1

MIKROEKONOMIA

-WYKŁADY-

Wykładowca:

prof. dr hab. Włodzimierz Rembisz.

Studentka:

Katarzyna Tórz

nr albumu: 10729

grupa: ZD1/I

Rok akademicki:

2006/2007

2

(przyjmuje daną rzecz

i koncentruje się na ocenie

i sposobach „naprawy” tego).

(zajmuje się diagnozowaniem stanu

i analizą wszystkich zależności

przyczynowo-skutkowych, które

określają stan gospodarki, jako całości

oraz kondycję podstawowych

podmiotów tej gospodarki, czyli

konsumenta i producenta).

Ekonomia – nauka o gospodarowaniu dobrami (zasobami) rzadkimi w celu zaspokajania

potrzeb konsumentów.

EKONOMIA

Pozytywna

Negatywna

Cała nauka mikroekonomii, zajmuje się analizą czyli pokazywaniem, jakie są zależności.


Różne metody ujęcia mikroekonomii:
I. Ujęcie w oparciu o analizę matematyczną (najbardziej zaawansowane) – analiza

zależności przyczynowo-skutkowych w oparciu o analizę matematyczną, tzw. „ujęcie
formalne”, czyli poprzez wzory racjonalizujemy związki przyczynowo-skutkowe, czyli
skutek z przyczynami.

Relacjonujemy poprzez funkcje.

funkcja – pokazuje związek między x a y.

x – niezależna, czyli przyczyna

y – skutek.

Ujęcie do zachowań producenta i w odniesieniu do zachowań konsumenta

II. Ujęcie w oparciu o analizę graficzną (nie geometria, ale bliskie) – wykresy.
III. Ujęcie werbalne – opisujemy słowami.
IV. Analiza empiryczna – zestawienie danych po to, by wyciągnąć wnioski, które wynikają

z pewniej teorii (często analizy empiryczne prowadzą do takich uogólnień, które nie
mają charakteru naukowego).

MIKROEKONOMIA

① Zachowanie się konsumenta

☛ konsument jako osoba,
☛ konsument jako gospodarstwo domowe, jako jedyny cel gospodarowania.

Produkt nie jest celem gospodarowania, tylko celem jest konsument.

3

Analiza zachowania się konsumenta w określonych warunkach:
☛ rynku (ograniczenia dochodowe i cenowe), przy założeniach, że:

◆ racjonalnie się zachowuje,

◆ konkurencja,

◆ równowaga.

Konsument: U = f (x

1

,

x

2

)

⇒ max

funkcja użyteczności

U – użyteczność
f – funkcja
x

1

– dobra pierwsze

x

2

– dobra drugie

Każdy konsument maksymalizuje swoją funkcję użyteczności.
Każdy konsument ma jakąś funkcję użyteczności, którą stara się maksymalizować, natomiast
punkty do tej krzywej użyteczności są kategorią subiektywną.
To co ogólne – wszyscy dążą do maksymalizacji swojej funkcji użyteczności, przy czym
punkty tej funkcji użyteczności są inne.

② Producent

Producent: y = f (K,L)

⇒ max

y – produkcja
K – kapitał
L – praca
f – funkcja nakładów jednych czynników do nakładów drugich czynników, czyli nakładów

kapitałowych i pracy.

Dwa czynniki są w ekonomii – czynnik kapitałowy, czyli majątek produkcyjny jaki jest w
przedsiębiorstwach u producenta, środki obrotowe, ziemia, maszyny, itd. Wszystko to
wymaga nakładów w postaci kapitału finansowego. Podstawą tego jest określone
ograniczenie finansowe, kapitałowe.

Chociaż producent niekoniecznie maksymalizuje swoją użyteczność poprzez wzrost
produkcji, bo może swoją użyteczność maksymalizować swoją produkcją, poprzez obniżkę
kosztów i będzie wychodzić na to samo.

Producent maksymalizuje różnicę między produkcją a poniesionymi nakładami czynników,
czyli maksymalizować zysk.

4

③ Rynek

Styczność – cały stosunek między producentem i konsumentem jest poprzez rynek.

cena

podaż

mała podaż

r

popyt

ilość

r – cena.


Rynek dotyczy dwóch sfer:
☛ rynek dóbr i usług – czyli to, co produkuje producent, a konsumuje konsument,
☛ rynek czynników wytwórczych – czyli to, co potrzebuje producent, a oferuje mu
konsument.

Konsument oferuje producentowi: pracę (fizyczną bądź umysłową), kapitał.
Możemy ich podzielić na takich, którzy żyją z pracy fizycznej bądź umysłowej i tacy, którzy
żyją z kapitału.
Producent daje wszystko to, co służy maksymalizacji funkcji użyteczności, czyli dobra
i usługi konsumpcyjne.

MAKROEKONOMIA

Nie do końca jest prawdą, że jest to prosta suma konsumentów i producentów, tak jak się
często prymitywnie ujmuje.
Makroekonomia dotyczy wyodrębnionych działów:

1. Państwa, czyli budżet (państwo działa poprzez budżet, a budżet nie jest na pewno

konsumentem i nie jest na pewno producentem, ale oddziaływuje na ich zachowania).

2. Wzrost gospodarczy (jakie czynniki określają wzrost gospodarczy, dlaczego jedne

kraje się rozwijają, drugie mniej i co jest tego przyczyną).
To, co najbardziej różnicuje wzrost gospodarczy to jest to, co jest w kapitale ludzkim,
czyli to, co w sobie zakumulujemy w postaci wiedzy (wykształcenia, doświadczenia,
umiejętności, sprytu życiowego, itd.)

3. Inflacja (wzrost cen, dóbr i usług konsumpcyjnych).

Wzrost ceny powoduje wzrost
popytu, wzrost ceny powoduje wzrost
podaży, a w przypadku popytu mamy
odwrotną tendencję – wzrost ceny
powoduje spadek popytu.
Zawsze występuje równowaga.
A cena zawsze wiąże i powoduje
równowagę.

5

⑴


⑵

Jak mamy wysoką stopę
inflacji, to mamy relatywnie

niskie bezrobocie

⑴, jak

mamy bardzo niską stopę
inflacji, to mamy relatywnie

wysokie bezrobocie

⑵.

4. Bezrobocie.

% ceny

krzywa Philipsa.

inflacja

% bezrobocia

5. Handel zagraniczny
6. Komunikacja gospodarcza.

Równowaga ogólna wynikająca z tego, co się dzieje w mikroekonomii:

C + S = C + I

Równanie powyżej jest równaniem tożsamościowym ponieważ akt zakupu (wydania –
bezpośrednio gotówkowego, czy kredytowego) jest równy z posiadaniem (nabyciem czegoś).
Zamiana formy pieniężnej na formę rzeczową. A w sensie mikroekonomii realizujemy
określoną wartość użytkową.
Nośnikiem wartości użytkowej są dobra i usługi.

Nośnikiem użyteczności jest zawsze dobro i usługa. Ocena jej ma charakter subiektywny.
Obiektywną oceną użyteczności jest cena.

C + S = C + I

∆ S = ∆ I

przyrost oszczędności = przyrostowi inwestycji

konsumpcja

w gospodarce

(wydatki

konsumpcyjne)

oszczędność

(lub wydatek)

konsumpcja

rzeczowa

(dobra, które

kupujemy)

inwestycja

(w sensie

rzeczowym)

6

L

L

prowadzą

do

kapitał (majątek

produkcyjny

i obrotowy)

pracy (liczba

zatrudnionych)

do

wydajność pracy
(ilość produktów

i usług, które

tworzy przeciętny

zatrudniony)

dobrobyt

wynagrodzenie
czynnika pracy

rośnie

Właścicielami konsumentów są producenci, czyli mamy do czynienia z gospodarką prywatną.


Ciąg myślowy wynagrodzenia czynnika pracy:

S

⇒ I ⇒ K ⇒ Y ⇒ C

L

Z wydajności pracy bezpośrednio wynika poziom wynagrodzenia.

Ciąg zależności oszczędności, jakie są w gospodarce, inwestycje. Z tego wynika, jaki jest
majątek produkcyjny i jak przypada na jednego zatrudnionego i jaka z tego wynika wydajność
pracy.

EFEKTYWNOŚĆ

Y
K + L

Y – wielkość produkcji
K – kapitał
L – praca

Wydajność jest najważniejszym elementem efektywności, co efektywność to jest wielkość
produkcji dzielona przez kapitał i pracę i to powinno rosnąć. Niekoniecznie musi być większe
od jedności, ale musi rosnąć.

Wydajność – wielkość produkcji, dóbr użytkowych i kapitałowych w przeliczeniu na
zaangażowany kapitał i pracę. Czym wyższa w kraju, tym lepiej.

Podstawową składową jest wydajność, bo decyduje o wynagrodzeniu czynnika pracy, a ta
druga wielkość Y/K decyduje o wynagrodzeniu czynnika kapitałowego.

oszczędności

inwestycji

7

Jedyna różnica wykresu

② od ① polega na

tym, że nachylenie krzywej popytu
i krzywej podaży jest zupełnie inne.
Krzywa podaży i krzywa popytu są
bardziej pionowe. Oznacza to, że również
jest stan równowagi, ale jest analiza stanu,
który różni się od stanu równowagi,
np. w takiej sytuacji kiedy cena przewyższa
cenę charakteryzującą stan równowagi.
W przypadku bardziej sztywnego rynku
doprowadza do stanu nierównowagi
o bardzo małych rozmiarach co do ilości.
Różnica polega na tym, że popyt jest
rzeczywiście mniejszy niż podaż
w wyrażeniu ilościowym, ale co do
niewielkiej absolutnej wartości. Taka
nadwyżka podaży nad popytem jest mała.

∆p
ppp

①

Bo jak wynagrodzenie czynnika kapitałowego będzie niskie, to inwestorzy nie będą nam
przywozili towaru, bo stopa zwrotu będzie za mała. A zależy to między innymi od
wynagrodzenia czynnika pracy. Bo jak czynnik pracy jest wysoko wynagradzany, to
w warunkach konkurencyjnych czynnik kapitałowy nie może być wynagradzany.

Często w wielu krajach maksymalizacja następuje z dwóch przyczyn:

1. wzrostu dochodów
2. relatywnego obniżania się cen (relatywnego, czyli w stosunku do dochodów).

Jak efektywność gospodarcza rośnie, to nie potrzeba wysokich cen, żeby uzyskać zysk.

MIKROANALIZA RYNKU

Rynek – jest takim miejscem, gdzie spotyka się podaż i popyt.

cena

popyt

podaż

B

ilość

Rynek może przyjąć dwie inne formy:


cena

popyt podaż

A

ilość

Wszystko, co odpowiada prawom popytu
i prawom podaży. Popyt ujemnie reaguje na
wzrost ceny, tzn. że im cena jest wyższa, tym
popyt się redukuje.
My konsumenci bardzo nie lubimy wzrostu
cen i to jest bardzo naturalne. Odpowiadamy
na takie zmiany redukcją naszego popytu.
Jeżeli chodzi o podaż, to z punktu widzenia
producenta jest zupełnie inaczej. Producent
bardzo lubi gdy cena rośnie, ponieważ bardzo
chętnie zwiększa ofertę. Jest tylko jeden
sprawiedliwy punkt (doskonały) jest to stan,
który nazywa się stanem normalnym.

②

8

Tutaj widzimy, że wrażliwość rynku na zmianę
ceny, na odchylenie ceny od równowagi jest
druzgocąca. Ogromna nadwyżka podaży nad
popytem. Przyczyna, czyli czynnik, który
spowodował tą całą sytuację jest tak naprawdę
w wymiarach absolutnych Δp (p-price). Tutaj
również mamy do czynienia z ceną czyli p, i ta
Δp jest to zaburzenie ceny w porównaniu ze
stanem równowagi. Możemy powiedzieć, że
jeżeli mikroekonomia w sensie rynku, działa

w ten sposób jak na wykresie

③ czyli cena

powoduje pewne zmiany na tym rynku więc
będzie determinowała i popyt i podaż, ich
skutek może być trojakiego rodzaju.

podaż

popyt

③

∆p

cena

popyt

podaż

=

ilość

Pierwszy (najlepszy) – stan równowagi – polegający na tym że, popyt co do ilości równa się
rzeczywiście podaży. Możemy powiedzieć, że mikroanaliza rynku tak naprawdę nie jest
potrzebna w przypadku stanów równowagi, bo tutaj nie ma czego analizować. Można
ewentualnie powiedzieć, że pomimo tego, że popyt i podaż są generalnie w sztywnej formie,
albo bardzo silnie reagują na zmianę ceny, to ten stan równowagi nie ma sensownych
powodów do analizy. Problem z analizą rynku zaczyna się w chwili, kiedy ten rynek właśnie
nie jest w stanie równowagi.

nadwyżka podaży nad popytem A

Cena =>

stan równowagi podaż = popyt

nadwyżka popytu nad podażą B

Wykresy

① i ② - popyt i podaż nie tak silnie reagują na zmianę ceny.

Wykres

③ - popyt i podaż bardzo silnie reagują na zmianę ceny.

Elastyczność cenowa popytu

– jest miarą wrażliwości popytu na zmianę ceny.

Ona dokładnie nam będzie mówiła o ile zmienił się popyt w wyniku określonej zmiany ceny.

Elastyczność cenowa popytu:








Δx – absolutna zmiana popytu ( x

1

– x

0

= Δx )

x

0

– x początkowe

Δp – absolutna zmiana ceny
p

0

- cena (stan początkowy)

Δx

x

0

Δp

p

0

9

x

1 ‾

x

0

x

0

p

1 ‾

p

0

p

0

Elastyczność cenowa popytu przyjmuje różne wartości:

-∞

-3 -2 -1 0 1 2 3

+

∞

elastyczność cenowa

bardzo silna (mocna)

Wartości elastyczności cenowej popytu co do rzeczywistych wartości, które otrzymaliśmy.

Elastyczność cenowa nie może być dodatnia, ponieważ zaburzyłoby to prawo popytu.

Nie ma takiej możliwości, żeby popyt nie reagował w naturalny sposób na zmianę ceny, czyli
zazwyczaj wynik jest na „-”


cena

punkt redukcji popytu do 0.

wrażliwość rynku na cenę.

(

będzie bardzo wrażliwa)

e

= -1

ilość

Elastyczność cenowa popytu:

x

0

x

1

x

p

1

p

0

p

Δx > 0 Δp < 0

Elastyczność w każdym punkcie
będzie bardzo wrażliwa.

Popyt najbardziej jest elastyczny,
kiedy ceny są już na bardzo
wysokim poziomie.

Jeżeli popyt jest bardzo niski, to
nie robi nam różnicy wzrost ceny.

Δx

x

0

Δp

p

0

10

p

0

x

0

Δp > 0

Elastyczność cenowa popytu:

**

f(p) = x x – zależy od ceny.


cena

podaż

ilość

Δx > 0

RYNEK DÓBR I USŁUG.

1. Konkurencja
2. Równowaga
3. Racjonalność ( producent i konsument zachowują się racjonalnie)
4. Egoizm – każdy dąży do realizacji swoich celów.

⇪

Dobra publiczne – takie, których nie można kupić będąc konsumentem ani będąc

producentem.

Konsument – każde gospodarstwo domowe, bądź osoba mająca do dyspozycji pracę.

Δx

x

Δp

p

Δx

x

p

Δp

*

Δx

Δp

*

Elastyczność cenowa podaży.

Zachowuje się dokładnie w ten
sam sposób, co elastyczność
cenowa popytu.

11

p

1

K P

K, L

C

K

,C

L

popyt

zapłata zapłata

podaż

L,K

C

K

, C

L

p

1

p

2

x

1

x

2

Opis KONSUMENTA:

U = f (x

1

, x

2

)

m = x

1

p

1

+ x

2

p

2

m – ograniczenie dochodowe konsumenta.

Opis PRODUCENTA:

y = f (K,L)
m

K

= K * C

K

+ L * C

L

Weryfikator celowości

gospodarowania –

przesądza

o realizacji.

12

Y Y
K L

oszczędności

Ograniczenie dochodowe konsumenta:

C

L

C

K

= m

C

L

– wynagrodzenie pracy

C

K

– wynagrodzenie kapitału

y

K + L

RÓWNOWAGA KONSUMENTA I PRODUCENTA

E, K

I

m

U

Y

K => K + L

<=

P

K, L

produkcja

C

L

, C

K

równowaga

BUDŻET

?

PAŃSTWO

Wlk. zależy
od realizowanej
polityki.

E

S

13

m – cena
U – użyteczność
I – inwestycja
C – konsumpcja


y = x

1

, x

2

Y
K

Y
L

C + S = C + I

I gospodarka się rozwija.

oszczędności

się zwiększają

Według teorii neoklasycznej, efektywność i sprawiedliwość jest tożsama.


Efektywność + sprawiedliwość = tożsamość

C + S = C + I

S > I = I < R

Oszczędności – część z nich wpływa na zmniejszenie deficytu.

S < I

C

K

-

ci, co

żyją z pracy.

C

L

-

ci, co

żyją z kapitału.

14

ograniczenie budżetowe

konsumenta

①

Preferencje

②

KONSUMENT

KONSUMENT

Poniższy układ – jest uniwersalnym „narzędziem” do analizy, ponieważ jest to najbardziej
realne, tzn. rozmawiamy tylko o składzie „koszyka” „a” a nie np. o jego wartości.
Wartość jest wymiarem, którego tutaj nie ma. Nie widzimy ceny.

x

2

– ilość produktu 2

A = ( x

1

, x

2

)

•

m = x

1

p

1

+ x

2

p

2

●A

• •

m ≥ x

1

p

1

+ x

2

p

2

x

1

– ilość produktu 1

x

1

i x

2

– wymiar ilościowy produktu

A → środa; p

1

i

p

2

- ceny

A → czwartek; p

1

’ i p

2

’

Środa = wartość koszyka A = (x

1

, x

2

)

↓

x

1

* p

1

+ x

2

* p

2

→ zakupy

cena jednostkowa

cena produktu

produktu pierwszego

drugiego

Racjonalne zachowanie

•

upodobania i gusty

•

ograniczenie dochodowe

•

cena

•

użyteczność

Nieracjonalne zachowanie

Wyrażenie wartościowe –
cena skumulowana całego
koszyka.

15

E

B (x

1

B i x

2

B)

czwartek = wartość koszyka (x

1

, x

2

)

x

1

* p

1

+ x

2

* p

2

’

① Konsumenta stać na koszyk A.

x

1

p

1

+ x

2

p

2

≤ m

Jego dochód (wartość koszyka) jest większa bądź równa jego dochodowi.

p

1

→ p

1

’↑

cena może albo wzrosnąć albo spaść. Jeżeli cena spada, to z punktu

p

1

’↓

widzenia konsumenta jest to wspaniała rzecz, bo stać go na ekspansję

w produkcji.

p

2

= p

2

’ (nie zmienia się cena produktu 2)

Krzywa preferencji konsumenta lub krzywa obojętności.

x

2

D

x

1

x

2

C max U

x

1

Krzywa ograniczenia budżetowego
przesuwa się równolegle do góry, co
oznacza ekspansję w konsumpcji.

16

∆x

2

1 2 3 4 5 6

1

2

3

4

5

6

x

2

- pepsi

U

1

= f ( x

1

’ ; x

2

’ )

p

1

= p

2

A (x

1

, x

2

) = m = x

1

U

1

- krzywa użyteczności

m = x

1

* p

1

+ x

2

* p

2

x

1

- coca-cola

B

(x

1

, x

2

)

x

2

D

U

1

= f (x

1

D ; x

2

D)

U

1

= f (x

1

E ; x

2

E)

E

x

1

∆ x

1

KOMPLEMENTARNOŚĆ

lewy but

U

3

U

2

U

1

prawy but

Komplementarność wynika z
ograniczenia konsumpcji,
polegającej na tym, że musimy
mieć jeden i drugi produkt do
konsumpcji.


Komplementarność bardzo
ogranicza konsumpcję.

17

U

0

1 2 3 4

x

2

= 0

⑴

⑵

⑶

24h

x

2

- grzyby jadalne

U

1

U

2

U

3

U

4

x

1

- muchomory

x

2

- grzyby jadalne

x

1

- muchomory

praca

16h = 16h pracy + Oh czasu wolnego ( 24h - 6h = 8h → sen )

praca 16h

krzywa ograniczenia czasowego

czas wolny 24h

16h

18

Wypadkowa
działania 2-ch
efektów

POZIOM KONSUMPCJI KONSUMENTA

Konsument dostarcza pracę na rynek. Za pracę otrzymuje wynagrodzenie. Czyli stawka płacy
za jedną godzinę determinuje dochód i możliwości konsumpcji.


konsumpcja

konsumpcja

czas wolny

0

16h

czas wolny = 1h


Im więcej pracujemy, tym zwiększa się poziom konsumpcji w mojej gospodarce i w ten
sposób, zwiększający się dochód powoduje to, że konsumenci wznoszą się na wyższe
poziomy użyteczności i konsumują coraz więcej.
A im mniej pracujemy (mniej pracy dostarczamy na rynku pracy), tym mamy mniejszy
budżet, mniejsze zasoby i redukujemy w pierwszej kolejności konsumpcję.



NIERACJONALNE ZACHOWANIOE KONSUMENTA.


x

2

x

1

p

1

↑

x

1

↑

p

1

↓

x

1

↓

jak cena spada,

to popyt również.

A

B

x

1

p

1

’x

2

p

2

’ = m

x

1

Konsumpcja jest ujemną czasu
wolnego.

Jeżeli mamy więcej czasu, to nasza
konsumpcja będzie mała.

19

=

ANALIZA ZACHOWANIA SIĘ KONSUMENTA

Układ graficzny:

Konsument działa w następujących uwarunkowaniach (gdy regulatorem jest rynek).

X

1

C

X

2

K

S

x

1

– dobra pierwsze

x

2

– dobra drugie

C – oszczędności
S – konsumpcja
K - konsument





Na ceny składa się: C

y

= p

1

* p

2

cena płacona przez konsumenta

•

Z założenia o racjonalności, które definiuje równowagę konsumenta, wynikają warunki

cenowe dla producenta. Producent nie może zaoferować niczego po cenie wyższej niż
użyteczność. Musi przystosować swoje koszty do ceny wyznaczonej przez konsumenta.

•

Dobrobyt konsumenta ma szansę rosnąć wtedy i tylko wtedy, gdy rynek reguluje

zachowanie producenta ponieważ gdy zachowanie konsumenta nie jest regulowane przez
rynek a przez sam plam centralny lub przez inny mechanizm, to producent może
produkować to, czego akurat konsument nie chce.

•

Producent nie otrzyma ceny, gdy konsument jej nie zapłaci.

•

Tym większe będą wynagrodzenia C

L

i C

K

im większe będzie L i K, czyli czym wyższa

wydajność, tym wyżej płacimy.

•

Prawo Engla mówi, jaki procent dochodów wydajemy na żywność. Najlepiej wyjaśnia

poziom rozwoju gospodarczego danego kraju.

rynek

dochody

ceny

1. Preferencje

•

moda

•

reklama

2. Reguluje pracę
3. Regulacja rynkowa

•

konsumpcja (wybór)

•

równowaga

•

racjonalność (cena

niższa niż użyteczność,
to prowadzi do
równowagi cen z
użytecznością).

20

BADAMY WPŁYW ZMIENNYCH ZALEŻNYCH NA ZMIENNA NIEZALEŻNĄ

y = f ( x

1

x

2

... x

m

)

zmienne niezależne

zmienna
zależna


y

x

2

x

0 → W przypadku, gdy nie ma stałej, to jest od 0

W ekonomi wystarczy ta zależność:

y = A * x

1

α

* x

2

β

- funkcja potęgowa

y = Ab

x

1

* y

x

2

- postać wykładnicza

Postać analityczna, gdzie określamy charakter związku:

y = ( ax * bx ) + cx

2

Analiza empiryczna (liczby, badanie statystyczne):

y↑ = 0,90 x

1

0,25

* x

2

0,75

..... x

m

zamiast A

21

m

2

m

1

Funkcja konsumenta:

U = f (x

1

,

x

2

)

⇒ max

- charakter ciągły.

PODSTAWOWE OGRANICZENIE ZACHOWANIA SIĘ KONSUMENTA

m = x

1

p

1

+ x

2

p

2

m – ograniczenie → prawo Bedlena
p

1

– cena dobra x

1

p

2

– cena dobra x

2

OPIS KONSUMENTA

poziom użyteczności

U

U

rzut obrazu

x

1

x

2

U

x

1

x

2

Hiprepłaszczyzna
(przestrzeń do życia)

22

m
x

1

= p

1

m
x

2

= p

2

tgα =

tgα =

x

1

warstwica, obrys przecięcia – oznacza określony poziom użyteczności

wyższe przecięcie

O

O

U

2

U

1

U

2

> U

1

α

x

2

przecięcie,
ograniczenie m

O – każdy poziom użyteczności oznacza również ten sam poziom obojętności (oznacza

krzywą obojętności, bo każdy punkt na tym poziomie użyteczności jest jednakowo
obojętny dla konsumenta.

m

p

1

p

1

p

2

Consument Price Index (CPI) – relacja pomiędzy dochodami a cenami (czyli ile

z przeciętnego dochodu możemy kupić).

PODSTAWOWE PRAWO POPYTU

muszą być zawsze styczne do m, mogą
przechodzić pod różnym kontem.

Dowód na to, że styczna dochodów do
użyteczności jest zależną od relacji cen. Jak
się zmieniają relacje cen, kat zmienia się
kąt nachylenia prostej ograniczenia
dochodowego.

Δx

Δp

0

Jeżeli cena dobra pierwszego będzie
rosła, to wtedy udział tego dobra w
konsumpcji będzie spadał, kąt nachylenia
będzie się zmniejszał (jak dane dobro
drożeje, czyli cena jego rośnie, to udział
w konsumpcji maleje, i odwrotnie).

23

x

1

=

x

2

=

m

WARUNKI RÓWNOWAGI KONSUMENTA

K = x

1

x

2

K

x

2

K

K

x

1

FUNKCJA KONSUMENTA

U = f (x

1

,

x

2

)

⇒ max

C

L

m = x

1

p

1

+ x

2

p

2

C

K

I. warunek równowagi konsumenta będzie wtedy i tyko wtedy, gdy następuje przecięcie
hiperpłaszczyzny na poziomie m.

U

x

1

x

2

styczność
ograniczenia
budżetowego z
krzywą
użyteczności.

24

∂U

∂x

1

∂U

∂x

2

- krańcowa użyteczność wzrostu konsumpcji dobra pierwszego.

* ∆x

2

- użyteczność krańcowa („razy” konkretny przyrost danego dobra) → jak

to wpłynie na użyteczność całkowitą.

* ∆x

2

∂ - mała delta, znak pochodnej (przyrost)

du =

* ∆x

1

+

* ∆x

2

= 0

du - różniczka (przyrost użyteczności całkowitej)

∂U

∂x

1

∂U
∂x

2

U

∂U

∂n

∂Q

∂x

1

∂U

∂U

∂x

1

∂x

2

Użyteczność całkowita

Użyteczność krańcowa (dodatnia,
ale ma charakter malejący,
monotonicznie dąży do jakiejś
wielkości).

0

* ∆x

1

= -

25

Δx

1

Δx

2

p

2

p

1

I

. WARUNEK RÓWNOWAGI KONSUMENTA

O ile zmniejszyć konsumpcję dobra x

1

, gdy zwiększamy konsumpcję

dobra x

2

o jednostkę.

Krańcowa stopa substytucji jest określana przez stosunek użyteczności krańcowej jednego
dobra do drugiego dobra.




OGRANICZENIE DOCHODOWE

dm = ∆x

1

* p

1

+ ∆x

2

* p

2

= 0

1

2

dm – przyrost dochodów
1 – przyrost konsumpcji dobra x

1

2 – przyrost konsumpcji dobra x

2

1 i 2 – zależą od relacji cen.

II

. WARUNEK RÓWNOWAGI KONSUMENTA

∂U

∂x

2

∂U

∂x

1

Δx

1

Δx

2

Konsument osiąga stan równowagi,
gdy krańcowa stopa substytucji
równa się relacji użyteczności
krańcowych.

Dochody nie
zwiększają się.

Δx

1

Δx

2

Konsument osiąga stan równowagi wtedy
i tylko wtedy, gdy krańcowa stopa
substytucji dwóch dóbr równa się
odwrotności relacji cen.
(zachowujemy się racjonalnie).

26

p

2

p

1

III

. WARUNEK RÓWNOWAGI KONSUMENTA

WARUNEK EKONOMICZNY RÓWNOWAGI KONSUMENTA

∂U

∂U

∂U

∂x

1

∂x

2

∂x

n

Konsument jest w stanie równowagi wtedy i tylko wtedy, gdy dla każdego dobra spełniona
jest równość, że użyteczność krańcowa danego dobra jest równa jego cenie.
Cena danego dobra, wynika z jego użyteczności.

p

1

p

2

...p

n

= C

y

← cena, którą może uzyskać producent za swoje produkty

cena płacona przez
konsumenta, którą
otrzymuje producent.

•

Warunki dla producenta określa konsument → warunki równowagi konkurencyjnej są

spełnione wtedy i tylko wtedy, gdy konsument jest w stanie osiągnąć stan równowagi.

∂U

∂U

↑∂x

1

↑

∂x

2

to

ceny idą

jak zwiększamy

w górę

konsumpcję

Δx

1

Δx

2

∂U

∂x

2

∂U

∂x

1

Konsument osiąga stan równowagi,
gdy użyteczności krańcowe są równe
relacjom cen. ( Konsument
maksymalizuje swoją użyteczność w
ramach swoich dochodów).

p

1

p

2

p

n

p

1

↑

p

1

↓

Gdy występują
intensywne promocje,
jest zdecydowana
nadwyżka podaży nad
popytem.

Producent realizuje podwyżkę, czyli
realizuje daną użyteczność po
wyższej cenie, czyli ma extra zyski.

Dobra substytucyjne (jeśli są), to
„przelewają” się z tego rynku na ten
rynek.

27

p

1

p

2

Δx

1

Δp

1

Dla danego indywidualnego konsumenta.

RÓWNANIA POPYTU

I.

EFEKT GIFFENA

Dany produkt jest odzwierciedleniem efektu Giffena, wtedy i tylko wtedy, gdy wzrostowi
ceny danego produktu nie odpowiada spadek popytu (jak zwykle powinno być), a wzrost
popytu.
↑
Dotyczy najbiedniejszych konsumentów, którzy prawie całość dochodów przeznaczają na
utrzymanie się przy życiu (żywność, ubranie, mieszkanie). Nie mają żądnego swobodnego
funduszu konsumpcji, czyli nie mają oszczędności.

II.

EFEKT GIFFENA

Δx

1

Δp

1

0

Najprostsze równanie popytu (względem ceny < 0 )
→ wzrostowi ceny odpowiada spadek popytu.

0

Δx

2

Δm

0

Każdy wzrost dochodów prowadzi do wzrostu
popytu.

Δx

2

m

0

28

S

1

=

S

2

=

S

1

=

x

1

=

* x

2

x

2

=

* x

1

0

Równania popytu w ujęciu syntetycznym:

x

1

= (p

1

, p

2

, m, x

2

)

równanie syntetyczne (definiujące, nie mające charakteru

analitycznego).

x

2

= (p

2

, p

1

, m, x

1

)

STRUKTURA KONSUMPCJI [S] (preferencje)

x

1

* p

1

m

x

2

* p

2

m

S

n

S

2

S

1

pokazują kierunki zmian

RÓWNANIE ANALITYCZNE POPYTU NA DANE DOBRO

m

p

2

p

1

p

1

m

p

1

p

2

p

2

Dobro substytucyjne → takie dobro, dla którego jest spełniony następujący warunek:

∆x

1

∆p

2

Mówi, że: popyt na dane dobro jest
określony przez relację dochodów do ceny
danego dobra, czyli tzw. ceną relatywną
danego dobra.

29

0

Oszczędności

Dobro komplementarne → takie dobro, dla którego jest spełniony warunek odwrotny:

∆x

1

∆p

2

Wzrost ceny drugiego dobra, spowoduje spadek ceny na dobro pierwsze.

MIĘDZYOKRESOWE OGRANICZENIE BUDŻETOWE

KONSUMENT

Konsumpcje

oszcz. = 0

kons. → max

kons. = 0

oszcz. → max

Oszczędności

Konsumpcje

Konsumpcja bieżąca.

Konsumpcja w przyszłym
czasie (oszczędności)

Na bardzo niskim poziomie
dochodów, krzyw użyteczności
powinna mieć takie kształty,


Ponieważ powinnam sięgać poziomu
konsumpcji takiego, który nasyci
moje potrzeby.

30

Konsumpcje

Oszczędności

Konsumpcje

Oszczędności

Konsumpcje

U

Oszczędności

Jednak później moje preferencje mogą
być zupełnie różne. Może się okazać,
że wtedy będzie mi też zależało na
pewnej ilości oszczędności. Od
wyższych poziomów konsumpcji,
obserwować także zainteresowanie
oszczędnościami.

Osoba tylko i wyłącznie zainteresowana
oszczędnościami.
Osiągalność przeze mnie dochodów jest
tym lepsza im więcej zaoszczędzę, wtedy
absolutnie ignorujemy konsumpcję.

Najlepsza osiągalna użyteczność jest
w tym punkcie.

31

Konsumpcje

r↑

Oszczędności

0


Konsumpcje

r

Oszczędności

Konsumpcje

r↓

Oszczędności

Konsument z biednego kraju.

Krzywa ograniczenia budżetowego
takiego konsumenta, która obrazuje
jego wybory pomiędzy konsumpcją a
oszczędnościami. Znajduje się na
pewno blisko układu współrzędnych.
Dodatkowo wybór jego zmierza raczej
w kierunku konsumowania niż
oszczędzania.

Konsument z bogatego kraju.

Za każdym razem konsumenta stać na
lepszą konsumpcję oraz lepsze
oszczędności.

Konsument z bardzo bogatego kraju.

Taki konsument, którego poziom
dochodu będzie jeszcze większy.
Wtedy zainteresowanie
oszczędnościami jest jeszcze większe.

r – stopa %

32

Kons.

oszcz. = K (1 + r)

kons. = 0

K (1 + r)

Oszcz.

K + (r * K) → odsetki

po 1 roku

K (1 + r)

oszczędności K (1 + r)

pojawi się konsumpcja

z poprzedniego roku.

Oszcz.

kons. wcześniejszych

t = 0

oszczędności.

oszcz.

1 rok

t

Ot = 0

Kt = 1 rok

konsumpcja

bieżąca

konsumpcja

wcześniejszych

oszczędności

33

Koszt alternatywny – taki, który jest wymierzony kosztem utraconych możliwości.

⑴ Dochód konsumenta = m = const. → nie ma szansy na to, że konsument nagle będzie
zarabiał więcej
⑵ Dochód konsumenta → zaoszczędzony.

m

0

przyszłość

Kt = 0 Kt = 1
Ct = 0

Ct = 1

teraźniejszość

1

=

oszczędności

(t = 0)

Konsumpcje (C)

t = 0

t = 1

S

max

Oszczędności (S)

upodobania konsumenta

C + C = (r + 1) + C

Konsumpcja

↓

koszt alternatywny = utracone

możliwości z oszczędzania

Oszczędność

↓

koszt alternatywny = bieżące

utracone możliwości

konsumowania (tego, że nie

konsumuję).

Konsument

w chwili obecnej

Konsument

w przyszłym

okresie

34

C

Konsumpcje (C)

stać mnie na oszczędności

Oszczędności (S)

ekspansja

nie mamy oszczędności

OPODATKOWANIE, A DOCHÓD KONSUMENTA

x

2

t – stopa oprocentowania

m = x

1

p

1

+ x

2

p

2

m

t↑

x

1

dochód z pracy

t↓

m (1- t↓)

t↑ * mt

m (1 – t)

czas wolny

m * t

podatek od

dochodów

(podatek

bezpośredni)

m (1 – t)

dochód

rozporządzal

ny

35

∂U
∂x

1

p

1

x

2

t↓

t↑

x

1

cena czasu wolnego,

którego nie mamy

praca

koszt alternatywny

↓

stawka płacy

KRAŃCOWA UŻYTECZNOŚĆ JEDNOSTKI PIENIĄDZA

KOSZT LAGRANGE’A

L (x

1

, x

2

λ) = f (x

1

x

2

) + λ (m – x

1

p

1

– x

2

p

2

)

U = λm – λx

1

p

1

– λx

2

p

2

= 0

λ – mnożnik LaGrange’ a
λm – landa m

I.

∂L

∂x

1

∂U

∂x

1

λp

1

0

∂U

∂x

1

λp

1

λ

36

∂U

∂x

2

∂U
∂x

2

p

2

p

2

p

1

∂U

∂x

2

∂U
∂x

1

Mniej zasobów i mniej pracy

II.

użyteczność krańcowa

cena

III.

warunek definiujący

Mnożnik Lagrange’a – określa, jaką użyteczność osiągany z wydatku tej jednostki pieniądza

→ ile użyteczności przypada na cenę.

Mówi o krańcowej użyteczności producenta → jaką użyteczność
otrzymamy z danej ceny.

Mówi o neutralności pieniądza:

Z funta – więcej wartości użytkowych niż

ze złotówki.

zł

funt

∂L

∂x

2

λp

2

0

λ

∂L

∂λ

m x

1

p

1

x

2

p

2

0

Nie stanowi o użyteczności pieniądza

37

III.

POZIOM

IV.

POZIOM

II.

POZIOM

I.

POZIOM

x

1

C

L

uż. konsumentów

↓

konsumpcja statystyczna

x

2

C

K

MODELE FINANSOWEZACHOWAŃ KONSUMENTA

PIRAMIDA ZACHOWAŃ FINANSOWYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH,
CZYLI KONSUMENTA.

Główną zmienną (warunkiem) jest dochód.

MODEL WERBALNY

m – wzrost dochodów

Zarządzanie

finansami

Oszczędności celowe

Oszczędności buforowe

Zarządzanie budżetem i gotówką

C

n

(C

K

)

I.

POZIOM →

budżetowanie wydatków, czyli wydatki = dochodom

(strategia przetrwania) → samokontrola bieżącej konsumpcji.

II.

POZIOM →

takie, które występują „na wszelki wypadek”. Jest przedmiotem zainteresowań

banków i innych instytucji.

38

1000$

1000$

etap

oszczędności

III.

ETAP, jest źródłem

oszczędności finansowania

dalszego etapu

I

. i

II.

III.

POZIOM →

czyli oszczędności pod jakimś kontem. Możemy je antycypować, czyli

korzystać z przyszłych dochodów bądź z bieżących dochodów.

IV.

POZIOM →

ci, którzy już zarządzają finansami → są ponad oszczędnościami celowymi

(mają swój dom, samochód, itp.); nie oszczędzają pod konkretny cel, a jedynie
w celach zarobkowych → uzyskiwanie przychodów z pracy i kapitału.




MODEL ZACHOWAŃ FINANSOWYCH → MODEL KONCEPCJI CYKLU ŻYCIA
FINANSOWEGO KONSUMENTA.



m

40 lat

●

t

I.

ETAP

– konsumpcja realizowana w danym etapie, jest najczęściej realizowana w oparciu

o pożyczki i kredyty. Źródłem finansowania jest II.

ETAP

→ etap oszczędności.

W biednym kraju, kąt nachylenia prostej będzie mniejszy, a etap emerytalny znacznie
bardziej pogłębiony, bo nie akumuluje się oszczędności, żeby sfinansować poprzednie etapy.

I.

ETAP

II.

ETAP

III.

ETAP

etap pożyczkowy

(kredytowy)

20 – 45 lat

etap emerytalny

poziom emerytalny

zależy od finansowania

w etapie II. → składki

39

Oczekiwany wzrost

dochodów

E(m) > 0

Spadek dochodów

E(m) < 0

Aktualny spadek

dochodów

∆m < 0

Realizowany

aktualny wzrost

dochodów

∆m > 0

MODEL ZACHOWAŃ FINANSOWYCH KONSUMENTÓW ZE WZGLĘDU NA
OCZEKIWANE DOCHODY.

EKONOMIA ZACHOWANIA SIĘ KONSUMENTA.

ANALIZA ZACHOWAŃ PRODUCENTA

y = x

1

, x

2

y – produkcja u producenta
x

1

, x

2

– dobro dla konsumenta

•

aktualnie spadamy,

ale oczekiwania
wciąż są duże;

•

potrzeba

oszczędzania ale i
motywacja do
oszczędzania jest
coraz niższa.

•

słaba skłonność do

oszczędzania, ale
jednocześnie duża
łatwość, gdy chce,
tworzenia
oszczędności;

•

grupa celowa dla

banków, funduszy, itp.

•

oczekujemy spadku

(boimy się, że to
nastąpi), ale już on
następuje;

•

trudności w

tworzeniu
oszczędności
„zaciskanie pasa”.

•

ujawnia się

skłonność do
oszczędzania
buforowego;

•

przymus

oszczędności.

40

MK

C

y

⇐ p

1

, p

2

C

y

– cena dla producenta

p

1

, p

2

– cena dla konsumenta, czyli p

1

, p

2

wyznacza cenę, którą otrzymuje producent

ANALIZA ZACHOWAŃ PRODUCENTA

y = f (K, L)

⇒ max

K – czynnik kapitałowy rzeczowy (majątek produkcyjny) → wyraża to suma środków
trwałych i obrotowych, które są zaangażowane u producenta (poj. przedsiębiorstwo).
L – zaangażowanie czynnika pracy, który się dzieli na:

•

jakościowy

•

ilościowy

y – produkcja → wychodzi od producenta na rynek dóbr i usług albo na rynek czynników
wytwórczych; jest przedmiotem ograniczenia, m:

m

K

= K * C

K

+ L * C

L

m

K

– dostępny majątek finansowy (kapitał finansowy), który jest w dyspozycji producenta

(np. emisje akcji, udziały, obligacje, leasing, inne formy finansowania jak kredyty.
Wszystko, co producent może sprowadzić w formie pieniędzy.
= – jest przeznaczony na zakup:
K – majątek produkcyjny
C

K

– cena zakupu kapitału (jest parametrem egzogennym, czyli kształtowanym na rynku

→ jest również zwrotem czynnika kapitału
L – praca
C

L

– cena pracy

KRZYWE FUNKCJI POTĘGOWEJ, czyli pierwsza pochodna jest dodatnia, druga
malejąca.

y – wielkość produkcji

ograniczeni

dochodowe

K

L

41

f (K, L)

α

α

C

K

C

L

x

y = f (K

α

, L

β

) → musi przejść na inne technologie

y = f (K, L) → jest minimalizacja kosztów

ograniczenie dochodowe

y

K

K =

II okres

L =

izokwanta

B

1 USD

A

jednostka

t

1

1 PLN

t

0

tg =

L

∆ L

II okres

oznacza, że każdy produkt na tej izokwancie, w okresie t1 w stosunku do t0 oznacza,

że uzyskanie tej samej jednostki produkcji, czyli wartości użytkowej wymaga mniej
nakładów.

Krzywa izokwanty → krzywa jednorazowego

(stałego) produktu (np. 1PLN, 1USD) –

wartość jednostkowa.

Konsument zużywa więcej
nakładów pracy i nakładów
kapitału na uzyskanie tej samej
jednostki. Nie byłby to proces
efektywny.

m

K

C

K

m

K

C

L

42

RÓWNOWAGA VARLASA

K, x

1

krzywa użyteczności całkowitej

B

A

II okres

I okres

L, x

2

Równowaga Varlasa określa, jaka jest równowaga między producentem a konsumentem.


m
K i L ∑

K

1

→ suma zasobów majątkowych produkcyjnych, jakie są w gospodarce

i

1

(u wszystkich producentów).

m
∑

L

1

→ suma zasobów pracy w gospodarce (u wszystkich producentów).

i

1

x

1

- ile produktów daje gospodarka produktów x

1

, a ile produktów x

2

.

m = ↑x

1

p

1

↓ + ↑x

2

p

2

↓

x

1

- ilość konsumpcji ( ↑ rośnie)

p

1

- ceny ( ↓ spadają)

Płace są prostą funkcją osiągniętej efektywności w całej gospodarce, czyli u każdego
producenta.

Inflacja ściągnie minimalną
wartość do realnej wartości
użyteczności.

Krzywa alternatyw produkcyjnych (krzywa
możliwości produkcyjnych , jakie daje gospodarka
w tym momencie).

•

Wszystkie punkty na tej krzywej, oznaczają

ilość produkcji x

1

, x

2

przez zasoby K i L.

43

∂y

∂K

∂y

∂L

∂y

∂K

∂y

∂L

WARUNKI RÓWNOWAGI PRODUCENTA, czyli
maksymalizacja zysków sensie minimalizacji nakładów na
uzyskanie danej jednostki produkcji.

I.

PRODUKTYWNOŚĆ KRAŃCOWA CZYNNIKA KAPITAŁU.

dy =

* ∆K

+

* ∆L

= 0

dy – producent stoi wobec bariery popytu (dy = 0)

– mówi, o ile zwiększy się produkcja, gdy zwiększy się nakład zaangażowania czynnika
kapitału o jednostkę.

∆K – przyrost czynnika kapitału (o konkretna wielkość)

– produktywność krańcowa pracy.


∆L – konkretny przyrost wielkości zaangażowania czynnika pracy.

0 – równanie jest równe zero, bo funkcję przecięliśmy na jednym poziomie.





Różniczka zupełna funkcji dy = 0, oznacza to, że producent nie ma możliwości zwiększenia
produkcji bez skutków kosztowych.
Czyli producent stoi wobec bariery popytu → konsument wyznaczył mu warunki.

To założenie oznacza, że jest równowaga konkurencyjna w tym sensie, że:

∆y

∆C

y

∆C

y

∆y

Warunki konkurencji doskonałej → równowagi konkurencyjnej.

0

0

Oznacza to, że każdy wzrost
produkcji dla producenta
oznacza spadek cen.

Każdy wzrost cen, musi
oznaczać spadek produkcji.

44

↑∆K

↓∆L

∂y

∂L

∂y

∂K

∆K

∆L

∆C

L

∆C

K

∆K

∆L

∂y

∂L

∂y

∂K

∆C

L

∆C

K

RÓŻNICZAKA ZUPEŁNA OGRANICZENIA DOCHODOWEGO:

δm

K

= ∆K * C

K

+ ∆L + C

L

= 0

II.

III.

Krańcowa stopa substytucji pracy
przez kapitał jest określona przez:
Relacje produkcyjności krańcowej
kapitału, w stosunku do produkcji
pracy.

Zawsze jest „-” przy
izokwancie (linii stałego
produktu).

Mówi o tym, że krańcowa stopa substytucji
kapitału przez pracę określana jest przez
zmianę relacji cen (zmiany tgα).

45

∂y

∂K

∂y

∂L

Wzór powyżej możemy zapisać rozdzielnie:

C

K

=

Cena kapitału musi się zawsze równać produkcyjności tego kapitału.

C

L

=

Cena pracy musi się równać z wydajnością krańcową tej pracy.

K

C

L

– cena pracy

L

podaż pracy

C

L

C

L

*

∂y

popyt na pracę ∂L

L - zatrudnienie

w danym

spadek

momencie

zatrudnienia

TECHNIEKA WYTWARZANIA

L

K

K + L

K + L

POPYT NA PRACĘ

∆L↓
↓∆C

L

0

46

PROSTE RÓWNANIE NA PRACĘ ZALEŻNE OD CENY PRACY.


∆L
∂Y
∂L

C

L

= * Cy

Y – produkcja ← x dla const.
L – praca
Cy – cena produktów
Y
L

∆C

L

∆Y

∆L

∆C

y

C

L

Y

L

C

y

Wzrost wynagrodzenia jest zależny od tępa wzrostu wydajności pracy i kapitały.

∆Y

∆Y

∆Y

∆L

∆L

∆L

∆Y

∆C

y

Y

C

y

0

Y
L

– wydajność

spadek
produkcji

spadek
zatrudnienia

47

*

L

POPYT NA CZYNNIKPRACY W SENSIE SYNTETYCZNYM

RÓWNANIE ANALITYCZNE → MÓWI O POPYCIE NA PRACĘ:

m

K

C

K

C

K

C

L

RÓWNANIE ANALITYCZNE → POPYT NA KAPITAŁ

m

K

C

L

C

K

C

K

Popyt na pracę zależy od relacji ceny pracy do ceny kapitału.

∂ – przyrost dla ciągu liczb → funkcja
∆ – przyrost dla liczb


OBRAZUJĄCE SUBSTYTUCJĘ

∆K
∆C

L

UPROSZCZENIE MODRLU SOLOWA:

Objaśnia równowagę producenta z punktu widzenia czynników kształtujących, czyli
z wydajności pracy, która wynika z efektywności, więcej kapitału na jednostkę pracy
z przyrostu oszczędności.

∆K

∆Y

∆C

L

∆L

Y

L

S

●

S

●

stopa oszczędności

L

*

K

K

0

⇒

∆C

L

K
L

48

Y
L

C

L

= * Cy

y = x

∆C

L

∆Y

∆L

∆Cy

C

L

Y

L

Cy

OGRANICZENIE DOCHODOWE KONSUMENTA

∆ C

L

C

L

↑m = ↑x

1

p

1

↓ + ↑x

2

p

2

↓

x

j

= ∑ a

j

K

x

K

K

P

↑ oznacza regulacje (forma

regulacji → aktów prawnych.

↑ techniki wytwarzania

m

K

→ oszczędności,

☛ ceny otrzymywane – C

y

→

zyski, akcje, udziały,

ceny produktów

kredyty i cały rynek

☛ ceny płacone – C

K

i C

L

finansowo-bankowy.

Y

K + L

opłacalność

Y * C

y

↑ koszty

działa w warunkach

endogennych

założenia od niego

m

2

K + L

L K

K+ L K+L

działa w warunkach

niezależnie

rynek

uwarunkowania

instytucjonalne

rynkowy

K * CK + L * CL

0

∆m

49

Gdy krzywa izokwanty opuszcza się w dół (opłacalność).

Ryzyko związane z czynnikiem egzogennym, czyli z rynkiem → zmienna cen w relacji cen
otrzymywanych do relacji cen płaconych.

S

kurs walutowy

C

K

stopa procentowa

zaburzenia

50

C

K

C

L

C

y

y * C

y

∆y ∆C

y

∆K ∆C

K

∆L ∆C

L

K * CK + L * C

L

y C

y

K C

K

L C

L

∆K ∆C

K

K C

K

∆L
∆C

L

UWARUNKOWANIE ENDOGENNE WYNIKAJĄCE Z
MODELU

∆y ∆K ∆L ∆C

K

∆C

L

∆C

y

y K L C

K

C

L

C

y

stopa zmian

opłacalności

produkcji

stopa zmian

kosztów

materialnych

stopa zmian

kosztów

kapitałowych

↓

stopa wzrostów

kosztów pracy

↓

wzrost

zatrudnienia

przez cenę

= K

stopa wzrostów kosztów kapitałowych

0

51

popyt

↓

konsument

racjonalność elastyczność

zachowań popytu
(gusty, (cenowa,

upodobania) dochodowa)

dochód

m

podaż

↓

producent

max zysk możliwości

↓ technologie
rynek (produkcyjne)
konkurencyjny ↓
(monopolistyczny) elastyczność

produkcji

Ryzyko bierze ze:

∆C

K

∆C

L

∆C

y

C

K

C

L

C

y

(+)

(–)

szybko rośnie

„0” lub „–”

∆y

∆K ∆L

gdy y będzie większy niż K L


WYDAJNOŚĆ PRACY

∆y ∆L
y L

Równowaga konkurencyjna na rynkach

↑

model mikroekonomii

↓

• alokacja – problem wyboru, co produkować i jak produkować

• podział – jakie jest wynagrodzenie czynnika pracy

↓

alokacja podział
Y C

K

i C

L

K + L

↓

RYNEK

dóbr i usług czynników

• C

y

, p

1

, p

2

wytwórczych

• produkty x

1

, x

2

• K, L, C

K

i C

L

żeby był w stanie równowagi, to musi

zmniejszyć zatrudnienie tu:

C

równowaga konkurencyjna

p

1

, p

2

, x

1

, x

2

y, C

y

52

RYZYKO

Y

efektywność ← produkcja przypadająca na nakłady i to rośnie.

K + L

Y * C

y

opłacalność

K * C

K

+ L * C

L

producent będzie narażony na spadek cen.

∆y ∆C

y

∆K ∆C

K

∆L ∆C

L

y C

y

K C

K

L C

L

przyrost przychodów

koszty kapitałowe

koszty pracy

stosuje coraz bardziej

zwalnianie zatrudnionych

nowatorskie techniki.

bądź lepsza praca ludzi.

W wartości stałej popytu wzrost podaży, musi być okupiony stałą.

∆Y
∆C

y

L

substytucja

im kraj bogatszy, tym niżej na krzywej izokwanty.

K

0

53

∆y ∆K ∆L ∆C

K

∆C

L

∆C

y

y K L C

K

C

L

C

y

zależy od producenta

rośnie i zmienia się

→ efektywność.

bardzo powoli.

Producent jest przymuszony do poprawy tego:

∆y ∆K ∆L ∆y ∆L

y K L y L

∆y ∆K ∆L ∆y ∆K

y K L y K

Ryzyko produkcyjne → że

może spaść → krótki okres, gdy całe wyrażenie równa się

const. (stała = 0),
efektywności nie może podnieść ∆y _ ∆K _ ∆L

y K L

P S

K

∆C

L

∆C

K

∆C

y

C

y

const.

const.