Kulturotwórcza rola telwizji

SZKOŁA WYŻSZA

IM. BOGDANA JAŃSKIEGO

Wydział Nauk Społecznych

w Warszawie

KIERUNEK: Socjologia

Specjalność: Socjologia komunikacji społecznej

Studia stacjonarne I stopnia

Paulina Moreń

Nr albumu 22978/07

Kulturotwórcza rola telewizji

Praca napisana pod kierunkiem

dra Krzysztof Nowakowski

Warszawa 2010

Oświadczenie kierującego pracą

Oświadczam, że praca Pani/Pana ……………… została przygotowana pod moim

kierunkiem. Praca ta spełnia warunki do przedstawienia jej w postępowaniu o nadanie tytułu

zawodowego.

Data.............................. Podpis kierującego pracą...........................

Oświadczenie autora pracy

Świadom/Świadoma odpowiedzialności prawnej oświadczam, że

a. Przedstawioną tu pracę licencjacką napisałem / napisałam samodzielnie oraz, że

z literatury i źródeł korzystałem / korzystałam zgodnie z obowiązującymi przypisami.

b. Przedstawiona przeze mnie praca nie była wcześniej przedmiotem procedur związanych

z uzyskaniem tytułu zawodowego w naszej lub innej wyższej uczelni.

c. Przedstawiony tu wydruk pracy jest identyczny z wersją elektroniczną zapisaną

na nośniku elektronicznym w formacie PDF .

Data....................................... Podpis autora pracy.............................

Streszczenie

Moja praca będzie dotyczyć roli kulturotwórczej telewizji. Na początku pierwszego rozdziału

omówię, czym jest kultura. Scharakteryzuję kulturę masową. Zaczynając od omówienia

mediów, zakończę pierwszy rozdział na opisie powstania telewizji. W drugim rozdziale

skupię się na roli widza jako odbiorcy przekazów telewizyjnych. Kolejno omówię rolę

perswazji w przekazach telewizyjnych. W końcowych rozdziale dokonam analizy raportów

TNS OBOP i OBOP-u, do których dołączę własne badanie. Poprzez moje badania chcę

zwrócić uwagę na świadomość współczesnej młodej widowni, na oddziałujący na nią wpływ

telewizji.

Słowa kluczowe

Kultura

Kultura masowa

Media masowe

Perswazja

Telewizja

Audiowizualność

Spis treści

Cechy kultury masowej................................................................................................. 7

1.1.

Kultura masowa ......................................................................................................... 7

1.2.

Powstanie telewizji ................................................................................................... 16

Wpływ telewizji na kulturę.........................................................................................25

2.1.

Telewizja, a nowe media.......................................................................................... 25

2.2.

Perswazyjna rola telewizji....................................................................................... 33

Badanie świadomości współczesnej młodej widowni telewizji, w stosunku do

kulturotwórczej roli telewizji. ............................................................................................... 42

3.1.

Wyniki mojego badania........................................................................................... 45

3.2.

Podsumowanie.......................................................................................................... 52

Zakończenie.............................................................................................................................57

Bibliografia.............................................................................................................................. 59

Aneksy ..................................................................................................................................... 60

Wstęp

Media we współczesnym świecie zaliczane są do rozrywki, ale także edukują i wychowują.

Znaczenie mediów, jakie odgrywa na odbiorcach jest spore i tak samo różnorodne,

wielorakie. Prasa, radio, telewizja kształtują to, w jaki sposób postrzegamy otaczający nas

wiat.

Dlaczego telewizja? Dlaczego rola Kulturotwórcza? Telewizor jest w większości

gospodarstwach domowych na świecie, w krajach cywilizowanych. Telewizja to medium

skupiających bardzo dużą liczbę odbiorców miedzy innymi ze względu na różnorodność

tematyki programów stacji telewizyjnych. Dzięki telewizji włączając dany kanał możemy być

w każdym miejscu na świecie. Trzeba także zwrócić uwagę na to, jakie treści przekazuje nam

telewizja, która tak czy inaczej ma wpływ na swoich odbiorców. Przez co także tworzy

kulturę społeczeństw. Kiedy nie istniało to medium każda z kultur rozwijała się odrębnie.

Dziś mamy do czynienia z globalizacją kultury masowej.

Pisząc tą pracę chce ukazać, co robią z nami media. Obecnie spora rzesza widzów nie

wyobraża sobie życia bez telewizora. Z jednej strony alarmują statystyki jakoby telewizja

była zabójcą czasu. Ale czy tylko marnuje ona nasz czas. Oczywiście ma ona swoje wady i

zalety. Ale przecież, wszystko jest dozwolone, ale aby tylko było dawkowane racjonalnie i z

pożytkiem dla rozwoju jednostki.

W pierwszym rozdziale omówię cechy kultury masowej. Przedstawię główny zarys

teoretyczny na temat kultury masowej. Opiszę między innymi genezę słowa kultura.

Scharakteryzuję kulturę masową i warunki, w jakich powstała. Chciałabym także poruszyć

temat odejścia od kultury masowej. Wspomnieć o obecnym aktualnie procesie odmasowienia

mediów. Czym jest tak właściwie odmasowienie i czym się charakteryzuje. W dalszej części

pierwszego rozdziału przedstawię historię telewizji, zaczynając od krótkiej przekroju historii

mediów masowych. Jak na przekroju lat doszło do powstania prasy, radia i telewizji. Także

przedstawię cechy szczególne mediów masowych.

Kolejno w drugim rozdziale omówię wpływ telewizji na kulturę. Ukażę, jak ma się telewizja

do nowych mediów. W tej części przedstawię postawę widza, jako odbiorcy tego

specyficznego medium. Przedstawię jak telewizja jest pokazywana na filmach. Oraz jak

rozwój technologii oddziaływuje na widzów i nie tylko. A także omówię rolę perswazyjną

telewizji. To, jaki wpływ ma telewizja, choć często nie zdajemy sobie z sprawy Natomiast

tego faktu.

W trzecim rozdziale postaram się określić rolę telewizji pod kątem tworzenie kultury.

Przedstawię postawę widza jako głównego odbiorcy treści telewizji. Stosunek widza do

telewizji oraz jego świadomość dotyczącą roli telewizji.

Jakie metody badawcze zastosowałam w mojej pracy?

W moim badaniu chciałabym ukazać stosunek odbiorców względem telewizji, ukazując jej

rolę kulturotwórczą. W tym celu zastosuję wywiad kwestionariuszowy.

Cechy kultury masowej

1.1.

Kultura masowa

Kultura

Kultura dotyczy każdego z nas. Możemy być nieświadomi jej wpływu. Jednak tak jak ona

oddziałuje na nas, my oddziałujemy na nią. Razem współistniejemy. Początkowo łacińskie

słowo cultura oznaczało uprawę ziemi. Cycero rozszerzył znaczenie tego słowa nazywając

filozofię kulturą ducha. W ten sposób rozszerzając uprawę roli o zjawiska intelektualne. Tak

jak praca ludzkich rąk zmienia ziemię, tak kultura zmienia wnętrze człowieka. Linton

zdefiniował kulturę jako wyuczone zachowania i ich rezultaty. Wymienione elementy są

wspólne dla społeczeństwa i dziedziczone przez pokolenia.

To kultura nakłada ramy, w jakich żyjemy. Narzuca normy, w jakich się komunikujemy.

Ramy, w których się poruszamy dają nam orientacje dotyczące miejsca zajmowanego przez

nas oraz innych osób w społeczeństwie. Strata bądź, jakiekolwiek zachwianie posiadanych

modeli normatywnych, wzorów kulturowych może grozić anomią. Jak również brakiem

poczucia bezpieczeństwa jednostki i społeczeństwa.

Uniwersalizm kultury to mechanizm przejmowania i przekazywania tradycji. Ludy różnią się

stopniem poziomu kultury i jej charakterem. Jednak nie istnieje pojęcie ludów

nieposiadających kultury w ogóle. Każde społeczeństwo posiada jakąś kulturę, własną, nabytą

bądź zapożyczoną. Do procesu dyfuzji kultur przyczynił się rozwoju technik komunikacji.

Granice regionalne przestały dzielić ludzi, przez co mogą się przemieszczać znacznie

szybciej. A idee swobodnie krążą po świecie. Tworzy się wspólny system poprzez unifikację

niektórych elementów kultury. Następuje ujednolicenie i mieszanie się różnych wartości.

Patrząc na dzieje historii i życie w dawnych wiekach dostrzegamy w nich zmienność i

różnorodność. Podróżnicy w czasach kolonialnych stykali się w swoich podróżach z ludźmi,

którzy byli inni niż oni. Nowo poznane ludy różniły się między innymi wyglądem, stylem

ubioru czy zachowaniem. Posiadali inny styl życia, inaczej jedli, mieszkali, pracowali.

Mówili innym językiem. Różniły się ich mieszkania. Wierzyli w innych bogów. Mieli inny

stosunek do ludzi i życia. Różnic było wiele. I tak jest po części do dziś. Jednak powstanie i

rozwój środków masowego przekazu przyczynił się do pluralizmu kulturowego. Prasa, radio,

telewizja czy internet łączy ludzi. Za pomocą mediów poznajemy odległe kultury nie ruszając

się z domu. Różnice kulturowe nie dotyczą tylko życia codziennego. Wpływają także na

funkcjonowanie instytucji, organizacji i grup społecznych. Prosty do wywnioskowania jest

fakt, iż na świecie nie ma jednego i takiego samego społeczeństwa. Istnieje wiele różnych

społeczności, a każda z nich tworzy własny specyficzny sposób życia, który z jej perspektywy

jest naturalny i oczywisty. Społeczeństwa zachowują ciągłość swojego stylu życia poprzez

dziedziczenie go z pokolenia na pokolenie. Równocześnie w ten proces włączają się

innowacje prowadzące do zmian kulturowych. Kultura łączy w sobie zarówno wewnętrzną

homogeniczność działań i myślenia każdej zbiorowości, jak i zarówno heterogeniczność

zewnętrzną występująca między różnymi zbiorowościami. Przynależność do danego

społeczeństwa nie wyklucza faktu, iż jednostka może myśleć i robić to, co jest tylko jej

własne i jedyne. Ale to, jakim językiem się posługujemy, jak jemy czy jaki ubiór nosimy do

pracy, to wszystko należy do elementów kultury naszego społeczeństwa. Każda grupa

społeczna stwarza własną kulturę grupową. Czasami jest ona bardziej lub mniej złożona.

Najbardziej bogate w treści kulturowe są zbiorowości terytorialne, etniczne, narodowe czy

plemienne. Można w nich zauważyć wyraźną wewnętrzną wspólnotę kulturowa, a

jednocześnie zewnętrzną odrębność względem innych kultur. Istnieją także kultury

ponadnarodowe takie jak na przykład kultura europejska. Oczywiście w skali globalnej

możemy także zauważyć pewne cechy kultury, które są wspólne dla wszystkich mieszkańców

ziemi. Na świecie istnieje wiele społeczności kulturowych. Ich wielość powoduje nakładanie

się na siebie niektórych kultur, a także ich wzajemne przenikanie się. W konsekwencji tego

jednostka poddawana jest wpływom wielu kultur. Tożsamość kulturowa tworzy się po przez

nakładanie się wpływów różnych kultur, jakim podlega człowiek. Wpływy te mogą być

zbieżne i wzmacniać się wzajemnie. Lecz również mogą być treściowo niezgodne ze sobą. W

pierwszym przypadku identyfikacja z kulturą jest bezwarunkowa i kompletna. W drugim

przypadku mówimy o dysonansie kulturowym.

Samoświadomość kulturowa jednostki jest często sprawą oczywistą. Ludzie przyjmują

kulturę automatycznie. Jednak są i ludzie, którzy nie zgadzają się z kulturą, w jakiej żyją.

Czują na sobie jej presję i dyktando, czemu się sprzeciwiają. Zależność tych dwóch

spostrzeżeń na kulturę ma czynniki o charakterze społecznym, ale także i indywidualnym.

„Do kultury należy wszystko to, co ludzie czynią, myślą i posiadają” to definicja kultury w

według Bierstedta

. Możemy tu mówić o trójpodziale w obrębie kultury. To, co ludzie czynią,

czyli ich działania to kultura normatywna. Jest to zbiór charakterystycznych reguł

R. Bierstedt w: P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2002r. s. 169.

postępowania (normy i wartości) dla danego społeczeństwa. To, co ludzie myślą to kultura

idealna (inaczej symboliczna). To zbiór charakterystycznych przekonań, poglądów, wierzeń

dla danej społeczności. Jak również znaczenia wiązane ze zjawiskami i przedmiotami,

zakodowanych najpełniej w języku. To, co ludzie posiadają to kultura materialna. To zbiór

charakterystycznych obiektów (narzędzi, urządzeń, ubrań, pożywienia, środków komunikacji

itp.) dla danej społeczności. Wymienia się także rozróżnienie składników kultury ze względu

na stopień ich skomplikowania. Najmniejsze składniki nazywane są elementami kultury.

Kompleksami kulturowymi są bardziej złożone całości grupujące elementy. W najszerszym

całościowym ujęciu konfiguracji kulturowych mówimy, gdy różne elementy kultury, pod

względem treści i funkcji, skupiają się wokół jakiegoś centralnego obiektu. Często są to

obiekty bądź urządzenia materialne. Przykładem może być komputer, który gromadzi wokół

siebie m. in. gry komputerowe, liczne programy, internet, swoisty język, nowe reguły

komunikacji i kompetencje użytkowników. Harmonijne współgranie wszystkich elementów

kultury pozwala na jej prawidłową konfigurację. Jednak są przypadki, gdy pomiędzy

elementami kultury występuje asynchronia, niespójność czy dysharmonia. Może być to na

przykład zapóźnienie kulturowe, w którym jeden z elementów nie nadąża za innymi. Innym

aspektem jest brak odpowiednich kompetencji kulturowych. Czyli brak umiejętności

prawidłowego wykorzystywania elementów kultury. Kolejnym przypadkiem jest stosowanie

elementów kultury w inny sposób niż są one do tego przeznaczone.

Zdaniem Malinowskiego kultura jest podstawą życia każdego społeczeństwa. Dla niego

kultura to całokształt dziedzictwa społecznego. To „urządzenia, procesy techniczne, idee,

zwyczaje i wartości”

, jak również magia religia, mit. Malinowski wymienia cztery

właściwości kultury to m.in. „stanowi całość, jest wewnętrznie zintegrowana, jej elementy

pełnią swoiste funkcje, stanowi instrumentalny aparat zaspokajania ludzkich potrzeb”

Potrzeby w działaniach ludzkich są kierowane w dwojaki sposób. Potrzeby pierwotne

związane są z biologiczną natura człowieka. Potrzeby wtórne związane ze społeczną natura

człowieka. Wynikają z współżycia z innymi ludźmi i przynależności do społeczeństwa.

Potrzeby ludzkie spełniają instytucje. Pierwotne potrzeby spełniają takie instytucje jak na

przykład; instytucje zaopatrzenia w żywność. Wtórne potrzeby zaspokajają takie instytucje

jak na przykład: instytucja prawna. Zmiana społeczna w pojęciu Malinowskiego ma charakter

egzogenny. Przyczyną jest kontakt, konflikt, czy zderzenie z innymi kulturami. Jednak każda

Malinowski w: P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo ZNAK, Karków 2002r. s. 180.

Malinowski w: P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2002r. s. 180.

dysharmonia w kulturze jest przejściowa. Po pewnym czasie kultura odzyska równowagę i

spójność.

Kultura masowa

Kultura masowa to wtórny produkt rewolucji przemysłowej oraz industrializmu i urbanizacji.

Jest to pojęcie, trudne w jednolitym charakteryzowaniu. Często kojarzy się z kulturą niższego

rzędu. Obszerną próbą wyjaśnienia pojęcia masowej kultury jest określenie jej jako

całokształtu wszystkich norm i wzorów zachowań o szerokim zakresie zastosowania. Kultura

masowa odnosi się do zjawisk przekazywania współczesnym masom odbiorców, treści o

identycznym czy podobnym znaczeniu. Treści kultury masowej wysyłane są z nielicznych

ródeł do jednolitych form rozrywkowej działalności masowej społeczności.

W obecnym czasie kulturę masową możemy nazwać w węższy sposób jako

rozpowszechnianie treści za pomocą środków masowego przekazu, które wpływają na strefę

działalności ludzkiej. W tym możemy wymienić strefę rozrywki, intelektu i estetyki. Wpisują

się one w ramy kultury symbolicznej i realizacyjnej.

rodki masowego komunikowania charakteryzują kryteria ilości i standaryzacji. Są to dwa

podstawowe kryteria charakteryzacji masowej kultury. Oba kryteria posiadają wspólną cechę,

jaką jest publiczność. Publiczności masowej kultury charakteryzuje się jako społeczność

rozproszoną i pośrednią. Kształtującą się nie poprzez fizyczny kontakt, ale poprzez środki

masowego przekazu takie jak; radio, telewizja czy prasa. Nie jest to publiczność w jednym

miejscu i czasie bezpośrednio się komunikująca, odbierająca razem te same treści. Mamy tu

do czynienia z dużą liczbą osób, posiadających charakterystyczne właściwości oraz

tworzących wtórną grupę o wspólnych cechach. Powstanie tej publiczności generuje się

powstaniem nowych środków technicznych. Są to środki masowego przekazu bez istnienia,

których nie powstała by kultura masowa. Wymieniamy dwie drogi zwielokrotnienia treści

przekazywanych masowym odbiorcom. Pierwsza z nich to liczne kopie danego przedmiotu.

Dzieje się to za pomocą druku czy kopii fotograficznych i filmowych, a także za pomocą

nagrań i reprodukcji. Drugi rodzaj ma miejsce poprzez liczne odbiorniki, które pozwalają na

jednoczesną recepcję dźwięku czy obrazu. Są one wysyłane z jednego źródła, a odbierane w

wielu punktach. Tę funkcję spełnia m.in. radio i telewizja.

Standaryzacja i powielanie treści stanowi szeroki zasięg przekazu, który uwspółcześnia

recepcję masowej publiczności. Jednym z warunków realizacji kryterium standaryzacji i ilości

jest szybkość komunikacji. Środki komunikacji masowej krystalizują ośrodki wielkich

publiczności. Warunek ten spełniają także takie środki komunikacji technicznej jak

samochód, kolej czy druk. Bezpośrednie audytorium zastąpione publicznością zmieniło

charakter więzi społecznej. Nastąpiło sformalizowanie drogi przekazu. Brak już

bezpośredniego kontakt z żywymi odczuciami odbiorcami. Charakter przekazu stal się

heterogeniczny i rozproszony. Kolejną ważną cechą jest częściowe stawanie się kultury

towarem. Kultura jako towar zostaje wytworzona poprzez wyspecjalizowane instytucje, a

także poprzez wyspecjalizowane środki do jej dystrybucji. Kultura masowa staje się

komercyjna jednak nie wszędzie na równi w tym samym stopniu. Wymienione powyżej cechy

nie stanowią podstawy do wytworzenia się danych zjawisk kultury. Po pierwsze muszą zostać

spełnione odpowiednie warunki rozwojowe innych dziedzin kultury. Po drugie musi

zachodzić w społeczeństwach danego typu. Aby powstały procesy kultury masowej potrzebne

są specyficzne właściwości więzi społecznych. Stanowiące funkcję do rozwoju

ekonomicznego i technicznego społeczeństwa. Jedną z form organizacji kultury jest kultura

symboliczna. Powstała na gruncie zurbanizowanych i uprzemysłowionych społeczeństw.

Współcześnie sprzyja to szerokiej dyfuzji zarówno kultury jak i jej różnych form.

Społeczeństwa kultury masowej zwane są masowymi społecznościami. Jednym z warunków

powstania kultury masowej jest zurbanizowanie społeczeństwa. Kolejnym warunkiem jest

społeczno ekonomiczna przewaga dużych ośrodków miejskich nad całym krajem oraz objęcie

wpływu nad społeczeństwem. Drugim warunkiem jest wzrost ilościowy społeczeństwa na

równi z rozwojem procesów urbanizacji. Ten etap nazywany jest uprzemysłowieniem.

Znaczącą rolę odgrywa tu również rozwój techniki. Oczywiście mówiąc o rozwoju kultury

masowej za względu na rozwój techniki, nie możemy zapomnieć o społeczeństwie. Wraz z

rozwojem techniki musi iść w parze rozwój społeczeństwa. Gdyby nie było to zależne, po co

społeczeństwu analfabetów potrzebny był by druk. Rozwój oświaty przyczynił się do

dalszego rozwoju techniki. Jest ona zarówno czynnikiem, jaki i element masowej kultury.

Konsekwencją standaryzacji treści kulturowych było ukształtowanie się typu odbiorców

masowych. W celu stworzenia masowego rynku musiano znaleźć czas wolny od pracy dla

jego odbiorców. By mogli oni korzystać z dóbr kultury. Postępujący rozwój, zredukował czas

pracy ze względu na popyt na kulturę. Istotną rzeczą jest także to, co system zrobił z

pracownikiem. Możemy tu mówić o poczuciu alienacji (wyobcowaniu). Człowiekowi

pracującemu w tamtych czasach został narzucony monotonny i szybki rytm pracy. Przez co

robotnik tracił zainteresowanie swoją pracą. Brak odrębności jednostki na tle całego

społeczeństwa, to także jedna z przyczyn do rozwoju kultury masowej. Taki człowiek był

podatny na działania, które nie wymagałaby zbyt dużej pracy wyobraźni. Poddawał się

podnietom napływającym z zewnątrz. Uciekał od wysiłku intelektualnego. Nie można też

pominąć innego stwierdzenia. Zakłada ono, iż przeciwstawianie się właściwościom procesu

produkcji jest konsekwencją podatności na zachowania rozrywkowe kultury (kultura

rozrywkowa). Nierozłącznym procesem jest również specjalizacja, która niesie ze sobą

różnice między twórcami kultury, a jej odbiorcami. W konsekwencji z tymi aspektami

musiało nastąpić pewne ujednolicenie intelektualne.

Friedmann przedstawił jedną z prób definicji kultury masowej jako „ogół kulturalnych dóbr

konsumpcyjnych oddanych do dyspozycji publiczności w najszerszym rozumieniu tego słowa

(…) za pomocą masowego komunikowania w ramach cywilizacji technicznej ”

. Kultura

masowa stanowi jeden z narzędzi swojej integracji społecznej. Wraz z zakresem jej zjawiska

rośnie jej wartość. Społeczne warunki przekazu masowego, recepcja treści kultury oraz

selekcja treści na coraz większą skalę rozpowszechnienia, kształtuje się na długo przed

progiem umasowienia.

Jak już wspomniałam wcześniej kultura masowa powstała w konsekwencji rewolucji

przemysłowej. W okresie XVIII w. powstawały nowe wynalazki i ulepszenia techniczne w

toku procesów rozwoju kultury. Dodatkowo towarzyszyła temu rewolucja demograficzna.

Przyczynił się do tego rozwój techniki i mechanizacja produkcji. Masowa komunikacja

wiązała się z koncentracją ludności w ośrodkach miejskich. Duże znaczenie odegrała tu

rozbudowa sieci kolejowej. Rezultatem było powstanie miast wczesno przemysłowych, które

skupiały napływającą ludność. Tworzyły się miasta, które koncentrowały siłę roboczą. Miasta

te skoncentrowane były na masowej produkcji. Wszędzie, gdzie miała miejsce industrializacja

urbanizacji XIX w. posiadała zbliżone cechy. Proces uprzemysłowienia niszczył kulturę

ludową. Nie było możliwości tworzenia nowej kultury w starych formach czy jej nowego

rodzaju. Kultura symboliczna została umasowiona. Kultura posiadała dany wzór, który był

powielany na podstawie gotowego szablonu ujednolicenia.

Społeczeństwo masowe możemy traktować jako typ idealny Webera, który jest konstruowany

dla celów badawczych. Charakterystyczne właściwości istotnych danych zostają uwypuklone

ze względu na punkt widzenia danego badania. Oczywiście trzeba pamiętać, ze społeczeństwo

masowe nie posiada, aż tak ścisłego schematu. Nie jest w pełni zatomizowane ani pozbawione

społeczności lokalnych czy elementów wewnętrznej struktury. Kultura masowa jako typ

G. Firedmann w: A. Kłoskowaka, Kultura masowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1983, s.105.

idealny wyjaśnia zjawiska współczesnej kultury. To koncepcja użyteczna, ale

niewystarczająca, aby wszystkie procesy społeczne zapisać do takiego jednego schematu.

Elementy, na które składa się społeczeństwo masowe są jej częścią. Charakteryzują wszelako

jej dziedziny, ale nie są jej pełną rzeczywistością. Ich natężenie w różnych krajach czy

regionach jest zależna od kultury bądź ustroju. Przykładem może być badanie zmian rodziny.

Zimmermann zapowiadał

rozkład rodziny

pod wpływem masowego społeczeństwa

Wprawdzie życie rodzinne na łamach dziejów przeszło zmiany. Niektóre funkcje rodziny

uległy zmianie. Część funkcji zostało utraconych, część z nich zintensyfikowało się. Obecnie

rodzina odgrywa ważna rolę w kształtowaniu osobowości. Jest pośrednikiem pomiędzy

jednostką, a społeczeństwem. Kształtuje opinie i postawy, a w konsekwencji recepcję kultury.

Argumentem zaprzeczającym koncepcji rozłamu społeczeństwa masowego są nie wyparte

związki sąsiedzkie. Aktualnie w dużych metropoliach istnieją takie związki, aczkolwiek ich

występowanie nie jest tak silne i liczne jak w społecznościach lokalnych. Inny aspektem są

dobrowolnie tworzące się stowarzyszenia, które także zaprzeczają koncepcji rozłamu

społeczeństwa masowego.

Strukturę audytorium budują zainteresowania i upodobania jednostek. Istotne są także role,

jakie pełnią jako odbiorcy treści masowych środków komunikowania. Osobisty wpływ

jednostek wywierany poprzez bezpośredni kontakt ma duże znaczenie. Dużą role spełnia

grupowy charakter przyswajania kultury. Przekaz odbierany przez jednostki, z której składa

się publiczność jest pod wpływem małej grupy. On natomiast oddziaływuje na wybór i

interpretacje przekazów oraz budujących reakcję wtórną podobną do sprzężenia zwrotnego.

Poważną rolę odgrywa przynależność jednostki do różnego rodzaju zbiorowości, które

składają się na części globalnego społeczeństwa. Obecnie odbiorcy nie są już bezkształtną

masą. Audytoria wymieniają się poglądami, opiniami. A co ważne kształtują się nawzajem.

Do każdego człowieka docierają wiadomości o różnorodnej tematyce. Tworzy się w naszym

umyśle pewne wyobrażenie o świecie rzeczywistym. Do pewnych ludzi dociera to szybciej,

do innych wolniej. Jednak każde z tych wyobrażeń powstaje w pewnym stopniu

niezrozumiale. Toffler podjął się opracowania zmian, jakie zaszły i nadal zachodzą pod tym

wpływem w społeczeństwie. Wyróżnia on trzy fale, na które podzielił społeczeństwo w

zarysie historycznym.

W pierwszej fali zostaje przedstawione społeczeństwo, w którym największy wpływ na

kształtowanie jednostki ma rodzina i niewielka społeczność lokalna. W tym społeczeństwie

ludzie żyli sobie spokojnie w niewielkich wioskach. Rodzina była podstawowym źródłem

C. Zimmermann w: A. Kłoskowska, Kultura masowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1983. s. 135.

budującym schemat rzeczywistości jednostki. Oprócz rodziny byli także kapłani, księża, król,

przywódcy czy nauczyciele. Człowiek w swoim życiu spotykał niewiele osób, na których

mógł się wzorować. Nie było wielu możliwości do zetknięcia się z obcymi ludźmi. Poza tym

osoby, które były wzorami do naśladowania dla innych, same miały dość niewielkie

doświadczenie w kontaktach z innymi ludźmi. W dodatku poglądy człowieka były zawężane

od chwili jego narodzin. Rodzina, kościół, państwo, szkoła wpajały od małego te same

zasady. Przekazywano jednomyślne treści i naciskano na podporządkowanie się im.

W drugiej fali pole rzeczywistości powiększyło swoje kanały wpływów. Człowiek poza

ródłami, które posiadał już wcześniej zyskał nowe. Stały się nimi masowe gazety,

czasopisma, radio i telewizja. Nowe źródła wiedzy zmierzały do standaryzacji wyobrażeń

społeczeństwa. Stały się one zbiorem narzuconych wyobrażeń. W świadomości

społeczeństwa upowszechniły się pewne wyobrażenia wizualne i zapisały się w pamięci

zyskując cech współczesnych ikon. Przykładem może być tu postać Charcie Chaplina w

meloniku i z laseczką czy Marilyn Monroe w podwianej spódnicy.

Obecne zmiany, jakie zachodzą Toffler nazwał trzecią falą. Coraz szybsze zmiany powstające

na całym świecie narzucają nam szybką aktualizację docierających do nas informacji z

zewnątrz. W przeciwnym razie będziemy nie zdolni do jakichkolwiek działań w otaczającej

nas rzeczywistości. Przetwarzanie aktualnych wyobrażeń jest częste i szybkie. Zachodzą one

wewnątrz nas i są bardzo przelotne. To, co w tej chwili wydaje się nowe zaraz może zostać

obalone. Ideologie zostają załamane. Idee czy postawy, które dawkuje się społeczeństwu,

prawie od razu zostają zakwestionowane. Sława bywa przelotna i za chwile zastąpiona

następną. Docierają do nas sprzeczne ze sobą wiadomości, poglądy i hasła moralne czy

polityczne. W trzeciej fali informacja, która do nas dociera nabiera szybkości i zmiany swojej

struktury. Trzecia fale przeciwnie, co do drugiej nie powiększa, ani nie umacnia swojego

oddziaływania. Nastąpiła zmiana, obecnie środki masowego przekazu dzielą się swoim

wpływem z odmasowionymi środkami przekazu. Pierwszym z takich przykładów może być

pozycja gazet. Rynek prasowy rozwinął się pod względem czasopism branżowych,

tematycznych o wąskim profilu. Powstają czasopisma dedykowane płetwonurkom,

tenisistom, narciarzom, zmotoryzowanym czy dla nastolatkom. Obecnie gazety tracą z roku

na rok swoich czytelników. Utrzymuje się spadkowa tendencja sprzedaży gazet i magazynów.

Masowe czasopisma musząc znacznie zmniejszać swoje nakłady, bądź w najgorszych

przypadkach całkowicie schodzić z rynku. Poważne kłopoty dużych tytułów gazet jest także

zagrożona mnożącymi się gazetkami sfery lokalnej. Niezajmującymi się sprawami masowego

społeczeństwa, a danego miasteczka, powiatu czy dzielnicy. Czasopisma masowe tracą swój

wpływ na kształtowanie życia społeczeństwa. Prasa drukarska to urządzenie szybkie i tanie.

Dzięki temu, każda nawet mała organizacja może pozwolić sobie na stworzenie i produkcję

własnego małego czasopisma czy magazynu.

Radio też zostaje poddane procesowi odmasowienia. Liczba stacji zwiększa się z każdym

rokiem. Słuchacze podzielili się między siebie z uwzględnieniem własnych gustów. Powstają

stacje o określonej tematyce. Wzrosło liczba stacji o wąskiej tematyce. Każda ze stacji choćby

o typie muzyki jazz, soul, klasycznej, rock, country nastawione są na inny typ odbiorcy.

Pojawienie się odbiorników na kasety magnetofonowe, a obecnie na płyty CD czy mp3

dokładają się do obalenia publiczności masowej. Następnym etapem było pojawienie się

radiostacji samochodowych. Takie radio samochodowe pozwoliło na porozumiewanie się

między sobą kierowców, w odległości od 5 do 15 mil.

Najdotkliwszym procesem był spadek oglądalności jednego z najsilniejszego środka

przekazu, czyli telewizji. W 1977 roku tygodnik Time opublikował wiadomość o

wstrząsającym i w który trudno uwierzyć pierwszy w historii telewizji spadek widzów

. Tym

problemem obarcza się pogorszenie jakości programów, jak również źle dobraną ramówkę

dla publiczności. Trzecia fala wypiera środki masowego przekazu drugiej fali. Rośnie liczba

abonamentów telewizji kablowej, satelitarnej i cyfrowej. W rezultacie masowa publiczność

podzieliła się na minitelewidownie. Telewizja satelitarna stwarza w dodatku większą

różnorodność programów. Programy odbierane są ogólnokrajowo. Przez małe grupy

odbiorców. Obecnie przez telewizor możemy wypożyczyć film na wieczór. Poprzez

telegazetę możemy sprawdzić program danej stacji telewizyjnej, a także śledzić na bieżąco

informacje telewizorze kraju i ze świata.

Produktem, który również przyczynia się do zwiększenia procesu odmasowienia publiczności

są gry komputerowe. Jednostkowy gracz nie jest częścią wielkiej widowni. Jako pojedyncza

jednostka może robić to, na co ma w danej chwili ochotę. Zagrać w tenisa czy pograć w piłkę

nożną na ekranie komputera, nie ruszając się z fotela. Pośredniczy to w ćwiczeniu, które

ułatwi życie w elektronicznym środowisku przyszłości.

Obecnie mamy także do czynienia z popularyzują się urządzeń typu magnetowidy czy

odtwarzacze DVD. Rynek rozpowszechnia filmy zarejestrowane na kasetach i płytach DVD.

Dzięki, którym każdy może wielokrotnie we własnym domu odtworzyć dany film. Formą

odmasowienia tych urządzeń jest możliwość stania się konsumenta, producentem własnych

wyobrażeń.

Toffler określa trzecią falę, jako proces odmasowienia środków komunikacji. W dzisiejszych

czasach tworzy się nowy zindywidualizowany rodzaj mediów, który jest zagrożeniem dla

A. Toffler, Trzecia Fala, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1999r. s. 225.

dalszego bytu mediów o charakterze masowym. Nowe media mają jednak większy wpływ na

odmasowienie umysłów ludzkich. Społeczeństwo zostaje podzielone na mniejsze nie masowe

grupy. Dominuje różnorodność. Brak jest masowej zgodności. Informacje, które do nas

docierają podważają już istniejące. Do ludzi docierają fragmentaryczne, krótkie informacje,

których często nie sposób jakkolwiek sklasyfikować. Nie dostajemy już gotowego modelu do

przyswojenia. Wielość informacji, jaka do nas dociera pozwala wyjaśnić, czemu stajemy się

społeczeństwem informacyjnym. Wynika to z różnorodności, jaka nas otacza w technologii,

ludziach oraz cywilizacji.

1.2.

Powstanie telewizji

Komunikowanie to przekazywanie treści w postaci symbolicznych znaków ze źródła.

Kierowane są do odbiorców zdolnych do ich przyjęcia. Najważniejszą istotą ludzkiego

komunikowania oczywiście jest mowa. Ale zanim powstała mowa powstało słowo, które jako

symbol może uzewnętrzniać myśli. Słowo jest fizyczną formą środków komunikacji

społecznej. Po za tym język to przede wszystkim zbiór znaków, który odróżnił gatunek homo

sapiens od innych zwierząt.

Jak stwierdził Arystoteles człowiek jest istotą społeczną, która aby dobrze funkcjonować

potrzebuje kontaktu z innymi osobnikami. Dlatego też opanowanie mowy jest potrzebne by

móc przekazać drugiemu człowiekowi nasze myśli i móc się z nim porozumieć. W mowie

istnieje pewna magia, dzięki której możliwe jest opisywanie rzeczy nawet nieistniejących.

Porozumiewanie się za pomocą mowy jest sprawa naturalną, gdyż tak gatunek ludzki został

wyposażony. Mowa wymaga kontaktu bezpośredniego face to face, twarzą w twarz. Ma

personalną formę, gdyż osoby komunikujące się ze sobą, są świadome istnienia siebie na

wzajem.

W dziedziczeniu społecznym ludzie nabywają umiejętności poprzez proces wychowania

pierwotnego. Nasze działania są kopią tego, co zaobserwowaliśmy u rodziców i bliskich. Jak

również nabywamy je dzięki umiejętności słuchania drugiego człowieka. W tym sensie

pokolenia z przeszłości, w symboliczny sposób przekazują swoje wartości.

Potocznie komunikowanie bywa mylone z transportem informacji, czyli ze środkami

komunikacji. Proces komunikacji może przybierać rodzaj rozmowy. Na zmianę jedna osoba

słucha, a druga mówi. A także może przybierać rodzaj przesłuchania czy wystąpienia. Mowie

towarzyszy często mimika i gestykulacja. Jednakowoż mowa, gesty i mimika są nietrwałymi

rodkami komunikacji.

Komunikacja między ludzka sięga swoimi korzeniami prehistorii. Od pradziejów rozwijała

się i nadal to robi. W jakimś stopniu jest bogatsza, a zarazem uboższa. Ze względu na

dezaktualizację pewnych definicji, ale także potrzebę zastosowania nowych. Oczywiście

wytworzenie się nowych technik i narzędzi zwanych mediami, polepszają sprawność

porozumiewania się między ludźmi. Medium to środek, który utrwala lub przekazuje

informacje w czasie i przestrzeni. Marshall McLuhan określił media zdaniem „Koło jest

przedłużeniem nogi, książka jest przedłużeniem wzroku”

. Marshall’owi chodziło w tym

przytoczeniu, że media poszerzają ludzkie zdolności. Są przedłużeniem ludzkimi receptorów.

Pozwalają transmitować przekazy jak i zarówno je odbierać. Medium możemy także

rozumieć jako kody oparte na danym założeniu, które pozwalające tworzyć przekazy. Innymi

słowy są to instrumenty powielające odbiór i wysyłające przekaz. To nośniki sygnałów oraz

instytucje tworzące sam przekaz.

Słowo pisane pozwoliło utrwalić to, co ulotne w słowach wypowiadanych. W ten sposób

została pokonana przestrzeń i czas. Ulotne obrazy zostały utrwalone poprzez obrazy czy

fotografię. Telewizja dała możliwość przesyłania obrazów na duże odległości. Radio i telefon

pozwoliły przekazać dźwięk, a formaty typu VHS czy mp3 utrwalają je. Udoskonalenia

pozwalają na szybsze, wierniejsze i tańsze powielanie przekazów pierwotnych. A nawet na

wytworzenie nowych komunikatów. Takie środki masowe pozwalają utrwalić i nie poddać w

zapomnienie każdej z kultur. Tak też mamy potrzebę istnienia mediów.

Znaczenie słowa medium pochodzi od łacińskiego medium, które oznacza coś

pośredniczącego. Jest środkiem przekaźnika występującego w danym środowisku. Obecnie

medium rozumiemy jako środki przekazu porozumiewania się ludzi. Komunikujemy się

poprzez różne wytworzone sztucznie techniki, które są jednak w pewien sposób ograniczone.

Wymienić możemy tu na przykład pędzel, papier czy alfabet Morse’a. Istotnym pojęciem jest

także sygnał, który jest nośnikiem informacji. Dzięki niemu możemy przesyłać wiadomości w

czasie i przestrzeni. Możemy wymieniać między innymi sygnały elektryczne, akustyczne czy

optyczne. Sygnały zostały również podzielone na analogowe i cyfrowe. Sygnał może być

umownym znakiem bądź wielkością fizyczna, od niej zależy parametr przesyłanej treści.

Postrzeganie ludzkie przechodzi przez kanały zależnych od naszych zmysłów i mediów. Jest

M. McLuhan, Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka, Warszawa 2004. w: T.Goban-Klas, Cywilizacja

medialna. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2005. s. 17.

to na przykład kanał wizualny. I tak w przypadku telewizji, aparatem jest nadajnik i odbiornik

sygnału. Nośnikiem, fala elektryczno-magnetyczna, kanałem przestrzeń. Sygnałem są

analogowe impulsy, amplituda modelująca fale. A komunikatem jest słowo mówione,

dźwięki i obrazy.

Podstawową rolę w życiu człowieka i jego kulturze odgrywają naturalne środki

komunikowania. Z działaniem środków masowego komunikowania wiąże się kultura

masowa. Media wyrażają emocje. Wpływają na ludzi, jako odbiorców zmysłowych. Jako

techniczne środki, przetwarzają naturalne środki i formy przekazywania myśli, w momencie

braku kontaktu fizycznego z druga osobą. Początkowo wytworzyły się symboliczne

przedmioty typy obrazy oraz dźwięki.

Media masowe są opisywane jako okno na wydarzenia świata. Rozszerzają one ludzkie

doznania. Media są jak scena, na której są przedstawiane informacje i wartości do debat.

Media są ekranem ukazującym informacje dość wybiórczo. To zwierciadło informacji, w

którym odbija się rzeczywistość ukazywana przez nadawców. To także filtr docierający do

odbiorców treści. Wskazując sposób i sens wydarzeń.

Jeden z podziałów mediów wyróżnia taki oto trój podział. Pierwszym rodzajem są urządzenia

osobiste. Jeden użytkownik sam tworzący przekaz (długopis, aparat fotograficzny). Drugi

rodzaj za względu na operatora udostępnia użytkownikom medium, by sami dodawali własne

treści (internet). Oraz trzeci rodzaj mediów posiadających operatorów i profesjonalnych

dostawców informacji (telewizja). Levinson dzieli media na stacjonarne i mobilne

Stacjonarne to takie, których nie możemy przenieść (telewizja). Media mobilne są niewielkich

rozmiarów i możemy je swobodnie przenosić (telefon komórkowy). Kolejny z podziałów

wymienia także Mrozowski. Wyróżnia on media na środki wyrażania (mowa), środki

rejestracji (kartka papieru) oraz środki transmisji (telewizja)

. W tym przykładzie zdarza się,

iż jedno medium posiada cechy kilku środków.

W pierwszej połowie XX wieku do przedrostka media dodano mass. Powstałe stwierdzenie

mass mediów oznaczać miało, iż główną cechą mediów jest ich masowy odbiór. Mass media

to organizacje i technik, które tworzą, a następnie przekazują te same treści wielkim

rozproszonym zbiorowością odbiorców. Komunikowanie za pomocą mediów staje się

P. Levinson, Cellphone Macmillan, New York 2004, s.24-5. w: T.Goban-Klas, Cywilizacja medialna,

Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2005, s.20.

M. Mrozowski w: T.Goban-Klas Cywilizacja medialna, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spółka

Akcyjna, Warszawa 2005, s.20-21.

jednokierunkowe. Równocześnie jest bezpośrednie i interakcyjne. Nadawcy to branżowcy

komunikatorzy, profesjonaliści tworzący przekazy. Techniczne środki transmitują je do

odbioru. Rozpowszechniane treści są kierowane do licznych odbiorców. Komunikowanie

medialne ogranicza swojego odbiorcę do akceptacji bądź oporu wobec treści. Przez to

sprzężenie zwrotne jest niepełne. Środki komunikowania mają za cel wywieranie wpływ

społecznego. Telewizja przyczyniła się do wzmocnienia siły przekazu. Obecne media

istniejące na rynku nie muszą już upowszechniać nowych, różnorodnych wartości czy treści.

Media zostają wykorzystywane przez ich posiadaczy w celu zysku. Media budują pozycję

bądź wzmacniają porządek społeczny czy polityczny. Media masowe są podstawowym

ródłem informacji dla społeczeństwa. Pozycję zawdzięczają, dzięki swojemu zasięgowi,

regularności i powtarzalności. Media są swoistym forum na łamach, którego przedstawiane i

rozprawianie są sprawy powszechne i publiczne. Po za tym są narzędziem kontroli, władzy,

zarządzania i mobilizacji społeczeństwa. Media również stymulują rozwoju cywilizacji w

wielu aspektach. Tworzą sektor życia zbiorowego. Są instytucjami i stanowią rynek pracy.

Wytworzenie się nowych mediów jak internet spowodowało zatarcie się podziału na

nadawców i odbiorców. Obecne media stały się bardziej zróżnicowane. Posiadają wielu

użytkowników. Różny zasięg mediów jest w konsekwencji uzależniony od użytkowników.

Rola mediów w życiu społecznym, jaki i kulturalnym stale rośnie. To człowiek stworzył

media z potrzeby. A potrzeba stymuluje ludzką inwencję. Wytwarzane technologie mają

wpływ na społeczeństwo, w którym się rozwijają, względnie od formy ich zastosowania.

Technologie nie mogą być uznane za samą przyczynę zmian. Ograniczona jest także siła

społeczeństwa. Duże znaczenie maja media używane masowo.

Techniki umożliwiły wytwarzanie produktów, treści, które formują publiczność, tworząc

nowe formy życia zbiorowości. Taki wniosek wysunął Tarde w swojej pracy „Opinia i

tłum”

. Media ułatwiają osiąganie celów społecznych, lecz nie są one jej jedynym

czynnikiem. Techniki mediów maja bezpośredni wpływ na procesy komunikacji oraz na

kulturę. Odnoszą się do świadomości indywidualnej jednostki, jak i całego społeczeństwa.

Technologie mediów wywierają dobre, jaki i złe skutki. Czasami sa zaplanowane, czasami

nie. Wysoki poziom oglądalności telewizji nie jest dowodem dobrego wpływu telewizji na

społeczeństwo. Wartościujące działanie wpływu telewizji wymienia się wtedy, gdy przed

telewizorem zasiada cała rodzina razem. W ten sposób telewizja propaguje ciepłe ognisko

G. Tarde, Opinia i tłum, Warszawa, 1904. w: T.Goban-Klas Cywilizacja medialna, Wydawnictwo Szkolne i

Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2005, s.33.

domowe. Jednak zbyt częste i ciągłe oglądanie telewizji wpływa negatywnie na strefę

fizyczną. Ciągłe leżenie przed ekranem telewizora rozleniwia.

Współczesne społeczeństwo medialne zamieniło kontakt face to face na kontakt Interface to

Interface. Komunikowanie poprzez media zdominowało społeczeństwo. Obecnie mamy

dominację sztucznych, wytworzonych technicznych środków wyrażania, wymiany czy

utrwalania przekazów. Media stały się środowiskiem człowieka, jego wirtualną

rzeczywistością.

Thompson wyróżnia dwa rodzaje mediów

. Pierwszy z nich zmediatyzowana

quasiinterakcja. Są to produkowane treści, które są następnie odbierane przez audytorium.

Nadawcy są nastawieni na grupę, a przy tym utrzymują jednokierunkowość odbioru. Drugi

rodzaj to zapośredniczona interakcja. Tu interakcja jest wymianą informacji w czasie i

przestrzeni, przy wykorzystaniu mediów.

Społeczeństwo medialne to społeczeństwo wszechstronne, wszechobecne, ale także

społeczeństwo kierowane przez media. Kontakty i stosunki ludzkie są medialne, choć uznaje

się je za naturalne. Media produkują rzeczywistość i kulturę wirtualną. Wszystkie sfery życia

zostały zdominowane obiegiem informacji przez infrastrukturę medialną. Techniki medialno-

informacyjne wspomagają człowieka w prawie każdej dziedzinie. Przemysł medialny to

ważny element gospodarki i zatrudnienia. Podstawowym czynnikiem wytwórczym,

ekonomicznym jest informacja oraz wiedza. Ich produkcja i obieg ma charakter działalności

gospodarczej. Teleinformacja stanowi podstawę rozwoju społecznego. Dzięki wpływowi

widać wyraźne zmiany w mentalności, poglądach i ideach społeczeństwa.

Podążając za McQuail’em wymieniamy pięć funkcji mediów. Pierwsza to funkcja

informacyjna. Polega na dostarczaniu wiedzy dotyczących wydarzeń z kraju i ze świata.

Dostarcza porad w rozwiązywaniu codziennych problemów. Również zapoznaje odbiorców z

innowacyjnymi rozwiązaniami w strefie IT. Druga funkcja to korelowanie. Ukazuje

wzajemne powiązania i relacje przyczynowo skutkowe. Także dostarcza ram do interpretacji

przedstawionych wydarzeń. Trzecia funkcja to ciągłość. Spełnia rolę kulturotwórczą, a także

asymilacji subkultur. Socjalizuje zgodnie z przeważającym systemem wartości. Czwarta

funkcja to mobilizacja. Stymuluje funkcje propagandy, związane z realizacją zadań

społecznych. Po za tym stymuluje elektorat i prowadzenie akcji społecznych. Piąta funkcja to

J. B. Thompson, Mass Media i nowoczesność, Poznań 1999r. s.90 w: T. Goban-Klas, Cywilizacja Medialna,

Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2005. s.42.

rozrywka. Zapewnia spędzenie wolnego czasu. Zapewnia emocjonalni odprężenie i

przyjemność

Masowa kultura nie ogranicza się jedynie do środków masowego przekazu, jednak

ograniczają się do nich współczesne problemy masowej kultury. Stanowią one najszerszy

zasięg rozpowszechnianiu podobnych i tych samych treści. Istotną zmianę komunikacji

przyniosło wynalezienie druku. Najpierw techniczna faza dopiero później procesy

społecznego przekazu treści. We wcześniejszych epokach umiejętność czytania była

rzadkością. Symboliczne znaczenie miały obrazy, witraże, płaskorzeźby. Sztuki plastyczne

przekazywały treści religijne. W Chinach i Korei pismo datuje się na IX wiek, w europie na

początek XV wieku. Do tego czasu księgi były nieliczne i pisane ręcznie. Mechaniczna prasa

parowa pozwoliła na trzykrotnie większe powielanie ksiąg. Do czasu rewolucji przemysłowej

druk nie wytworzył masowej kultury. W XVIII wieku oprócz analfabetyzmu, to cena grała

rolę stopującą rozchodzenia się publikacji książek. Charakterystyczne dla kultury masowej

były wydawnictwa powstające spontaniczne. Były to media o podobnych typach, z

produktami określonej kultury politycznej. W XIX wieku książki zaczęły się rozchodzić w

większych nakładach. Dzięki wydawnictwom serii zeszytowych i względnie tanich cenach.

Potrzebę informacji zaczęła zaspokajać powstała w mediach w XVII wieku prasa. W tym

czasie media miały już bardziej personalnych stosunkach do nabywcy. Wytworzyła się

publiczność rozproszoną na przestrzeni, która pośrednio reagowała na bodźce. A przy tym

była znacznie jednorodna.

W XX wieku prasa światowa pomimo różnorodności masy, przekazuje zuniformizowane

treści. Przy zmniejszającej się liczbie wydawnictw, jednocześnie rosły nakłady. Treści zostają

standaryzowane, na wciąż rosnącą publiczność. Zmniejsza się ilość treści pisanej na rzecz

ilustracji, rysunków i fotografii. Czasopisma przemawiają obrazami do odbiorcy. W dodatku

prasa przemawia przez powszechne potrzeb i interesy osobiste.

W 1894 roku miała miejsce pierwsza projekcja publiczna filmu na Broadwayu, a 1896 roku

został opatentowany wynalazek Marconiego. Bracia Lumiere mieli projekcje swojego filmu w

Paryżu rok później

Film porównywany był do nieudolnego odtwarzania teatru. Film jest

dziełem zbiorowym techników i artystów. Wysokie koszty produkcji, niosą za sobą tendencję

K. Nowakowski, Społeczna odpowiedzialność mediów, Agencja Wydawniczo – Reklamowa K&R. Warszawa

2009. s. 102.

A. Kłoskowska, Kultura masowa. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1983. s. 189.

do monopolizacji i koncentracji tej dziedziny. Mechanizm konkurencji filmu prowadzi do

eliminowania samodzielności, nonkonformizmu i oryginalności.

Uniwersalizm filmu przekraczał ponad narodowe podziały. Dzięki temu w czasie miedzy

wojennym jako centrum światowej produkcji filmu wybiło się Hollywood. Nad wartością

artystyczną zdominowała wartość komercyjna, przez co twórcy musieli podlegać

producentom. Dzieła mogły być powielane wielokrotnie i pokazywane masom. Styl został

ujednolicony. Do kina przyciągała także niska cena biletów, sugestywny charakter przekazu,

jaki i swobodna atmosfera. Względnie, co do innych środków przekazu, kino posiadało

bezpośredni charakter. W konsekwencji kino stało się sztuką dla tłumów. Początkowo

mówiono o publiczności kina, jako niepowiązanej masie odbiorców. Jednak szale przeważyło

uznanie o wewnętrznie powiązanej strukturze małych grup oraz także przenikających się

kategorii publiczności, ze względu na ich upodobania. Publiczności jest ilością. O

popularność film musi zabiegać poprze reklamę. To widzowie są klientami i finansują to

przedsięwzięcie. Film przekazuje treści o różnym charakterze i poziomie. Oddziaływanie

filmu może wpływać na masy ludzi.

Radio jednak do końca pierwszej wojny światowej było tylko instrumentem do komunikacji

morskiej i militarnej. Zaletą radia jest zapewne zdolność przekazu do pokonywania dużych

przestrzeni, nawet na cały świat. Radio doprowadziło do równouprawnienia treści

kulturalnych i informacji dla bardzo odległych od siebie wielkich miast i dalekich siedzib

ludzi. Radio docierało tam, gdzie nie zdołało kino, a gdzie prasa docierała z opóźnieniem.

Radio charakteryzuje się łatwością recepcji przez odbiorcę, bo wystarczy raz nabyć odbiornik.

Podczas słuchania można jednocześnie zajmować się kilkoma czynnościami. Istotne jest też

to, że człowiek nie musi umieć czytać by zrozumieć przekaz. Dodatkowo podczas

odtwarzania intensyfikują się emocje odbiorcy. Na działalność radia skupia się zbiorowa

twórczość, która dodatkowo musi zapewniać ciągłość odbioru inaczej niż na przykład film.

Rozproszenie i selekcja pozwala na korzystanie z różnej długości fal. Najbardziej popularne

programy oglądane są najczęściej w porze popołudniowej i wieczornej. Publiczność radiowa

jest raczej charakterystyczna i silnie przywiązana, z niechęcią do zmian. Najczęściej odbiera

stale tą samą stację radiową o dobrym sygnale.

Zdaniem Motta „telewizja stanie się katalizatorem zjednoczenia wszystkich środków

masowego komunikowania”

. Publiczność telewizyjna podobnie jak radiowa jest

rozproszona w przestrzeni. O współczesnej recepcji. W telewizji przekaz radiowy został

F. L. Mott, The news in America, Harvard 1952 w: A. Kłoskowska, Kultura Masowa, Wydawnictwo

Naukowe PWN, Warszawa 1983, s.187.

wzbogacony obrazem. Wzmocniło to atrakcyjność tego środka przekazu i przykuło

zainteresowaniem szeroką liczbę odbiorców. Telewizja łączy bezpośrednią i intymną

atmosferę recepcji. Wymaga jednak od widza uwagi. Już nie jest tak jak w przypadku radia.

Nie da się słuchać i dodatkowo wykonywać innych czynności. Należy skoncentrować się na

oglądaniu. Odbiór głosu i obrazu dostarcza nowego artystycznego wyrazu. Atrakcyjność

telewizji zwiększyła skuteczne rozpowszechnianie treści.

Telewizja

Pierwsze programy telewizyjne w fazie prób zaczęto nadawać w Wielkiej Brytanii od 1936

roku. W 1939 roku Radio Corporation of America zaczęła nadawać krótkie programy. W ślad

poszły także takie kraje jak Niemcy, Francja, Wielka Brytania czy ZSRR. W 1929 roku

pierwszą stację nadawczą na próbę uruchomiły Stany Zjednoczone. W latach 30 zaczęto

przesyłać transmisję przewodowo. Przekazywano już obrazy w 1936 roku z Olimpiady w

Berlinie. Z nadajnika w Alexandra Palace do 400 odbiorników nadano program telewizyjny.

A w Prudentialu w Warszawie nadano pierwsza w Polsce audycję w 1938 roku. Niestety

nadejście drugiej wojny światowej spowodowało zatrzymanie prac nad nadawaniem

programów telewizyjnych. Do wznowienia emisji powrócono w 1952 roku. Od 1956 roku

zaczęto regularnie nadawać emisje. W 1969 roku otworzono Centrum Radiowo Telewizyjne

w Warszawie przy ulicy Woronicza.

Analiza barw opierała się na trzech kolorach wirujących; czerwony, niebieski i zielony.

W 1953 roku postęp umożliwił stworzenie w Stanach Zjednoczonych National Television

System Committe, standardu kolorowej telewizji elektronicznej. Kolejno Francja i RFN

opracowały swoje systemy. Francuski Systeme Electronique Couleur Avec Memoire miedzy

1955, a 1960 rokiem. Oraz Niemiecki Phase Alternate Line w 1962r. Polska stosowała system

SECAM, obecnie posiada PAL.

Dzisiaj telewizja może być przesyłana jako tradycyjna telewizja, jako rozsiewacz przez

antenę. Jako telewizja kablowa poprzez kable i światłowody, oraz jako telewizja satelitarna

poprzez nadajniki umieszczone w kosmosie.

Ultrakrótkie pasma fal radiowych fale telewizyjne, posiadają niewielki zasięg

nieprzekraczający kilkudziesięciu kilometrów. Stworzona sieć kablowa i systemem anten

lokalnych umożliwiła doprowadzenia telewizji do każdego z domów. W wielkich

metropoliach nawet sieć kablowa nie była tak dobra, gdyż występowały zakłócenia z

zewnątrz środowiska. Jednak sieć kablowa posiadała liczniejsza ofertę niż radiofonia. Z

telewizji przewodowych CATV (Community Antena Television) oraz MATV (Master Antena

Television) stworzoną kablówkę, dodając własne programy. Oferuje ona lepszą jakość

techniczną transmisji, jest organizatorem oraz twórcą. Duża liczba wolnych kanałów

pozwoliła na wytworzenie Public Access, telewizji obywatelskiej. Zwanej w stanach

zjednoczonych Community Television, telewizji osiedlowej. Pozwala ona na samodzielne

stworzenie własnych programów przez i dla mieszkańców osiedli. Są one przygotowane przy

pomocy wykwalifikowanego personelu, sieci kablowych, na bezpłatny użytek. Nawet obecnie

można jeszcze je spotkać. Ponadto spełniają przydatną rolę społeczną. Ale z biegiem czasu

okazały się mało konkurencyjne z programami stacji popularnych, dlatego też ich obecna

liczba jest dość znikoma. Obecnie jest to telewizja dość wyspecjalizowana. Ten system

pozwolił na utworzenie Cable News Networks znanego dziś kanału na całym świecie CNN.

Telewizja przewodowa umożliwiła łączność dwukierunkową, gdzie odbiorcy telewidzowie

mogą zamówić dany program. Za pomocą telefonu czy modemu odnaleźć interesujące

informacje. Taką funkcję spełniało też zanikające już urządzenie selekcyjne dołączone do

telewizora, posiadające końcówkę terminala komputerowego, podłączona do telefonu.

Wpływ telewizji na kulturę

2.1.

Telewizja, a nowe media

Telewizja, jako twórca własnej rzeczywistości.

Istotne jest tak naprawdę, kim tak naprawdę jest widz. Godzic w swojej książce przychyla się

od odejścia, opisywania odbiorcy telewizji jako zniewolonego i pasywnego. Widz to raczej

manipulator tworzący znaczenia, według własnych zachcianek.

Godzic w swojej książce „Telewizja jako kultura” proponuje zmianę postawy wobec

telewizji. Proponuje odejście od model zniewolonego widza. Przychyla się do opisu widza

aktywnego. Wymienia propozycje postaw widza jako dziecka, które odbiera (dekoduje)

obrazy telewizji tak, jak tego pragnie sama telewizja. Inną postawą może być

konsumpcjonizm telewizji, aktywny i twórczy. Widz nie jest bierny, pozbawiony rozumu i

wszelkich uczyć. Postawa widza-obywatela jest jednocześnie zdystansowana wobec treści,

jakie odbiera. Jednocześnie takiego, który świat zewnętrzny i jego obraz odbiera aktywnie.

Zdaniem Godzica ogólne nastawienie do telewizji jest dość negatywne. Jednak dostrzega

nadzieję w tym, iż uda się przekonać czytelników do pozytywnego nastawienia względem

telewizji.

Autor uświadamia nam także, iż „Jesteśmy najczęściej świadomi świata i jego spraw poprzez

telewizję, która jest jedynym z głównych elementów tworzących kulturę, jak i pozostaje

(często niespełnionym) wehikułem tejże kultury (jej innych wymiarów). Telewizja jest

główną maszynerią kultury konsumpcjonistycznej. Jednakże promuje w jej obrębie kulturę, w

której te produkty posiadają wartości, a nie są jedynie produktami do kupienia. Telewizja jest

nieuchronna: oznacza to, że zapewnia obraz świata zmiennego, ciągle nowego i możliwego

do wykraczania poza niego - tworzy ponadto środowisko, w obrębie, którego nasze życie

codzienne wypełnia się i jest przez nas świadome wypełniania”

. Telewizja tak naprawdę nie

jest zła, tu każdy może znaleźć coś dla siebie, jednak konieczny jest pewien stopień

aktywności i myślenia przy tym.

Godzic, Telewizja jako Kultura, Wydawnictwo RABID, Kraków 2002. s. 227.

Fiske we wstępie własnej książki „Power Plays, Power Works” przywołuje rzeczywisty opis

sytuacji

. W niewielkim miasteczku w środkowo-zachodniej części ameryki, dnia 7 listopada

1989r roku bezdomni oglądają film Szklana Pułapka, w schronisku dla bezdomnych.

Głównym bohaterem filmu jest policjant z Nowego Yorku, który odwiedza w Los Angeles

onę i córkę z okazji Świąt Bożego Narodzenia. Para żyje w rozłące, z jednym z powodów

jest kariera żony w firmie Nakatomi. Przyjęcie świąteczne firmy Nakataomi, które odbywa się

na 32 piętrze budynku jest miejscem ataku terrorystów. Bohater grany przez Bruc’a Willis’a,

samotnie eliminuje po kolei terrorystów wewnątrz wieżowca. A policja na zewnątrz tworzy

plan działania anty terrorystycznego. Film kończy się zwycięstwem nad terrorystami, a para

małżonków godzi się w konsekwencji zaistniałych zdarzeń. Fiske opisuje swoje obserwacje,

jakich dokonał, przyglądając się bezdomnym oglądającym film. „Kamera pokazuje zbliżenie

pełnej napięcia twarzy Amerykanina o rysach wschodnich i jego odpowiedz: Nie mogę podać

kodu, musiałbyś mnie zabić. OK. – odpowiada bandyta i naciska spust. W chwili jego śmierci

ekran pokrywa się czerwienią i rozlegają się głośne i entuzjastyczne okrzyki radości

bezdomnych mężczyzn”. John Fisze podkreśla, iż ta reakcja była konsekwencją

wcześniejszych scen. Przywódca grupy terrorystów chce wymierzyć sprawiedliwość

społeczeństwa na nieczystej korporacji. Prezes tej korporacji, wyemigrował z Japonii do

Stanów Zjednoczonych. Studiował na najlepszych uczelniach w Ameryce dzięki pomocy

rządu i organizacjom pozarządowych. Szybko osiągnął sukces zawodowy, a dodatkowo sporo

się na tym wzbogacił. Kolejny wybuch entuzjazmu i radości występuje, gdy terroryści

wysadzają pojazd. Ginie kilku policjantów, a wśród policji rodzi się chaos i panika. Widzowie

„Zatrzymują taśmę w połowie finałowej walki (…) i włączają inną, z filmem Robocop. Nie są

zainteresowani procesem przywracania prawa i porządku (…) Nie mają ponadto żadnego

powodu, żeby oglądać końcowe zwycięstwo bohatera i związane z tym zwycięstwo sił

policyjnych, korporacji i tym samym społecznego porządku, który – w ich mniemaniu –

zdecydowanie ich odrzucił”.

Oglądanie filmu Szklana Pułapka przez bezdomnych może być dobrym przykładem

mówiącym o znaczeniu telewizyjnej oglądalności. Jest to sytuacja, w której tworzą się

znaczenia przez małą publiczność zgromadzoną przed telewizorem. Grypa bezdomnych jest

szczególna, ale przecież publiczność telewizyjna jest szczególna.

J. Fiske, Power Plays, Power Works. 1993. w: Godzic, Telewizja jako Kultura, Wydawnictwo RABID,

Kraków 2002. s. 40-41.

Godzic zgadza się z ogólnym przekonaniem Fiske o tym, że produktem telewizji jest

semiotyczne doświadczenie, otwarte i wieloznaczne dające pole dla swobody. Publiczność ma

zdolność do tworzenia znaczeń tekstów, jest tym, czego oczekuje wytwórca (w pewnym

sensie). Dla producenta liczy się oczywiście oglądalność, jak sprzedaje się jego produkt. Nie

jest on zainteresowany zbytnio tym, jakie znaczenia i przyjemności wytworzy widz. Tekst

telewizyjny może być ekonomicznym celem, ale także przyjemnością kulturalną dla widza,

konsumenta. Także może nastąpić odmiana i to klient, czyli widz może spełniać te dwie

funkcję, towaru i producenta kulturowego równolegle. Telewizja oczywiście próbuje

„(…)realizować programy, które zachęcałyby publiczność do produkowania znaczeń, ale ich

komercyjny cel może wyjaśnić jedynie niewielką część aktywności odbiorców na obszarze

ekonomi kulturalnej”.

Godzic zgadza się także z pracą „Widziane Fikcje” Johna Ellis’a. Widz jest obserwatorem,

szczególnym, bo przebywającym w domu. Chaotyczne oglądanie powoduje, że fragment po

fragmencie musi być zdobywana jego uwaga. Należy zwrócić uwagę jak dużą rolę w telewizji

odgrywa dźwięk. To on zatrzymuje uwagę spojrzenia telewidza w chwili, gdy przełącza

kanały w celu znalezienia interesującego go programu. Przykładowo słyszalny śmiech

podczas komedii, ma na celu wywołać u widza tę samą reakcję. Tak samo muzyka podczas

filmów, czy programów ma utrzymać uwagę oglądającego. Widz jest, więc indywiduum,

konsumującym, ale wymagającym podtrzymania uwagi.

„Telewizja zdobywa zainteresowanie widza poprzez skomplikowane procesy oglądania,

spojrzenie telewizji na świat staje się spojrzeniem zastępczym dla widza (…) To nie

spojrzenie widza telewizyjnego jest zaangażowane, lecz jego nieuważne spoglądanie,

spojrzenie pozbawione władzy”. Telewizja tworzy świat realny i nierealny dla bezpiecznej

siedzącej w domu publiczności. Społeczność, do której jest adresowany przekaz jest tworzona

przez telewizję.

Utrata własnej aktywności przez widza niesie konsekwencje. Telewizja przy pomocy

wszelakich środków oddziaływania musi utrzymać uwagę widza. Dodatkowo tworzy uczucie

więzi z widzem, by kontynuować przekaz. A także zobowiązana jest badać zewnętrzny świat.

Telewizja jest okiem i widzi. Telewidz tworzy własne „ja” jako podglądający bezpiecznie

podmiot. „Telewizja zakłada, ze ma specjalny rodzaj widzów oraz że mówi i patrzy dla nich”.

Telewizja ma na celu domyśleć się, co chcą oglądać widzowie zasiadający w domu przez

telewizorem. „Widzowie pragną widzieć się w miejscach określonych przez telewizję jako

„rodzinne” w sytuacji „ty, widz”, „ty, w domu” ”.

Telewizję uznaje się jako ucieczkę od rzeczywistości, jako rozrywkę. To nie jest coś

rzeczywistego. Jest ona zaprzeczeniem prawdziwego życia i świata, jej odwrotnością.

Autor zaznacza, iż nie możemy odwrócić się od telewizji, raczej pogodzić się z jej

obecnością. A co najważniejsze starać się nie o to, aby znikła, ale aby przekazywane przez nią

treści były jak najlepsze.

Jak w filmach ukazywana jest telewizja.

Jak wynika z analiz dotyczących tematyki filmów, jednym z najistotniejszym z wątków jest

strach wynikający z niemożności nadzoru i obrony przed stworzonymi przez człowieka

wynalazkami. Preizner uświadamia, iż pokazywane na ekranie fakty niosą za sobą możliwość

ich urzeczywistnienia. Również obecność nowych mediów w filmach obyczajowych i

dramatach, niesie za sobą zagrożenia dla człowieka. To filmy, które mogą być bardzo

aktualne. Widz utożsamia się z bohaterem, zastanawia się nad przedstawianymi faktami,

analizuje postawy i poglądy

. W filmach science-fiction obrazy typu, inteligentne maszyny

są powszechne i posiadają umowne znaczenie. Widz posiada tu złudne jednak, poczucie

bezpieczeństwa wynikające z poczucia nierealności tego typu filmów.

Joanna Preizner dla ukazania tego problemu omawia filmy ukazujące to, co telewizja może

zrobić z człowiekiem. Filmy te ukazują rozważania nad zdominowaną naturą człowieka przez

media. Jednym z przykładów może być film Rona Howarda Ed TV. Opowiada on trzydziesto

kilku letnim mężczyźnie. Skromnym pracowniku wypożyczalni kaset video. Ani zbyt

atrakcyjny, a ni wybitny naukowo. Prosty, zwyczajny człowiek, który staje się bohaterem

jednego z programów telewizyjnych, True TV. Podupadająca telewizja robi wszystko, aby

wzrosła oglądalność. Program ma sam się reżyserować, gdyż życie Eda będą śledzić kamery

przez dzień i noc. Ed może robić wszystko, co i kiedy chce. Musi jednak zaakceptować to, że

jego losy od teraz będą oglądać miliony widzów. Ed nigdy nie był w centrum uwagi. Uważa,

iż nie jest to dla niego żaden problem. Wreszcie życie zaczyna nabierać kolorów. Ed poznaje

nowych ludzi. Zakładane są kluby jego fanów, a ludzie na ulicach noszą podkoszulki z jego

wizerunkiem. Wystawienie własnej prywatność na sprzedaż milionom widzów telewizyjnego

Joanna Preizner, Nowe media w kinie współczesnym. Demoniczna Telewizja. w: Nowe media, a media

tradycyjne. Prasa, reklama, internet. Pod. red. M.Jezińskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009r. s.

71.

programu nie stanowiło żadnego większego problemu dla Eda. Uświadamia on sobie swój

błąd w chwili, gdy dostrzega jak wystawił prywatność własnej rodziny na publiczny widok.

Zaczyna dostrzegać realia zaistniałej sprawy. Ludzie widzą w nim produkt, jakim się stał na

antenie programu telewizyjnego, nie żywego człowieka. Ma on spełniać ich oczekiwania.

Podoba się im jego przeciętność i nijakość, jaką prezentuje. Ed przestaje być naturalny przed

otaczającymi go kamerami. Rola, jaką przyjął dobrowolnie, teraz zostaje mu narzucona.

Mężczyzna chce wrócić do swojego dawnego życia, spokojnego i nie ciekawego. Widząc

wokół siebie rozhisteryzowany tłum, oraz zwiększającą się przepaść miedzy nim, a jego

bliskimi, uświadamia sobie istotne sprawy. Ten tłum nie zastąpi mu prawdziwej miłości i

bliskości, jaka daje rodzina. Ma już dość i chce przestać, skończyć to, lecz telewizyjni

producenci nie mają zamiaru wypuszczać z rąk tak cennej zdobyczy. Ed jest jak kura

znosząca złote jajka. Telewizja zaczyna go wykorzystywać, a on staje się jej niewolnikiem.

Ten film ukazuje jak w dzisiejszych latach telewizja kreuje bohaterów i jak szybko i łatwo

można to zrobić, prawie bez większego wysiłku. Postać Eda w True TV Joanna Preizner

podsumowuje; to „idol dla mas to człowiek nieciekawy, niemądry i impulsywny – taki ktoś,

kim łatwo kierować i komu można wiele wmówić. To on ma być wzorem dla widzów

masowej telewizji. Jego płaskie żarty, prymitywne zachowanie, poziom intelektualny mają

wyznaczać ogólnonarodowe standardy”

Kolejnym z przykładów filmu o podobnej tematyce jest film Bena Stillera Telemaniak.

Głównym bohaterem jest Chip, mężczyzna jest instalatorem telewizji kablowej. Fanatycznie

ogląda telewizję. Chip jest samotny. Jego znajomymi zostają ludzie, którym instaluje

telewizję. Chip poznaje młodego architekta, którego właśnie rzuciła dziewczyna. Pragnie

zostać on jego przyjacielem. Jednak Chip, jako osoba wychowana przez telewizję nie potrafi

nawiązać prawdziwej międzyludzkiej przyjaźni. Całą wiedzę o otaczającym go świecie

nauczył się oglądając telewizję. Od wczesnego dzieciństwa żyje w świecie wykreowanym,

manipulowanym i sztucznym. W takim, jaki jest przedstawiany w programach telewizyjnych.

Sam się do tego przyznaje słowami „Nie znałem mojego ojca. Matki nigdy nie było. Ale za to

była telewizja”. Dla niego telewizja jest bardziej realna niż prawdziwe życie. Główny bohater

całkowicie identyfikuje się z kreacjami, jakie zobaczył w telewizji. Mówi dialogami z filmów,

zapożycza rozwiązania fabuł telewizyjnych. A nawet jego zachowanie przypomina jakby to

Joanna Preizner, Nowe media w kinie współczesnym. Demoniczna Telewizja. w: Nowe media, a media

tradycyjne. Prasa, reklama, internet. Pod. red. M.Jezińskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009r. s.

74.

on sam znajdował się w centrum zainteresowania, otoczony dookoła kamerami. Staje on się

niebezpieczny dla siebie, a co istotniejsze także i dla otoczenia. Ten, kto zajdzie za skórę

Chipowi będzie ukarany przez niego, odłączeniem mu telewizji kablowej. Ludzie dają mu się

omamić, dlatego większość z nich robi to, co on od nich chce.

Telewizja jest tu namiastką uczestnictwa w czymś bardzo ważnym, bliskim, czego ludzie

pragną. Telewizji to produkt, bez którego ludzie są samotni, nie mogą uciec w piękny

wyimaginowany kolorowy świat, który prezentuje proste sposoby rozwiania na wszystko, gdy

brak obok drugiego człowieka.

Nowe rozwiązania technologiczne, a tradycyjne media.

W XXI wieku podążający rozwój techniki, gdzie, co chwile pojawiały się nowe media stawał

się zagrożeniem dla starych mediów. Okazało się jednak, iż nowe technologie mogą,

zrewitalizować te stare media.

Wciąż bezdyskusyjne jest oddziaływanie mediów tradycyjnych. Nowe rozwiązania

technologiczne poszerzają zakres oddziaływania. Są sporym wyzwaniem dla mediów. Jednak

zmiany na rynku występują wtedy, gdy występuje zapotrzebowanie odbiorców, wpływa na

funkcjonowanie systemów medialnych oraz na sposób komunikacji. Nowe technologie nadają

możliwości istniejącym już urządzeniom i nie jest to oferta całkiem nowego produktu.

Rozwój technologii znacznie ułatwił przepływ informacji, przyśpieszając, kompresując dane

czy poprzez wzrost pojemności. Na rynku medialnym toczyła się walka o odbiorców mediów

tradycyjnych. Obecnie walka występuje na polu nowych technologii. Wymuszone rozwojem

zmiany systemów medialnych, wymagają nowych regulacji prawnych. Zmiany wymusza

również kwestia własności. Rozwój przekazu kablowego i satelitarnego w latach 80 w

Europie Zachodniej (Polska po 1989r.) w konsekwencji doprowadziło do powszechnej

komercjalizacji oraz do częściowego (formalnego) wycofania się ingerencji państwa w rynek

mediów. Co do mediów nowych technologii, musi nastąpić koncentracja czyli przeciwny

proces.

Wyniki badań przeprowadzonych w 2005r. dla CBOS i OBOP, dowodzą rozłamu

społecznego pod wpływem korzystania z nowych technologii. Z internetu korzystają młodzi

ludzie, dobrze sytuowani, wykształceni oraz zamieszkujący w dużych miastach. Najrzadziej

korzystają osoby o przeciwnych cechach, czyli osoby starsze, słabo wykształcone,

niezamożni, z małych miast czy wsi, a także niepełnosprawni. Co stwarza pogłębiające się

podziały, a nie stwarza wyrównanych szans rozwoju społeczeństwa.

Celem dla nowych mediów jest zaistnienie w obszarze, gdzie poległy media tradycyjne.

Chodzi tu o zagospodarowanie możliwości, jakie daje interakcja z odbiorcą. Internet

uznawany jest za wtórne medium, które nie ma jeszcze własnej wyrobionej tożsamości czy

rodków charakterystycznego wyrazu. Zagrożenia płynące z nowych mediów dla

tradycyjnych, zależą od użytkownika, jego percepcji oraz wpływu słabych i mocnych stron.

Zalety Internetu to jego szybkość w dotarciu do nieograniczonych źródeł informacji,

interaktywność.

Jego

zasięg

nadaje

masowy

charakter,

zarazem

jest

zindywidualizowany. Nieograniczona wolność nadawania i odbierania komunikatów plasuje

go jako jedno z najbardziej demokratycznych mediów. Patrząc z punktu psychologicznego to

medium bez barier. Następuje pełna integracja użytkowników, a każdy w z nich nie ma

poczucia onieśmielenia, kompleksów czy nieśmiałości. Ale jak wszędzie gdzie są zalety, są

też wady. Internet stwarza możliwości inwigilacji. Łatwy dostęp do sieci i możliwość

zaistnienia w niej grozi zachwianiem się ładu i porządku społecznego, a także wytworzeniem

się anarchii, propagandy zakazanych idei. Anonimowość stwarza trudności w analizie

prawdziwych i nieprawdziwych informacji.

Poważnym zagrożeniem jest jednak wyalienowanie jednostki poprzez nową technologię, „Z

jednej, bowiem strony, nowe możliwości technologiczne wykorzystywane przez media

pozwalają na ucieczkę od informacji i obrazów niewyrażających naszego widzenia świata,

stwarzając szansę kreacji i wpływu na ten obraz, z drugiej – niezamierzonym efektem

informacji społeczeństw może być właśnie osłabienie intensywności komunikowania

społecznego, co z pewnością należy uznać za uboczny skutek postępu technologicznego”

W czasach, w jakich żyjemy media tradycyjne pokazują spore umiejętności przystosowania

się do zmieniających się realiów na rynku mediów. Pojawiające się zagrożenia pozycji dla

mediów tradycyjnych stanowią dla nich środek stymulujący do potrzebnych zmian. Jeśli

poradzą sobie z aklimatyzacją wśród nowych mediów to mogą śmiało pozytywnie patrzeć w

przyszłość. By sprostać wyzwaniu, jakie niosą za sobą nowe technologie oraz przetrwać na

rynku media tradycyjne musza jednak dość szybko i dużo zainwestować w Internet. Cyfrowe

technologie oraz Internet radykalnie zmienią cały rynek mediów tradycyjnych. W procesie

A. Grzesik-Robak, Media tradycyjne wobec nowych rozwiązań technologicznych – szansa czy zagrożenie w:

Nowe media, a media tradycyjne. Prasa, reklama, internet. Pod. red. M.Jezińskiego, Wydawnictwo Adam

Marszałek, Toruń 2009r. s. 35.

poszukiwania odbiorców media nowe jak i stare mogą dojść do ugody dzięki

multitaskin’gowi. To środek, który pozwala na konsumpcję przez odbiorcę różnych mediów

równocześnie.

Grzesik-Robak podkreśla, iż „zapotrzebowanie społeczne jest stymulatorem nowych

rozwiązań technologicznych”. Telewizji, dzięki temu, iż łączy w sobie elementy audio, jaki i

wideo nadal jest medium o największej sile perswazji i przekazu.

Nowe technologie się rozwijają i stanowią zagrożenie, ale telewizja nie jest przy tym

bezczynna. Od momentu powstania nie stoi w miejscu, tylko stale rozwija się, podążając do

przodu. Począwszy od przekazu kablowego, aż po przekaz satelitarny.

Nowe rozwiązania

technologiczne, Internet, i cała sieć, która umożliwia wymianę plików wideo. Ale również

Internet jest źródłem podstawowych informacji dla odbiorców o telewizji, prasie i radiu.

Strony internetowe są m.in. środkiem reklamy i prezentacji oferty programów telewizyjnych,

także innych mediów tradycyjnych.

Obecnie to nie widz dostosowuje się do telewizji, a telewizja do odbiorcy. Powstały specjalne

dekodery za pośrednictwem, których możliwe jest oglądanie i nagrywanie filmów z

pominięciem reklam czy oglądanie materiałów wideo na żądanie. Telewizja stała się

interaktywna, umiejętnie dopasowuje się do zmieniających się upodobań i przyzwyczajeń

odbiorcy. Interaktywność i współtworzenie przez widzów programów jest zdaniem

niektórych badaczy charakterystyczne dla rozwoju telewizji. Telewizja zmieniła się z

jednokierunkowej i zinstytucjonalizowanej paleotelewizji, w neotelewizję interaktywną i

współ tworzoną przez nadawcę, jak i odbiorcę.

Pojawienie się telefonów komórkowych też dało pole telewizji, poprzez powstanie mobilnej

Telewizji. W aparatach nowszej generacji, mamy możliwość oglądania programów na

wyświetlaczu. Możemy obejrzeć wiadomości ze świata czy kraju, a niektóre stacje

umożliwiły śledzenie relacji na żywo. Z uwagi na brak czasu antenowego, wystąpiła

możliwość także wykorzystania nowych technologii i tak relacje na żywo mogą być

przeprowadzane przez Internet. Telewizja nadal będzie dalej dążyła do interaktywności,

indywidualizacji, i synchroniczności. Nowe technologie wykorzystywane przez telewizję (np.

poprze cyfryzację) umożliwią konwergencję mediów i obalenie podziału na telewizor i

komputer. Perspektywy na przyszłość dla telewizji prognozują zwiększenie się liczby stacji i

kanałów tematycznych. Internet może wpłynąć na personalizację programów. Widz zacznie

tworzyć pakiety zgodnie z własnymi zainteresowaniami. Oczywiście przewiduje się, że nie

wszyscy będą zainteresowani tworzeniem własnych pakietów programów. Szacuje się ze

znaczna większość widzów będzie biernie odbierać telewizję, śledząc tylko narzucone

programy przez telewizję tradycyjną.

2.2.

Perswazyjna rola telewizji

Oddziaływanie mediów masowych

rodki językowe, dźwięk i obraz to środki komunikacji, poprzez jakie media dokonują

wpływu. Oczywiście jest to wpływ dokonany przy pomocy mediów, czyli m.in. prasy, radia,

telewizji, internetu. Wpływ kształtuje postawy, które jednocześnie obalają nadrzędność woli

odbiorcy. W stosunku do interpretacji odebranych komunikatów. W większości przypadków

manipulacja w mediach nie jest jawna. Pojawia się wśród innych normalnych komunikatów w

mediach. Nie jest ona pokazana i niczym się nie wyróżnia od reszty zwykłych komunikatów.

Posiada charakter rozrywkowy i informacyjny. W filmie reklamowym, gdzie wpływ płynie z

formuły komunikatu, mamy do czynienia z zasugerowaniem informacji i najlepszego

produktu w mediach. Wykrycie perswazji wymaga tu posiadania wiedzy i kompetencji, aby ją

wykazać.

Media swój wpływ realizują za pośrednictwem wszystkich form komunikowania masowego,

jako instrumentarium środków. Potrafią przyjąć zarówno formę relacji z jakiegoś zdarzenia,

programu rozrywkowego czy reportażu itp. Ta adaptacja środków komunikacji dla potrzeb

wpływu ma stanowić pozór rzetelności i osiągnąć jak najwyższy stopień akceptacji. Ważnym

aspektem jest także przyzwolenie i nadużywanie zaufania społecznego. Odbiorcę i nadawcę

treści manipulujących dzieli istotny aspekt. Sprzeczność interesów, pomiędzy nimi wynika z

chęci kontroli nadawcy nad odbiorcą. Nadawca chce sprawować władzę, gdy występuję pod

własnym imieniem. Kwestia zwierzchności w tym przypadku może być efektem uzurpacji

czy przyzwolenia.

Manipulacja staje się mechanizmem sterowania postępowaniem ludzi. Co dzieje się dzięki

wykorzystywaniu dostępnych technik. Bezkompromisowo ingeruje to w psychikę jednostki,

opierając swoje działania poprzez wpływanie na rodzaj emocji, na sam przebieg odbioru.

Używa uprzedzenia i panujące w społeczeństwach stereotypy. Wpływa także na warunki

fizjologiczne. Wpływ mediów dotyczy nadawcy, przekazu i recepcji. To trzy odrębne i

determinujące się problemy. Uwzględniając intencje komunikacji, Godzic analizuje wpływ

mediów jako „zawierające się w autonomicznych przekazach i zależne od kompetencji

odbiorcy próby zmieniania postaw za sprawą form i treści masowych środków przekazu”.

Perswazja, i jej procesy.

Według Kubickiej „Perswazja (inaczej przekonywanie) oznacza nadawanie komunikatów,

(czyli wiadomości, przekazów, treści), które mają na celu i/lub prowadzą do wytworzenia

i/lub zmiany przekonań, postaw czy zachowań odbiorców tych komunikatów, a w rezultacie

do podjęcia czynności uległych wobec tych przekazów”

. Wraz z pojawieniem się nowych

technologii komunikacji wzrosło zainteresowanie tego pojęcia w badaniach. Poglądy na temat

roli perswazji zmieniały się na przełomie lat. Początkowo zakładano silne i bezpośrednie

oddziaływanie mediów na zachowania i postawy społeczeństwa. Kolejno pod uwagę wzięto

nie tylko sam fakt informacji, ale to, co odbiorcy z nimi robią. Sama treść ma mniejszy

wpływ, niż psychologiczne czynniki

. W drugiej połowie XX wieku powstawało wiele

modeli na ten temat.

Perswazja jest procesem kształtującym interakcję i mechanizmem, który wpływa na

społeczeństwo. Oddziałuje przy tym na większość sfer życia. Jako dyskurs językowy bada

językowe struktury perswazyjne, a także rolę rozmaitych struktur w komunikacji

perswazyjnej. A jako dyskurs społeczny, bada m. in. rodzaj perswazji w zależności od sfery

ycia społecznego, w którym działa jej wpływ (np. media). A także w dyskursie poznawczym.

Związki wiedzy, postaw i zachowań są zbytnio złożone i niejasne by zakładać cokolwiek.

Celem perswazji jest trwała zmiana postaw w pożądanym kierunku zachowań wobec obiektu.

Jednak coś pośredniczącego między przekazem medialnym, a konkretnym zachowaniem nie

musi mieć właściwości postaw tak trwale zmieniających zachowań. Media mogą także

wyzwalać zachowania, które dana osoba posiadła w procesie poznawczym. Osiągnięciem w

D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie, metody badania. Oficyna

Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 63.

Greenwald, Bajani, 1995 w: Dorota Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane

teorie, metody badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 64

badaniach na wpływem mediów było wykrycie zależności „podmiotowych uwarunkowań siły

i skuteczności jej działań, jak również obrony przed nadużyciem związanymi z perswazją”

Badacze zaznaczają, iż „w procesie formowania lub zmieniania postaw istotne znaczenie ma

m. in. Wiedza o przedmiocie postawy i zaufanie do siebie w tej kwestii oraz osobista ważność

obiektu postaw dla podmiotu. Aktywizacja zaś już uformowanej postawy i przyjęcie przez nią

kontroli nad zachowaniem wymaga spełnienia innych warunków, m. in. Przekonania się o

skuteczności własnych działań czy nabycia nowych umiejętności.”

Obecne badania wpływu mediów, przychylają się do stwierdzeń jakoby media kształtują

nowe cechy osobowości ludzkiej. A także potrafią zmieniać cechy już istniejące. Nie jest to

wpływ prosty, raczej możemy mówić o nim w ujęciu wielu możliwych ścieżek wpływu.

Media, tzn. jego wpływ „ugruntowują, poszerzają i umacniają swoje bezpośrednie

oddziaływania na pojedynczych ludzi, którzy w ogóle mogą nie korzystać z mediów, ale i tak

im ulegają za pośrednictwem społecznym. Mechanizmy wpływu mediów na ludzi

przedstawiają, więc bardzo skomplikowany obraz poznawczy, motywacyjny i społeczny

aspekt tego wpływu”

. Wpływ mediów może zwiększyć swoją siłę dzięki rozwojowi nowych

technik komunikacji i technologii interaktywnych. Co pozwala na proces samokierowania i

informacji kierowanych do danych odbiorców. Jednak ta świadomość będzie wymagała

nauczenia się osiągania własnych celów poprzez te narzędzia.

Oddziaływanie mediów może być drugorzędne, równe bądź mieć o wiele większe znaczenie

niż wpływ bezpośredni, dokonywany pod wpływem innych ludzi. Bandura zaproponował

model dwustopniowy wpływ mediów

. Pierwszy stopień wpływu jest bezpośredni na

zachowania. Tu media informują, zachęcają czy oceniają. Drugi stopień wpływu mediów

odbywa się poprzez sieci społeczne, gdzie odbiorcy medialnych treści funkcjonują. To wpływ

D. Kubicka. A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie, metody badania. Oficyna

Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007.s. 72

Wojcisze, 2000, Petty, Priester, Brińol, 2002 w: D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów.

Wybrane teorie, metody badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 72.

Bandura, 1986, w: D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie, metody

badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 58.

Bandura, 1986, w: D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie, metody

badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 58.

upośredniczony, w którym media prowokują rozmowy czy dyskusje na określony temat,

dzielą i łącza ludzi. Jak również ułatwiają społecznej dyfuzji wartości i treści medialnych.

Audiowizualność

Audiowizualność jest zjawiskiem niezwykłym. Sami możemy dostrzec zmiany, jakie poczyna

w cywilizacji i kulturze. Przekaz audiowizualny, telewizja, a obecnie także multimedia

wprowadziły rewolucję na świecie. Przyciągają z sugestywna mocą do siebie miliardy

widzów. Wywołują specyficzne zachowania i reakcje odbiorców.

W Polsce telewizję ogląda 99,4% dorosłych osób (wiek 25 – 83 lata), przez ok. 3,5 godziny

dziennie

. Badano dzieci i młodzież, z 27 krajów świata (różny poziom scholaryzacji i

uprzemysłowienia), oglądających telewizję, DVD i wideo. W rozwiniętych krajach wynik

planował się przeważnie w okolicach od jednej do trzech godzin dziennie

Ludzie bardzo łatwo ulegają czarowi telewizji. Przyciągają ich kolorowe i dynamiczne

obrazy, jak i dźwięki. I tak naprawdę nikt nie zastanawia się nad tym, nie zdaje sobie sprawy,

iż telewizja ingeruje w ich życie. A przy tym zabiera nam ona dużo czasu, który można by

spędzić bardziej efektywniej. Ludzie nabierają się na uczucie uczestnictwa w tym, co

przedstawione na ekranie. Telewizja przyciąga uwagę widza, dostarcza łatwych znaczeń,

symboli. Znaczenia i emocje ukazane na ekranie, dostarczają odbiorcy doznań i czynów w

trakcie trwania przekazu bądź po jego zakończeniu. Doświadczane emocje zmieniają się w

motywację odbioru. Mogą trwałe kształtować stosunek postaw względem mediów.

Oddziaływanie przekazów telewizyjnych występuje w aspekcie regulacji nastrojów i

stymulacji systemu nerwowego. Mogą regulować stopień napięcia. Wprowadzane treści mogą

odbiorcę przekazu stymulować, zrelaksować, odprężyć czy poprawić nastrój (np. komedie).

Audiowizualność pozostawia w pamięci oglądane sceny i obrazy. Jest to wpływ odroczony i

długofalowy, przekazów skondensowanych. Widzowie są skłonni do wzorowania się na

osobach z ekranu. Naśladują m. in. postępowania, sposób wyrażania, poglądy, uczucia,

Klebeniuk 2004 w: D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie, metody

badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 106.

R. Larson, S. Verma 1999 w: D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie,

metody badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 106.

relacje z innymi. Kształtują przekonania, postawy, opinie w stosunku do ukazanych w

mediach przedmiotów czy relacji. Istotny jest tu czynnik powtarzalności przekazów, co tylko

powoduje umacnianie tych zachowań.

Badania empiryczne dowiodły, iż ludzie mechanicznie utożsamiają z rzeczywistością,

przekazów audiowizualnych. A przy tym ich reakcja jest taka sama jak na prawdziwe

wydarzenia czy interakcje

. Badania ukazały,, iż „medialna bliskość i wielkość angażuje

podobnie jak rzeczywista, że medialne pochlebstwo wiąże jak rzeczywiste, że medialna

osobowość zniewala, że ruch, zmiany i negatywne zdarzenia przykuwają uwagę i wbijają się

pamięć, stereotypy działają jak w rzeczywistym świecie, a forma przekazu (wielkość, ruch

cięcia) jest ważniejsza niż jego treść”

. To nieświadome i powszechne reakcje. Są łatwe do

wywołania. A co ważne nie rozpływają się tak łatwo i szybko, nawet pod wpływem refleksji

czy zdrowego rozsądku. Ta zależność przyswajania wszystkiego jako rzeczywistość, dowodzi

braku przystosowań ewolucyjnych do technologii przez ludzkość, twierdzą badani.

Obecnie media, dzięki cyfrowej technice ukazują nam światy wyimaginowane, pseudo-realne.

Wiąże się to z tym, iż umysł człowieka jest przystosowany tworzyć jednocześnie dwa

odrębne równoprawne wizje rzeczywistego świata. Z jednej strony mamy świat racjonalny,

logiczny zwany logosem, z drugiej strony jest świat symboliczny, intuicyjny zwany mythos.

W nim działają emocje i wyobrażenia. Są mity i symbole

. Oczywiście dostrzegamy w tym

sens, w postaci ucieczki od rzeczywistość. Ale także dostrzegamy tu tęsknoty za

pozbawionym przymusu i cierpienia życiem. Widz chce doświadczać intensywnych doznań,

chce wyczuwać więź. Potrzebuje z jednej strony ograniczeń ludzkiej natury, jak również

przekraczania jej zarazem.

B. Reeves, C. Nass 2000 w:

D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie,

metody badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 108.

D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie, metody badania. Oficyna

Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 108.

Brunet 1986, Labovie-Vief 1994. w: D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane

teorie, metody badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 108.

Telewizja jako jeden ze środków perswazji mediów.

Telewizja przyswoiła sobie wiele celów perswazyjnych, ale też otworzyła się szeroko na

komercjalizację.

Telewizja jest nazywana oknem na świat. Na jej masowy charakter wpływa to, że większość

gospodarstw domowych posiada, co najmniej jeden odbiornik telewizyjny. A czas

poświęcony na jej oglądanie to od kilku do kilkudziesięciu godzin tygodniowo na osobę.

rednia oglądalność dzienna w państwach wysokorozwiniętych to około od trzech do czterech

godzin dziennie. Ma charakter medium lokalnego i międzynarodowego. Jest jednym z

najsilniejszych czynników unifikujących społeczności w wymiarze międzynarodowym.

Przykładem może być zakup filmów przez stacje telewizyjne czy zakup licencji na formaty

telewizyjne. Dynamiczny rozwój środków masowego przekazy, już w osiemdziesiątych latach

XX wieku przyniósł paradoksalnie załamanie statusu masowości. Wielość tematów i kanałów

na rynku sprawiła dążność do prowadzenia treści medialnych wedle klucza demograficznego.

Strategie promocji są opracowywane na podstawie zarysu osobowościowego widza, co

najpełniej pozwala realizować rozwój technologii. Z uwzględnieniem oferty, rozszerzenia

pasma zwrotnego.

Telewizor spełnia podstawę wyposażenia domowego społeczeństwa. W tej sytuacji widz jest

poddawany pewnego rodzaju inicjacji. Przez kolejne etapy życia, jest dopuszczany do

następujących po sobie typów wrażeń emocjonalnych i audiowizualnych. Czasami telewizor

spełnia nawet rolę kolejnego członka rodziny. Telewizja odziaływuje na mechanizm

identyfikacji poprzez widza treści, jakie odbiera. Jest jak lustro realistycznego świata, to

istotny element kulturotwórczy.

Badacz Allen wspomina o ciekawym zjawisku niechęci do poznania języka mediów. Z

obserwacji studentów, wynikało, iż obawiają się oni poznania go, gdyż to mogłoby

zmniejszyć przyjemność oglądania telewizji.

Telewizja stara się również zachować pozory interaktywności, aczkolwiek wątpliwe jest by

dorównała poziomowi kontaktu z odbiorcą, jaki posiada sieć. Wizualizacja w przekazie

telewizyjnym, przybliża treści perswazyjnego obrazu otaczającego świata, z jakim stykamy

się w życiu, na co dzień. Dużą zaletą jest transparentność języka w przekazie zespołów

kodów, które nie są rozpoznawane przez odbiorców wychowanych w danej strukturze

konwencji. Nienaturalność przekazu widz dostrzega, gdy zauważy błędy techniczne. Gdy

posiada wiedzę dotyczącą z danego zakresu lub w sytuacji zetknięcia się z przekazem

kierowanym do ludzi z innej kultury. Są jednak także i wady. Przekaz treści perswazyjnych

posiada stosunkowo niską selektywność publiczności. W konsekwencji, czego dotarcie do

pożądanej grupy odbiorców jest podporządkowane poprzez układy ramówki. Większość

programów tworzona jest tak, by przyciągnąć uwagę jak największej grupy publiczności.

Problem inwestowania w przekaz do zainteresowanych klientów ofertą, nie jest rozwiązany.

Zmianą tego systemu są wprowadzone kanały tematyczne i technologie cyfrowej.

Telewizja w badaniach sondażowych

Od lat 50 XX wieku. prowadzone są badania nad telewizją. Dzielą się one na dwie grupy.

Pierwsza zajmuje się na przekazie telewizji. Analizuje zawartość, spójności, struktury,

technik realizacji czy na języku i innych aspektach. Do drugiego rodzaju zalicza się badania

nad użytkownikami telewizji. Są to w większości badania panelowe, sondażowe i

eksperymentalne. W celach rynkowych najczęściej przeprowadzane są badania panelowe.

Pozyskujemy tu dane z dużych prób, nadawców drodze losowania, które przeprowadzają

nadawcy telewizji. To badania preferencji widowni. W celu lustracji i opisu zjawisk w

różnych aspektach, a także przegląd różnych uwarunkowań to cechy badań sondażowych.

Dzięki nim badamy, jaki wpływ na odbieranie treści mają naturalne doświadczenia. Także

czy wpływają na zmiany psychologiczne, również czy kształtują, bądź jakoś zmieniają

zachowania widzów. Badanie zależności pomiędzy użytkownikami, a przekazami, jakie do

nich docierają jest charakterystyczne dla badań eksperymentalnych. Do ich przeprowadzenia

niezbędne jest dobór i opracowanie zmiennych. Należy użyć procedur eksperymentalnej

manipulacji. I konieczność dokonania pomiaru. Eksperymenty dzielimy na naturalne oraz na

laboratoryjne

. W studium przypadku, badamy pojedyncze osoby, w celu ustalenia danego

zachowania. Czy np. było one inspirowane daną sceną, która widz obejrzał w telewizji.

Obecnie tez prowadzone sa badania na paradygmacie systemowym. Dokonuje się tu szeregu

badań powiązanych ze sobą. Oparte są na modelu teoretycznym. Zbudowanym na podstawie

empirycznych danych.

D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie, metody badania. Oficyna

Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 115.

W latach 50 ubiegłego wieku od momentu wprowadzenia stałych programów telewizyjnych

zaczęto badać wpływ telewizji na widzów. Początki oglądalności były różne, gdyż i różny był

dostęp do tego odbiornika. Jedni nie posiadali telewizji w ogóle, inni jedno pasmo, inni mieli

ich kilka do wyboru. Występowały także trudności i zakłócenia w odbiorze sygnału

telewizyjnego. Badacze mediów poszukiwali różnic wynikających między telewidzami i

osobami nieoglądającymi telewizji. Naturalna selekcję w dostępie do telewizji przyjęli jako

zmienną niezależną. Początkowo badano reakcje odbiorców na nowe medium, o nowych

swoistych doświadczeniach. Wczesne badania telewizji odbywały się na bardzo dużych

próbach. Pojęcie wpływu było scharakteryzowane dość prosto. Do badań przeważnie brano

pod uwagę grupy społeczne naturalne (np. klasy szkole). Głównie badano dzieci.

W czasach pierwszych badań nad wpływem telewizji przebadano 4500 dzieci z pięciu

angielskich miast, w wieku od 10 do 14 lat

. Podzielono je na grupy eksperymentalne i

kontrolne. Dobierano je na zasadzie posiadanie bądź nie posiadania odbiornika telewizyjnego

domach. Pierwszy etap polegał na tym, iż dzieci zapisywały swoje notatki w pamiętnikach.

Opisywały czynności, jakie wykonywały po powrocie ze szkoły i oceniały atrakcyjność tych

działań. Po sześciu tygodniach dzieci wypełniały kwestionariusz. W którym pytano się o

sposób spędzania wolnego czasu. Oraz z jakich mediów korzystały. Pytano też o zachowania i

cechy osobowości dzieci z perspektywy nauczycieli. Zaobserwowanych różnic nie sposób

było zaliczyć tylko wpływowi oglądania telewizji. Nie wzięto pod uwagę zrobienia pretestów,

ani analizy treści oglądanych programów. W dalszych badaniach dopiero wzięto to pod

uwagę. Kwestionariusz został zastosowany jako pretest. A jako protest po roku. Wpływ

zaczęto odnosić do szerszego ujęcia aspektów życia dziecka. m. in. Spędzania wolnego czasu,

uzyskiwanych wyników w nauce i poziomu wiedzy. Także do wartości, postaw dziecka jego

reakcji emocjonalnych. Do życia rodzinnego i relacji z otoczeniem zewnętrznym.

Oglądanie telewizji to do dziś najczęstszy sposób spędzania wolnego czasu. Wiążące się

negatywnie z poziomem inteligencji, a także z aktywnością stylu życia i z wychowaniem

dzieci. Najwięcej czasu spędzały dzieci o niskiej inteligencji. Nieposiadające przyjaciół,

zastraszone i sprawiające trudności wychowawcze. W przypadku, gdy dzieci nie miały

możliwości wybierania kanału, zaczynały lubić programy, których wcale nie chciały oglądać.

W takim wypadku wolały oglądać cokolwiek, niż nie oglądać niczego. Dzieci pomijały

programy skierowane dla ich grupy odbiorców, a wybierały programy dedykowane dorosłym.

Himmelweit, Oppenheim, Vince 1958r. w: D. Kubicka, A. Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów.

Wybrane teorie, metody badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007. s. 117.

Największy wpływ na dzieci wywierały treści udramatyzowane. Ulegały mu dzieci

emocjonalne i niemające okazji do rozmów z rodzicami i rówieśniakiami. Bardziej przerażała

ich przemoc, w szczególności oglądana samotnie i w ciemności. Jednak nie wykryto

większych szkód u dzieci z miast i dobrze przystosowanych. Ograniczenia metodologiczne

nie pozwalały na wysnucie jakiegokolwiek wniosku, na temat kierunku wpływu telewizji na

dzieci.

Badanie świadomości współczesnej młodej widowni telewizji, w stosunku do

kulturotwórczej roli telewizji.

W dniach 23-25 sierpień 2009 odbył się Kongres Kultury Polskiej na temat "Kulturotwórczej

roli mediów". Media odgrywają rolę w tworzeniu i propagowaniu kultury.

Na Kongresie

Kultury Polskiej zastanawiano się, jaką kulturę tworzą dzisiejsze media i czy o taką kulturę

nam naprawdę chodzi

. Od kilku lat telewizjom komercyjnym zarzuca się słabą jakość

programów, jednak obecnie zarzuca się to także i telewizji państwowej. Media wpływają bądź

nie wpływają, na kulturę i społeczeństwo. Również zachodzi relacja odwrotna. Społeczeństwo

i kultura wpływają na media. Społeczeństwo ma wpływ na kulturę, a kultura na

społeczeństwo. Dziś telewizja jest już rzeczą pospolitą i normalną w naszych domach. W

gruncie rzeczy nie zastanawiamy się nad tym, co tak właściwie nam ona przekazuje.

Cel badania

Celem mojego badania jest zbadanie opinii publicznej odbiorców telewizji (widzów) jak oni

postrzegają kulturotwórczą rolę telewizji.

Uzasadnienie problemu.

Dzięki wizualnemu obrazu i dźwiękowi, widz odbiera przekazy bardziej bezpośredniej niż na

przykład przez radio czy prasę. W związku z tym telewizja jako środek komunikacji mediów

z odbiorcami przekazu ma większą siłę przyciągania i oddziaływania. W pojmowaniu

przekazów, jakie dostarczają nam media zdało się mówić o ujednoliceniu przekazywanych

treści.

Oczywiście telewizja może nam dostarczyć wielu ciekawych informacji, ale my jako

odbiorcy selekcjonujemy docierające do nas informacje, wybierając tylko te, które są dla nas

najciekawsze czy najważniejsze. W związku z tym programy dostępne w telewizji

(państwowa i prywatna) prowadzą uogólnienie nadawanych treści.

Podają tylko te informacje

najważniejsze. Tak jak kontakt z drugim człowiekiem, rozmowa z nim tak samo telewizja

oddziaływuje na nas.

http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/15158

Hipoteza

Hipoteza jest budowana na podstawie ogólniejszego stwierdzenia. Polega na przewidywaniu

zależność dotycząca natury rzeczy, którą wyprowadzamy z teorii

Hipotezą mojego badania jest stwierdzenie, iż Telewizja jako jeden ze środków mediów

odziaływuje na jej odbiorców, wytwarzając kulturę masową. Ujednolica treści przekazujące

odbiorcom, przez co wytwarzają się wyłącznie dane cechy w społeczeństwie. Odbiorcy

telewizji są świadomi faktu, iż telewizja to nie tylko rozrywka w chwilach wolnych, ale tak

czy inaczej buduje światopoglądy widzów, a w konsekwencji spełnia rolę kulturotwórczą.

Pytania badawcze

Pytania badawcze sa tworzone na potrzeby badania.

W związku z tematem pytaniami badawczymi będą:

•

Czym jest kultura masowa?

•

Czy telewizja kształtuje obraz świata?

•

Czy telewizja prowadzi do ujednolicenia kultury?

•

Czy telewizja odgrywa znaczącą rolę w tworzeniu kultury masowej?

•

Czy telewizja wywiązuje się ze swoich funkcji roli kulturotwórczych?

Metodologia badania

Techniki badawcze

Wymieniamy dwa rodzaje badań: ilościowe i jakościowe. Badania jakościowe koncentrują się

na jednostkach bądź małych grupach, które dobierane są celowo, często ze względu na

czynnik trudno wymierny. Badania prowadzone są w formie wywiadu, rozmowy na ustalony

temat. Nie chodzi tu np. ile osób kupuje dany produkt, ale o motywy jego zakupują. Celem

badań jakościowych jest wyjaśnić celu danego postępowania, dotrzeć do ukrytych przekonać

czy emocji i odpowiednio je zinterpretować

Dla potrzeb mojego badania wybrałam metodę ilościową. Analiza ilościowa polega na

przetworzeniu i przedstawieniu za pomocą liczb, danych uzyskanych w badaniu. W celu

Earl Babbie, Badania społeczne w praktyce. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2004. s. 626.

http://www.pentor.pl/12108.xml

opisania zjawisk, jakich dotyczą

. Badania ilościowe gromadzą dane od respondentów za

pomocą kwestionariuszy i wywiadów. Przeprowadzane są na stosunkowo dużych próbach

reprezentatywnych dla populacji. Wykorzystaniem metod statystyczno – matematycznych.

Badania te pozwalają ustalić częstotliwość występowania danych opinii w społeczności.

Stosuje się je gdy chcemy poprzez dane uzyskane na danej próbie, wnioskować zależności na

pewna większą populację. Techniki dla badań ilościowych to m.in. wywiad bezpośredni,

wywiad telefoniczny czy komputerowy

Metoda badawcza

Jako metodę badawczą wybrałam kwestionariusz. Kwestionariusz to przygotowany przez

badacza dokument, składający się z pytań i innych narządzi. Dzięki nim zbiera się informacje

dalszego

przeanalizowania

Pytania

zostają

ułożone

odpowiedniej

kolejności

sformułowane

zgodnie

wiedzą

metodologiczną.

Cechą charakterystyczną jest tu fakt, iż respondent samodzielnie odczytuje i wypełnia ankietę.

Brak ankietera powoduje, iż respondent nie czuje presji ani przymusu. Ankiety mogą być

wypełniane w postaci wydruku, jaki i w formacie elektronicznym (komputer)

Próba badawcza to grupa respondentów, która uczestniczy w badaniu ilościowym. Stanowi

ona reprezentację danej zbiorowości. Dobiera się ją w oparciu o ściśle sprecyzowane kryteria

metodologiczne.

Otrzymane

wyniki

badania

próbie

podstawą

odpowiedzi

postawione

pytania

badawcze.

Ze względu na schemat doboru respondentów, próby badawcze klasyfikujemy na próby

reprezentatywne (losowe) i próby nie reprezentatywne (nielosowe)

W moim badaniu dobór próby był nielosowy. Badanie zostało przeprowadzone na grupie

25 osób ze Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego. Byli to studenci 3 roku (na kierunkach

socjologia i pedagogika), studiów stacjonarnych.

Earl Babbie. Badania społeczne w praktyce. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2004. s. 623.

http://www.pentor.pl/12110.xml

Earl Babbie. Badania społeczne w praktyce. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2004. s. 627.

http://www.pentor.pl/11656.xml

http://www.pentor.pl/badania_slownik.xml?l=P

3.1.

Wyniki badania

Charakterystyka odbiorców telewizji

Jak wynika z badań, mimo studiowania studenci w 40% oglądają telewizję od 2 do 3 godzin

dziennie. Na nieco mniejszym poziomie (28%) plasuje się oglądalność telewizji od 4 do 5

godzin dziennie. 24% studentów natomiast ogląda telewizję około 1 godziny dziennie. Żaden

z respondentów nie ogłada telewizji 6 godzin i więcej dziennie.

Rys. nr. 3.1.1. Liczba godzin oglądania telewizji dziennie.

Ile godzin dziennie ogląda Pan/i telewizję?

100

ok. 1 godzine

2-3 godziny

4-5 godzin

6 i wiecej godzin

Większość badanych jako środek masowej komunikacji o największym wpływie na tworzenie

kultury wybrało telewizje, 88 % ankietowanych studentów. 8 % odpowiedzi otrzymał

internet. A tylko po 4 % otrzymało prasa. Nikt z badanych nie wskazał radia.

Rys. nr. 3.1.2. Medium o największym wpływie, na tworzenie się kultury.

Pana/i zdaniem najwiekszy wpływ na tworzenie się kultury

ma telewizja, radio, internet czy prasa?

100

telewizja

radio

internet

prasa

Najczęściej oglądane programy

W tabelce zostały przedstawione wyniki procentowe oglądalności programów przez

ankietowanych.

Rys. nr. 3.1.3. Najczęściej oglądane programy telewizyjne.

Skala

"zawsze"

"prawie zawsze"

"często" "rzadko"

"prawie wcale"

"wcale"

Informacyjne

20%

48%

28%

Rozrywkowe

64%

32%

Sportowe

24%

36%

12%

Seriale

telewizyjne

56%

12%

24%

Filmy

32%

48%

12%

Publicystyczne,

talk-show

20%

56%

12%

Popularno-

naukowe,

przyrodnicze

16%

44%

32%

Poranne

12%

40%

16%

32%

Muzyczne

24%

20%

28%

20%

Teleturnieje

16%

64%

16%

Teatr telewizji

16%

84%

Telesklep

12%

88%

48% ankietowanych ogląda programy informacyjne „prawie zawsze” 28% „często”, „zawsze”

ogląda 20%, „rzadko” natomiast 4 %. Nikt z ankietowanych nie udzielił odpowiedzi na

„prawie wcale” i „wcale”.

Programy rozrywkowe „często” ogląda 64% badanych, 32% „rzadko”, „prawie zawsze” 4%.

Nikt z ankietowanych nie udzielił odpowiedzi na „zawsze”, „prawie wcale” i „wcale”.

Programy sportowe najwięcej ankietowanych udzieliło odpowiedzi 36% na „prawie wcale”.

24 % badanych udzieliło odpowiedzi „często”, 24% „rzadko”, a 12 % „wcale”. 4 % badanych

ogląda sportowe programy „prawie zawsze”. Nikt nie udzielił odpowiedzi „zawsze”.

Seriale telewizyjne deklaruje się oglądać „często” 56%. 24% badanych „wcale” nie ogląda

seriali telewizyjnych. 12% badanych „prawie wcale” nie ogląda, a 8% „rzadko” ogląda. Nikt

nie udzieliło odpowiedzi „zawsze” i „prawie zawsze”.

Filmy deklaruje oglądać „rzadko” 48% ankietowanych, „często” ogląda 32%. 12 % „prawie

wcale” nie ogląda, a 8% „prawie zawsze” ogląda . Nikt nie udzielił odpowiedzi „zawsze” oraz

„wcale”.

Programy publicystyczne i talk-showy deklaruje oglądać „rzadko” 56% ankietowanych, 20%

ogląda „często”, 12 % „prawie wcale”. 8% badanych nie ogląda „wcale”, a 4% badanych

ogląda „prawie zawsze”. Nikt nie udzielił odpowiedzi „zawsze”.

Programy

popularno-naukowe

przyrodnicze

deklaruje

oglądać

„rzadko”

44%

ankietowanych, 32% „prawie wcale”, a 16 % „często”. 4% badanych ogląda „prawie zawsze”

, taki sam procent „wcale” nie ogląda. Nikt nie udzielił odpowiedzi „zawsze”.

Programy poranne deklaruje oglądać 40% ankietowanych „rzadko”. 12% badanych ogląda

„często”. 32% badanych „wcale” nie ogląda. 16% badanych „prawie wcale” nie ogląda. Nikt

nie udzielił odpowiedzi „zawsze” oraz „prawie zawsze”.

Programy muzyczne „prawie wcale” nie ogląda 28% ankietowanych, 24% ogląda „często”, a

20% „rzadko”. 20% „wcale” nie ogląda. Nikt nie udzielił odpowiedzi „zawsze” i „prawie

zawsze”.

Teleturnieje deklaruje oglądać „rzadko” 64% ankietowanych. 16 % badanych ogląda

„często”, tyle samo procent badanych nie ogląda „wcale”. 4% badanych nie ogląda „prawie

wcale”. Nikt nie udzielił odpowiedzi „zawsze”, „prawie zawsze”.

Teatr Telewizji deklaruje „wcale” nie oglądać 84% ankietowanych, 16% „prawie wcale” nie

ogląda. Nikt nie udzielił odpowiedzi „często”, „rzadko”, „zawsze”, „prawie zawsze” i

Telesklep deklaruje nie oglądać „wcale” 88%, a 12% „prawie wcale” nie ogląda. Nikt nie

udzielił odpowiedzi „zawsze”, „prawie zawsze”, „często” i „rzadko”.

Czy telewizja kształtuje obraz świata?

W większości oddanych odpowiedzi ankietowani studenci są jednogłośni. Aż 100%

ankietowanych zaznaczyło odpowiedz tak. Tym samym stwierdzając, iż telewizja kształtuje

wiatopoglądy swoich telewidzów.

Rys. nr. 3.1.4. Kształtowanie światopoglądów telewidzów poprzez nadawane programy w telewizji.

Czy Pana/i zdaniem programy nadawane w telewizji kształtują

światopoglady telewidzów?

100

tak

nie

Telewizja - rola w tworzeniu kultury masowej, wywiązywanie się z funkcji

roli kulturotwórczych, a ujednolicenie kultury.

W stosunku do tego czy telewizja spełnia swoje funkcje edukacyjną I wychowawczą

ankietowani w większym stopniu nie zgodzili się z tym stwierdzeniem. 64% ankietowanych

wyraziło niezgodność z tym stwierdzeniem. A 36% studentów zgodziło się z nim.

Rys. nr. 3.1.5. Funkcje edukacyjne i wychowawcze telewizji.

Telewizja oprócz swojej funkcji rozrywkowej, pełni też funkcje

edukacyjną i wychowawczą. czy Pana/i zdaniem telewizja w pełni

spełnia swoje funkcje edukacyjną i wychowawczą?

100

tak

nie

76% ankietowanych studentów uważa, iż telewizja nie tworzy ramówki programowej

telewidzów trosce o widza. Przekazując mu w większości treści rozrywkowych, Anie

wartości czy norm społecznych. 24% ankietowanych jest przeciwnego zdania.

Rys. nr. 3.1.6. Ramówka programowa stacji telewizyjnych.

Czy Pana/i zdaniem stacje telewizyjne tworzą swoją ramówkę
programową z troską o dostarczenie telewidzom wartości czy

norm społecznych, a nie tylko rozrywki?

100

tak

nie

Znaczna większość ankietowanych zapytani o to czy telewizja przyczynia się do wytworzenia

wspólnej kultury dla widzów jest zgodna z tym stwierdzeniem. 72% ankietowanych udzieliło

odpowiedzi na tak. 28% ankietowanych jest przeciwnego zdania.

Rys. nr. 3.1.7. Tworzenie wspólnej kultury dla odbiorców telewizji.

Czy Pana/i zdaniem telewizja prowadzi do wytworzenia się

wspólnej kultury dla jej odbiorców?

tak

nie

84% ankietowanych jest zgodna z tym, iż telewizja propaguje w społeczeństwie podobne

wzory kulturowe. 16% ankietowanych nie zgadza się z przyczynianiem się telewizji do

uogólnienia jednej kultury dla wielkich mas.

Rys. nr. 3.1.8. Uogólnienie kultury poprzez telewizję.

Czy Pana/i zdaniem telewizja propaguje w społeczeństwie

podobne wzory kulturowe? Co przyczynia się do uogólnienia

jednej kultury dla wielkich mas.

100

tak

nie

O zróżnicowaniu programów nadawanych przez telewizje pod względem przekazywanym

odbiorcom treści, zgodziło się tylko 32% ankietowanych. 68% ankietowanych jest przeciwna

twierdzeniu zróżnicowania przekazywanych treści przez telewizję odbiorcom.

Rys. nr. 3.1.9. Zróżnicowanie treści telewizyjnych.

Czy Pana/i zdaniem programy telewizyjne są w znacznym

stopniu zróznicowane pod wzgledem treści, jakie

przekazują swoim odbiorcą?

100

tak

nie

Przekonanych o kulturotwórczej roli telewizji jest 56% ankietowanych. 44% twierdzi, że

telewizja nie spełnia takiej roli.

Rys. nr. 3.1.10. Kulturotwórcza rola telewizji.

Czy Pan/i zdaniem telewizja pełni rolę kulturotwórczą?

100

tak

nie

Metryczka

W śród ankietowanych 60% stanowiły kobiety studentki, a 40% to mężczyźni studenci.

Rys. nr. 3.1.11. Płec.

Płeć

100

kobieta

ęż

czyzna

3.2.

Podsumowanie

Charakterystyka telewidzów

Studenci mimo czasu jak spędzają na uczelni oraz ich dodatkowych zajęć, aż 48%

ankietowanych ogląda telewizję od 2 do 3 godzin dziennie. 28% badanych ogląda telewizję

od 4 do 5 godzin dziennie. W tym 24% badanych ogląda telewizje około 1 godziny dziennie.

Na tej podstawie dość długiego oglądania dziennie telewizji możemy wnioskować o dość

dużej wartości uzyskanych danych, które będą przedstawione w dalszej części tego rozdziału.

Jak wynika z danych badań telemetrii TNS OBOP (10.05-16.05.2010r.) średnio telewidzowie

oglądają telewizję przez 3 godziny i 35 minut. Uzyskany wynik z badanie nie odbiega od

redniej statystycznej dla ogółu społeczeństwa.

Aż 88% ankietowanych za główne medium, które kształtuje kulturę uznało właśnie telewizję.

Internet otrzymał tylko 8%, prasa 4 %. Nikt z badanych nie wskazał radia jako medium

kształtującego kulturę. Możemy tu mówić, iż mimo aktualnej dominacji internetu telewizja

pozostaje jeszcze głównych środkiem przekazu informacji, wartości czy idei społeczeństwu.

Telewizor jest popularny, mało jest już gospodarstw domowych bez dostępu do komputera

czy internetu. Każdy ma w domu radio, i kupuje prasę. Ale włączamy telewizor widzimy

informację i słyszymy ją. Przekaz jest bezpośredni, a aby użyć tego medium wystarczy

wcisnąć przycisk na pilocie i przełączać kanały.

Wyniki badań z raportu „Opinie o wpływie telewizji i innych instytucji na młodzież” (OBOP,

Warszawa 1998r.) przedstawiają, iż 61% badanych wskazało telewizję jako instytucję, która

wpływa na młodzież w największym stopniu.

Oglądanie programów

Ankietowani programy informacyjne oglądaj często, tak stwierdziło 48% badanych. Więc

jednym z głównych środków medialnych, jakim posługują się, aby dowiedzieć się o

informacjach jest telewizja. Programy rozrywkowe 64% ogląda często, a 32% rzadko.

Programy sportowe 36% ogląda prawie wcale, może być to spowodowane przewagą kobiet

ankietowanych, bo aż 60% ankietowanych to kobiety. Wiąże się z tym spora oglądalność

seriali telewizyjnych, 56% ankietowanych ogląda je często. Filmy ogląda 48% badanych

rzadko, a 32% często. Taki wynik może być spowodowany różnym rodzajami

prezentowanych filmów, a innymi upodobaniami telewidzów. A w tym wypadku uzyskany

32% wynik częstego oglądania może świadczyć o dość dobrym wyborze filmów do ramówki

programowej stacji. Programy publicystyczne i talk-showy ogląda rzadko 56%, ale 20%

często. Co świadczy o słabym zaangażowaniu odbiorców telewizji w życie społeczne

rozpatrywane na antenach stacji. Programy popularno-naukowe i przyrodnicze ogląda 44%

rzadko, 32% prawie wcale, ale 16% często. To część tych programów o wyższym poziomie

intelektualnym. Często nie są one porywające, a telewidz po prostu czuje znużenie oglądając

takie programy. Co uzyskano w tak słabym wyniku. Programy poranne ogląda badanych 40%

rzadko, 16% prawie wcale, ale aż 32% wcale. Tylko 12% badanych ogląda programy poranne

często. Jak na wczesną porę emitowania programów w telewizji nie spotkamy nic

interesującego. Te programy uzupełniają lukę programową. Niestety badani są studentami

dziennymi, a poranne zajęcia nie pozwalają na oglądanie tych programów. Dodatkowo są one

skierowane przeważnie dla gospodyń domowych, które nie pracują i mają czas oglądać te

programy. Programy muzyczne ogląda 28% prawie wcale nie ogląda. 24% badanych ogląda

często, 20% rzadko i 20% wcale. Jak na ten przedział wiekowy ankietowanych to słaby

wynik. Prawdopodobnie wolą korzystać z własnych nagrań Mp3 bądź przenośnego radia na

przykład w telefonie komórkowym. Teleturnieje ogląda rzadko 64% badanych. 16%

badanych ogląda często, tyle samo też nie ogląda ich wcale. Teleturniej oglądamy z nadzieją

wyniesienia jakiś nowych informacji i wiedzy z pytań, jakie tam są zadawane graczom.

Jednak wynik studentów wskazują na dość słabą oglądalność tych programów, co może

wiązać się z ich małą atrakcyjnością. Teatr telewizji nie ogląda wcale 84%, a 16% prawie

wcale nie ogląda. 88% badanych wcale nie ogląda telesklepów, a 12% prawie wcale ich nie

ogląda.

Dzięki tym wynikom możemy przeanalizować charakterystykę badanej społeczności.

Najczęściej oglądanymi programami są programy informacyjne, najmniejszą aprobatą cieszą

się programy typy teatr telewizji oraz telesklep. Wykazało to, iż telewizja jest nadal głównym

ródłem czerpania wiedzy o tym, co dzieje się w kraju i na świecie. Dodając do tego badanie

telemetrii prowadzone przez TNS OBOP, najczęściej oglądanymi programami (10.05-

16.05.2010r.) są: M jak Miłość (20,18%), Sport (15,28%), Blondynka(14,59%), Teleexpress

(13,29%) oraz Wiadomości (13,05%).

Kształtowanie Światopoglądów

100% ankietowanych studentów zgodziło się, że programy nadawane w telewizji kształtują

wiatopoglądy telewidzów. Wskazuje to na świadomość społeczeństwa z tego, iż telewizja

nadając dany program wpływa na myśli, emocje, uczucia odbiorcy. Przekazuje informację

chcąc wzbudzić w odbiorcy pożądane reakcje. Jednocześnie przekazując wciąż te same i

podobne treści ogranicza swoich odbiorców.

Funkcje Telewizji

Podstawowa funkcją jako spełnia telewizja jest rozrywka. Co do jej dużego udziału w

ramówkach programach każdy może to zauważyć i potwierdzić. 64% ankietowanych

stwierdziło, iż telewizja nie spełnia swojej funkcji edukacyjnej i wychowawczej. Jak pokazało

to badanie ankietowani dość jednogłośnie zauważyli mały udział programów o tematykach

edukacyjnych czy wychowawczych. Oczywiście oglądanie programów rozrywkowych jest

przyjemne. Jednak brak tych programów jednak w jakimś stopniu rozszerza wyłącznie

programy niskiego szczebla, o słabej jakości. 76% ankietowanych stwierdził, iż telewizja nie

tworzy swojej ramówki z troską o dostarczenie sowim odbiorcom wartości czy norm

społecznych, a wyłącznie rozrywki. Po raz kolejny ankietowani przyznali, że to rozrywka

dominuje w programach telewizyjnych.

Telewizja, a kultura mas

72% ankietowanych było zgodnych ze zdaniem, że telewizja prowadzi do wytworzenia się

wspólnej kultury dla jej odbiorców.

Według 84 % ankietowanych telewizja propaguje w społeczeństwie podobne wzory kultury.

Uogólnienie jednej kultury dla wielkich mas.

68% ankietowanych uznało, iż programy telewizyjne nie są w znacznym stopniu

zróżnicowane pod względem treści, jakie przekazują odbiorcom.

Na koniec ankietowani musieli odpowiedzieć na pytanie czy telewizja pełni rolę

kulturotwórczą. Aż 56% ankietowanych było zdania, iż pełni ona taką rolę.

Wnioski

Z raport na temat „Telewizja, a kultura” (OBOP, Październik 1987r.) 81% badanych uznało,

iż telewizja zapewnia kontakt z życiem kulturalnym. 30% badanych rozumie „dostęp do

kultury” jako możliwość korzystania z telewizji. 36% badanych uznało, iż telewizja może

zastąpić całkowicie kino, jako formę aktywności kulturalnej. 59% stwierdziło, że telewizja

może zastąpić kino częściowo. 48% badanych uważa, iż człowiek kulturalny powinien

oglądać telewizję. Twierdzenie, iż telewizja powinna spełniać zarówno funkcję rozrywkowa

jak i rolę podnoszenia poziomu kultury uznaje 85% badanych. 52% ankietowanych

stwierdziło, iż nie ma lepszej rozrywki od telewizji. 65% badanych jest zdania, iż telewizja

daje dobrą rozrywkę.

Ankietowani mają świadomość tego, ze telewizja jest jednym z ważniejszych czynników

odziaływujących na społeczeństwo. Jasno deklarują monopol przekazów, treści medialnych.

W takim razie postawiona hipoteza mówiąca, iż Telewizja jako jeden ze środków mediów

odziaływuje na jej odbiorców, wytwarzając kulturę masową sprawdziła się. Telewizja

ujednolica przekazywane treści, za czym idzie kwestia kultury masowej. Kultury mas, czyli

jednego rodzaju zespołu wartości, cech czy norm, jakie są rozpowszechniane w danym

społeczeństwie. Co ważniejsze widzowie mają świadomość, wpływu telewizji na jej

odbiorców.

Zakończenie

Praca kulturotwórcza rola telewizji miała na celu ukazanie świadomości współczesnego

widza, w kwestii wpływu telewizji na budowanie poglądów, norm i wartości społeczeństwa.

Począwszy od pierwszego rozdziału przybliżyłam zagadnienie kultury w ogólnym ujęciu.

Omówiłam znaczenie kultury masowej. Kolejno omówiłam rodzaje mediów, od powstania

pisma do telewizji. W drugim rozdziale ukazałam obraz telewizji, jaki jest kreowany w

filmach. Podkreśliłam znaczenie widza w całej machinie medialnej, jako odbiorcy przekazu.

Uwzględniłam także rozwój telewizji na tle nowych technologii. Podkreśliłam perswazyjną

rolę telewizji. W trzecim rozdziale przeprowadziłam badanie dotyczące kulturotwórczej roli

telewizji. Do analizy badania dołączyłam wyniki z raportów przeprowadzonych dla TNS

OBOP i OBOP-u.

Jak dowodzą wyniki badań przeprowadzonych dla OBOP-u, telewizja współtworzy kulturę.

Umożliwia dostęp z kulturą dla sowich odbiorców. Społeczeństwo uważa za ważną funkcję

rozrywkową telewizji. Jednocześnie nie zapomina o podnoszeniu przez telewizję poziomu

kultury. Telewizja uznawana jest za jedną z najlepszych rozrywek oferowanych

społeczeństwu.

Widzowie maja świadomość tego, iż telewizja spełnia role kulturotwórczą. Wiedzą, że

pomaga tworzyć wspólną kulturę dla jej odbiorców. Propaguje podobne wzory kulturowe.

Prowadzi do ujednolicenia swojej widowni. Narzuca wzory, normy, zachowania, poglądy.

Oczywiście nie jest to jednoznacznie zauważalne. Zachodzą tu procesy perswazji i

manipulacji, poprzez które telewizja osiąga swoje cele.

Warta podkreślenia jest rola widza, od którego to wiele zależy w rozwoju telewizji. To widz

jest głównym odbiorcą przekazu telewizyjnego. To dla widza tworzone są programy.

Najczęściej stacje programowe puszczają programy rozrywkowe. Oczywiście rozrywka jest

ważna. Pozwala na chwilę relaksu i oderwania się od rzeczywistości. Zgadza się, że popyt na

takie programy jest duży, ale to nie znaczy, że widownia chce oglądać wyłącznie takie

programy. Warta podkreślenia jest też częsta słaba jakość programów rozrywkowych.

Telewizja jest dla widza, a nie widz dla telewizji. Dlatego ramówki programowe powinny być

tworzone z uwzględnieniem pragnień i oczekiwań telewidzów. Istotne jest także

uwzględnienie rozwoju widzów.

Badani stwierdzili, iż telewizja nie ma zróżnicowanych treści. W pewnym stopniu moim

zdaniem jest zróżnicowana. Jednak znów zaznaczam rolę widza, który jeśli sam nie będzie

decydował o tym, co ogląda, będzie oglądał to, co jak na „talerzu” poda mu telewizja.

Oczywiście to specjaliści od budowania ramówki telewizyjnej decydują o tym, jakie przekazy

nada telewizja i co będą oglądać widzowie. Jednak to widz ma pilota i to on decyduje czy

telewizor jest włączony czy wyłączony. Warto przeszukać programy dostępne w ramówkach

telewizyjnych, niż mechanicznie oglądać telewizję dla „zabicia czasu”.

Studenci są świadomi wpływu, jaki telewizji wywiera na społeczeństwo.

Nie są to odbiorcy

nieświadomie patrzący w ekran telewizora. To nie są małe dzieci, które patrzą w telewizor z

podziwem, dla kolorowych obrazków i dźwięków. Studenci wchodzący w okres dojrzałego

ycia, zaczynają patrzeć na świat inaczej. Zaczynają uświadamiać sobie wiele faktów. W

niedalekiej przyszłości to oni będą budować dorosłe społeczeństwo. Świadomość tego, czym

jest telewizja, jakiego wpływu dokonuje na sowich odbiorcach wróży dobre perspektywy na

przyszłość dla rozwoju społeczeństwa, telewizji i kultury.

Mam nadzieje, iż telewizja nie będzie tylko formą rozrywkowego spędzania wolnego czasu.

Jeśli już, niech będzie to rozrywka dobrej jakości.

Telewizja jest jednym z mediów o

największym wpływie, dlatego tez ważne jest to, co i jak przekazuje.

Dalsze badania dotyczące roli telewizji w tworzeniu kultury, mogą być prowadzone pod

względem kierunku, jaki chciałaby, bądz, jaki podąży dalej rola kultury w telewizji. Innym

zagadnieniem badawczym może być wpływ jakość programów telewizyjnych na tworzenie

się kultury.

Bibliografia

E. Babbie, Badania społeczne w praktyce. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2004r.

T.Goban-Klas, Cywilizacja medialna. Geneza, ewolucja, eksplozja. Wydawnictwo Szkolne i

Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2005r.

A. Kłoskowska, Kultur masowa. Krytyka i obrona. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa

2005r.

Dorota Kubicka, Anna Kołodziejczyk. Psychologia wpływu mediów. Wybrane teorie,

metody, badania. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków 2007r.

Nowe media, a media tradycyjne. Prasa, reklama, internet. Pod red. Marka Jezińskiego.

Wydawnictwo Adam Marszałek. Toruń 2009r.

K. Nowakowski. Społeczna odpowiedzialność mediów w systemie gospodarki rynkowej.

Agencja Wydawniczo - Reklamowa K&R. Warszawa 2009r.

P. Sztompka. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Wydawnictwo Znak. Kraków 2002r.

W. Godzic, Telewizja jako kultura. Wyd. RABID. Wydanie II poprawione, Kraków 2002r.

A. Toffler, Trzecia fala. Państwowy Instytut Wydawniczy. Warszawa 1997r.

http://www.pentor.pl/11656.xml

http://www.pentor.pl/12110.xml

http://www.pentor.pl/12108.xml

http://www.pentor.pl/badania_slownik.xml?l=P

http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/15158

http://www.tns-global.pl/archive-report/id/164

http://www.tns-global.pl/archive-report/id/6477

www.tns-global.pl/telemetria-wyniki

Aneksy

Aneks 1. Wyniki badań przeprowadzonych dla TNS OBOP i OBOP-u.

TNS OBOP. Badania telemetrii.

(10-05-16.05.2010r.)

Statystyczny Polak ogląda średnio telewizję dziennie przez 3 godziny i 35m minut.

Najczęściej oglądane stacje to m.in.:

TVP1 – 18.03%

Polsat – 14,97%

TVN – 14,69%

TVP2 – 14,37%

TVP INFO – 4, 42%

VN24 – 3,95%

TV4 – 2,02%

TV Puls – 1,40%

TVN Siedem – 1,30%

Disney Channel – 1,02%

Inne stacje – 23,83%

www.tns-global.pl/telemetria-wyniki

Najlepiej oglądane programy to m. in.:

M jak Miłość (TVP2) - 20,18%

Sport (TVP1) – 15,28%

Blondynka (Serial TVP1) – 14,59%

Teleexpress (TVP1) – 13,29%

Wiadomości (TVP1) – 13,05%

Opinie o wpływie telewizji i innych instytucji na młodzież.

Ośrodek Badania Opinii Publicznych. Warszawa, kwiecień 1998r.

Sondaż przeprowadzony prze OBOP dla Biura Programowego TVP S.A. miał za zadanie

określić pod wpływem jakich instytucji kształtują się wartości młodzieży (zachowania i

obyczaje). 61% ankietowanych wskazało właśnie telewizję jako instytucję, która w

największym stopniu wpływa na młodzież. 55% ankietowanych wskazało, iż na młodzież

wpływają rówieśnicy, znajomi ze szkoły i miejsca zamieszkania. 44% badanych uznało za

istotny także wpływ rodziny. 37% respondentów wymieniło filmy wideo, a 31% kolorowe

pisma (dla nastolatków). Stosunkowo niewielki wpływ (27%) badani przyznali instytucja

szkoły, której celem jest wychowane młodego pokolenia. 14% ankietowanych uznało, że na

młodzież kształtowanie młodego człowieka wpływa Kościół i księża.

http://www.tns-global.pl/archive-report/id/164

Kto w największym stopniu, Pana (i) zdaniem, wpływa obecnie na obyczaje i zachowania

młodzieży? (Procenty nie sumują sie, do 100, bo respondenci mogli udzielić więcej niż jednej

odpowiedzi)

Telewizja 61%

Rówieśnicy, znajomi np. ze szkoły lub miejsca zamieszkania 55%

Rodzina 44%

Filmy wideo 37%

Kolorowe tygodniki dla nastolatków, prasa 31%

Szkoła, nauczyciele 27%

Kościół, księża 14%

Radio 6%

Inna odpowiedz, (jaka?). 1%

Trudno powiedzieć 1%

Najczęściej wpływ instytucji, jaką jest telewizja na młodzież dostrzegali trzydziesto

latkowiem, zamieszkujący duże miasta i oceniający własną sytuację materialną za dobrą.

Ogółem wpływ mediów i gryp rówieśniczych na młodzież był częściej dostrzegany przez

respondentów lepiej wykształconych, zamieszkujących większe miejscowości. Respondenci o

gorszym wykształceniu i zamieszkujące mniejsze miejscowości były zdania, iż na młodzież

największy wpływ ma rodzina, szkoła i Kościół.

Komunikat z badań. Telewizja, a kultura.

Państwowa jednostka organizacyjna „Polskie radio i telewizja”. Ośrodek badania opinii

publicznych. Październik 1987r.

W czerwcu 1987r. przy współpracy z Instytutem Kultury, Ośrodek Badania Opinii

Publicznych przeprowadził badanie na próbie reprezentatywnej dorosłej ludności. Badania

dotyczyło społecznego postrzegania kultury w telewizji.

Wstępne pytanie tego badania określiło, że ankietowani rozumieją „ dostęp do kultury” jako

możliwość korzystania z (Procenty nie sumują sie, do 100, bo respondenci mogli udzielić

więcej niż jednej odpowiedzi):

Teatr 46%

Kino 42%

Telewizja 30%

Książki 18%

Radio 16%

Prasa 14%

Instytucje upowszechniania kultury (np. kluby) 14%

Galerie wystawowe, muzea itp. 12%

Instytucje poświęcone muzyce poważnej (np. opera) 9 %

W innym pytaniu tego badaniu, 81% ankietowanych stwierdziło, iż telewizja zapewnia

kontakt z życiem kulturalnym. 9% ankietowanych było przeciwnego zdania.

Inne pytanie brzmiało; Jakie formy aktywności kulturalnej mogą być zastąpione przez

telewizję? Pytano się o takie formy jak kino, teatr, wstępy estradowe, gazety, filharmonia,

muzeum, galeria sztuki, tygodniki ilustrowane i książka. Skala odpowiedz było całkowicie,

częściowo, wcale oraz trudno powiedzieć. Kino zostało uznane za najbardziej zastępowalne

(36%-calkowiecie, 59%-częściowo, 4%-wcale i 1% trudno powiedzieć). Natomiast formą

kultury najmniej zastępowalnym przez telewizję okazała się książka (8%- całkowicie, 29%-

częściowo, 60%- wcale i 3%- trudno powiedzieć).

Według badanych człowiek kulturalny powinien (Procenty nie sumują sie, do 100, bo

respondenci mogli udzielić więcej niż jednej odpowiedzi):

Czytać książki – 79%

Czytać prasę – 76%

Oglądać telewizję – 48%

Chodzić do teatru 0 44%

Odwiedzać galerie sztuki, muzea – 35%

Chodzić do kina – 31%

Chodzić na koncerty muzyki poważnej, do opery – 22%

Także 85% ankietowanych stwierdziło zapytanych, iż telewizja powinna zarówno spełniać

funkcję rozrywkowa jak i rolę mojego podnoszeniu poziomu kultury. 8% ankietowanych jest

zdania, iż telewizja powinna zapewniać rozrywkę, a 4% jest zdania, iż powinna podnosić

poziom kulturalny. 62% ankietowanych uważa, iż telewizja daje dobrą rozrywkę, 29% jest

przeciwnego zdania. Jednak 52% badanych stwierdziło, iż nie ma lepszej rozrywki niż

telewizja.

Aneks 2. Kwestionariusz

Maja Państwo przed sobą kwestionariusz dotyczący roli telewizji w kształtowaniu kultury

masowej.

Będę wdzięczna za rzetelne wypełnienie ankiety. Ankieta jest anonimowa.

Wybraną odpowiedz proszę zaznaczyć . Proszę o zaznaczenie tylko jednej odpowiedzi.

Powodzenia.

Ile godzin dziennie ogląda Pan/i telewizję?

ok. 1 godzinę

2-3 godzin

4-5 godziny

6 i więcej godzin

Pana/i zdaniem największy wpływ na tworzenie się kultury ma:

telewizja

radio

internet

prasa

Jakie programy najczęściej Pan/i ogląda?

Odpowiedz proszę zaznaczyć bądź  na skali, gdzie 1 oznacza prawie zawsze, a 6

wcale.

Programy Informacyjne

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Programy Rozrywkowe

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Programy Sportowe

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Seriale telewizyjne

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Filmy

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Programy publicystyczne, Talk-show

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Programy popularno naukowe

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Programy poranne

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Programy muzyczne

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Teleturnieje

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Teatr telewizji

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Telesklep

Zawsze

Prawie
zawsze

Często

Rzadko

Prawie
wcale

Wcale

Czy Pana/i zdaniem programy nadawane w telewizji kształtują światopoglądy

telewidzów?

tak

nie

Czy Pana/i zdaniem stacje telewizyjne tworzą swoją ramówkę programową z troską o

dostarczanie telewidzom wartości czy norm społecznych, a nie tylko rozrywki?

tak

nie

Czy Pana/i zdaniem telewizja prowadzi do wytworzenia się wspólnej kultury dla jej

odbiorców?

tak

nie

Czy Pana/i zdaniem telewizja propaguje w społeczeństwie podobne wzory kulturowe?

Co przyczynia się do uogólnienia jednej kultury dla wielkich mas.

tak

nie

Telewizja oprócz swojej funkcji rozrywkowej, pełni też funkcje edukacyjną i

wychowawczą. Czy Pana/i zdaniem telewizja w pełni spełnia swoje funkcje

edukacyjną i wychowawczą?

tak

nie

Czy Pana/i zdaniem programy telewizyjne są w znacznym stopniu zróżnicowane pod

względem treści, jakie przekazują swoim odbiorcą?

tak

nie

10.

Czy Pana/i zdaniem telewizja pełni twórczą rolę kultury?

tak

nie

Metryczka

11.

Proszę podać płeć?

kobieta

mężczyzna

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Fizjoterapia Kulturotworcza rola rehabilitacji( 10 09
Fizjoterapia Kulturotworcza rola rehabilitacji( 10 2009
kulturotworcza rola bibli
referaty Historia Kultury Rola Nieznany
kulturotwórcza rola mitów, pomoce naukow, J. polski
26.Kulturotwórcza rola antyku (dawniej i dzis)
Społeczno kulturotwórcza rola współczesnej szkoły
Kulturotwórcza rola antyku (dawniej i dziś), Język polski
referaty Historia Kultury Rola cmentarzysk
Pytania do egzaminu testowego z przedmiotu Rola czynników kulturowych w kryzysie finansowym
Rola Muchomora Czerwonego W Kulturach Plemiennych?wnej Syberii
22 Rola jezyka w reprodukowaniu kultury koncepcja kodu ograniczonego i rozwinietego wg?rnsteinax
temat 5 Społeczno kulturowe uwarunkowania zachowań w chorobie Rola społeczna chorego i rola pacjent
227 Imelda Chłodna, Rola uniwersytetu w kulturze w ujęciu M A Krąpca OP
Społeczno-kulturowe aspekty religii., Rola religii we współczesnym świecie

więcej podobnych podstron