blacharz 721[01] o1 01 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Lidia Staniszewska

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
721[01].O1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Jarosław Sadal
mgr inż. Teresa Tkaczyk

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Lidia Staniszewska

Konsultacja:

mgr inż. Jolanta Skoczylas

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[01].O1.01
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu blacharz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Prawna ochrona pracy

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne, występujące w procesie

pracy

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Wymagania bezpieczeństwa i higieny dotyczące pomieszczeń pracy oraz

pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Ergonomia w kształtowaniu
warunków pracy

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Wymagania bezpieczeństwa i higieny dotyczące procesów pracy

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Środki ochrony od porażeń prądem elektrycznym i ochrony

indywidualnej

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Zagrożenia pożarowe oraz zasady ochrony przeciwpożarowej

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Zasady postępowania podczas wypadku, awarii urządzenia lub pożaru.

Zabezpieczanie miejsca wypadku

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Pierwsza pomoc w urazach mechanicznych, porażeniu prądem,

zatruciach substancjami chemicznymi

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

4.9. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy

4.9.1. Materiał nauczania

4.9.2. Pytania sprawdzające

4.9.3. Ćwiczenia

4.9.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o przepisach prawnej ochrony

pracy, zachowaniu: bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
ś

rodowiska.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych wiadomości i umiejętności, które
powinieneś mieć opanowane, abyś mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia tej jednostki modułowej,

−

materiał nauczania – zawarty w rozdziale 4, który umożliwia samodzielne przygotowanie
się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia,
które zawierają wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu, potrzebnych do realizacji ćwiczeń.
Przed ćwiczeniami zamieszczono pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do ich
wykonania. Po ćwiczeniach zamieszczony został sprawdzian postępów. Wykonując
sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza, że
opanowałeś materiał albo nie,

−

sprawdzian osiągnięć, w którym zamieszczono instrukcję dla ucznia oraz zestaw zadań
testowych sprawdzających opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki;
zamieszczona została także karta odpowiedzi,

−

wykaz literatury obejmujący zakres wiadomości dotyczących tej jednostki modułowej,
która umożliwi Ci pogłębienie nabytych umiejętności.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Jednostka modułowa: „Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska”, której treści teraz poznasz, zawarta jest
module721[01].O1 „Podstawy techniczne blacharstwa”.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac.

Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

721[01].O1

Podstawy techniczne

blacharstwa

721[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska

721[01].O1.04

Rozpoznawanie materiałów

i podstawowych technik

wytwarzania

721[01].O1.02

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

721[01].O1.05

Wykonywanie pomiarów

warsztatowych

721[01].O1.03

Analizowanie pracy prostych układów

elektrycznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

uczestniczyć w dyskusji, prezentacji i obronie prezentowanego przez siebie stanowiska,

–

poczuwać się do odpowiedzialności za zdrowie i życie własne oraz innych,

–

stosować podstawowe zasady etyczne (rzetelnej pracy, punktualności, uczciwości,
odpowiedzialności),

–

współpracować w grupie z uwzględnieniem podziału zadań.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

– zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy

w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

– określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych

i higienicznych warunków pracy,

– wskazać konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bhp podczas wykonywania zadań

zawodowych,

– określić wymagania bhp dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-

sanitarnych,

– dostrzec zagrożenia związane z wykonywaną pracą,
– dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,
– zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
– określić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska podczas użytkowania przyrządów, narzędzi, maszyn i urządzeń,

–

zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej,

–

zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego zgodnie z instrukcją przeciwpożarową,

–

zastosować zasady ochrony środowiska obowiązujące na stanowisku pracy,

–

udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia lub zdrowia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Prawna ochrona pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Głównymi źródłami prawa pracy w Polsce są: Konstytucja – jako ustawa zasadnicza oraz

ustawy sejmowe, np. Kodeks pracy, a także Rozporządzenia Rady Ministrów, zarządzenia
Prezesa Rady Ministrów, regulaminy pracy i układy zbiorowe pracy.

Podstawowym źródłem prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest Kodeks

pracy. Jego zakres tematyczny jest bardzo rozległy i obejmuje między innymi przepisy ogólne,
zagadnienia dotyczące stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i inne świadczenia, obowiązki
pracodawcy i pracownika, sprawy dotyczące odpowiedzialności materialnej pracowników,
określenia czasu pracy, urlopów pracowniczych, kwestie zatrudnienia młodocianych, układy
zbiorowe pracy, rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy, odpowiedzialność za
wykroczenia przeciwko sprawom pracowniczym, przedawnienie roszczeń.

Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy zostały zawarte przede wszystkim

w dziale X, zatytułowanym „Bezpieczeństwo i higiena pracy”. Wiele przepisów zostało
zawartych też w aktach niższego rzędu.

Prawna ochrona pracy obejmuje przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, które mają

chronić pracowników przed zagrożeniami w procesie pracy.

Zakres tego zagadnienia dotyczy między innymi nadzoru i kontroli przestrzegania prawa

pracy, odpowiedzialności porządkowej pracowników, podstawowych obowiązków pracodawców,
praw i obowiązków pracownika, profilaktyczną ochronę zdrowia, szkolenia pracowników.

Podstawowe regulacje prawne z zakresu bhp zawiera wykaz przepisów na końcu

poradnika.
Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy (Art. 18 Kodeksu pracy)

−

Nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy.

−

Nadzór i kontrolę przestrzegania zasad, przepisów, higieny pracy i warunków środowiska
pracy sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna.

−

Społeczną kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, sprawuje Społeczna Inspekcja Pracy.

Odpowiedzialność porządkowa pracowników (Art. 108 Kodeksu pracy)

Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonego porządku, regulaminu pracy przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, opuszczanie pracy bez
usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu
w czasie pracy – pracodawca może stosować: karę upomnienia, nagany i karę pieniężną.
Podstawowe obowiązki pracodawców (Art. 207 Kodeksu pracy)

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie

pracy i jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

W szczególności pracodawca jest obowiązany:

−

organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

−

zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować
wykonanie tych poleceń,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zapewniać wykonanie zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami
pracy,

−

zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami obowiązani są znać, w zakresie

niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy,
w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
Prawa i obowiązki pracownika (Art. 210 Kodeksu pracy)

Pracownik ma prawo:

−

powstrzymać się od wykonywania pracy, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom
bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia
pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem
innym osobom,

−

oddalić się z miejsca zagrożenia, jeżeli powstrzymywanie się od wykonywania pracy nie
usuwa zagrożenia,

−

do wynagrodzenia za czas powstrzymywania się od wykonywania pracy lub oddalania się
z miejsca zagrożenia.
Pracownik ma obowiązek niezwłocznie powiadomić przełożonego o powstrzymaniu się

od wykonania pracy lub oddaleniu się z miejsca pracy.
Obowiązki pracowników (Art. 211 Kodeksu pracy)

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym

obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:

−

znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu
i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

−

wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek
przełożonych,

−

dbać o należyty stan maszyn, urządzeń i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,

−

stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony
indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom
lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

−

niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo
zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne
osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

−

współdziałać z pracodawcą i przełożonym w wypełnianiu obowiązków dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Obowiązki pracodawców (Art. 212 Kodeksu pracy)

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

−

organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy,

−

dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie
z przeznaczeniem,

−

organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie
pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami
związanymi z warunkami środowiska pracy,

−

dbać o bezpieczeństwo i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego,
a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie
z przeznaczeniem,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy,

−

zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad
pracownikami.

Profilaktyczna ochrona zdrowia (Art. 226 i 227 Kodeksu pracy)

Pracodawca jest obowiązany:

−

informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą
oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami,

−

stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym
z wykonywaną pracą.
Jednym z elementów działalności profilaktycznej dotyczącej ochrony zdrowia

pracownika są profilaktyczne badania lekarskie (Art. 229 Kodeksu pracy).

−

Profilaktyczne badania lekarskie wstępne obowiązani są wykonać: osoby przyjmowane
do pracy, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska, pracownicy
przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia
lub uciążliwe warunki pracy.

−

Profilaktyczne badania lekarskie kontrolne dotyczą pracowników, których niezdolność do
pracy z powodu choroby trwała ponad 30 dni.

−

Profilaktyczne badania lekarskie okresowe wykonywane są przez każdego pracownika
niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy (częstotliwość jest uzależniona od rodzaju
czynnika szkodliwego lub uciążliwego).

Szkolenia pracowników

(Art. 237 Kodeksu pracy)

−

Pracownika nie wolno dopuścić do pracy, do której wykonywania nie ma wymaganych
kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów
oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

−

Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie
okresowych szkoleń w tym zakresie.
Szkolenia odbywają się w czasie pracy oraz na koszt pracodawcy i powinny zapewnić
uczestnikom:

−

zaznajomienie się z zagrożeniami wypadkowymi i chorobowymi związanymi
z wykonywaną pracą,

−

poznanie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do
wykonywania pracy na określonym stanowisku oraz związanych z tym stanowiskiem
obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób
oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych, a także umiejętności udzielania pomocy
osobom, które uległy wypadkom.
Szkolenie z bezpieczeństwa i higieny pracy jest prowadzone jako:

−

szkolenie wstępne ogólne, zwane instruktażem ogólnym, prowadzone przez pracowników
służby bhp lub pracodawcę albo osobę wyznaczoną i dotyczący zaznajomienia
z przepisami – dla wszystkich nowo zatrudnionych pracowników oraz studentów
odbywających praktyki i uczniów szkół zawodowych – w wymiarze 3 h,

−

szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane instruktażem stanowiskowym,
prowadzone przez osobę kierującą pracownikami, wyznaczoną przez pracodawcę,
posiadającą odpowiednie kwalifikacje oraz przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia
instruktażu i dotyczące zagrożeń na konkretnych stanowiskach pracy oraz sposobów
ochrony przed zagrożeniami i metodami bezpieczeństwa na tym stanowisku dla

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, pracowników przenoszonych
na te stanowiska, uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu i studentów
odbywających praktyki – w wymiarze minimum 8 h,

−

szkolenie podstawowe odbywające się w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy od
rozpoczęcia pracy na stanowisku: pracodawcy, osoby kierującej pracownikami
(brygadziści, mistrzowie, kierownicy), projektantów i konstruktorów, pracowników
służby bhp, robotników oraz innych osób, których praca wiąże się z narażeniem na
czynniki szkodliwe dla zdrowia – w wymiarze minimum 30 h,

−

szkolenie okresowe (doskonalenie) obejmujące aktualizację i ugruntowanie wiadomości
i umiejętności w dziedzinie bhp, dla osób objętych szkoleniem podstawowym bhp,
zatrudnionych na stanowiskach robotniczych nie rzadziej niż raz na 3 lata (przy pracach
niebezpiecznych – co 1 rok) oraz dla pozostałych osób – nie rzadziej niż raz na 6 lat.
Szkolenia te mogą być prowadzone w formie: instruktażu, seminarium, kursu lub
samokształcenia kierowanego. Szkolenie wstępne przeprowadza się według programów
opracowanych dla poszczególnych stanowisk (zawodów).

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakich aktach prawnych znajdują się przepisy dotyczące prawa pracy w Polsce?
2. Jak zatytułowana jest ustawa zawierająca przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy?
3. Jakimi zagadnieniami zajmuje się Społeczna Inspekcja Pracy?
4. Jakie kary może stosować pracodawca wobec pracownika za stawienie się do pracy

w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy?

5. Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy

w zakładzie pracy?

6. Jakie prawa przysługują pracownikowi w przypadku, kiedy warunki pracy nie

odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy?

7. Jakie są obowiązki pracowników w zakresie przestrzegania przepisów i zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy?

8. Kto w zakładzie pracy ma obowiązek zapewnić zorganizowanie stanowiska pracy

zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy?

9. Kto i kiedy podlega profilaktycznym badaniom lekarskim?

10. Kto podlega szkoleniu wstępnemu na stanowisku pracy?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z przedstawionego zbioru obowiązków wybierz te, które należą do pracownika i wpisz je

do zamieszczonej niżej tabeli.

Obowiązki pracownika – zgodnie z Kodeksem pracy

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

oddalić się z miejsca zagrożenia, jeżeli powstrzymywanie się od wykonywania pracy nie
usuwa zagrożenia,

−

organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

−

dbać o bezpieczeństwo i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego,
a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie
z przeznaczeniem,

−

poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom
lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

−

zapewniać wykonanie zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami
pracy,

−

zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami,

−

stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony
indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu
i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować obowiązki pracodawcy i pracownika w miejscu pracy,
2) wybrać z przedstawionego zbioru obowiązków te, które powinien spełniać pracownik,
3) wpisać wybrane sformułowania obowiązków pracownika do zamieszczonej tabeli.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Kodeks pracy.

−

przybory do pisania,

−

arkusze z wydrukowaną tabelą,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca prawa pracy.

Ćwiczenie 2

Na podstawie Kodeksu pracy – ustal, jaki rodzaj szkolenia przedstawiono

w zamieszczonych niżej opisach. Zapisz nazwy szkoleń na kartkach samoprzylepnych.
Przyporządkuj właściwą nazwę szkolenia do opisanego zakresu, wklejając kartkę z nazwą
szkolenia do tabeli.

Opis szkolenia

Nazwa szkolenia

−

prowadzone przez pracowników służby bhp lub
pracodawcę albo osobę wyznaczoną i dotyczący
zaznajomienia z przepisami – dla wszystkich
nowo

zatrudnionych

pracowników

oraz

studentów odbywających praktyki i uczniów
szkół zawodowych – w wymiarze 3 h,

−

prowadzone

przez

osobę

kierującą

pracownikami, wyznaczoną przez pracodawcę,
posiadającą odpowiednie kwalifikacje oraz
przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia
instruktażu i dotyczące zagrożeń na konkretnych
stanowiskach pracy oraz sposobów ochrony
przed zagrożeniami i metodami bezpieczeństwa
na

tym

stanowisku

dla

pracowników

zatrudnionych na stanowiskach robotniczych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pracowników przenoszonych na te stanowiska,
uczniów

odbywających

praktyczną

naukę

zawodu i studentów odbywających praktyki –
w wymiarze minimum 8 h,

−

odbywające się w okresie nie dłuższym niż
6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na stanowisku:
pracodawcy, osoby kierującej pracownikami
(brygadziści,

mistrzowie,

kierownicy),

projektantów i konstruktorów, pracowników
służby bhp, robotników oraz innych osób,
których praca wiąże się z narażeniem na czynniki
szkodliwe dla zdrowia – w wymiarze minimum
30 h,

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować zapisy w Kodeksie pracy dotyczące szkoleń pracowników,
2) wypisać nazwy szkoleń na kartkach samoprzylepnych,
3) przyporządkować właściwą nazwę do opisanego zakresu szkolenia,
4) wkleić właściwą kartkę z nazwą szkolenia do tabeli.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Kodeks pracy.

−

przybory do pisania,

−

samoprzylepne kartki,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca prawa pracy.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, w jakich aktach prawnych znajdują się przepisy dotyczące

prawa pracy w Polsce?

2) określić nazwę ustawy obowiązującej w naszym kraju, zawierającej

przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy?

3) określić, jakimi zagadnieniami zajmuje się Społeczna Inspekcja Pracy?

4) scharakteryzować obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa

i higieny pracy?

5) określić obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy?

6) określić na czy polega profilaktyczna ochrona zdrowia pracownika?

7) określić, kto w zakładzie pracy ma obowiązek zorganizować stanowiska

pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy?

8) określić, jakie prawa przysługują pracownikowi, kiedy warunki na

przydzielonym mu stanowisku pracy nie spełniają zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy?

9) określić, kto i kiedy podlega instruktażowi ogólnemu?

10) określić, kto i kiedy podlega szkoleniu okresowemu?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne, występujące

w procesie pracy

4.2.1. Materiał nauczania

Czynnikami niebezpiecznymi, szkodliwymi i uciążliwymi występującymi w środowisku

pracy nazywamy czynniki, które mogą spowodować utratę zdrowia lub życia człowieka
w przypadku kolizyjnego zetknięcia się z nimi.

Czynniki towarzyszące procesowi pracy można podzielić na dwie podstawowe grupy:
Czynniki niebezpieczne (urazowe), które działając na człowieka mogą spowodować

uraz (wypadek przy pracy). Zagrożenie mogą stanowić:

−−−−

elementy ruchome i luźne,

−−−−

elementy ostre i wystające,

−−−−

przemieszczanie się ludzi,

−−−−

przepływ prądu elektrycznego,

−−−−

ródła wysokiej temperatury,

−−−−

pożar lub/i wybuch.

Wymienione wyżej zagrożenia należą do czynników fizycznych działających przeważnie na
pracownika w sposób nagły.

Czynniki szkodliwe i uciążliwe działające na pracownika przez okres dłuższy mogą

spowodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej pracownika lub zmiany w stanie
zdrowia, wywołując choroby zawodowe.
Czynniki te dzielimy na cztery podstawowe grupy.

Czynniki fizyczne:

−−−−

hałas ustalony i nieustalony, hałas infradźwiękowy, hałas ultradźwiękowy,

−−−−

wibracja (ogólna i oddziałująca na organizm człowieka przez kończyny górne),

−−−−

mikroklimat,

−−−−

temperatura,

−−−−

promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i ultrafioletowe),

−−−−

promieniowanie jonizujące,

−−−−

promieniowanie laserowe,

−−−−

pole elektromagnetyczne (niskiej i wysokiej częstotliwości),

−−−−

pole elektrostatyczne,

−−−−

pyły przemysłowe.
Czynniki chemiczne:
Czynniki chemiczne, to czynniki niebezpieczne powodujące urazy, które prowadzą lub

mogą prowadzić do schorzenia. Mogą one działać na organizm człowieka toksycznie,
drażniąco, uczulająco, a nawet rakotwórczo. Czynniki chemiczne mogą być wchłaniane przez
drogi oddechowe, skórę i błony śluzowe oraz przewód pokarmowy.

Chemiczne substancje i preparaty niebezpieczne klasyfikuje się, uwzględniając ich

toksyczność, właściwości fizykochemiczne oraz działanie na środowisko, na czynniki:

−−−−

o właściwościach wybuchowych,

−−−−

o właściwościach utleniających,

−−−−

skrajnie łatwopalne, wysoce łatwopalne, łatwopalne,

−−−−

bardzo toksyczne, toksyczne,

−−−−

szkodliwe,

−−−−

rące,

−−−−

drażniące,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

uczulające,

−−−−

rakotwórcze,

−−−−

mutagenne,

−−−−

działające na rozrodczość,

−−−−

niebezpieczne dla środowiska.

Czynniki biologiczne:

−−−−

mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, riketsje, grzyby,
pierwotniaki) oraz wytwarzane przez nie toksyny i alergeny,

−−−−

makroorganizmy roślinne i zwierzęce.

Czynniki psychofizyczne:

−−−−

obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne),

−−−−

obciążenie psychonerwowe.

Blacharz podczas wykonywania swojej pracy jest narażony najczęściej na działanie

szkodliwych czynników urazowych, chemicznych i fizycznych.

Zagrożenie występujące w miejscu racy powinno być symbolizowane odpowiednim

znakiem lub symbolem. Niektóre z nich zostały przedstawione niżej.

Rys. 1. Znaki i symbole bezpieczeństwa [11, s. 37].

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie skutki dla zdrowia lub życia pracownika mogą wywołać czynniki szkodliwe,

uciążliwe lub niebezpieczne w przypadku zetknięcia się z nimi?

2. Jakie zagrożenia dla organizmu pracownika mogą wywoływać czynniki chemiczne?
3. Na które czynniki niebezpieczne dla zdrowia napotyka najczęściej w swojej pracy

blacharz?

4. Który z czynników fizycznych może szkodzić zdrowiu blacharza?
5. W jaki sposób należy sygnalizować zagrożenia substancjami szkodliwymi w miejscu

pracy?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Weź udział w wycieczce do zakładu blacharskiego zorganizowanej przez nauczyciela

(lub obejrzyj film przedstawiający pracę blacharza). Zwróć uwagę na czynniki szkodliwe,
niebezpieczne i uciążliwe, jakie występują w na jego stanowisku pracy. Zanotuj je wszystkie,
a następnie porównaj własne notatki z notatkami kolegów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uczestniczyć w wycieczce do zakładu blacharskiego lub obejrzeć film dydaktyczny

przedstawiający pracę blacharza,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) przeanalizować, jakie czynniki szkodliwe, niebezpieczne i uciążliwe występują podczas

jego pracy,

3) zakwalifikować zauważone czynniki do odpowiednich kategorii,
4) zanotować zauważone czynniki,
5) porównać własne notatki z notatkami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyposażenie zakładu blacharskiego,

−

film dydaktyczny przedstawiający pracę blacharza,

−

zestaw do wyświetlania filmów,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych
na stanowisku pracy.

Ćwiczenie 2

Sporządź listę czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych, jakie mogą

wystąpić na stanowisku pracy blacharza w warsztacie blacharskim. Zaprezentuj wykonane
ć

wiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować rodzaje czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych, które

mogą wystąpić podczas pracy blacharza,

2) sporządzić listę tych czynników,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przepisy dotyczące występowania w miejscu pracy czynników szkodliwych, uciążliwych
i niebezpiecznych.

−

papier,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych
na stanowisku pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić czynniki fizyczne zaliczane do szkodliwych i uciążliwych?

2) wymienić czynniki chemiczne zaliczane do szkodliwych i uciążliwych?

3) określić czynniki szkodliwe i uciążliwe w miejscu pracy blacharza?

4) wymienić czynniki urazowe, które mogą występować na stanowisku

pracy blacharza?

5) określić, do jakiej grupy czynników należy hałas?

6) określić, do jakiej grupy czynników należy oddziaływanie wysokiej

temperatury?

7) określić, jakimi drogami mogą być wchłaniane przez ludzki organizm

czynniki chemiczne?

8) określić, jak mogą oddziaływać na ludzki organizm czynniki chemiczne?

9) określić, do jakiej grupy czynników należą bakterie?

10) określić, jaki symbol graficzny służy do określenia substancji

toksycznej?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Wymagania bezpieczeństwa i higieny dotyczące pomieszczeń

pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Ergonomia
w kształtowaniu warunków pracy

4.3.1. Materiał nauczania

Na terenie zakładu pracy, zgodnie z przepisami, pracodawca jest obowiązany zapewnić:

−

drogi komunikacyjne i transportowe,

−

drogi dla pieszych,

−

dojazdy pożarowe,

−

drogi ewakuacyjne (odpowiednio oznakowane),

−

oświetlenie elektryczne,

−

urządzenia zapobiegające zanieczyszczeniu lub skażeniu powietrza, gruntu oraz wód
substancjami chemicznymi, środkami promieniotwórczymi albo biologicznie zakaźnymi
w stopniu szkodliwym dla zdrowia ludzkiego (w związku z produkcją bądź inną
działalnością zakładu pracy),

−

wodę zdatną do picia oraz do celów higieniczno-sanitarnych, gospodarczych,
przeciwpożarowych oraz utrzymania czystości pomieszczeń i terenu zakładu pracy.
W pomieszczeniach pracy należy zapewnić:

−

oświetlenie naturalne i sztuczne,

−

odpowiednią temperaturę,

−

wymianę powietrza (wentylację, klimatyzację),

−

zabezpieczenie przed wilgocią,

−

zabezpieczenie przed niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem,

−

zabezpieczenie przed uciążliwymi dźwiękami i drganiami oraz innymi czynnikami
szkodliwymi dla zdrowia,

−

odpowiednie wymiary pomieszczeń,

−

zabezpieczenie przed szkodliwymi wyziewami, gazami, pyłami i promieniowaniem,

−

możliwość ewakuacji (między innymi drzwi powinny być otwierane na zewnątrz),

−

właściwą odporność ogniową elementów.
Oprócz wymagań ogólnych, wynikających z przepisów Kodeksu pracy, każde stanowisko

pracy wymaga określenia szczegółowych warunków bezpieczeństwa.

Warsztat blacharski powinien znajdować się w wydzielonej części budynku na parterze.

W skład lokalu warsztatu powinny wchodzić następujące pomieszczenia: właściwy warsztat
pracy, magazyn, pomieszczenie do przyjmowania zamówień i pomieszczenia sanitarne.
Pomieszczenia warsztatu, w którym są wykonywane roboty blacharskie, powinny być
oświetlone światłem naturalnym i elektrycznym. Oprócz oświetlenia sufitowego niezbędne jest
oświetlenie każdego stanowiska pracy, a używane do celu żarówki nie mogą powodować
olśnienia i ostrych cieni. Przy każdym stanowisku, na widocznym miejscu powinna znajdować
się instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy. Warsztat blacharski powinien być ogrzewany
centralnie, a temperatura zimą powinna wynosić nie mniej niż 12°C do pracy ciężkiej, a od 16°C
do 18°C do prac lżejszych. Wietrzenie warsztatu powinno odbywać się w sposób naturalny lub
mechaniczny. Wysokość warsztatu nie powinna być mniejsza niż 3,5 m.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia

higieniczno-sanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby
zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w jakich ta praca jest wykonywana. Pomieszczenia socjalno-bytowe i urządzenia higieniczno-
sanitarne powinny spełniać warunki określone w Kodeksie pracy.

Ważną rolę w kształtowaniu dogodnych warunków pracy mają zasady ergonomii.

Ergonomia jest nauką, która zajmuje się przystosowaniem narzędzi, maszyn, środowiska
i warunków pracy do cech i możliwości człowieka, zapewniając sprawne, wydajne
i bezpieczne wykonywanie przez niego pracy.

Osiąga się to dzięki właściwej organizacji stanowiska pracy, które powinno spełniać

następujące zasady:

–

stanowisko robocze musi zapewniać wygodny i bezpieczny dostęp pracownikom,

–

materiały i narzędzia powinny być składowane w stałych miejscach, w obrębie
wykonywanego zadania, a przedmioty ciężkie – na wysokości powierzchni roboczej,

–

rozmieszczenie materiałów i narzędzi powinno zapewniać ustaloną kolejność ruchów,

–

odległości między przedmiotami na stanowisku roboczym powinny być jak najmniejsze,

–

materiały i narzędzie powinny być łatwe do uchwycenia.
Spełnienie zasad ergonomii jest szczególnie ważne przy wykonywaniu zawodów ciężkich

i męczących, do których należy zawód blacharza.

Aby zapewnić pracownikom bezpieczeństwo podczas wykonywania zadań zawodowych,

należy uprzedzać ich o miejscach i strefach niebezpiecznych, umieszczając znaki
ostrzegawcze i tablice informacyjne.

Poniżej zamieszczono przykładowe tablice informacyjne i ostrzegawcze, a także znaki

bezpieczeństwa.

Rys. 2. Przykładowe tablice informacyjne i ostrzegawcze na budowie [11, s. 29].

Rys. 3. Podstawowe znaki bezpieczeństwa: a) zakazu, b) ostrzegawczy, c) nakazu, d) informacyjny [11, s. 23].

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie warunki gwarantujące bezpieczną pracę, zobowiązany jest zapewnić pracownikom

pracodawca na terenie zakładu pracy?

2. Od jakich czynników zależy ilość i wielkość pomieszczeń higieniczno-sanitarnych na

terenie zakładu pracy?

3. Jakie warunki powinien spełniać zakład blacharski?
4. Jakimi zagadnieniami zajmuje się ergonomia?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. W jaki sposób, zgodnie z zasadami ergonomii powinno być zorganizowane stanowisko

pracy blacharza?

6. W jaki sposób należy informować pracowników o strefach i miejscach występowania

zagrożeń?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj i nazwij znaki bezpieczeństwa przedstawione Ci przez nauczyciela. Zapisz na

kartkach samoprzylepnych nazwy znaków, a następnie przyklej te kartki do odpowiednich
znaków. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dokładnie obejrzeć znaki bezpieczeństwa przygotowane przez nauczyciela,
2) zapisać na kartkach samoprzylepnych ich nazwy,
3) dokleić kartki do odpowiednich znaków,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zbiór znaków bezpieczeństwa,

−

samoprzylepne kartki, przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ćwiczenie 2

Na podstawie tabeli przedstawiającej wymagania socjalno-bytowe pomieszczeń dla

pracowników, którą udostępni Ci nauczyciel, określ, jaką powierzchnię powinna mieć szatnia
odzieży czystej, przeznaczona dla 20 pracowników. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować tabelę przedstawiającą wymagania socjalno-bytowe pomieszczeń dla

pracowników,

2) wykonać obliczenie powierzchni szatni przeznaczonej dla 20 pracowników,
3) zapisać wynik,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

tabela zaczerpnięta z podręcznika, poradnika lub zbioru przepisów dotyczących
zagospodarowania placu budowy, przedstawiająca wymagania socjalno-bytowe
pomieszczeń dla pracowników,

−

papier,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca bezpieczeństwa i higieny pracy i ergonomii.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. 3. 4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić, jakie warunki pracy powinien zapewnić pracownikom

pracodawca na terenie zakładu pracy?

2) wymienić warunki, jakie powinny panować w pomieszczeniu pracy?

3) odczytać w odpowiednich tabelach wymagania, jakim powinny

odpowiadać pomieszczenia socjalno-bytowe dla pracowników?

4) odczytać w odpowiednich tabelach wymagania, jakim powinny

odpowiadać pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla pracowników?

5) określić zasady, jakim powinno odpowiadać stanowisko pracy

zorganizowane według praw ergonomii?

6) rozpoznać znaki bhp?

7) zinterpretować znaki bhp?

8) zinterpretować tablice informacyjne i ostrzegawcze?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Wymagania bezpieczeństwa i higieny dotyczące procesów

pracy

4.4.1. Materiał nauczania

Podczas wykonywania pracy występują pewne zagrożenia dla zdrowia lub życia

pracowników, a zwiększają się one podczas prac szczególnie niebezpiecznych lub prac
wykonywanych w utrudnionych warunkach.

Kodeks pracy w art. 225 nakazuje, aby pracodawca zapewnił, żeby prace, przy których

istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego,
były wykonywane, przez co najmniej dwie osoby – w celu asekuracji.

Pracodawca ustala i aktualizuje wykaz prac szczególnie niebezpiecznych występujących

w zakładach pracy. Prace te powinny mieć zapewniony bezpośredni nadzór, odpowiednie
ś

rodki zabezpieczające, a przed ich rozpoczęciem powinien się odbyć instruktaż pracowników

uwzględniający

podział

pracy,

kolejność

wykonywania

zadań

oraz

wymagania

bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.

Prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych obejmują zadania wykonywane

z substancjami i preparatami chemicznymi, jak też materiałami, półfabrykatami i wyrobami
gotowymi o właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych zagrażających zdrowiu
i bezpieczeństwu pracowników.

Pracodawca jest obowiązany informować pracowników o zwiększonym ryzyku i sposobie

bezpiecznego ich stosowania oraz postępowania z nimi w sytuacjach awaryjnych.

Blacharze, którzy podczas wykonywania zadań zawodowych używają kwasów i ługów

muszą zachować ostrożność, ponieważ są to substancje groźne dla skóry ludzkiej
i nieumiejętnie stosowane, mogą powodować oparzenia i rany. Substancje te należy
przechowywać w naczyniach szklanych, umieszczonych w ochronnych koszach,
i transportować się je na wózkach.
Przystępując do rozcieńczania kwasów lub ługów, należy włożyć specjalistyczną odzież
ochronną, składająca się z gumowych rękawic, butów i fartucha oraz okularów ochronnych.
Rozcieńczając kwas, należy go zawsze wlewać do wody – nigdy odwrotnie.
Ulatniające się pary kwasów są trujące i wdychanie ich jest szkodliwe dla zdrowia. Dlatego
pomieszczenia, w których przechowuje się kwasy powinny być zaopatrzone w wyciągi,
niezależnie od zainstalowanych wentylatorów.

Blacharze, którzy pracują w tłoczniach muszą zachować szczególną ostrożność w strefie

niebezpiecznej, którą stanowią wszystkie ruchome części maszyn. Maszyny powinny posiadać
osłony mechanizmów i części ruchomych. Osłony muszą być trwałe, sztywne i dobrze
umocowane. Maszyny muszą być zabezpieczone przed niezamierzonym uruchomieniem.
Szczególną uwagę należy zwrócić na ochronę rąk przed urazami. Podawanie wykroju do
tłocznika i wyjmowanie wytłoczki powinno się odbywać przy pomocy narzędzi. Ręczne
podawanie i wyjmowanie dozwolone jest tylko na małych prasach i określone jest odrębnymi
przepisami.

Wykonywanie prac z użyciem nożyc, również stwarza niebezpieczeństwo urazu rąk

u pracownika. Dlatego też nożyce do cięcia blach powinny być zaopatrzone w specjalne
ochraniacze lub osłony.

Pracownicy obsługujący maszyny, powinni ściśle przestrzegać instrukcji jej obsługi.
Blacharze wykonują bardzo często prace na wysokości. Prace na wysokości prowadzone

niezgodnie z przepisami bezpieczeństwa pracy są przyczyną wypadków, z których
najczęstszymi są upadki z wysokości. Podczas wykonywania prac na wysokości należy

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zapewnić pracownikom odpowiedni sprzęt i środki ochrony indywidualnej: szelki
bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji,
szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac na podparciu – na słupach, masztach
i itp.), hełmy ochronne przeznaczone do prac na wysokości.

W czasie transportu, składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych należy

stosować odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej oraz przestrzegać
szczegółowe przepisy w tym zakresie.

Materiały niebezpieczne należy przechowywać w opakowaniach oraz w odpowiednio

oznakowanych miejscach, przeznaczonych do tego celu.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie prace w zawodzie blacharza uważa się za szczególnie niebezpieczne?
2. Co nakazuje pracodawcy Kodeks pracy, w przypadku prowadzenia prac szczególnie

niebezpiecznych?

3. Jakie zagrożenia dla zdrowia lub życia blacharza występują podczas posługiwania się

kwasami lub ługami?

4. W jaką odzież ochronną i środki ochrony osobistej powinien być wyposażony blacharz

posługujący się w pracy substancjami żrącymi?

5. Jakie wymagania bezpieczeństwa powinny spełniać pomieszczenia, w których

przechowywane są kwasy?

6. W jaki sposób – zgodnie z zasadami bezpieczeństwa, należy rozcieńczać kwasy wodą?
7. Jakie wymagania bezpieczeństwa powinny spełniać maszyny pracujące w tłoczniach

blacharskich?

8. Na czym polega bezpieczna praca blacharza posługującego się nożycami do cięcia

blachy?

9. W jaką odzież ochronną i środki ochrony osobistej powinien być wyposażony blacharz

wykonujący pokrycie dachu?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Weź udział w wycieczce na plac budowy zorganizowanej przez nauczyciela. Zaobserwuj

pracę blacharza wykonującego pokrycie dachu. Zwróć uwagę na zagrożenia wypadkowe, jakie
występują na jego stanowisku pracy. Zanotuj je, a następnie porównaj własne notatki
z notatkami kolegów i zaprezentuj wykonane ćwiczenie.
(Pracę blacharza możesz obserwować również na filmie dydaktycznym).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) uczestniczyć w wycieczce na plac budowy lub obejrzeć film przedstawiający pracę

blacharza wykonującego pokrycie dachu,

2) przeanalizować zagrożenia wypadkowe występujące podczas pracy,
3) zanotować zauważone zagrożenia w zeszycie,
4) porównać własne notatki z notatkami kolegów,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rzeczywiste warunki pracy na budowie lub film dydaktyczny przedstawiający pracę
blacharza,

−

zestaw do wyświetlania filmów,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca zagrożeń wypadkowych na stanowisku pracy.

Ćwiczenie 2

Przygotowane przez nauczyciela plansze przedstawiają sytuacje stwarzające zagrożenia

wypadkowe na stanowisku pracy blacharza. Omów z kolegą zauważone zagrożenia,
a następnie zaprezentuj wykonane ćwiczenie kolegom z grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z planszami, jakie przedstawi nauczyciel,
2) przeanalizować zauważone sytuacje stwarzające zagrożenia wypadkowe na stanowisku

pracy blacharza,

3) przedyskutować zauważone sytuacje wspólnie z kolegą,
4) zaprezentować grupie kolegów wykonane zadanie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze przedstawiające opisy lub ilustracje sytuacji stwarzających zagrożenia
wypadkowe na stanowisku pracy,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca zagrożeń wypadkowych na stanowisku pracy.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, kiedy prace uważa się za szczególnie niebezpieczne?

2) określić, jaki obowiązek spoczywa na pracodawcy, jeśli pracownik ma

wykonywać prace szczególnie niebezpieczne?

3) wymienić, jakie zagrożenia dla pracownika stwarzają maszyny

w tłoczniach?

4) wymienić, jakie zagrożenia dla blacharza stwarza praca na wysokości?

5) wymienić nazwy substancji szkodliwych dla skóry i układu

oddechowego?

6) określić zasadę rozcieńczania kwasów wodą?

7) wymienić elementy odzieży ochronnej i środki ochrony osobistej,

w które powinien być wyposażony pracownik posługujący się
substancjami żrącymi?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.

Środki ochrony od porażeń prądem elektrycznym i ochrony
indywidualnej

4.5.1. Materiał nauczania

Blacharz często korzysta podczas wykonywania zadań zawodowych z urządzeń, sprzętu

i narzędzi zasilanych prądem elektrycznym. Bezpieczne posługiwanie się nimi jest bardzo
ważne i wymaga od pracownika spełnienia kilku zasad, a mianowicie:

−

przed każdym użyciem należy skontrolować stan obudowy, wyłącznika i przewodu
zasilającego; w razie jakiegokolwiek uszkodzenia urządzenie oddać do naprawy,

−

w przypadku wystąpienia zakłóceń urządzenia elektrycznego należy natychmiast odłączyć
je od prądu i zawiadomić przełożonego,

−

nie wolno zdejmować pokryw ochronnych ani dopuścić do użytkowania uszkodzonego
urządzenia,

−

podczas włączania i wyłączania elektronarzędzia z sieci, zawsze należy chwytać za
wtyczkę, nigdy za przewód,

−

należy często sprawdzać styki w zaciskach śrubowych przewodów (w nasadkach,
wtyczkach, wyłącznikach),

−

ręczne narzędzia elektryczne oraz ręczne lampy należy zasilać prądem o napięciu 24 V,

−

urządzenie należy używać zgodnie z jego przeznaczeniem i parametrami,

−

urządzenie trzeba chronić przed zalaniem wodą i przed wilgocią,

−

trzeba uważać, aby się nie potknąć o luźno leżące przewody zasilające,

−

spalony bezpiecznik można zastąpić tylko takim samym sprawnym bezpiecznikiem,

−

w razie uszkodzenia innych podzespołów niż bezpieczniki, naprawy urządzenia może
dokonać tylko uprawniony elektryk.
Pracodawca jest zobowiązany dbać o to, aby urządzenia elektryczne były:

−

sprawne przed użyciem i po każdej konserwacji i naprawie,

−

używane zgodnie z zasadami bezpieczeństwa pracy,

−

naprawiane i konserwowane wyłącznie przez uprawnionych elektryków,

−

naprawiane niezwłocznie po stwierdzeniu usterki,

−

wykluczane z użycia, jeśli ich naprawa jest niemożliwa.

Elektronarzędzia przenośne takie, jak nożyce do cięcia blachy, wiertarki, szlifierki, mogą

być wykonane w zależności od sposobu ochrony obsługi przed porażeniem jako przyrządy
klasy I lub klasy II.

Przyrządy klasy I są wyposażone w:

−

izolację roboczą niezbędną do należytego działania i zapewnienia podstawowej ochrony
przed porażeniem prądem elektrycznym,

−

w wyraźnie oznaczony zacisk ochronny, do którego należy podłączyć przewód
uziemiający,

−

w ruchomy przewód kilkużyłowy, którego końce żył są tak połączone z przyrządem, że
nie można ich odłączyć beż użycia narzędzi, drugie zaś końce są przyłączone do wtyczki
ze stykiem ochronnym do włączenia do gniazda w sieci.
Przyrządy II klasy są wyposażone w izolację podwójną i wzmocnioną oraz w przewód

przyłączeniowy do sieci, lecz nie mają zacisku ochronnego. Przyrząd klasy II nie wymaga
połączenia z ziemią.

Narzędzia i urządzenia elektryczne zaopatrzone są w tabliczki znamionowe, zawierające

ich podstawowe parametry techniczne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4. Elektronarzędzie z widoczną tabliczką znamionową [11, s. 48].

Bezpieczna praca na urządzeniach elektrycznych może odbywać się dzięki zastosowaniu

rodków ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym.

Są to następujące środki ochrony:

Ochrona przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa):

−

ochrona przez zastosowanie izolowania części czynnych,

−

ochrona przez zastosowanie ogrodzenia lub obudowy,

−

ochrona przez zastosowanie barier uniemożliwiających dotknięcie urządzeń w trakcie
obsługi,

−

ochrona przez umieszczenie urządzeń poza zasięgiem ręki.

Ochrona przed dotykiem pośrednim:

−

ochrona przez zastosowanie samoczynnego wyłączenia zasilania,

−

ochrona przez zastosowanie urządzenia II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej,

−

ochrona przez zastosowanie izolowania stanowiska.
Urządzenia elektryczne oznaczane są znakami, świadczącymi o ich bezpieczeństwie

przeciwporażeniowym. Taki znak widoczny jest na rysunku 5.

Rys. 5. Znak bezpieczeństwa CE [11, s. 1087].

Bezwzględnie zabronione jest dotykanie urządzeń elektrycznych, które oznaczone są tablicą
ostrzegawczą przedstawioną na rysunku 6.

Rys. 6. Przykład tablicy ostrzegawczej ”Nie dotykać! Urządzenie elektryczne”[3, s. 209].

rodki ochrony indywidualnej i odzież robocza są muszą być zawsze używane podczas

wykonywania zadań zawodowych. Właściwym ubraniem roboczym dla blacharza jest ubranie
dwuczęściowe z drelichu bawełnianego, z mankietami przy spodniach i rękawach, zapinanymi
na guziki. Podczas pracy w obniżonej temperaturze – poniżej 5°C, blacharz powinien mieć
ubranie ocieplone. Blacharz pracujący na wysokości musi być zabezpieczony pasem

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

bezpieczeństwa. Obuwie powinno być wykonane ze skóry juchtowej, z cholewkami,
twardymi nosami i twardą, grubą, antypoślizgową podeszwą. Podczas spawania blacharz
powinien być ubrany w fartuch ze skóry, a podczas używania kwasów – w fartuch gumowy.
Podczas przenoszenia, sortowania i prostowania blach, blacharz powinien zabezpieczać ręce
rękawicami lub dłonicami wzmocnionymi skórą.

Wszystkie wymienione czynniki zawsze decydują o bezpiecznej pracy blacharza.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co należy skontrolować przed każdym użyciem elektronarzędzia?
2. Jak należy postąpić po stwierdzeniu uszkodzenia lub niesprawnego działania

elektronarzędzia?

3. Jak należy postąpić w przypadku stwierdzenia spalenia bezpiecznika?
4. Kto jest uprawniony do naprawiania elektronarzędzi?
5. Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony od porażeń prądem elektrycznym?
6. Jak wyposażone są elektronarzędzia I klasy odporności przed porażeniem prądem

elektrycznym?

7. Jak wyposażone są elektronarzędzia II klasy odporności przed porażeniem prądem

elektrycznym?

8. Z jakich części składa się ubranie robocze blacharza?
9. Jakich środków ochrony indywidualnej powinien używać blacharz w czasie pracy?

10. Na czy polega ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem bezpośrednim?
11. Na czy polega ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem pośrednim?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj na tabliczkach znamionowych elektronarzędzi znajdujących się w pracowni

szkolnej, symbole ich klasy ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. Zaprezentuj je
kolegom z grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z elektronarzędziami, jakie udostępni Ci nauczyciel,
2) odczytać na tabliczkach znamionowych symbole ich klasy ochrony przed porażeniem

prądem elektrycznym,

3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw elektronarzędzi w pracowni szkolnej,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca zasad bezpiecznej pracy, a w szczególności ochrony
przed porażeniem prądem.

Ćwiczenie 2

Z przedstawionego ci przez nauczyciela zestawu odzieży ochronnej i środków ochrony

indywidualnej wybierz te, w które powinien być wyposażony blacharz sortujący blachę.
Zaprezentuj je kolegom z grupy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z zestawem odzieży ochronnej i środków ochrony indywidualnej, jakie

przedstawi Ci nauczyciel,

2) skompletować odzież ochronną dla blacharza sortującego blachę,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw odzieży ochronnej i środków ochrony indywidualnej dla blacharzy,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca odzieży ochronnej i środków ochrony indywidualnej.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dokonać kontroli elektronarzędzi przed użyciem ich do pracy?

2) wymienić spalony bezpiecznik?

3) określić na podstawie tabliczki znamionowej elektronarzędzia klasę

ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym?

4) określić obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony przed porażeniem

prądem elektrycznym?

5) skompletować ubranie robocze i środki ochrony indywidualnej dla

blacharzy wykonujących różne zadania zawodowe?

6) określić, na czym polega ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem

bezpośrednim?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Zagrożenia pożarowe oraz zasady ochrony przeciwpożarowej

4.6.1. Materiał nauczania

Zagrożenia pożarowe są powodowane przez czynniki i okoliczności, które stwarzają

warunki do powstania pożaru i jego rozprzestrzeniania się.

Pożar powstaje wówczas, gdy temperatura źródła ciepła przekracza temperaturę zapalenia

się materiału palnego, a ciepło to oddziałuje bezpośrednio na materiał palny.

Najczęściej spotykanymi przyczynami pożaru są:

−

zły stan techniczny urządzeń elektrycznych, ogrzewczych i mechanicznych oraz
nieprawidłowe ich używanie,

−

wykonywanie prac wymagających używania otwartego ognia lub wysokiej temperatury,

−

pozostawianie bez nadzoru włączonych urządzeń elektrycznych lub palenisk,

−

nieprawidłowe składowanie materiałów mogących ulegać samozapaleniu,

−

nieostrożność osób,

−

podpalenie umyślne.
Zagrożenie pożarowe w miejscu pracy występuje najczęściej w magazynach, składach,

w budynkach o konstrukcji drewnianej i tam, gdzie znajdują się włączone urządzenia
elektryczne lub otwarte paleniska.

Właściciele i użytkownicy budynków i obiektów powinni zatroszczyć się

o bezpieczeństwo przeciwpożarowe w następujący sposób:

−

przestrzegać

przeciwpożarowych

wymagań

budowlanych,

instalacyjnych

i technologicznych,

−

zapewnić osobom przebywającym w budynku lub obiekcie bezpieczeństwo i możliwość
ewakuacji,

−

wyposażyć budynek, obiekt lub teren w sprzęt gaśniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze,

−

oznaczyć drogi ewakuacyjne i wyjścia z budynku,

−

przygotować budynek, obiekt lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej,

−

zaznajomić pracowników z przepisami przeciwpożarowymi,

−

ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru,

−

umieścić w widocznym i łatwo dostępnym miejscu instrukcję przeciwpożarową.
W warsztacie blacharskim zabronione jest:

−

palenie tytoniu,

−

używanie otwartego ognia podczas korzystania w pracy z benzyny lub spirytusu,

−

pozostawianie na noc niewygaszonego paleniska oraz wyrzucanie żaru lub popiołu
do otwartych wiader,

−

umieszczanie wszelkich źródeł światła bliżej niż 30 cm od papy, od skrzyń ze zużytymi
szmatami, ścian, sprzętów drewnianych,

−

ustawianie włączonych kuchenek elektrycznych na drewnianej podłodze,

−

naprawianie bezpieczników we własnym zakresie.
Znane są dwa sposoby obrony przed pożarem:
obrona bierna – to profilaktyka, która polega na:

−

przestrzeganiu zakazu używania otwartego ognia i palenia tytoniu w pomieszczeniach
zagrożonych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

utrzymywaniu instalacji i urządzeń elektrycznych w stanie wykluczającym przypadkowe
zwarcie i iskrzenie,

−

przechowywaniu materiałów łatwopalnych i wybuchowych w odpowiednich warunkach,

−

zapewnieniu ochrony odgromowej,

−

opracowaniu i umieszczeniu w widocznym miejscu instrukcji ochrony przeciwpożarowej,

−

przeszkoleniu pracowników, z w zakresie profilaktyki przeciwpożarowej, postępowania
w wypadku pożaru i prowadzenia akcji gaśniczej.

−

wyposażeniu obiektów na placu budowy w sprzęt gaśniczy.
obrona czynna – to postępowanie w razie bezpośredniego zagrożenia pożarem, które

polega na:

−

alarmowaniu ludzi i zapewnieniu dostępu do instalacji alarmowych i telefonu,

−

ewakuacji ludzi w razie pożaru,

−

wykorzystaniu urządzeń i środków gaśniczych,

−

zapewnieniu dojazdu wozów strażackich i dostępu do hydrantów.
Ochrona przeciwpożarowa jest skuteczna wtedy, kiedy pracownicy znają rodzaje sprzętu

gaśniczego i potrafią go zastosować. Do podręcznego sprzętu gaśniczego należą: gaśnice,
hydranty, hydronetki, agregaty gaśnicze, koce gaśnicze, tłumice. Przy gaszeniu pożarów
w zarodku mogą być używane też: pojemniki z wodą, skrzynie z piaskiem, łopaty, szufle,
pomocne są też drabiny.

W zakładach produkcyjnych, a więc również w zakładzie blacharskim, w widocznych

miejscach – zgodnie z zasadami ochrony przeciwpożarowej rozmieszcza się gaśnice. Należy
je stosować zgodnie z przeznaczeniem, gdyż w przeciwnym wypadku, gaszenie ognia może
stać się nieskuteczne.

Gaśnica pianowa – używane są do gaszenia pożarów ciał stałych i cieczy palnych. Ze

względu na zawartość wody w pianie nie wolno używać ich do gaszenia urządzeń
elektrycznych pod napięciem.

Gaśnica śniegowa – nadaje się przede wszystkim do gaszenia cieczy, gazów palnych,

farb, lakierów, rozpuszczalników, instalacji elektrycznej pod napięciem, ciał chemicznych
reagujących z wodą oraz wszędzie tam, gdzie zastosowanie innych środków gaśniczych może
spowodować zniszczenie lub uszkodzenie przedmiotu.

Gaśnica proszkowa – jest skuteczna podczas gaszenia palących się gazów i płynów

łatwopalnych, samochodów, garaży, instalacji elektrycznej pod napięciem oraz wszędzie tam,
gdzie zanieczyszczenie środkiem gaśniczym jest szkodliwe dla gaszonych przedmiotów.

Gaśnica tetrowa – może być używana wyłącznie w pomieszczeniach dobrze

przewietrzanych. Nie wolno jej używać na rozgrzane metale nieżelazne, gdyż tworzy się
wtedy trujący fosgen.

Pracownicy

powinni

być

zapoznani

obowiązującymi

znakami

ochrony

przeciwpożarowej, aby w wypadku pożaru postępować sprawnie i bezpiecznie.
Na rysunku 7 zamieszczono przykładowe znaki ochrony przeciwpożarowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 7. Znaki ochrony przeciwpożarowej [3, s. 206].

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co oznacza określenie „obrona bierna”?
2. Jakie czynności wchodzą w zakres obrony biernej?
3. Co oznacza określenie „obrona czynna”?
4. Jakie czynności wchodzą w zakres obrony czynnej?
5. Jakie przyczyny mogą najczęściej spowodować pożar?
6. W jaki sposób właściciel obiektu powinien zatroszczyć się o bezpieczeństwo

przeciwpożarowe pracowników?

7. Jak należy dbać o bezpieczeństwo przeciwpożarowe w zakładzie blacharskim?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odegraj scenkę gaszenia pożaru, który wybuchł w pomieszczeniu szatni pracowniczej.

Przyjmij, że źródłem pożaru był włączony piecyk elektryczny. Wybierz odpowiedni rodzaj
gaśnicy do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem, lecz jej nie uruchamiaj. Wyjaśnij
kolegom z grupy, w jaki sposób należy użyć gaśnicy, aby ugasić pożar.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z zastosowaniem i sposobem użycia różnych gaśnic,
2) odegrać scenkę gaszenia pożaru przy użyciu wybranej gaśnicy (bez jej uruchamiania,

gdyż ćwiczenie jest pozorowane).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw gaśnic,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca ochrony przeciwpożarowej.

Ćwiczenie 2

Z przygotowanego przez nauczyciela zestawu znaków i tablic wybierz te, które

są znakami ochrony przeciwpożarowej. Zaprezentuj je kolegom z grupy i objaśnij ich
znaczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z zestawem znaków i tablic, jakie przedstawi Ci nauczyciel,
2) wybrać znaki ochrony przeciwpożarowej,
3) objaśnić znaczenie wybranych znaków,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw znaków ochrony przeciwpożarowej, znaków ewakuacyjnych, tablic i znaków
bezpieczeństwa,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca ochrony przeciwpożarowej.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić zagrożenia pożarowe?

2) określić w jakich miejscach może najczęściej powstać pożar?

3) wymienić zabezpieczenia przeciwpożarowe, jakie powinien zapewnić

właściciel obiektu?

4) powiedzieć, jak należy postępować, aby nie stwarzać zagrożenia

pożarowego w zakładzie blacharskim?

5) wskazać znaki ochrony przeciwpożarowej?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Zasady postępowania podczas wypadku, awarii urządzenia

lub pożaru. Zabezpieczanie miejsca wypadku

4.7.1. Materiał nauczania

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenia, wywołane przyczyna zewnętrzną,

które nastąpiło w związku z pracą.

W razie wypadku pracodawca jest obowiązany:

−

zabezpieczyć miejsce wypadku,

−

zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

podjąć niezbędne kroki eliminujące lub ograniczające zagrożenie,

−

niezwłocznie zawiadomić inspektora pracy, prokuratora, jednostkę nadrzędną o każdym
ś

miertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy,

−

niezwłocznie ustalić okoliczności i przyczyny wypadku,

−

zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom,

−

sporządzić właściwą dokumentację wypadku.
W razie wypadku przy pracy pracownik jest obowiązany:

−

każdy pracownik, który zauważył wypadek lub dowiedział się o nim jest zobowiązany
zawiadomić o wypadku przełożonego pracownika poszkodowanego oraz służbę
bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

przełożony pracownika poszkodowanego jest obowiązany zabezpieczyć miejsce wypadku
oraz niezwłocznie zawiadomić o wypadku kierownika zakładu pracy i służbę
bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, jest
obowiązany zawiadomić niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego.
Zabezpieczenie miejsca wypadku polega na:

−

niedopuszczaniu do miejsca wypadku osób niepowołanych,

−

wstrzymaniu pracy urządzeń, które miały związek z wypadkiem,

−

niedopuszczanie do zmiany położenia maszyn, urządzeń lub ich części, które
spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć okoliczności wypadku.
W razie awarii:

−

maszyny, urządzenia lub narzędzia pracownik powinien głosić ten fakt przełożonemu,

a przełożony powinien wyłączyć maszynę, urządzenie lub narzędzie z użytkowania do
czasu ich naprawy lub wymiany. Obowiązek wykonania naprawy spoczywa na
pracodawcy.

W przypadku wystąpienia pożaru należy:

−

zachować spokój,

−

natychmiast zawiadomić straż pożarną, podając dokładne dane o miejscu i rozmiarach
pożaru,

−

ostrzec innych pracowników o zaistnieniu pożaru,

−

wyłączyć urządzenia wentylacyjne, transportowe i grzewcze, odciąć dopływ przewodów
rurowych, zamknąć główny dopływ gazu, w razie potrzeby wyłączyć spod napięcia
urządzenia elektryczne.

−

natychmiast opuścić obszary zagrożone, oznakowanymi drogami ewakuacyjnymi
i pożarowymi,

−

należy poruszać się w pozycji jak najbliżej podłogi,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

działać zgodnie z instrukcją przeciwpożarową,

−

ratować życie ludzi w pierwszej kolejności, przed gaszeniem pożaru,

−

nie narażając własnego bezpieczeństwa, uczestniczyć w działaniach ratowniczo-
gaśniczych aż do czasu przybycia straży pożarnej,

−

osoby palące się należy okryć i zawinąć w koce gaśnicze, płaszcze, a w razie
konieczności gaszenia ognia – obracać osobę poszkodowaną,

−

nigdy nie wolno gasić płonącego tłuszczu wodą,

−

z chwilą przybycia straży pożarnej, udzielić dowódcy sekcji stosownych informacji,
przekazać plan budynku, dróg ewakuacyjnych i ratunkowych, a także właściwe klucze.

W czasie gaszenia pożaru należy:

−

uruchamiać gaśnice dopiero przy źródle ognia,

−

ustawić się w miarę możliwości tyłem do kierunku wiatru,

−

zachować ostrożność przy otwieraniu zamkniętych drzwi,

−

gaśnicę trzymać pionowo i gasić strumień skierowany od dołu do góry i od przodu do tyłu,

−

nie rozpraszać płonących nieruchomych cieczy silnym strumieniem, lecz pokrywać
ognisko pożaru gaszącym obłokiem (rozpylonym środkiem gaśniczym),

−

gasić ogień wyłącznie za pomocą przeznaczonego do tego celu podręcznego sprzętu
gaśniczego, uwzględniając przydatność środków gaśniczych i warunki ich zastosowania
Podczas gaszenia pożaru korzysta się również z hydrantów, które powinny być

rozlokowane w łatwo dostępnych miejscach: w korytarzach, na klatkach schodowych, przy
wyjściu z budynku. Najczęściej są zasilane wodą o tak wysokim ciśnieniu, aby pożar można
gasić bezpośrednio po podłączeniu węża do hydrantu.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak powinien postępować pracodawca w razie wypadku?
2. Jak powinien postępować pracownik w razie wypadku?
3. Na czym polega zabezpieczenia miejsca wypadku?
4. Jak powinien zachować się pracownik w razie awarii maszyny lub urządzenia?
5. Jak powinni się zachować pracownicy w razie wystąpienia pożaru?
6. Jak należy się zachować w czasie gaszenia pożaru?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odegraj scenkę, w której zorganizujesz akcję ewakuacji osób z pracowni szkolnej

w wypadku pożaru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z drogą ewakuacyjną z pracowni do wyjścia ewakuacyjnego w szkole,
2) wykonać szkic drogi ewakuacyjnej,
3) objaśnić kolegom sposób ewakuacji i zasady zachowania się podczas akcji ewakuacyjnej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej,

−

papier,

−

przybory rysunkowe,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca bezpieczeństwa przeciwpożarowego.

Ćwiczenie 2

Ustal z kolegą sposób zabezpieczania miejsca wypadku na stanowisku pracy, na którym

pracownik doznał porażenia prądem. Zaprezentuj grupie Wasze ustalenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować, co miało wpływ na zaistnienie wypadku,
2) ustalić sposób oznakowania miejsca wypadku,
3) ustalić sposób odizolowania od miejsca wypadku osób postronnych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

taśma bezpieczeństwa do wygrodzenia miejsca wypadku,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca postępowania w razie wypadku na stanowisku pracy.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, kiedy następuje proces palenia?

2) ustalić działania w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie

z instrukcją ochrony przeciwpożarowej?

3) zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami

ochrony przeciwpożarowej?

4) określić, w jaki sposób powinien postępować pracodawca w razie

wypadku?

5) określić, w jaki sposób powinien postępować pracownik w razie

wypadku?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Pierwsza pomoc przy urazach mechanicznych, porażeniu

prądem, zatruciach substancjami chemicznymi

4.8.1. Materiał nauczania

W następstwie nieszczęśliwych wypadków może dochodzić do urazów organizmu.

Na stanowisku pracy, blacharz narażony jest najczęściej na:

−

urazy mechaniczne ciała,

−

porażenie prądem elektrycznym,

−

zatrucia substancjami chemicznymi.
Umiejętne udzielanie pierwszej pomocy jest bardzo ważne, gdyż ma wielkie znaczenie

dla zachowania dalszego zdrowia i życia poszkodowanego.

Urazy mechaniczne
Czynniki mechaniczne mogą spowodować następujące rodzaje urazów:

−

zgniecenie,

−

złamanie,

−

obcięcie,

−

potłuczenie,

−

nakłucie, przekłucie,

−

skaleczenie, przecięcie,

−

otarcie.

Udzielanie pierwszej pomocy przy złamaniach
Podejrzenie lub rozpoznanie złamania ustala się, kiedy występują następujące objawy:

silny ból w miejscu urazu, nieprawidłowy kształt kończyny w miejscu urazu, brak możliwości
wykonania ruchu kończyną, obrzęk i wylew podskórny, widoczne zasinienie w miejscu urazu,
wyczuwalne lub widoczne odłamy kostne w ranie.

W przypadku złamań kości, zwichnięć, skręceń kończyn, podstawowym sposobem

skutecznego udzielania pierwszej pomocy jest unieruchomienie kości i dwóch sąsiednich
stawów. W tym celu należy użyć sztywnych przedmiotów ogólnie dostępnych lub środków
specjalistycznych.

Złamaną kończynę dolną można unieruchomić za pomocą szyny dostępnej w apteczce

pierwszej pomocy lub za pomocą deski, kija, laski a także przez dowiązanie jej do kończyny
zdrowej.

Przy złamaniach kończyn górnych unieruchomienie wykonuje się podwieszając

kontuzjowana kończynę na temblaku z chusty trójkątnej lub wykorzystując części garderoby.

Przy złamaniu żeber poszkodowany skarży się na silny ból w klatce piersiowej i ma

trudności w oddychaniu. Należy dokonać unieruchomienia klatki piersiowej przez ciasne
owinięcie jej bandażem elastycznym – przy wykonanym przez poszkodowanego wydechu.
Podczas unieruchamiania poszkodowany powinien przyjąć pozycję półsiedzącą.

W przypadku skręceń lub zwichnięć kończyny, należy unieruchomić ją, wysoko ułożyć

i zastosować zimny okład z lodu lub roztworu altacetu.
Po udzieleniu poszkodowanemu pierwszej pomocy, należy wezwać lekarza.

Udzielanie pierwszej pomocy przy zranieniach
Blacharz, który nie przestrzega przepisów bezpiecznej pracy, narażony jest najczęściej na

zranienia kończyn. W zależności od miejsca zranienia i rodzaju uszkodzonych naczyń
dochodzi do krwawienia. Urazy naczyń włosowatych w wyniku otarcia naskórka, objawiają

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

się niedużym krwawieniem. Uszkodzenie żył lub tętnic powoduje silny wypływ krwi –
nazywany krwotokiem.

Przy drobnych skaleczeniach kończyn, skuteczną metodą zatrzymania krwawienia jest

uniesienie jej do góry. Skórę wokół rany należy odkazić środkiem odkażającym, nałożyć
jałowy opatrunek lub plaster z opatrunkiem i skierować poszkodowanego do lekarza.

W przypadku krwotoku żylnego krew wypływa z rany strumieniem. Ma ona barwę

ciemnoczerwoną. Krwawienie z małych żył może ustać samoistnie, lecz przy krwotokach
dużych należy zastosować ucisk krwawiącej żyły. śyłę prowadzącą do rany przyciska się
wtedy do przylegającej kości. Opatrunek uciskowy z jałowej gazy, bandaża mocującego
i materiału uciskowego, nakłada się bezpośrednio na ranę i ciasno bandażuje. Opatrunku
uciskowego nie należy zakładać, kiedy w ranie tkwią ciała obce. W czasie udzielania
poszkodowanemu pierwszej pomocy, jego przełożony lub inni pracownicy powinni jak
najszybciej wezwać lekarza.

W przypadku krwotoku tętniczego krew tryska z rany rytmicznym strumieniem. Ma ona

barwę jasnoczerwoną. Tamowanie krwotoku tętniczego zawsze wymaga zastosowania ucisku,
który należy umiejscowić między sercem a raną. Wykonuje się go z takich samych środków
opatrunkowych, jak w przypadku tamowania krwotoku żylnego. Do czasu założenia opaski
uciskowej, stosuje się ucisk palcami, aby jak najszybciej zatamować upływ krwi. W czasie
udzielania poszkodowanemu pierwszej pomocy, jego przełożony lub inni pracownicy powinni
jak najszybciej wezwać lekarza.

Udzielanie pierwszej pomocy porażonemu prądem elektrycznym
Porażenie pracownika prądem elektrycznym może nastąpić w wyniku zdarzeń opisanych

wcześniej w rozdziale 4.5.

Udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanemu rozpoczyna się po uwolnieniu go spod

działania prądu i stwierdzeniu jego stanu.
Uwolnienia porażonego spod działania prądu elektrycznego należy dokonać poprzez:

−

wyłączenie napięcia właściwego obwodu elektrycznego,

−

odciągnięcie porażonego od urządzeń będących pod napięciem,

−

odizolowanie porażonego, uniemożliwiające przepływ prądu przez jego ciało.
Bezpośrednio po uwolnieniu porażonego spod napięcia należy udzielić mu pomocy

przedlekarskiej. Nie wolno odstępować osoby poszkodowanej oraz przerywać akcji
ratowniczej do chwili przybycia personelu lekarskiego. Każdy porażony prądem elektrycznym
winien być zbadany przez lekarza, chociażby oględziny zewnętrzne nie wskazywały na taką
potrzebę. Pomoc przedlekarska powinna polegać na wykonaniu następujących czynności:

−

gdy porażony krwawi – zatrzymać krwawienie,

−

w zależności od stanu porażonego zdecydować o zakresie i sposobie udzielania pomocy
doraźnej.
Kiedy porażony jest przytomny, należy rozluźnić mu ubranie w okolicy szyi, klatki

piersiowej i brzucha, ułożyć poszkodowanego w wygodnej pozycji do chwili przybycia lekarza.

Kiedy porażony jest nieprzytomny, lecz oddycha, nie należy go, nawet na bardzo krótko,

pozostawać w pozycji „na wznak”. Trzeba ułożyć go w tzw. pozycji bocznej ustalonej i stale
obserwować (oddech może się zatrzymać). Jeżeli przybycie lekarza przedłuża się,
poszkodowanego należy po upływie ok. 2 godz. obrócić na drugi bok.

Kiedy porażony jest nieprzytomny, nie oddycha, nie ma oznak krążenia, natychmiast

należy wezwać lekarza i do chwili jego przybycia zastosować reanimację oddychania
i krążenia. Ratujący powinien:

−

ułożyć porażonego na wznak,

−

udrożnić drogi oddechowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wykonać sztuczne oddychanie metodą usta-usta, lub usta-usta/nos, używając w tym celu
ś

rodków ochrony osobistej,

−

wykonać zewnętrzny masaż serca poprzez uciskanie mostka.
Udzielanie pierwszej pomocy przy zatruciu środkami chemicznymi
Zagrożenie dla zdrowia lub życia człowieka stanowią przeważnie rozmaite substancje

gazowe lub ciekłe, używane głównie do celów technologicznych lub będące produktem
ubocznym reakcji chemicznych, zachodzących w związku z wykonywanymi pracami.

Do zatruć dochodzi najczęściej przez:

−−−−

wdychanie oparów tych substancji,

−−−−

omyłkowe spożycie,

−−−−

kontakt ze skórą i błonami śluzowymi.
Objawami ostrego zatrucia organizmu są:

−−−−

bóle głowy,

−−−−

oszołomienie,

−−−−

drgawki,

−−−−

utrata przytomności.
Pierwsza pomoc w ostrych zatruciach polega na wygodnym ułożeniu poszkodowanego

w pomieszczeniu o nieskażonym powietrzu i szybkim wezwaniu pomocy lekarskiej.
Właściwa akcja ratunkowa może być prowadzony w odpowiednio wyposażonych placówkach
służby zdrowia, ponieważ polega on na:

−−−−

płukaniu układu pokarmowego,

−−−−

zabiegach ułatwiających prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego,

−−−−

neutralizowaniu toksyn zalegających w organizmie.
Oprócz zatruć ostrych pojawiają się też zatrucia przewlekłe, które są następstwem

długotrwałego kontaktu człowieka z substancjami toksycznymi, o stosunkowo niewielkim
stężeniu. Występują wtedy następujące objawy:

−−−−

zaczerwienienie lub obrzęki błon śluzowych,

−−−−

kaszel, duszności i inne zaburzenia oddychania,

−−−−

bóle głowy, senność i zaburzenia pracy serca.

Poszkodowany powinien zgłosić się do lekarza w celu skontrolowania swego stanu zdrowia.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Na jakie urazy narażony jest najczęściej blacharz na stanowisku pracy?
2. Jakie rodzaje urazów mogą spowodować czynniki mechaniczne?
3. Przy jakich objawach u poszkodowanego można podejrzewać złamanie kończyny?
4. W jaki sposób należy postąpić, kiedy podejrzewa się złamanie kończyny górnej?
5. W jaki sposób należy postąpić, kiedy podejrzewa się złamanie kończyny dolnej?
6. W jaki sposób należy postąpić, kiedy podejrzewa się złamanie lub stłuczenie żeber?
7. W jaki sposób wykonuję się unieruchomienie kończyny dolnej?
8. W jaki sposób wykonuję się unieruchomienie kończyny górnej?
9. W jaki sposób wykonuję się unieruchomienie klatki piersiowej?

10. W jaki sposób wykonuje się opatrunek otartego naskórka?
11. W jaki sposób tamuje się krwotok żylny na kończynie?
12. W którym miejscu zakłada się opaskę uciskową na kończynie w przypadku krwotoku

tętniczego?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Po wykonaniu, jakiej czynności wstępnej można rozpocząć udzielanie pierwszej pomocy

porażonemu prądem elektrycznym?

14. Na wykonaniu, jakich czynności polega pierwsza pomoc przedlekarska porażonemu

prądem, który jest nieprzytomny i nie oddycha?

15. Jakie są objawy ostrego zatrucia środkami chemicznymi?
16. Na czym polega pierwsza pomoc poszkodowanemu, który doznał ostrego zatrucia

rodkami chemicznymi?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zademonstruj sposób tamowania krwotoku tętniczego na kończynie górnej. W tym celu

użyj środków opatrunkowych dostępnych w apteczce pierwszej pomocy, znajdującej się
w pracowni szkolnej. Miejsce wystąpienia krwotoku wyznaczy Ci nauczyciel. Rolę
poszkodowanego odegra Twój kolega. Uzasadnij sposób wykonania opatrunku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obejrzeć miejsce wystąpienia krwotoku, wyznaczone przez nauczyciela,
2) zapoznać się z zawartością apteczki pierwszej pomocy,
3) przygotować niezbędne środki opatrunkowe,
4) wykonać opatrunek tamujący krwotok,
5) zademonstrować wykonane ćwiczenie,
6) uzasadnić sposób wykonania opatrunku.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

apteczka pierwszej pomocy,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca zasad udzielania pierwszej pomocy.

Ćwiczenie 2

Wykonaj sztuczne oddychanie na fantomie metodą usta-usta, z częstotliwością 10–12

razy na minutę, zgodnie z obowiązującymi zasadami. Użyj do tego celu środków ochrony
osobistej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować zasady wykonywania sztucznego oddychania,
2) dobrać środki ochrony osobistej do wykonania sztucznego oddychania wymaganą

metodą,

3) wykonać pokaz sztucznego oddychania na fantomie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wytyczne wykonywania sztucznego oddychania,

−

fantom,

−

rodki ochrony osobistej,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca zasad udzielania pierwszej pomocy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zasady udzielania pierwszej pomocy przy złamaniach kończyn?

2) określić zasady udzielania pierwszej pomocy przy tamowaniu

krwotoków żylnych?

3) określić zasady udzielania pierwszej pomocy przy tamowaniu

krwotoków tętniczych?

4) określić, w jaki sposób należy udzielić pierwszej pomocy w przypadku

porażenia prądem osobie, która jest nieprzytomna, nie oddycha i nie ma
oznak krążenia?

5) wymienić objawy ostrego zatrucia środkami chemicznymi?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy

4.9.1. Materiał nauczania

Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady ochrony środowiska jest Ustawa

o ochronie i kształtowaniu środowiska, zaś aktem prawnym regulującym gospodarkę
odpadami jest Ustawa o odpadach.

Ochrona środowiska ma na celu podjęcie działań, które umożliwiają zachowanie lub

przywracanie równowagi przyrodniczej. Działania te polegają na:

−−−−

racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska,

−−−−

przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,

−−−−

przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.
Ź

ródłami zanieczyszczeń środowiska są:

–

procesy utleniania zachodzące podczas spalania paliw, palenia tytoniu,

–

procesy oddychania,

–

procesy technologiczne,

–

gromadzenie odpadów przemysłowych.
Postępowanie z odpadami.
Do odpadów należą zużyte oleje, opakowania, żużel i popiół, odpady mineralne, odpady

metaliczne. Są one szkodliwe lub uciążliwe dla środowiska.
Gospodarowanie odpadami polega na ich zbieraniu, a następnie transportowaniu do miejsc
utylizacji, unieszkodliwiania lub prowadzenia odzysku.

Gromadzenie to pierwszy etap gospodarowania odpadami. Do gromadzenia odpadów

stosuje się specjalnie przystosowane pojemniki. Są one oznaczane i ustawiane
w wydzielonych, łatwo dostępnych miejscach. Jednocześnie prowadzi się segregację odpadów
w ten sposób, że dla każdego rodzaju odpadów wyznacza się osobne pojemniki
uwzględniające ich cechy lub właściwości.

Utylizacja – to przetwarzanie materiałów lub odpadów, które straciły wartość użytkową.
Unieszkodliwianie – to likwidacja lub ograniczenie uciążliwości odpadów dla

rodowiska przez poddanie ich obróbce, powodującej zmianę ich cech fizycznych,

chemicznych lub biologicznych.

Recykling – to systemem wielokrotnego wykorzystywania tych samych materiałów

w kolejnych dobrach materialnych i użytkowych, czyli powtórne zagospodarowanie raz
wyprodukowanych i użytych wyrobów na przykład makulatury, opakowań szklanych lub
plastikowych. Chronione są w ten sposób nieodnawialne lub trudnoodnawialne źródła
surowców, a jednocześnie ogranicza się produkcję odpadów.

W zakładzie blacharskim powstaje wiele odpadów, nazywanych odpadami

przemysłowymi. Niektóre z nich nadają się jeszcze do wykorzystania.

Odpady blachy cienkiej, zwłaszcza grubości mniejszej niż 2 mm, są pełnowartościowym

surowcem i powinny być użyte do produkcji i naprawy wyrobów blaszanych.

Odpady blachy i prętów nieznanego pochodzenia gatunku, wymagają często

przystosowania do produkcji, które polega na:

−

sortowaniu odpadów blachy i prętów według rodzajów, grubości i wymiarów,

−

zbadaniu ich za pomocą prób technologicznych,

−

cięciu odpadów pozostałych z tłoczenia,

−

prostowaniu pogiętych odpadów,

−

czyszczeniu z rdzy, zgorzeliny i smarów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odpady blacharskie, które nie nadają się do użycia, należy wywieźć z zakładu do punktu
złomowania, celem recyklingu.
Należy pamiętać też o tym, aby resztek substancji toksycznych używanych w zakładzie
blacharskim nie wyrzucać do ogólnie dostępnych odpadów.

Obecnie niemal na każdym wyrobie można znaleźć znaki informacyjne, które sugerują

dalsze postępowanie z nim, kiedy straci już wartości użytkowe. Zbiór takich znaków zawiera
tabela 1.

Tabela 1.

Znaki

informacyjne sugerujące poprawne postępowanie z odpadami [2, s. 68].

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki akt prawny reguluje zasady ochrony środowiska?
2. Jaki akt prawny reguluje zasady gospodarki odpadami?
3. Na czym polegają działania zmierzające do ochrony środowiska?
4. Jakie są źródła zanieczyszczeń środowiska?
5. Na czym polega prawidłowa gospodarka odpadami?
6. Jakie znasz sposoby racjonalnego gromadzenia odpadów?
7. Na czy polega recykling odpadów?
8. W jaki sposób można wykorzystać odpady w zakładzie blacharskim?
9. W jaki sposób należy postąpić z odpadami blacharskimi, które nie nadają się

do wykorzystania w zakładzie?

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj pisemnie instrukcję gospodarki odpadami na stanowisku blacharza, a następnie

zaprezentuj ją kolegom z grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zidentyfikować rodzaje odpadów powstających w procesach prac w zakładzie

blacharskim,

2) wyszukać w regulacjach prawnych dane dotyczące metod składowania i utylizacji

odpadów,

3) pogrupować odpady odpowiednio do metod składowania i utylizacji,
4) opisać grupy odpadów oraz metody ich składowania i utylizacji,
5) zaprezentować opracowaną instrukcję.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Normy dotyczące gospodarki odpadami,

−

przykładowy opis działalności w zakładzie blacharskim (zawierający charakter produkcji,
opis procesu technologicznego, spis materiałów potrzebnych do procesu produkcyjnego,
opis powstających odpadów, spis opakowań),

−

papier,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca gospodarki odpadami.

Ćwiczenie 2

Otrzymasz od nauczyciela dwa zestawy do wykonania ćwiczenia. Pierwszy zestaw

zawiera znaki informacyjne sugerujące poprawne postępowanie z odpadami, zaś drugi zestaw
zawiera opisy do tych znaków. Dopasuj je do siebie. Zaprezentuj kolegom z grupy wykonane
ć

wiczenie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z zawartością otrzymanych zestawów,
2) dopasować opisy do znaków informacyjnych,
3) zaprezentować kolegom z grupy wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw znaków informacyjnych sugerujących poprawne postępowanie z odpadami,

−

zestaw opisów do przygotowanych znaków informacyjnych,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca gospodarowania odpadami.

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić akty prawne dotyczące ochrony środowiska ?

2) wymienić akty prawne dotyczące gospodarki odpadami?

3) określić, na czym polegają działania prowadzące do ochrony środowiska

naturalnego?

4) określić, jakie są źródła zanieczyszczenia środowiska?

5) zdefiniować pojęcie utylizacji?

6) zdefiniować pojęcie recyklingu?

7) wymienić rodzaje odpadów w zakładzie blacharskim?

8) określić sposób zagospodarowania odpadów w zakładzie blacharskim?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane

są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą, znakiem X.

7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz
za poprawną.

8. Test zawiera zadania z poziomu podstawowego oraz zadania z poziomu

ponadpodstawowego, które mogą przysporzyć Ci trudności, gdyż są one na poziomie
wyższym niż pozostałe (dotyczy to zadań

od 14 do 20).

9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

10.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

11.

Po rozwiązaniu testu sprawdź, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.

12.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Źródłem prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest

a) Kodeks pracy.
b) Kodeks karny.
c) Kodeks cywilny.
d) Kodeks postępowania administracyjnego.

2. Koszty szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy ponosi

a) pracodawca.
b) Państwowa Inspekcja Pracy.
c) Społeczna Inspekcja Pracy.
d) Państwowa Inspekcja Sanitarna.

3. Niebezpieczny czynnik fizyczny najczęściej występujący w czasie pracy blacharza to

a) hałas.
b) pyły przemysłowe.
c) pole elektromagnetyczne.
d) promieniowanie laserowe.

4. Temperatura w zakładzie blacharskim powinna wynosić zimą nie mniej niż

a) 0°C.
b) 5°C.
c) 10°C
d) 12°C.

5. Pomieszczenia i urządzenia sanitarne na terenie zakładu pracy zapewnia pracownikom

a) inwestor.
b) pracodawca.
c) inspektor sanitarny.
d) społeczny inspektor pracy.

6. Znak ostrzegawczy bezpieczeństwa i higieny pracy to

a) trójkąt o żółtym polu.
b) koło o niebieskim polu.
c) prostokąt o zielonym polu.
d) koło z czerwoną obwódką.

7. Blacharze pracujący na dachu powinni być wyposażeni w odzież roboczą i

a) okulary ochronne.
b) rękawice gumowe.
c) pas bezpieczeństwa.
d) obuwie na drewnianych spodach.

8. Informację o bezpieczeństwie przeciwporażeniowym elektronarzędzia można odczytać z

a) tablicy informacyjnej.
b) jego tabliczki znamionowej.
c) instrukcji bhp na stanowisku pracy.
d) tablicy znaków tablicy znaków bezpieczeństwa i higieny pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. O bezpieczeństwo przeciwpożarowe w budynku powinni troszczyć się przede wszystkim

a) inspektorzy pracy.
b) przedstawiciele straży pożarnej.
c) inspektorzy nadzoru budowlanego.
d) właściciele i użytkownicy budynków.

10. Hydrant służy do

a) dostarczania wody pitnej.
b) dostarczania wody do celów sanitarnych.
c) czerpania wody w czasie gaszenia pożaru.
d) dostarczania wody do celów technologicznych.

11. Zamieszczony niżej znak to

a) „Palenie tytoniu zabronione”.
b) „Palenie tytoniu dozwolone”.
c) „Zakaz używania otwartego ognia”.
d) „Dopuszczalne używanie otwartego ognia”.

12. Utylizacja polega na

a) ograniczeniu uciążliwości odpadów.
b) wielokrotnym wykorzystywaniu tych samych materiałów.
c) przetwarzaniu materiałów, które straciły ważność użytkową.
d) gromadzeniu nieprzydatnych materiałów w miejscach specjalnie wyznaczonych.

13. Recykling to

a) ograniczenie uciążliwości odpadów.
b) wielokrotne wykorzystywanie tych samych materiałów.
c) przetwarzanie materiałów, które straciły ważność użytkową.
d) gromadzenie nieprzydatnych materiałów w miejscach specjalnie wyznaczonych.

14. Blacharz, który podczas pracy używa kwasów i ługów narażony jest na

a) oparzenie skóry.
b) odmrożenie rąk.
c) zaplamienie dłoni.
d) pobrudzenie odzieży.

15. Ugaszenie pożaru w zakładzie blacharskim zapewnia następujący zestaw gaśniczy:

a) woda i bosak.
b) piasek i łopata.
c) bosak i koc gaśniczy.
d) gaśnica pianowa, tetrowa i piasek.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Po zaistnieniu wypadku na terenie zakładu pracy, pracodawca zobowiązany jest między

innymi do
a) zabezpieczenia miejsca wypadku.
b) przetransportowania poszkodowanego do domu.
c) powiadomienia innych pracodawców o tym wypadku.
d) powiadomienia rodziny poszkodowanego, aby wezwała pomoc lekarska.

17. W czasie gaszenia pożaru gaśnicę należy uruchomić

a) na polecenia straży pożarnej.
b) natychmiast przy źródle ognia.
c) na polecenie kierownika zakładu pracy.
d) przed wejściem do budynku, w którym płonie pomieszczenie.

18. Pierwsza pomoc poszkodowanemu, który doznał złamania kończyny polega na

a) nastawieniu kończyny.
b) obandażowaniu złamanej kończyny.
c) zastosowaniu opaski uciskowej na kończynę.
d) unieruchomieniu kończyny w dwóch sąsiednich stawach.

19. Pierwsza pomoc poszkodowanemu, który doznał otarcia naskórka na kończynie polega na

a) unieruchomieniu kończyny.
b) odkażeniu rany i nałożeniu jałowego opatrunku.
c) nałożeniu zimnego kompresu na miejsce zranienia.
d) założeniu opaski uciskowej powyżej miejsca zranienia.

20. Udzielanie pierwszej pomocy pracownikowi porażonemu prądem elektrycznym polega

w pierwszej kolejności na
a) zastosowaniu masażu serca.
b) zastosowaniu sztucznego oddychania.
c) „odcięciu” dopływu prądu od poszkodowanego.
d) przeniesieniu poszkodowanego na bok, poza strefę rażenia prądu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedzi

Punkty

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Celeda R.: Kodeks pracy. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2000
2. Bernaciak A.: Przedsiębiorstwa wobec wymagań ochrony środowiska. Salamandra,

Poznań 2000

3. Bodziony B., Dziwiński P., Gniadzi P.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w budownictwie.

Polskie Centrum Budownictwa, Warszawa 1998

4. Borowiecki M., Pytasz Z., Rygała E.: Bądźmy bezpieczni. PWN, Warszawa 2006
5. Hansen D.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. WSiP, Warszawa 1998
6. Kawecki J., Świdziński J., Zgorzelisk S.: Blacharstwo. WSiP, Warszawa 1991
7. Kodeks BHP w budownictwie Międzynarodowego Biura Pracy. POLCEN, Warszawa 1998
8. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1996
9. Martinek W., Michnowski Z.: Dekarstwo i blacharstwo Budowlane. WSiP SA, Warszawa 1999

10. Nowy poradnik majstra budowlanego. ARKADY, Warszawa 2003
11. Rączkowski B.: Bhp w praktyce. ODDK, Gdańsk 2002
12. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Poradnik i materiały dla ucznia. KOWEZ,
Warszawa 2002

13. Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Bezpieczeństwo i higiena pracy.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
blacharz 721[01] o1 04 n
blacharz 721[01] o1 03 n
blacharz 721[01] o1 02 n
blacharz 721[01] o1 01 n
blacharz 721[01] o1 05 u
blacharz 721[01] o1 05 n
blacharz 721[01] o1 01 u
blacharz 721[01] o1 02 u
blacharz 721[01] o1 04 u
blacharz 721[01] o1 04 n
blacharz 721[01] o1 03 n
blacharz 721[01] o1 01 n
blacharz 721[01] o1 04 u
blacharz 721[01] o1 05 n
blacharz 721[01] o1 02 n
blacharz 721[01] o1 04 n

więcej podobnych podstron