1. Wykład z teorii literatury - 6.10.2014

Czym jest teoria literatury?

Czym zajmuje się teoria literatury?

Czym zajmuje się poetyka?

Jakie są relacje między teorią literatury a poetyką?

Jakie są działy teorii literatury? Czym się każdy z tych działów zajmuje?

* Poetyka. Przewodnik po świecie tekstów(s. 20-22)

Humanistyka > Literaturoznawstwo/ wiedza o literaturze/ nauka o literaturze >

- teoria literatury

- historia literatury

Różnica między teorią literatury a historią literatury

• inny styl myślenia

• w teorii literatury myśli się schematami, modelami, teoria literatury pyta o i bada prawidłowości,

• historyk literatury myśli konkretami

2. Wykład z teorii literatury - 13.10.2014

• Teoria literatury powstała na początku XX w.

• Aleksandria - dawna kolebka filologii (biblioteka aleksandryjska)

• Filologiczna analiza tekstu - przygotowawczy, wstępny podstawowy element analizy tekstu (Skwarczyńska, O filologii i jej zadaniach)

• Filologia - literatura i język

Później powstały dyscypliny pomocnicze (wcześniej wszystko obejmowała filologia):

• Estetyka - nauka o postrzeganiu pięknych przedmiotów, funkcjonuje od końca XVIII w.

• Historia literatury - powstała pod koniec wieku XVIII

• Największy rozkwit historii literatury - XIX w.

• XX w. - największy rozwój teorii literatury, związany z rosyjską szkołą formalną (?)

Podstawowy podział:

Historia literatury i teoria literatury

Różnica miedzy podejściem historycznoliterackim a teoretycznoliterackim:

Teoria literatury opisuje prawidłowości, modele, schematy ewolucyjne i strukturalne (ewolucyjne - diachroniczne teoretycznoliterackie, strukturalne - synchronia) a historia literatury…

Teoria literatury zawiera to, co tradycyjne, czyli poetykę.

Poetyka Arystotelesa - najważniejsze dzieło świata starożytnego, refleksja nad literaturą piękną, najważniejszą formą, którą opisywał była tragedia

Co się zmieniło:

• odejście od normatywnego charakteru poetyki dawnej (Poetyka była zbiorem zaleceń jak dzieła powinny być zbudowane, Poetyka ma charakter normatywny, jest poetyką sformułowaną)

Dziś poetyka to nazwa dyscypliny literaturoznawczej, która zajmuje się teorią dzieła literackiego, systematyzacją, budową, opisem dzieł literackich. Jest najważniejszą dyscypliną w ramach teorii literatury, jako jej jądro, centrum.

Działy w obrębie teorii literatury:

1) poetyka

2) teoria procesu historycznoliterackiego

Teoria literatury zajmuje się prawidłowościami, modelami, schematami…

1) Poetyka zajmuje się:

• właściwościami dzieł,

• typologią dzieł (genologia),

• mechanizmami procesu twórczego i mechanizmami procesu odbiorczego

• klasyfikacją

• budową dzieł literackich

Możemy wyróżnić kilka dyscyplin w obrębie poetyki:

• stylistyka - dział poetyki zajmujący się sposobami językowego ukształtowania form literackich (głównie w wymiarze, w którym zajmuje się repertuarem środków poetyckich);

• nauka o stylach funkcjonalnych (styl naukowy, potoczny, urzędowo-kancelaryjny, artystyczny (operuje środkami artystycznymi, wszystkie formy językowe rozmaitymi sposobami wykorzystuje),

• o stylizacji (odmiany stylizacji: parodia, pastisz) i jej odmianach;

! Pytanie o środki stylistyczne - Na jakim dziale jest to operacja? (fonetyczne/ słowotwórcze/ semantyczne)

• genologia - nauka o rodzajach, gatunkach literackich i odmianach gatunkowych

*Bachtin - gatunki mowy i gatunki literackie

• wersyfikacja - nauka o ukształtowaniu wiersza

! Różnica miedzy wierszem a prozą- istotą wiersza jest obecność ekwiwalentnych jednostek, wersy są względem siebie ekwiwalentne.

! Podział na 3 podstawowe systemy wiersza, różnice, przykłady, który kiedy dominował (sylabotoniczny-Kochanowski, toniczny, wolny- podział na wersy umotywowany antyskładniowo) > * Jarosiński z listy lektur

• narratologia - bada ukształtowanie fabuł (fabułoznawstwo)

! Narracja - wypowiedź narratora w utworze epickim

! Narracja - językowe ukształtowanie wypowiedzi narratora

• teoria kompozycji - bada artystyczną budowę dzieła literackiego ze szczególnym uwzględnieniem świata przedstawionego, z takimi kategoriami na czele jak: postać literacka, przestrzeń, czas, zdarzenie

Krytyka literacka - dyscyplina pomocnicza, na pograniczu nauki i publicystyki, związania i z teorią literatury i z historią literatury

• Historyk literatury i teoretyk literatury badają, a krytyk reklamuje, zachęca.

• Krytyka literacka pośredniczy między światem literackim a czytelnikami, ma skomunikować czytelnika z dziełami literackimi.

• Naczelnym gatunkiem krytyki literackiej jest recenzja.

Metodologia badań literackich

• Metadyscyplina

• Refleksja nad sposobami uprawiania badań literackich, nad metodami, które są uprawnione, refleksja nad statusem literaturoznawstwa.

---