MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Magdalena Maj
Oddziaływanie przedsiębiorstwa przemysłowego na
środowisko przyrodnicze 315[01].Z1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr in\
. Rafał Bator
dr in\
. Paweł Religa
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Magdalena Maj
Konsultacja:
mgr in\
. Wanda Bukała
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 315[01].Z1.02
 Oddziaływanie przedsiębiorstwa przemysłowego na środowisko przyrodnicze , zawartego
w programie nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 14
5.1. Redukcja zanieczyszczeń przemysłowych powietrza 14
5.1.1. Ćwiczenia 14
5.2. Oczyszczanie ścieków 17
5.2.1. Ćwiczenia 17
5.3. Odpady niebezpieczne 18
5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Warunki korzystania ze środowiska przyrodniczego 22
5.4.1. Ćwiczenia 22
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 28
7. Literatura 40
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny
pracy.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\
ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, poczÄ…wszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik
dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.
Poniewa\
zagadnienie oddziaływania przedsiębiorstwa przemysłowego na środowisko
zwiÄ…zane jest z regulacjami prawnymi, nale\
y zwrócić uwagę uczniom, \
e niektóre z aktów
prawnych (szczególnie rozporządzenia) często ulegają zmianom. Uczniowie powinni
wiedzieć, w jaki sposób nale\
y szukać ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony
środowiska, dlatego warto korzystać na zajęciach ze stron internetowych (np. strony
Ministerstwa Åšrodowiska).
Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które
zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:
- materiał nauczania  w miarę mo\
liwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje siÄ™ niedocenianie przez nauczycieli niezwykle wa\
nej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać  czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,
- pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zale\
ności od tematu mo\
na zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
poniewa\
nauczyciel sterujÄ…c dyskusjÄ… mo\
e uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,
- dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając ró\
ne mo\
liwości ich realizacji w szkole. W ćwiczeniach dotyczących
korzystania ze środowiska i związanych z tym opłat, sprawozdań itp. podano rok,
w związku z tym powoływano się na obowiązujące wówczas akty prawne. Niektóre
z nich zostały ju\
uchylone, a na ich miejsce wprowadzono nowe. Nie ma to jednak
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
znaczenia dla procesu dydaktycznego, wa\
ne jest, aby uczeń poznał sposób postępowania
przy naliczaniu opłat i sporządzaniu sprawozdań i potrafił skorzystać z obowiązujących
na daną chwilę ustaw i rozporządzeń.
Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy
określonym zapleczu techno-dydaktycznym szkoły. Prowadzący mo\
e równie\

zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,
- sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Je\
eli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie wa\
na rola nauczyciela, gdy\
od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zale\
y między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności zało\
onych w jednostce modułowej. Nale\
y rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną  ciekawość wiedzy . Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału mo\
e stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy mo\
e lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,
- testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i nale\
y je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Ka\
demu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę mo\
liwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzale\
niona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel mo\
e zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Nale\
y pamiętać, \
eby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umo\
liwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:
- pokaz,
- ćwiczenie (laboratoryjne lub inne),
- metoda projektów,
- metoda przewodniego tekstu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
315[01].Z1
Materialne środowisko
pracy
315[01]Z1.01 315[01].Z1.02
Identyfikowanie czynników Oddziaływanie
środowiska pracy przedsiębiorstwa
przemysłowego na
środowisko przyrodnicze
315[01].Z1.03
Podejmowanie działań
w przypadku zagro\
eń
zdrowia i \
ycia człowieka
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- czytać proste rysunki techniczne i schematy,
- wykonywać podstawowe obliczenia i działania na jednostkach,
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- określać wymagania dotyczące ochrony środowiska w przedsiębiorstwie produkcyjnym,
usługowym lub handlowym,
- identyfikować czynniki szkodliwe występujące w procesach przemysłowych i ich wpływ
na środowisko,
- obsługiwać komputer,
- współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- opisać i ocenić wpływ czynników szkodliwych na lokalne środowisko przyrodnicze,
- zidentyfikować podstawowe rodzaje zanieczyszczeń środowiska, pochodzące
z prowadzonego procesu oraz wskazać metody redukcji zanieczyszczeń emitowanych do
środowiska,
- dokonać analizy regulaminów oraz instrukcji pod względem zgodności z przepisami
dotyczącymi korzystania ze środowiska przyrodniczego,
- ocenić stosowane w przedsiębiorstwie, rozwiązania ograniczające lub eliminujące emisję
zanieczyszczeń do środowiska,
- zaplanować postępowanie z odpadami niebezpiecznymi powstającymi w procesie
produkcyjnym,
- skorzystać z przepisów prawa, rozporządzeń i norm dotyczących ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca: & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Materialne środowisko pracy 315[01].Z1
Jednostka modułowa: Oddziaływanie przedsiębiorstwa przemysłowego na
środowisko przyrodnicze 315[01].Z1.02
Temat: Opłata produktowa.
Cel ogólny: Nabycie umiejętności sporządzania sprawozdania o wysokości nale\
nej opłaty
produktowej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- skorzystać z przepisów prawa, rozporządzeń i norm potrzebnych do naliczania opłaty,
- obliczyć wysokość nale\
nej opłaty produktowej,
- sporządzić sprawozdanie o nale\
nej opłacie produktowej wypełniając formularz.
Kształtowane umiejętności ponadzawodowe:
- organizowanie i planowanie zajęć,
- praca w zespole,
- ocena pracy.
Metoda nauczania uczenia siÄ™:
- tekstu przewodniego.
Forma organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 26 listopada 2006 r. w sprawie wzoru
rocznego sprawozdania o wysokości nale\
nej opłaty produktowej,
- Ustawa o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia
21 stycznia 2005 r,
- RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych
poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou\
ytkowych,
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 sierpnia 2005 r. w sprawie stawek opłat
produktowych,
- tabela do wypełnienia,
- długopis,
- kalkulator.
Zadanie dla uczniów:
Wyobraz
sobie, \
e jesteś producentem oświetlenia, który wyprodukował w 2006 roku
40000 lamp metalohalogenkowych, z czego wprowadził na rynek krajowy 30000,
a wyeksportował 10000 lamp. W tym samym roku przekazał do odzysku 7500 lamp, a do
recyklingu  9000. SporzÄ…dz
sprawozdanie o wysokości nale\
nej opłaty produktowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Przebieg zajęć:
1. Część wstępna:
- sprawdzenie obecności,
- wyjaśnienie tematu zajęć,
- powtórzenie tematu poprzednich zajęć  pytania sprawdzające.
2. Część główna:
- wyjaśnienie metody,
- podział uczniów na grupy,
- podanie jasnych kryteriów oceniania.
Faza 1. Informacje
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Co to jest opłata produktowa?
2. Jak oblicza się opłatę produktową?
3. Gdzie mo\
na znalez
ć stawki opłat produktowych?
4. Gdzie mo\
na znalez
ć wartości wymaganych poziomów odzysku i recyklingu dla lamp
wyładowczych?
5. Kto nalicza wartość nale\
nej opłaty produktowej?
Faza 2. Planowanie
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Jaki jest wymagany poziom recyklingu dla lamp wyładowczych?
2. Jaki jest wymagany poziom odzysku dla lamp wyładowczych?
3. Jaka ilość z wprowadzonych na rynek lamp podlega obowiązkowi odzysku?
4. Jaka ilość z wprowadzonych na rynek lamp podlega obowiązkowi recyklingu?
Faza 3. Ustalenie
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Jaka jest ró\
nica między ilością lamp podlegających obowiązkowi recyklingu
a rzeczywistą ilością lamp poddanych recyklingowi? Czy ma ona wartość dodatnią?
2. Jaka jest ró\
nica między ilością lamp podlegających obowiązkowi odzysku a rzeczywistą
ilością lamp poddanych odzyskowi? Czy ma ona wartość dodatnią?
3. Jaka jest stawka opłaty produktowej dla 1 sztuki lampy wyładowczej?
4. Jaką opłatę produktową nale\
y wnieść za lampy, które nie zostały poddane wymaganemu
recyklingowi?
5. Jaką opłatę produktową nale\
y wnieść za lampy, które nie zostały poddane wymaganemu
odzyskowi?
Po zapoznaniu siÄ™ z pytaniami prowadzÄ…cymi uczniowie:
- ustalajÄ… potrzebne dane,
- określają kolejność wykonywania czynności przy wypełnianiu formularza,
- konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Faza 4. Realizacja
Uczniowie:
- dokonują obliczeń,
- wypełniają formularz,
- naliczają wartość nale\
nej opłaty produktowej.
Formularz do wypełnienia [14]
Faza 5. Sprawdzenie i prezentacja
Uczniowie dokonują prezentacji wyników. Sprawdzają otrzymane wartości z wynikami
uzyskanymi przez inne grupy.
Faza 6. Analiza końcowa
Nauczyciel podsumowuje zajęcia. Wskazuje, jakie umiejętności były ćwiczone. Pyta
uczniów, co sprawiło im największą trudność przy wykonywaniu ćwiczenia.
3. Zakończenie
Zadanie pracy domowej: Zakład wprowadził w 2006 roku na rynek 1 tonę opakowań
z tworzyw sztucznych, które nie zostały poddane recyklingowi. Oblicz nale\
ną opłatę
produktowÄ….
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca: & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Materialne środowisko pracy 315[01].Z1
Jednostka modułowa: Oddziaływanie przedsiębiorstwa przemysłowego na
środowisko przyrodnicze 315[01].Z1.02
Temat: Opłaty za pobór wód podziemnych.
Cel ogólny: Nabycie umiejętności obliczania opłaty za korzystanie ze środowiska.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- skorzystać z przepisów prawa, rozporządzeń i norm potrzebnych do naliczania opłaty,
- obliczyć wysokość nale\
nej opłaty za korzystanie ze środowiska,
- wypełnić formularz.
Kształtowane umiejętności ponadzawodowe:
- organizowanie i planowanie zajęć,
- praca w zespole,
- ocena pracy.
Metoda nauczania uczenia siÄ™:
- tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2005r. w sprawie wzorów
wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz
o wysokości nale\
nych opłat i sposobu przedstawiania tych informacji i danych,
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za
korzystanie ze środowiska,
- Ustawa z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy  Prawo ochrony środowiska oraz
niektórych innych ustaw,
- formularz,
- długopis,
- kalkulator.
Zadanie dla uczniów
Zakład w I kwartale 2006 roku pobrał wodę podziemną w ilości 6000 m3 z własnej studni
głębinowej na potrzeby produkcji, w której woda wchodzi w skład produktów
\
ywnościowych. Cała ilość pobranej wody, w celu zapewnienia jej odpowiedniej jakości,
podlega procesom uzdatniania przy zastosowaniu następującego ciągu technologicznego:
dezynfekcja, od\
elazianie i odmanganianie. Zakład nie posiada pozwolenia wodnoprawnego
na pobór wody. Dokonaj naliczenia opłaty i wypełnij formularz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Przebieg zajęć:
1. Część wstępna:
 sprawdzenie obecności,
 wyjaśnienie tematu zajęć,
 powtórzenie tematu poprzednich zajęć  pytania sprawdzające.
2. Część główna:
 wyjaśnienie metody,
 podział uczniów na grupy,
 podanie jasnych kryteriów oceniania.
Faza 1. Informacje
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Kogo nazywamy podmiotem korzystającym ze środowiska?
2. Jakie są obowiązki podmiotów korzystających ze środowiska?
3. Kto nalicza opłaty za korzystanie ze środowiska?
4. Kiedy podwy\
sza się opłaty za korzystanie ze środowiska?
5. Co to jest pozwolenie wodnoprawne?
Faza 2. Planowanie
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Jak nalicza się opłatę za pobór wody podziemnej?
2. Co to są współczynniki ró\
nicujÄ…ce?
3. Jakie współczynniki ró\
nicujące wprowadza się dla poboru wód podziemnych?
4. Jak zmienia się opłata za pobór wody, gdy brak jest pozwolenia wodnoprawnego?
Faza 3. Ustalenie
Pytania prowadzÄ…ce:
1. Jaka jest stawka podstawowa opłaty za pobór 1 m3 wody podziemnej przeznaczonej na
potrzeby produkcji, w której woda wchodzi w skład produktów \
ywnościowych?
2. Jaka jest wartość współczynnika ró\
nicującego, jeśli woda podlega dezynfekcji?
3. Jaka jest wartość współczynnika ró\
nicującego, jeśli woda podlega procesom
od\
elaziania?
4. Jaka jest wartość współczynnika ró\
nicującego, jeśli woda podlega procesom
odmanganiania?
Po zapoznaniu siÄ™ z pytaniami prowadzÄ…cymi uczniowie:
- ustalajÄ… potrzebne dane,
- określają kolejność wykonywania czynności przy wypełnianiu formularza i naliczaniu
opłaty,
- konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Faza 4. Realizacja
Uczniowie:
- dokonują obliczeń,
- wypełniają formularz wg wzoru zamieszczonego w Rozporządzeniu Ministra Środowiska
z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie wzorów wykazów zawierających informacje i dane
o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości nale\
nych opłat i sposobu
przedstawiania tych informacji i danych.
Faza 5. Sprawdzenie i prezentacja
Uczniowie dokonują prezentacji wyników. Sprawdzają otrzymane wartości z wynikami
uzyskanymi przez inne grupy.
Faza 6. Analiza końcowa
Nauczyciel podsumowuje zajęcia. Wskazuje, jakie umiejętności były ćwiczone. Pyta
uczniów, co sprawiło im największą trudność przy wykonywaniu ćwiczenia. Mo\
na
poinformować uczniów, \
e istnieją programy liczące opłaty za korzystanie ze środowiska.
3. Zakończenie
Praca domowa:
Zakład zlokalizowany w Szczecinie (RZGW Szczecin wsk. 1) w II kwartale 2006 roku
pobrał 10 000 m3 wody powierzchniowej na cele socjalno-bytowe i uzdatnił ją za pomocą
cedzenia na kratach (wsk. 2,8), filtracjÄ™ pospiesznÄ… (wsk. 2) oraz wymianÄ™ jonowÄ… (wsk. 0,6).
Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne. Oblicz nale\
ną opłatę. (Kwota wolna od opłaty
w 2006 r. wynosiła 400 zł.)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5. ĆWICZENIA
5.1. Redukcja zanieczyszczeń przemysłowych powietrza
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisu działania urządzenia odpylającego przedstawionego przez
nauczyciela rozpoznaj jego rodzaj i narysuj schemat.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.1.  Materiał nauczania dotyczący wiadomości o rodzajach urządzeń
odpylajÄ…cych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować działania i budowę odpylaczy przedstawionych w poradniku dla ucznia,
2) zapisać nazwę rozpoznanego urządzenia odpylającego,
3) narysować jego schemat.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Oblicz skuteczność odpylania cyklonu, przez który w ciągu trzech miesięcy wydostało
się do atmosfery 1600 kg pyłu, jeśli w tym samym czasie zatrzymał on 8000 kg pyłu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.1.  Materiał nauczania dotyczący wiadomości o parametrach urządzeń
odpylajÄ…cych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać wzór,
2) wykonać obliczenia,
3) podać wynik w %.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- kalkulator.
Ćwiczenie 3
SporzÄ…dz
schemat technologiczny jednoczesnego odpylania i odsiarczania spalin
wychodzących z kotła.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.1.  Materiał nauczania oraz przeanalizować schematy instalacji zawarte
w zalecanej literaturze uzupełniającej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować sposoby odsiarczania spalin przedstawionymi w poradniku dla ucznia lub
wskazanej literaturze,
2) przeanalizować budowę i działanie urządzeń odpylających,
3) uzupełnić schemat instalacji odsiarczania o wybrane urządzenie odpylające.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 4
Przedstaw schemat technologiczny instalacji ograniczajÄ…cej emisjÄ™ do atmosfery
szkodliwych składników z elektrowni cieplnej opalanej węglem brunatnym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.1.  Materiał nauczania oraz przeanalizować schematy instalacji zawartymi
w zalecanej literaturze uzupełniającej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zidentyfikować czynniki szkodliwe występujące podczas spalania węgla brunatnego
w elektrowni cieplnej,
2) przeanalizować sposoby ograniczania emisji tych czynników przedstawionymi
w poradniku dla ucznia,
3) narysować schemat instalacji ograniczającej emisję do atmosfery szkodliwych
składników z elektrowni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.2. Oczyszczanie ścieków
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ, które z wymienionych przez nauczyciela sposobów wykorzystania osadów
ściekowych są dozwolone, a które nie. Odpowiedzi zamieść w przygotowanej tabelce.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.2.  Materiał nauczania oraz przeanalizować Ustawę o odpadach z póz
niejszymi
zmianami. Jest ona dostępna na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska pod adresem
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować Ustawę o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku wraz z póz
niejszymi
zmianami,
2) znalez
ć w niej artykuł dotyczący wykorzystania komunalnych osadów ściekowych,
3) ocenić, czy wymieniany przez nauczyciela sposób wykorzystania komunalnych osadów
ściekowych jest dozwolony, czy nie,
4) odpowiedzi zapisać w tabelce.
Tabela do ćwiczenia 1
Dozwolony sposób wykorzystania osadów ściekowych Zabroniony sposób wykorzystania osadów ściekowych
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
- Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku wraz z póz
niejszymi zmianami,
- tabela do wypełnienia, długopis.
Ćwiczenie 2
Zaprojektuj proces technologiczny oczyszczania ścieków pochodzących z zakładów
przetwórstwa mięsnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.2.  Materiał nauczania .
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zidentyfikować charakter zanieczyszczeń ścieków pochodzących z zakładu,
2) wybrać odpowiednią metodę oczyszczania,
3) zaprojektować proces technologiczny oczyszczania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 3
Oblicz, jakiej wielkości miasto produkuje taką samą ilość zanieczyszczeń w ściekach, co
mleczarnia bez serowni, przerabiająca 400 ton mleka na dobą. Przyjmij gęstość mleka
1000 kg/m3.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.2.  Materiał nauczania .
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obliczyć objętość mleka produkowanego w ciągu doby,
2) odszukać równowa\
ną dla jednostki przerabianego mleka ilość mieszkańców,
3) dokonać obliczeń (najlepiej układając odpowiednią proporcję).
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Odpady niebezpieczne
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj instrukcjÄ™ gospodarki odpadami niebezpiecznymi dla hipermarketu
o powierzchni 2 200 m2.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.3.  Materiał nauczania oraz zapoznać się z podanymi aktami prawnymi
dostępnymi na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować:
- UstawÄ™ o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 roku
z póz
niejszymi zmianami,
- Ustawę o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi
odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001
roku z póz
niejszymi zmianami,
- RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych
poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou\
ytkowych.
2) przeanalizować jakiego rodzaju odpady niebezpieczne pochodzą z towarów zawartych
w ofercie handlowej hipermarketu,
3) zaproponować działania przedsiębiorstwa handlowego mające na celu zgodne
z przepisami prawnymi postępowanie z odpadami niebezpiecznymi (w tym kampanię
reklamową uświadamiającą klientom konieczność ochrony środowiska przed
niebezpiecznymi substancjami).
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 roku
z póz
niejszymi zmianami,
- Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi
odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 roku
z póz
niejszymi zmianami,
- RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych
poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou\
ytkowych.
Ćwiczenie 2
Jesteś producentem oświetlenia, który wyprodukował w 2006 roku 40000 lamp
metalohalogenkowych, z czego wprowadził na rynek krajowy 30000, a wyeksportował 10000
lamp. W tym samym roku przekazał do odzysku 7500 lamp, a do recyklingu  9000.
SporzÄ…dz
sprawozdanie o wysokości nale\
nej opłaty produktowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.3.  Materiał nauczania oraz zapoznać się z podanymi aktami prawnymi
dostępnymi na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować:
 RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 26 listopada 2006 r. w sprawie wzoru
rocznego sprawozdania o wysokości nale\
nej opłaty produktowej,
 Ustawę o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie
depozytowej z dnia 21 stycznia 2005 r,
 RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych
poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou\
ytkowych,
 RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 9 sierpnia 2005 r. w sprawie stawek
opłat produktowych.
2) wypełnić tabelę, dokonując obliczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 26 listopada 2006 r. w sprawie wzoru
rocznego sprawozdania o wysokości nale\
nej opłaty produktowej,
- Ustawa o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 21
stycznia 2005 r,
- RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych
poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou\
ytkowych,
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 sierpnia 2005 r. w sprawie stawek opłat
produktowych,
- tabela do wypełnienia,
- kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Tabela do ćwiczenia 2 [14]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.4. Warunki korzystania ze środowiska przyrodniczego
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
SporzÄ…dz
wniosek o wydanie pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza
przez elektrowniÄ™ o mocy 1600 MW (2 kotÅ‚y × 500 MW, 3 kotÅ‚y × 200 MW) opalanej
węglem kamiennym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.4.  Materiał nauczania .
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować sposób sporządzania wniosku, którego opis znajduje się w poradniku dla
ucznia,
2) przeanalizować wnioski o wydanie podobnych pozwoleń,
3) zidentyfikować czynniki szkodliwe występujące podczas spalania węgla kamiennego
w elektrowni cieplnej,
4) zaplanować sposoby ograniczania emisji tych czynników,
5) sporządzić wniosek.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia.
Åšrodki dydaktyczne:
- Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. z póz
niejszymi zmianami,
- przykładowe wnioski o wydanie pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do
powietrza.
Ćwiczenie 2
Zakład w I kwartale 2006 roku pobrał wodę podziemną w ilości 6000 m3 z własnej studni
głębinowej na potrzeby produkcji, w której woda wchodzi w skład produktów
\
ywnościowych. Cała ilość pobranej woda w celu zapewnienia jej odpowiedniej jakości
podlega procesom uzdatniania przy zastosowaniu następującego ciągu technologicznego:
dezynfekcja, od\
elazianie i odmanganianie. Zakład nie posiada pozwolenia wodnoprawnego
na pobór wody. Dokonaj naliczenia opłaty i wypełnij formularz wg wzoru zamieszczonego
w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie wzorów
wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz
o wysokości nale\
nych opłat i sposobu przedstawiania tych informacji i danych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.4.  Materiał nauczania oraz zapoznać się z podanymi aktami prawnymi
dostępnymi na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady naliczania opłaty podanymi w ż9 Rozporządzeniu Rady
Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska,
2) uwzględnić brak pozwolenia, powodujący podwy\
szenie opłaty (wysokość podwy\
szenia
zawarta w Ustawie z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy  Prawo ochrony środowiska
oraz niektórych innych ustaw),
3) dokonać obliczeń i wypełnić formularz.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- akty prawne,
- druk formularza,
- kalkulator.
Ćwiczenie 3
Zakład zlokalizowany w Szczecinie (RZGW Szczecin wsk. 1) w II kwartale 2006 roku
pobrał 10 000 m3 wody powierzchniowej na cele socjalno-bytowe i uzdatnił ją za pomocą
cedzenia na kratach (wsk. 2,8), filtracjÄ™ pospiesznÄ… (wsk. 2) oraz wymianÄ™ jonowÄ… (wsk. 0,6).
Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne. Oblicz nale\
ną opłatę. (Kwota wolna od opłaty
w 2006 r. wynosiła 400 zł.).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.4.  Materiał nauczania oraz zapoznać się z Rozporządzeniem Rady Ministrów
z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska dostępnym na stronie
internetowej Ministerstwa Åšrodowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady naliczania opłaty podanymi w ż9 Rozporządzeniu Rady
Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska,
2) dokonać obliczeń, uwzględniając kwotę wolną od opłaty.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- akty prawne,
- druk formularza,
- kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Ćwiczenie 4
Podmiot korzystający ze środowiska odprowadza ścieki socjalno bytowe z terenu osiedla.
Åšcieki oczyszczane sÄ… w oczyszczalni mechaniczno-biologicznej i kolektorem odprowadzane
są do rzeki. Podmiot posiada pozwolenie na odprowadzanie ścieków.
W II kwartale 2006 roku podmiot odprowadził 40 000 m3 ścieków o następujących
wskaz
nikach zanieczyszczeń: BZT5  15 mg/dm3, ChZTChr  20 mg/dm3, zawiesina ogólna
30 mg/dm3, fenole lotne  0,05 mg/dm3. Oblicz nale\
ną opłatę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.4.  Materiał nauczania oraz zapoznać się z Rozporządzeniem Rady Ministrów
z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska dostępnym na stronie
internetowej Ministerstwa Åšrodowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady naliczania opÅ‚aty podanymi w ż3 ÷ ż7 RozporzÄ…dzeniu Rady
Ministrów z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska,
2) obliczyć ilość substancji (ładunki brutto) w ściekach:
 BZT5,
 ChZTChr,
 zawiesiny ogólnej,
3) obliczyć opłaty za ka\
dą z substancji i wybrać największą,
4) obliczyć ilość fenoli lotnych i opłatę za nie,
5) obliczyć opłatę całkowitą (do najwy\
szej opłaty z punktu 3 dodać opłatę za fenole lotne).
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- akty prawne,
- kalkulator.
Ćwiczenie 5
Zakład odprowadza do rzeki wody chłodnicze o temperaturze 33oC odrębnym
kolektorem. W II kwartale 2006 roku ilość wprowadzonej wody wyniosła 100 000 m3. Brak
pozwolenia wodnoprawnego. Oblicz wysokość nale\
nej opłaty.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.4.  Materiał nauczania oraz zapoznać się z Rozporządzeniem Rady Ministrów
z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska dostępnym na stronie
internetowej Ministerstwa Åšrodowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady naliczania opłaty podanymi w ż4 Rozporządzeniu Rady
Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska,
2) obliczyć nale\
ną opłatę, uwzględniając brak pozwolenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- akty prawne,
- kalkulator.
Ćwiczenie 6
Firma transportowa posiada samochody ciÄ™\
arowe o dopuszczalnej masie całkowitej
powy\
ej 3,5 Mg bez dokumentu potwierdzającego spełnienie wymagań  EURO 1, 2 lub 3 ,
które spaliły w I kw. 2006 r. 6500 l oleju napędowego. Obliczyć wysokość opłaty. Gęstość
oleju napędowego przyjąć 0,84 kg/l
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.4.  Materiał nauczania oraz zapoznać się z Rozporządzeniem Rady Ministrów
z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska dostępnym na stronie
internetowej Ministerstwa Åšrodowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady naliczania opłaty podanymi w poradniku dla ucznia,
2) obliczyć nale\
ną opłatę.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za
korzystanie ze środowiska,
- kalkulator.
Ćwiczenie 7
Zakład posiada kotłownię (kocioł z rusztem mechanicznym) o wydajności cieplnej
2,2 MW. W I kwartale 2006 roku spalono 200 Mg węgla kamiennego. Kotłownia wyposa\
ona
jest w cyklon o skuteczności odpylania 80%. Parametry węgla: zawartość siarki 1%, zawartość
popiołu 15%, zawartość części palnych 25%. Obliczyć wysokość nale\
nej opłaty.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.4.  Materiał nauczania oraz zapoznać się z Rozporządzeniem Rady Ministrów
z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska dostępnym na stronie
internetowej Ministerstwa Åšrodowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady naliczania opłaty podanymi w poradniku dla ucznia,
2) wyliczyć emisję poszczególnych zanieczyszczeń,
3) obliczyć opłatę zgodnie z obowiązującymi stawkami.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za
korzystanie ze środowiska,
- kalkulator.
Ćwiczenie 8
Zakład wprowadził w 2006 roku na rynek 1 tonę opakowań z tworzyw sztucznych, które
nie zostały poddane recyklingowi. Oblicz nale\
ną opłatę produktową.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.4.  Materiał nauczania oraz zapoznać się z podanymi aktami prawnymi
dostępnymi na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/index.shtml
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady naliczania opłaty podanymi w poradniku dla ucznia,
2) znalez
ć wymagany poziom recyklingu w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24
maja 2005 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów
opakowaniowych i pou\
ytkowych,
3) odszukać stawkę opłaty produktowej w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia
9 sierpnia 2005 r. w sprawie stawek opłat produktowych,
4) dokonać obliczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Åšrodki dydaktyczne:
- RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych
poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou\
ytkowych,
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 sierpnia 2005 r. w sprawie stawek opłat
produktowych,
- kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Oddziaływanie
przedsiębiorstwa przemysłowego na środowisko przyrodnicze
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 sÄ… z poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania: 8, 9, 19, 20 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. a, 5. b, 6. d, 7. c, 8. a, 9. b, 10. c, 11. d,
12. b, 13. a, 14. a, 15. b, 16. d, 17. b, 18. a, 19. b, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Określić zanieczyszczenia emitowane do b
1 B P
atmosfery przez elektrownie
2 Rozró\
nić sposób usuwania z
ródła pylenia A P a
3 Wyjaśnić działanie komór osadczych B P c
4 Rozpoznać urządzenie odpylające na rysunku A P a
5 Rozpoznać odpylacz na podstawie działania A P b
6 Określić skuteczność odpylania elektrofiltrów B P d
7 Zdefiniować pojęcie skuteczności odpylania A P c
8 Obliczyć skuteczność odpylania C PP a
9 Obliczyć współczynnik emisji pyłu C PP b
Rozpoznać wtórną metodę ograniczania emisji c
10 A P
tlenków siarki z zakładów energetycznych
Określić maksymalną temperaturę ścieków d
11 przemysłowych wpuszczanych do miejskiej sieci B P
kanalizacyjnej
Określić mo\
liwości zagospodarowania osadów b
12 B P
z oczyszczania ścieków bytowo-gospodarczych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Określić dozwolony sposób postępowania a
13 B P
z odpadami zawierajÄ…cymi PCB
Określić zabroniony sposób postępowania a
14 B P
z odpadami zawierajÄ…cymi PCB
Określić zabroniony sposób postępowania b
15 B P
z odpadami medycznymi i weterynaryjnymi
Wyjaśnić zagro\
enia dla środowiska wywołane d
16 B P
zu\
ytymi lampami wyładowczymi
Określić sposoby korzystania ze środowiska, za b
17 B P
które naliczane są opłaty
Określić organ odpowiedzialny za naliczanie a
18 B P
opłaty z tytułu korzystania ze środowiska
19 Obliczyć opłatę produktową C PP b
20 Obliczyć opłatę za korzystanie ze środowiska C PP b
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ajÄ…cym siÄ™ czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. W wyniku spalania paliw w elektrowniach cieplnych nie powstajÄ…
a) pyły.
b) freony.
c) tlenki azotu.
d) tlenki siarki.
2. Sposobem usunięcia z
ródła pylenia na stanowisku pracy jest
a) zastąpienie piaskowania odlewów czyszczeniem przez trawienie.
b) stosowanie odciągów miejscowych.
c) stosowanie nawiewów miejscowych.
d) stosowanie odpylaczy.
3. W komorach osadczych wykorzystuje się działanie
a) siły odśrodkowej i siły bezwładności.
b) tylko siły odśrodkowej.
c) siły cią\
enia i sił bezwładności.
d) tylko siły cią\
enia.
4. Przedstawiony obok rysunek jest schematem
a) cyklonu.
b) elektrofiltru.
c) komory osadczej.
d) odpylacza wirnikowego.
5. Siłę odśrodkową wykorzystuje się w
a) cyklonach i komorach osadczych.
b) cyklonach i odpylaczach wirnikowych.
c) odpylaczach wirnikowych i odpylaczach filtracyjnych.
d) komorach osadczych i odpylaczach wirnikowych.
6. Maksymalna skuteczność odpylania odpylaczy elektrostatycznych wynosi
a) poni\
ej 80%.
b) 85%.
c) 90%.
d) prawie 100%.
7. Skuteczność odpylania urządzenia odpylającego to
a) masa pyłu zatrzymanego przez odpylacz w jednostce czasu.
b) masa pyłu opuszczającego odpylacz wraz z gazem w jednostce czasu.
c) stosunek masy pyłu zatrzymanego przez odpylacz w jednostce czasu do masy pyłu
wprowadzonego do odpylacza w tym samym czasie.
d) stosunek masy pyłu zatrzymanego przez odpylacz w jednostce czasu do masy pyłu
opuszczajÄ…cego odpylacz wraz z gazem w tym samym czasie.
8. Je\
eli do odpylacza wprowadzono wraz z gazem 200 kg pyłu i w tym samym czasie
przez odpylacz wydostało się do atmosfery 40 kg pyłu, to skuteczność odpylania wynosi
a) 80%.
b) 20%.
c) 25%.
d) 75%.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
9. Współczynnik emisji pyłu dla przykładu podanego w zadaniu 8 wynosi
a) 80%.
b) 20%.
c) 25%.
d) 75%.
10. Wtórną metodą ograniczania emisji tlenków siarki powstających w czasie spalania paliw
przez zakłady energetyczne jest
a) stosowanie węgla brunatnego.
b) uzdatnianie węgla przez oddzielenie siarki.
c) zastosowanie instalacji odsiarczania spalin.
d) \
adna z tych metod nie jest metodą wtórną.
11. Temperatura ścieków przemysłowych wpuszczanych do miejskiej sieci kanalizacyjnej
nie mo\
e przekroczyć
a) 20oC.
b) 25oC.
c) 30oC.
d) 35oC.
12. Osady otrzymane podczas oczyszczania ścieków bytowo-gospodarczych mogą być
stosowane
a) na gruntach wykorzystywanych jako Å‚Ä…ki i pastwiska.
b) do nawo\
enia gleb i roślin w rolnictwie.
c) na obszarach o znacznym współczynniku przepuszczalności.
d) na obszarach upraw ogrodniczych i warzywnych.
13. Ustawa o odpadach
a) zezwala na odzysk odpadów zawierających PCB wyłącznie po usunięciu tej
substancji.
b) zezwala na poddawanie olejów zawierających PCB wyłącznie procesom rafinacji.
c) zezwala na odzysk odpadów zawierających PCB, jeśli zawartość tej substancji nie
przekracza 2%.
d) zezwala na odzysk odpadów zawierających PCB, jeśli zawartość tej substancji nie
przekracza 2%.
14. Ustawa o odpadach nie dopuszcza unieszkodliwiania odpadów PCB przez
a) rafinacjÄ™.
b) obróbkę biologiczną.
c) obróbkę fizyko-chemiczną.
d) składowanie odpadów w pojemnikach w ziemi.
15. Odpady medyczne i weterynaryjne nie mogą być unieszkodliwiane przez
a) działanie mikrofalami.
b) kompostowanie.
c) autoklawowanie.
d) dezynfekcjÄ™ termicznÄ….
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
16. Zu\
yte lampy wyładowcze nale\
ą do odpadów niebezpiecznych ze względu na to, \
e
zawierajÄ…
a) gazy szlachetne.
b) wolfram.
c) szkło.
d) rtęć.
17. Opłaty za korzystanie ze środowiska nie są wnoszone za
a) pobór wód.
b) emitowanie hałasu.
c) wprowadzanie gazów do powietrza.
d) składowanie odpadów.
18. Wysokość nale\
nej opłaty za korzystanie ze środowiska ustala
a) podmiot korzystający ze środowiska zobowiązany do uiszczenia zapłaty.
b) UrzÄ…d Skarbowy.
c) UrzÄ…d Gminy.
d) Inspektorat Åšrodowiska.
19. Przedsiębiorstwo handlowe wprowadziło w 2007 roku na rynek 1 tonę opakowań
z tworzyw sztucznych, a przekazało do recyklingu 150 kg. Wymagany poziom
recyklingu wynosi 25%, a stawka dla opakowań z tworzyw sztucznych 2,64 zł/kg.
Wysokość opłaty nale\
nej produktowej wynosi
a) 2640 zł.
b) 264 zł.
c) 369 zł.
d) 0 zł.
20. Zakład nieposiadający pozwolenia wodnoprwnego odprowadził w III kwartale 2006 r. do
rzeki 200 000 m3 wody chłodniczej o temperaturze 30oC. Jednostkowa stawka opłaty dla
wprowadzanej wody o temp 26÷32oC wynosi 0,53 zÅ‚/1000 m3. Nale\
na opłata wynosi
a) 106 zł.
b) 212 zł.
c) 318 zł.
d) 424 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...............................................................................
Oddziaływanie przedsiębiorstwa przemysłowego na środowisko
przyrodnicze
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
TEST 2
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Testy dwustopniowy do jednostki modułowej  Oddziaływanie
przedsiębiorstwa przemysłowego na środowisko przyrodnicze
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania: 8, 9, 18, 19 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. c, 5. a, 6. c, 7. b, 8. b, 9. c, 10. c, 11. a,
12. b, 13. b, 14. b, 15. d, 16. a, 17. c, 18. b, 19. d, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Nazwać rodzaje zanieczyszczeń emitowanych
1 A P c
przez energetykÄ™
Rozró\
nić sposoby zwalczania zapylenia
2 A P d
w miejscu pracy
3 Wyjaśnić działanie cyklonu B P a
4 Rozpoznać rodzaj odpylacza na rysunku A P c
5 Rozpoznać odpylacz na podstawie działania A P a
Określić rodzaj odpylacza najczęściej
6 stosowanego do odpylania kotłów opalanych B P c
paliwem stałym
Określić zale\
ność między współczynnikiem
7 B P b
emisji pyłu a skutecznością odpylania
8 Obliczyć skuteczność odpylania C PP b
9 Obliczyć współczynnik emisji pyłu C PP c
Nazwać pierwotną metodę ograniczania emisji
10 A P c
tlenków siarki z zakładów energetycznych
Nazwać wtórną metodę ograniczania emisji
11 A P a
tlenków azotu z zakładów energetycznych
Określić zabronione sposoby zagospodarowania
12 osadów z oczyszczania ścieków bytowo- B P b
gospodarczych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Określić przyczynę zaniku procesu mineralizacji
13 B P b
fenoli w rzekach
14 Określić zastosowanie PCB B P b
15 Rozró\
nić odpady niebezpieczne A P d
Określić wysokość podwy\
szenia opłaty za
16 korzystanie ze środowiska z tytułu braku B P a
odpowiednich pozwoleń
Określić organ nakładający kary pienię\
ne za
przekroczenie określonych w pozwoleniach
17 A P c
wartości dopuszczalnych w zakresie korzystania
ze środowiska
18 Obliczyć opłatę za korzystanie ze środowiska C PP b
19 Obliczyć opłatę produktową C PP d
Rozró\
nić przedsiębiorcę zwolnionego
20 A P a
z wnoszenia opłaty produktowej
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ajÄ…cym siÄ™ czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Energetyka jest z
ródłem emisji
a) pyłów, freonów, tlenków azotu.
b) tlenków siarki, freonów, tlenków azotu.
c) pyłów, tlenków azotu, tlenków siarki.
d) pyłów, freonów, tlenków siarki.
2. Sposobem zwalczania zapylenia w pomieszczeniu pracy nie jest
a) zastąpienie piaskowania odlewów czyszczeniem przez trawienie.
b) stosowanie odciągów miejscowych.
c) stosowanie nawiewów miejscowych.
d) stosowanie odpylaczy.
3. W cyklonach wykorzystuje się działanie
a) siły odśrodkowej.
b) siły bezwładności.
c) siły przyciągania elektrostatycznego.
d) siły dyfuzji.
4. Przedstawiony obok rysunek jest schematem
a) cyklonu.
b) elektrofiltru.
c) komory osadczej.
d) odpylacza wirnikowego.
5. Siły dyfuzji wykorzystuje się w
a) odpylaczach filtracyjnych.
b) odpylaczach wirnikowych.
c) odpylaczach cyklonowych.
d) komorach osadczych.
6. Do odpylania spalin z kotłów opalanych paliwem stałym najczęściej wykorzystuje się
a) płuczki barbota\
owe.
b) filtry olejowe.
c) odpylacze elektrostatyczne.
d) komory osadcze.
7. Zale\
ność miÄ™dzy współczynnikiem emisji pyÅ‚u µ a skutecznoÅ›ciÄ… odpylania ·
przedstawia się następująco
a) µ = 1 : ·.
b) µ = 1  ·.
c) µ = ·  1.
d) µ = · + 1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
8. Je\
eli przez odpylacz wydostało się do atmosfery 20 kg pyłu, a w tym samym czasie
zatrzymał on 180 kg pyłu, to jego skuteczność odpylania wynosi
a) 9%.
b) 90%.
c) 100/9%.
d) 10%.
9. Współczynnik emisji pyłu dla przykładu podanego w zadaniu 8 wynosi
a) 0,09%.
b) 91%.
c) 10%.
d) 1/90%.
10. Pierwotną metodą ograniczania emisji tlenków siarki powstających w czasie spalania
paliw przez zakłady energetyczne jest
a) zastosowanie instalacji odsiarczania spalin.
b) stosowanie węgla brunatnego.
c) uzdatnianie węgla przez oddzielenie siarki.
d) stosowania węgla kamiennego.
11. Wtórną metodą ograniczania emisji tlenków azotu powstających w czasie spalania paliw
przez zakłady energetyczne jest
a) zastosowanie selektywnej redukcji katalitycznej.
b) obni\
enie temperatury spalania.
c) wzbogacanie paliwa.
d) zwiększenie ilości powietrza do spalania.
12. Osady otrzymane podczas oczyszczania ścieków bytowo-gospodarczych nie mogą być
stosowane
a) do nawo\
enia gleb i roślin w rolnictwie.
b) na gruntach wykorzystywanych jako Å‚Ä…ki i pastwiska.
c) do szkółkarskiej uprawy drzew i krzewów.
d) do produkcji kompostu roślinnego.
13. Proces mineralizacji fenoli w wodach rzecznych zanika, gdy
a) temperatura wody podniesie siÄ™ powy\
ej 10oC.
b) temperatura wody spadnie poni\
ej 4oC.
c) woda zawiera zanieczyszczenia organiczne.
d) temperatura wody podniesie siÄ™ powy\
ej 20oC.
14. Polichlorowane bifenyle (PCB) to grupa związków chemicznych zakwalifikowanych
jako szczególnie niebezpieczne. W przeszłości były stosowane
a) do produkcji lamp wyładowczych.
b) jako składnik olejów elektroizolacyjnych.
c) do wytwarzania płyt dachowych.
d) w elementach ciernych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
15. Do odpadów medycznych stanowiących zagro\
enie dla ludzi i środowiska nie nale\
Ä…
a) tylko przeterminowane leki.
b) tylko opakowania po lekach.
c) tylko zu\
yte strzykawki.
d) przeterminowane leki, opakowania po lekach, zu\
yte strzykawki.
16. Opłaty za korzystanie ze środowiska z tytułu braku odpowiednich pozwoleń od 2003
roku są powiększane o
a) 100%.
b) 200%.
c) 300%.
d) 500%.
17. Kary pieniÄ™\
ne za przekroczenie określonych w pozwoleniach wartości dopuszczalnych
w zakresie korzystania ze środowiska są wymierzane w drodze decyzji przez
a) wojewodÄ™.
b) ministra środowiska.
c) wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
d) głównego inspektora sanitarnego.
18. Zakład nieposiadający pozwolenia wodnoprawnego odprowadził w III kwartale 2006 r.
do rzeki 100 000 m3 wody chłodniczej o temperaturze 36oC. Jednostkowa stawka opłaty
dla wprowadzanej wody o temp. powy\
ej 35oC wynosi 3,31 zł/1000 m3. Nale\
na opłata
wynosi
a) 331 zł.
b) 662 zł.
c) 993 zł.
d) 1655 zł.
19. Przedsiębiorstwo handlowe wprowadziło na rynek w 2007 roku 2 tony opakowań
aluminiowych, a przekazało do recyklingu 1200 kg. Wymagany poziom recyklingu
wynosi 40%, a stawka dla opakowań z aluminium 1,32 zł/kg. Wysokość nale\
nej opłaty
produktowej wynosi
a) 1056 zł.
b) 2640 zł.
c) 442,4 zł.
d) 0 zł.
20. Opłaty produktowej nie wnosi przedsiębiorca, który
a) wytwarza produkty w opakowaniach wyłącznie na eksport.
b) importuje produkty w opakowaniach.
c) pakuje produkty wytworzone przez innego przedsiębiorcę.
d) prowadzi jednostkÄ™ handlu detalicznego o powierzchni handlowej powy\
ej 500 m2
i sprzedaje produkty tam pakowane.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...............................................................................
Oddziaływanie przedsiębiorstwa przemysłowego na środowisko
przyrodnicze
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
7. LITERATURA
1. Grochowicz E., Korytkowski J.: Ochrona powietrza. WSiP, Warszawa 1996
2. Grochowicz E., Korytkowski J.: Ochrona przyrody i wód. WSiP, Warszawa 1996
3. Krygier K., Klinke T., Sewerynik J.: Ogrzewnictwo, wentylacja, klimatyzacja. WSiP,
Warszawa 1991
4. Laudyn D., Pawlik M., Strzelczyk F.: Elektrownie. WNT, Warszawa 2000
Akty prawne:
5. Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 roku
z póz
niejszymi zmianami
6. Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi
odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 roku
z póz
niejszymi zmianami
7. Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku z póz
niejszymi
zmianami
8. RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych
poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou\
ytkowych
9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu
odpadów
10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za
korzystanie ze środowiska
11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 sierpnia 2005 r. w sprawie stawek opłat
produktowych
12. RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych
poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou\
ytkowych
13. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie wzorów
wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz
o wysokości nale\
nych opłat i sposobu przedstawiania tych informacji i danych
14. RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 26 listopada 2006 r. w sprawie wzoru
rocznego sprawozdania o wysokości nale\
nej opłaty produktowej
15. Internet
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40