MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Stanisław Musiał
Podejmowanie działań w przypadku zagro\
eń zdrowia
i \
ycia człowieka 315[01].Z1.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Jerzy Jon
mgr in\
. Joanna Stępień
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Stanisław Musiał
Konsultacja:
mgr in\
. Wanda Bukała
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 315[01].Z1.03
 Podejmowanie działań w przypadku zagro\
eń zdrowia i \
ycia człowieka , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Przykładowe scenariusze zajęć 6
5. Ćwiczenia 11
5.1. Spalanie, po\
ar, wybuch 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Bezpieczeństwo po\
arowe budynków i budowli 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Techniczne systemy zabezpieczeń 14
5.3.1. Ćwiczenia 14
5.4. Określenia i zwroty po\
arnicze 15
5.4.1. Ćwiczenia 15
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 17
7. Literatura 29
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny
pracy. W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\
ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturę uzupełniającą.
W poradniku przedstawiono sposób oceny bezpieczeństwa po\
arowego obiektów
budowlanych, zarówno obiektów, w których występuje zagro\
enie ludzi jak te\
obiektów
przemysłowo-magazynowych i inwentarskich. Zawiera równie\
podstawowe informacje
o bie\
ącym utrzymaniu obiektów i urządzeń w stanie zapewniającym nale\
yte
bezpieczeństwo a tym samym zapobieganie awariom i po\
arom. W poradniku przedstawiono
podstawowy sprzęt przeciwpo\
arowy będący na wyposa\
eniu zakładów pracy słu\
ący do
gaszenia po\
arów. W sposób informacyjny omówiono Techniczne Systemy Zabezpieczeń
obejmujące systemy alarmu po\
aru i systemy stosowania stałych urządzeń gaśniczych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik
dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.
- Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają
podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:
- materiał nauczania  w miarę mo\
liwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle wa\
nej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać  czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,
- pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zale\
ności od tematu mo\
na zalecić uczniom
samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, poniewa\

nauczyciel sterując dyskusją mo\
e uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,
- dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając ró\
ne
mo\
liwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły.
Prowadzący mo\
e równie\
zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
- sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Je\
eli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie wa\
na rola nauczyciela, gdy\
od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zale\
y między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności zało\
onych w jednostce modułowej. Nale\
y rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną  ciekawość wiedzy . Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału mo\
e stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy mo\
e lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,
- testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i nale\
y je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Ka\
demu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę mo\
liwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzale\
niona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel mo\
e zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Nale\
y pamiętać, \
eby tak przeprowadzić
proces oceniania ucznia, aby umo\
liwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich
umiejętności.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Metody polecane do
stosowania podczas kształcenia modułowego to:
- pokaz z instrukta\
em,
- ćwiczenie (terenowe lub inne),
- projektów,
- wykład informacyjny,
- dyskusja dydaktyczna wielokrotna,
-  burza mózgów ,
- przewodniego tekstu.
315[01].Z1
Materialne środowisko pracy
315[01]Z1.01 315[01].Z1.02
Identyfikowanie czynników środowiska Oddziaływanie przedsiębiorstwa
pracy przemysłowego na środowisko przyrodnicze
315[01].Z1.03
Podejmowanie działań w przypadku
zagro\
eń zdrowia i \
ycia człowieka
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
- posługiwać się przepisami prawnymi zawartymi w ustawach, rozporządzeniach,
zarządzeniach oraz regulaminach wewnętrznych firm,
- korzystać z materiałów zawartych w informacjach internetowych,
- korzystać z informacji jednostek organizacyjnych Państwowej Stra\
y Po\
arnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zorganizować działania prewencyjne zapobiegające powstawaniu po\
aru lub innego
du\
ego zagro\
enia w przedsiębiorstwie,
- zorganizować akcję ratowniczo-gaśniczą do czasu przybycia jednostek stra\
y po\
arnej,
- zorganizować akcję ratowniczą do czasu przybycia wyspecjalizowanych jednostek
ratownictwa chemicznego,
- zastosować systemy zabezpieczeń i ostrzegania w przypadku awarii chemicznych lub
po\
aru do ochrony przedsiębiorstwa,
- wykonać pracę zgodnie z przepisami ochrony przeciwpo\
arowej oraz ochrony
środowiska,
- skorzystać z aktów prawnych dotyczących zagro\
eń po\
arowych i toksykologicznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca: & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Materialne środowisko pracy 315[01].Z1
Jednostka modułowa: Podejmowanie działań w przypadku zagro\
eń zdrowia
i \
ycia człowieka 315[01].Z1.03
Temat: Obliczanie gęstości obcią\
enia ogniowego w obiekcie magazynowym.
Cel ogólny: Uświadomienie uczniom zagro\
eń po\
arowych wynikających z gospodarki
magazynowej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 wyjaśnić wpływ niewłaściwej gospodarki magazynowej na zagro\
enie po\
arowe
w obiekcie,
 obliczyć na podstawie Normy gęstość obcią\
enia ogniowego,
 przeciwdziałać niewłaściwej gospodarce magazynowej.
Kształtowane umiejętności ponadzawodowe:
 praca w zespole,
 ocena pracy kolegów,
 odnoszenie do praktyki zdobytej wiedzy,
 efektywna praca w grupie.
Metoda nauczania uczenia się:
 dyskusja dydaktyczna.
Forma organizacji pracy:
 praca w grupach.
Czas: 1 godzina dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 Polska Norma,
 poradnik dla ucznia,
 tabele zawarte w poradniku ucznia,
 kalkulator,
 arkusz papieru kancelaryjnego.
Przebieg zajęć:
I. Część wstępna:
 sprawdzenie obecności,
 powtórzenie tematu poprzednich zajęć  pytania sprawdzające.
II. Część główna:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć, który jest jednocześnie tematem pracy.
2. Podział uczniów na zespoły 4 5osobowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
3. Wydanie grupom zało\
eń (parametry powierzchni magazynowych, rodzaje i ilości
materiałów składowanych).
4. Przydział obliczanych pomieszczeń dla poszczególnych grup.
1 2 3
6
4 6 5
1, 2, 3, 4, 5  pomieszczenia magazynowe
6  komunikacja
5. Prezentacja prac poszczególnych grup. Uczniowie przestawiają swoje obliczenia
i wpisują do pomieszczeń wcześniej przydzielonych.
6. Wytypowana grupa dokonuje obliczeń gęstości obcią\
enia ogniowego dla
kondygnacji lub strefy po\
arowej.
7. Na podstawie dokonanych obliczeń uczniowie dokonują analizy porównawczej
z tabelami z poradnika ucznia i oceniają prawidłowość prowadzonej gospodarki
magazynowej.
III. Podsumowanie:
Propozycja oceny pracy poszczególnych grup.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca: & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Materialne środowisko pracy 315[01].Z1
Jednostka modułowa: Podejmowanie działań w przypadku zagro\
eń zdrowia
i \
ycia człowieka 315[01].Z1.03
Temat: Ocena zagro\
enia wybuchem w przypadku występowania gazów i palnych par
cieczy oraz określić sposób ich usuwania.
Cel ogólny: Zapoznanie z metodami określania miejsca gromadzenia par cieczy i gazów
w pomieszczeniach.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 wskazać i zlokalizować miejsce gromadzenia się par i gazów,
 wskazać sposoby wentylacji pomieszczenia.
Kształtowane umiejętności ponadzawodowe:
 czytanie tekstu ze zrozumieniem,
 praca w zespole,
 wyrobienie poczucia odpowiedzialności.
Metoda nauczania uczenia się:
 dyskusja dydaktyczna.
Forma organizacji pracy:
 praca w grupach.
Czas: 1 godzina dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik chemika.
Przebieg zajęć:
I. Część wstępna:
 sprawdzenie obecności,
 wyjaśnienie tematu zajęć,
 powtórzenie tematu poprzednich zajęć  pytania sprawdzające.
II. Część główna:
1. Podział uczniów na zespoły 4 5 osobowe.
2. Rozdanie uczniom materiałów. Ka\
dy zespół otrzymuje zestaw substancji, które
parują i ustala z poradnikiem chemicznym stosunek cię\
aru atomowego danej
substancji do cię\
aru powietrza, który przyjmuje się 29.
3. Ka\
dy grupa prezentuje pozostałym uczniom wyniki uzyskane w swoich
obliczeniach  czas ok. 15 min.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
III. Podsumowanie:
Wyniki zestawia się w tabeli:
Rodzaj substancji Wynik
Np. Wodór < 0,8 gaz unoszący się
 ocena pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Spalanie, po\
ar, wybuch
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyszukaj w Poradniku chemika cię\
ary atomowe następujących substancji: wodoru
i acetylenu. Określ stosunek cię\
aru atomowego substancji do cię\
aru powietrza i zlokalizuj
miejsce gromadzenia mieszaniny wybuchowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.1. Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na prawidłowe wykonywanie
obliczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w Poradniku chemika cię\
ary atomowe wodoru i acetylenu,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych wzór na wyliczenie stosunku atomowego
substancji do cię\
aru powietrza,
3) wykonać obliczenie,
4) zlokalizować miejsce występowania strefy wybuchowej na podstawie otrzymanych
wartości,
5) zanotować wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
- Poradnik chemika.
Ćwiczenie 2
Określ sposób wentylacji pomieszczenia, w którym występuje strefa zagro\
enia
wybuchem pochodząca od mieszaniny wodoru i powietrza.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.1. Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na prawidłowe wykonywanie
obliczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w Poradniku chemika cię\
ar atomowy wodoru,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych wzór na wyliczenie stosunku atomowego wodoru
do cię\
aru powietrza,
3) wykonać obliczenie,
4) zlokalizować miejsce występowania strefy wybuchowej na podstawie otrzymanych
wartości,
5) zanotować wnioski,
6) określić sposób wentylacji korzystając z materiałów dydaktycznych.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- Poradnik chemika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Bezpieczeństwo po\
arowe budynków i budowli
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ i sklasyfikuj budynek o określonych parametrach co do wysokości i przeznaczenia
w zale\
ności od sposobu u\
ytkowania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.2. Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na prawidłowe korzystanie z tabel.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaklasyfikować budynek do odpowiedniej grupy wysokościowej korzystając z materiałów
dydaktycznych,
2) zaklasyfikować budynek do odpowiedniej grupy przeznaczenia w zale\
ności od sposobu
u\
ytkowania, korzystając z materiałów dydaktycznych,
3) zapisać wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
- zestawy ćwiczeniowe z parametrami i opisami budynków.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Określ, jakie parametry po\
arowe powinien mieć budynek kategorii ZLII.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.2. Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na prawidłowe korzystanie z tabel.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacji dotyczącej budynku ZLII,
2) określić na podstawie tabel klasę odporności ogniowej obiektu,
3) określić parametry po\
arowe budynku na podstawie tabel,
4) zanotować wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- opisy budynku.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.3. Techniczne systemy zabezpieczeń
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sklasyfikuj i określ przeznaczenie wskazanych gaśnic.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.3. Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na prawidłowe interpretowanie
odczytanych informacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat rodzajów gaśnic,
2) odczytać informacje zmieszczone na gaśnicach,
3) zanotować wyszukanie i odczytane informacje.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- ró\
ne rodzaje gaśnice.
Ćwiczenie 2
Dobierz rodzaje hydrantów dla obiektu, w którym występują części zaliczane do kategorii
ZL i PM.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.3. Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na prawidłowe korzystanie z
katalogów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat kategorii obiektów,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat rodzajów hydrantów,
3) dobrać odpowiednie rodzaje i ilości hydrantów,
4) zanotować wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
- tabele dotyczące rodzajów obiektów,
-
-
-
- katalogi hydrantów.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.4. Określenia i zwroty po\
arnicze
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj znaki ochrony przeciwpo\
arowej.
Objaśnienia: Gaśnica, Alarmowy sygnalizator akustyczny, Przycisk alarmowy, Zakaz
u\
ywania otwartego ognia  palenie zabronione, Telefon do u\
ycia w stanie zagro\
enia, Zakaz
gaszenia wodą, Sprzęt przeciwpo\
arowy, Hydrant zewnętrzny, Nie zastawiać, Kierunek do
miejsca rozmieszczenia sprzętu po\
arowego lub urządzenia ostrzegawczego, Zestaw sprzętu
po\
arowego, Niebezpieczeństwo po\
aru  materiały łatwopalne, Drabina wewnętrzna, Palenie
tytoniu zabronione.
a) b) c) d) e) f) g)
................... ................... ................... ................... ................... ................... ...................
h) i) j) k) l) m) n)
................... ................... ................... ................... ................... ................... ...................
Rysunek do ćwiczenia 1
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien zaprezentować filmu Znaki
bezpieczeństwa w miejscu pracy, przygotować kartę ćwiczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uwa\
nie obejrzeć film Znaki bezpieczeństwa w miejscu pracy,
2) przyporządkować objaśnienia do znaków przedstawionych na rysunku.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- film  Znaki bezpieczeństwa w miejscu pracy ,
-
-
-
- karta ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 2
Wyjaśnij znaczenie określonych przez nauczyciela zwrotów i określeń po\
arniczych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału 4.4. Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na prawidłowe interpretowanie
odczytanych informacji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych znaczenia określonych przez nauczyciela
określeń,
2) zanotować objaśnienie.
Środki dydaktyczne:
- karta ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Podejmowanie działań
w przypadku zagro\
eń zdrowia i \
ycia człowieka
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 5, 6, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 5, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu
-
-
-
podstawowego,
- zadania 4, 7, 8 są z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
-
-
-
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. d, 5. a, 6. b, 7. d, 8. c, 9. b, 10. d, 11. d,
12. a, 13. d, 14. a, 15. c, 16. d, 17. d, 18. c, 19. d, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Wskazać najsilniejszy utleniacz A P b
2 Określić wysokości umieszczania znaków
B P c
ewakuacyjnych
3 Wskazać rozmieszczenie podręcznego sprzętu
A P a
gaśniczego
4 Scharakteryzować właściwości po\
arowe
C PP d
materiałów palnych
5 Rozpoznać zastosowanie gaśnicy A P a
6 Określić odpowiedzialny urząd za
B P b
bezpieczeństwo
7 Scharakteryzować profilaktyczne stosowane
w celu ograniczenia gromadzenia się C PP d
elektryczności statycznej
8 Scharakteryzować rodzaj obiektów budowlanych C PP c
9 Określić minimalny odstęp przy gaszeniu po\
aru
B P b
instalacji elektrycznej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
10 Rozpoznać znak A P d
11 Rozpoznać substancje A P d
12 Określić warunki, w których nie mo\
e powstać
B P a
wybuch cieplny
13 Określić numer zgłoszeniowy B P d
14 Rozpoznać nieprawidłowy sposób u\
ycia gaśnicy A P a
15 Określić zastosowanie hydronetki wodnej B P c
16 Rozpoznać niewłaściwe zachowanie w przypadku
A P d
zagro\
enia po\
arem
17 Rozpoznać znak po\
arowy A P d
18 Rozpoznać znak po\
arowy A P c
19 Rozpoznać znak po\
arowy A P d
20 Rozpoznać znak po\
arowy A P a
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Najsilniejszym utleniaczem jest
a) tlen.
b) fluor.
c) nadtlenek potasu.
d) chlor.
2. Znaki ewakuacyjne nale\
y umieszczać na wysokości
a) uzale\
nionej od wysokości pomieszczenia.
b) 200 cm.
c) 150 cm.
d) 100 cm.
3. Podręczny sprzęt gaśniczy nale\
y rozmieszczać
a) przy wejściach na zewnątrz pomieszczeń.
b) przy oknie.
c) tam gdzie w pomieszczeniu jest miejsce.
d) blisko grzejnika.
4. Podstawowym parametrem charakteryzującym właściwości po\
arowe materiałów palnych
nie jest
a) temperatura zapłonu.
b) dolna granica wybuchowości.
c) ciepło spalania.
d) skład chemiczny.
5. Gaśnicę oznaczoną znakiem przedstawionym poni\
ej u\
yjesz do gaszenia po\
aru
a) sodu, potasu, magnezu.
b) metanu, gazu ziemnego, acetylenu.
c) benzyny.
d) drewna, papieru.
6. Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpo\
arowego budynku spoczywa na
a) stra\
y po\
arnej.
b) u\
ytkowniku.
c) gminie.
d) Państwowej Inspekcji Pracy.
7. Środkiem profilaktycznym stosowanym w celu ograniczenia gromadzenia się
elektryczności statycznej w stolarniach nie jest
a) u\
ywanie tylko prawidłowo przygotowanych, ostrych narzędzi.
b) nanoszenie na wewnętrzne powierzchnie osłon warstwy z materiałów nieiskrzących.
c) stosowanie odpylaczy mokrych.
d) pozostawianie \
ywicy na narzędziach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
8. Obiektem budowlanym, dla których przepisy regulują warunki techniczne dotyczące
bezpieczeństwa po\
arowego ze względu na stosowane materiały budowlane nie jest
a) magazyn odzie\
y.
b) przedszkole.
c) kiosk z gazetami.
d) teatr.
9. Je\
eli środkiem gaśniczym jest dwutlenek węgla (CO2), to minimalny odstęp przy gaszeniu
po\
aru instalacji elektrycznej pod napięciem nieprzekraczającym 1000 V wynosi
a) 0,5 m.
b) 1 m.
c) 2 m.
d) 5 m.
10. Znak informujący o miejscu zainstalowania hydrantu to
a) b) c) d)
11. Substancja która nie jest utleniaczem to
a) tlen.
b) fluor.
c) nadtlenek potasu.
d) potas.
12. Wybuch cieplny nie mo\
e powstać w wyniku
a) reakcji endotermicznej.
b) polimeryzacji.
c) magazynowania.
d) mielenia.
13. Po\
ar nale\
y zgłosić dzwoniąc pod numer
a) 997.
b) 999.
c) 996.
d) 998.
14. Podczas gaszenia po\
aru nie nale\
y
a) uruchamiać gaśnicę natychmiast po ustaleniu czy jest przeznaczona do gaszenia
palącego się materiału.
b) odłączać urządzeń odbiorczych elektryczności.
c) trzymać gaśnicy pionowo i gasić strumieniem skierowanym od dołu do góry.
d) zachować ostro\
ność przy otwieraniu zamkniętych drzwi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
15. Hydronetka wodna słu\
y do gaszenia po\
arów
a) instalacji elektrycznej pod napięciem.
b) benzyny i innych płynów łatwopalnych l\
ejszych od wody.
c) papierów, drewna, szmat, słomy.
d) niezidentyfikowanych substancji chemicznych.
16. W przypadku zagro\
enia po\
arem nie nale\
y
a) poruszać się w pozycji jak najbli\
ej podłogi.
b) ratować przede wszystkim \
ycie ludzi.
c) działać zgodnie z instrukcją przeciwpo\
arową.
d) w celu jak najszybszej ewakuacji u\
ywać windy.
17. Przedstawiony znak oznacza
a) palenie tytoniu zabronione.
b) przycisk alarmowy.
c) sprzęt przeciwpo\
arowy.
d) zakaz gaszenia wodą.
18. Przedstawiony znak oznacza
a) materiały wybuchowe.
b) zestaw sprzętu po\
arowego.
c) palenie tytoniu zabronione.
d) niebezpieczeństwo po\
aru  materiały łatwopalne.
19. Przedstawiony znak oznacza
a) hydrant.
b) sprzęt przeciwpo\
arowy.
c) alarmowy sygnalizator akustyczny.
d) przycisk alarmowy.
20. Przedstawiony znak oznacza
a) nie zastawiać.
b) zestaw sprzętu po\
arowego.
c) sprzęt przeciwpo\
arowy.
d) palenie tytoniu zabronione.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Podejmowanie działań w przypadku zagro\
eń zdrowia i \
ycia człowieka
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Podejmowanie działań
w przypadku zagro\
eń zdrowia i \
ycia człowieka
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,10, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania 11, 16, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
-
-
-
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. c, 4. b, 5. a, 6. a, 7. c, 8. b, 9. c, 10. d, 11. c,
12. b, 13. c, 14. c, 15. a, 16. b, 17. b, 18. d, 19. c, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić potrzebne czynniki do spalania B P c
2 Wskazać materiały łatwopalne A P b
3 Zdefiniować pojęcie po\
ar A P c
4 Rozpoznać mieszaninę wybuchową B P b
5 Rozpoznać grupę po\
arową B P a
6 Rozpoznać kierunek ewakuacji B P a
7 Rozpoznać pewną informację o alarmie
A P c
po\
arowym
8 Określić środek gaśniczy w stałej instalacji
B P b
gaśniczej tryskaczowej
9 Określić zastosowanie hydrantów B P c
10 Określić zastosowanie czujki temperatury B P d
11 Scharakteryzować czas stałego pobytu ludzi
C PP c
w obiekcie w ciągu doby
12 Określić kategorię szpitala B P b
13 Określić odległość miedzy budynkami ZL i PM B P c
14 Określić kategorię budynku B P c
15 Określić wydajność hydrantu 25 B P a
16 Scharakteryzować kategorię zagro\
enia ludzi C PP b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
17 Określić długość wę\
a przy hydrancie 25 B P b
18 Określić grupę po\
arową B P d
19 Określić odległość hydrantu zewnętrznego B P c
20 Ustalić zastosowanie zamków przeciwpanicznych C PP c
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Do spalania potrzebne są czynniki takie jak
a) powietrze, tlen, azot, amoniak.
b) materiał palny, azot, tlen
c) materiał palny, tlen, impuls cieplny.
d) materiał palny, azot, zapalona zapałka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
2. Materiałami łatwozapalnymi są
a) azbest, drewno, papier.
b) drewno, słoma, papier.
c) benzyna, beton, oliwa.
d) celuloza, stal, cegła.
3. Pojęcie po\
ar oznacza
a) niekontrolowany proces spalania.
b) niekontrolowany proces spalania w miejscu do tego przeznaczonym.
c) niekontrolowany proces spalania w miejscu do tego nieprzewidzianym.
d) swobodne spalanie w spalarni.
4. Wybuchowi mo\
e ulec mieszanina
a) powietrza i azotu.
b) tlenu i acetylenu.
c) azotu i tlenu.
d) tlenu i argonu.
5. Po\
ary cieczy palnych zaliczany do grupy po\
arów
a) B.
b) F.
c) A.
d) C.
6. W znalezieniu właściwego kierunku ewakuacji pomagają
a) znaki bezpieczeństwa i oświetlenie ewakuacyjne.
b) otwierane drzwi do pomieszczeń.
c) kierunek przemieszczania dymu.
d) informacja od osób postronnych.
7. Pewną informację o alarmie po\
arowym w du\
ym markecie mo\
esz uzyskać
a) od osoby postronnej.
b) z telefonu komórkowego.
c) z głośników systemu ostrzegawczego marketu.
d) z radia.
8. W stałej instalacji gaśniczej tryskaczowej środkiem gaśniczym jest
a) piana.
b) woda.
c) dwutlenek węgla.
d) halon.
9. W obiektach zaliczonych do kategorii zagro\
enia ludzi ZL stosujemy hydranty
a) 110.
b) 75.
c) 25.
d) 5.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
10. Czujka temperatury reaguje na
a) dym.
b) gazy po\
arowe.
c) ciśnienie.
d) ciepło.
11. Stały pobyt ludzi nie będących stałymi u\
ytkownikami w obiekcie w ciągu doby wynosi
a) 2 godz.
b) całą dobę.
c) 4 godz.
d) 10 godz.
12. Szpital zaliczamy do następującej kategorii zagro\
enia ludzi
a) ZL I.
b) ZL II.
c) ZL V.
d) ZL III.
13. Odległość miedzy budynkami ZL i PM powinna wynosić
a) 2 m.
b) 5 m.
c) 8 m.
d) 10 m.
14. Budynek chlewni zaliczamy do następującej kategorii zagro\
enia
a) ZL.
b) PM.
c) IN.
d) ZL V.
15. Wydajność hydrantu 25 powinna wynosić
a) 1 dm3/s.
b) 5 dm3/s.
c) 3 dm3/s.
d) 10 dm3/s.
16. Do kategorii zagro\
enia ludzi ZL IV zaliczymy
a) hotel.
b) budynek mieszkalny.
c) zakład fryzjerski.
d) szkołę.
17. Wą\
przy hydrancie 25 mo\
e mieć długość
a) do 10 m.
b) do 30 m.
c) 25 m.
d) 5 m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
18. Po\
ary gazów zaliczamy do grupy
a) B.
b) F.
c) A.
d) C.
19. Hydrant zewnętrzny musi być oddalony od budynku
a) 20 m.
b) 10 m.
c) 5 m.
d) 0 m.
20. Zamki przeciwpaniczne stosujemy w obiektach typu
a) restauracja.
b) obiekt muzealny.
c) dyskoteka.
d) biuro.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Podejmowanie działań w przypadku zagro\
eń zdrowia i \
ycia człowieka
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
7. LITERATURA
1. Abramowicz, Adamski: Bezpieczeństwo po\
arowe budynków. SGSP, Warszawa 2002
2. Biuletyny Informacyjne PSP. KGPSP, Warszawa 1999 2004
3. Praca zbiorowa: Elementy bezpieczeństwa po\
arowego budynków. Warszawa 2005
4. Kosiarek M.: Odporność ogniowa konstrukcji budowlanych. Arkady, Warszawa 1988
5. Kucnerowicz  Polak: Zagro\
enia po\
arowe i wybuchowe. CIOP, Warszawa 2005
6. Mazurek A.: Vademecum ochrony przeciwpo\
arowej. Arkady, Warszawa 1998
7. Ołdakowski H.: Szkolenie przeciwpo\
arowe w zakładach pracy. IWZZ, Warszawa 1988
- Ustawa o ochronie przeciwpo\
arowej z dn. 24 sierpnia 1991 r (Dz. U. 1991, nr 81, poz.
351 z póz
niejszymi zmianami)
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
(Dz.U.2002, nr 75, poz. 690)
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006
w sprawie ochrony przeciwpo\
arowej budynków, innych obiektów budowlanych
i terenów. (Dz.U.2006, nr 80, poz. 563)
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r.
w sprawie przeciwpo\
arowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg po\
arowych (Dz.U.2003
nr.121 poz. 1139)
- Rozporządzenie Ministrów Energetyki i Energii Atomowej oraz Administracji,
Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 9 kwietnia 1977 r. w sprawie
warunków technicznych jakim powinny odpowiadać instalacje elektroenergetyczne
i urządzenia oświetlenia elektrycznego (Dz.U.1977, nr 14, poz. 58)
- PN-B-0285: 1997. Ochrona przeciwpo\
arowa budynków. Przeciwpo\
arowe zaopatrzenie
wodne. Instalacja wodociągowa przeciwpo\
arowa
- PN-B-02861: 1997. Ochrona przeciwpo\
arowa budynków. Przeciwpo\
arowe
zaopatrzenie wodne. Sieć wodociągowa przeciwpo\
arowa
- PN-B-02864: 1997. Ochrona przeciwpo\
arowa budynków. Przeciwpo\
arowe
zaopatrzenie wodne. Zasady obliczania zapotrzebowania na wodę do celów
przeciwpo\
arowych do zewnętrznego gaszenia po\
aru
- PN-86/E-05003. Ochrona odgromowa obiektów budowlanych
- Instrukcja nr 221 Instytutu Techniki Budowlanej. Wytyczne oceny odporności ogniowej
elementów konstrukcji budowlanych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29