN UNTER
-----------------------------------------------------------------------------

Korzystajac z programu SysExcel Volker Zimmer mam jeszcze mozliwosc opracowania i
wprowadzenia danych dla Vocal Harmony i efektow dla mikrofonu. Po opracowaniu przez
SysExcel wprowadza sie je do PSRUTI a te najczesciej zostaja wprowadzone na kanal 16 w
MIDI. Przy stosowaniu z Vocal Harmony choru dwu lub trzy brzmieniowego kopiuje sie tez
linie melodyczna midi (np. „muzyczki” najczesciej kanal 4 ) wprowadza w Cakewalk lub
Xgworks wszystkie pauzy w taktach niweluje- kropka przy nucie lub wartoscia nuty,
VELOCITY ustawia na 0 lub1i wprowadza na wolny najczesciej 16 kanal w MIDI.
Ustawiajac w Vocal Harmony jako podstawe do harmoni kanal 16 naszego MIDI ulatwiamy
sobie zadanie przy spiewaniu bo drugi czy trzeci glos zawsze otwarza linie melodyczna
zawarta w MIDI. Jest bardzo duza pomoc dla tych, ktorzy maja problemy ze spiewaniem lub
sa juz zmeczeni po parogodzinnym spiewaniu.

Z mojego doswiadczenia wiem, ze czasami MIDI, ktore przechodzily z rak do rak nie sa
orginalne i byly opracowywane za pomoca roznych programow czy przez rozne keyboardy
( Korg, Solton, Technics, Roland) po wprowadzeniu do PSRUTI i otworzeniu REVOICING
nie pokazuja zadnych danych. W tym przypadku nalezy je odtworzyc np. w Cakewalk znalesc
poprzez wstawienie orginalnych instrumentow danego keyboardu z ktorym zostal zmieniony
zapis instrumentow i znalesc odpowiednik najpierw w XG a potem poprzez PSRUTI na swoj
keybord. Przy orginalnych MIDI obojetnie w jakim zapisie GM, GM2 czy GS nie ma tego
problemu.

Mysle, ze w miare dokladnie i przystepnie omowilem ten temat. Z gory przepraszam za
wszystkie bledy jakie popelnilem zarowno natury technicznej jak i stylistyczno-gramatycznej.

Moim celem nie bylo napisanie pracy magisterskiej czy tez opracowania tego tematu w celu
zarobkowym. Jezeli w jakim kolwiek minimalnym stopniu przyczynilem sie i pomoglem
Wam zrozumiec ten temat jest to juz dla mnie zaplata za stracony czas.
Jezeli podczas korzystania z tych notatek wystapia jakies problemy chetnie w miare moich
mozliwosci i wiedzy odpowiem na Wasze pytania. Moze i z Waszego doswiadczenia i wiedzy
potraficie cos dorzucic do tematu co moze sie tez przydac zarowno mnie jak i innym.

Pozdrowienia: Andi