MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Małgorzata Michalczyk
Zarządzanie zasobami ludzkimi w procesie pracy
315[01].Z3.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Magdalena Maj
mgr in\
. Joanna Stępień
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Małgorzata Michalczyk
Konsultacja:
dr in\
. Anna Kordowicz-Sot
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 315[01].Z3.03
 Zarządzanie zasobami ludzkimi w procesie pracy , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 12
5.1. Elementy socjologii i psychologii pracy w zarządzaniu zasobami ludzkimi 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Potrzeby człowieka i motywacja do pracy 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Zasady i metody komunikowania się i ich wpływ na zarządzanie zasobami
ludzkimi 19
5.3.1. Ćwiczenia 19
5.4. Zasady etyki 24
5.4.1. Ćwiczenia 24
5.5. Mechanizmy i procesy społeczne w grupie 26
5.5.1. Ćwiczenia 26
5.6. Konflikt społeczny w procesie pracy i strategie jego rozwiązywania 30
5.6.1. Ćwiczenia 30
5.7. Metody poszukiwania pracy i poszukiwania pracowników 34
5.7.1. Ćwiczenia 34
5.8. Dokumenty dotyczące zatrudnienia 37
5.8.1.Ćwiczenia 37
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 42
7. Literatura 57
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny
pracy. W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\
ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik
dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.
Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które
zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:
- materiał nauczania  w miarę mo\
liwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle wa\
nej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać  czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,
- pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zale\
ności od tematu mo\
na zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
poniewa\
nauczyciel sterując dyskusją mo\
e uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,
- dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając ró\
ne mo\
liwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu techno-
dydaktycznym szkoły. Prowadzący mo\
e równie\
zrealizować ćwiczenia, które sam
opracował,
- sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Je\
eli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie wa\
na rola nauczyciela, gdy\
od postawy nauczyciela,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
sposobu prowadzenia zajęć zale\
y między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności zało\
onych w jednostce modułowej. Nale\
y rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną  ciekawość wiedzy . Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału mo\
e stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy mo\
e lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,
- testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i nale\
y je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Ka\
demu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę mo\
liwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzale\
niona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel mo\
e zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Nale\
y pamiętać, \
eby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umo\
liwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:
- pokaz,
- dyskusja,
- gry dydaktyczne,
- ćwiczenie,
- projektów,
- kuli śniegowej,
- przewodniego tekstu.
315[01].Z3
Człowiek w procesie pracy
315[01].Z3.01
Posługiwanie się przepisami prawa pracy
315[01].Z3.02
Prowadzenie działalności gospodarczej
315[01].Z3.04
315[01].Z3.03
Prowadzenie szkoleń z zakresu
Zarządzanie zasobami ludzkimi
bezpieczeństwa i higieny pracy
w procesie pracy
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
-
-
-
- analizować i czytać ze zrozumieniem przepisy prawne,
-
-
-
- uczestniczyć w dyskusji,
-
-
-
- prezentować efekty swojej pracy,
-
-
-
- współpracować w grupie,
-
-
-
- wyciągać i uzasadniać wnioski z wykonanych ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zastosować techniki motywujące pracowników do bezpiecznej, wydajnej pracy oraz do
doskonalenia zawodowego,
- przewidzieć postawy i zachowania człowieka w sytuacjach stresu i zagro\
enia,
- zastosować techniki komunikowania się ułatwiające rozwiązywanie problemów
pracowniczych i zawodowych,
- zastosować zasady etyki,
- zachować się asertywnie w sytuacji konfliktu interesów pracowników w danej strukturze
organizacyjnej przedsiębiorstwa,
- przeprowadzić negocjacje, wywiady i rozmowy z pracownikami dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy,
- sporządzić dokumenty dotyczące zatrudnienia i prowadzić akta osobowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Człowiek w procesie pracy 315[01].Z3
Jednostka modułowa: Zarządzanie zasobami ludzkimi w procesie pracy
315[01].Z3.03
Temat: Obowiązki pracodawcy dotyczące prowadzenia dokumentacji pracowniczej.
Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności stosowania przepisów prawnych w zakresie
bezpieczeństwa, higieny i prawa pracy.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- przeanalizować podstawowe akty prawne w zakresie obowiązków pracodawcy
-
-
-
i w zakresie prawa pracy,
- określić rodzaje dokumentów gromadzonych przez pracodawcę w związku z ubieganiem
-
-
-
się pracownika o zatrudnienie,
- określić rodzaje dokumentów dotyczących nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu
-
-
-
zatrudnienia pracownika,
- określić rodzaje dokumentów związanych z ustaniem zatrudnienia,
-
-
-
- współpracować w grupie,
-
-
-
- dokonywać prezentacji swojej pracy,
-
-
-
- wyszukać specjalistyczne informacje w ogólnodostępnych z
ródłach informacji.
-
-
-
Metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
-
-
-
- pokaz z objaśnieniem,
-
-
-
- dyskusja dydaktyczna.
-
-
-
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
-
-
-
- praca w małych zespołach.
-
-
-
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- materiały plastyczne (papier na plakat, mazaki),
- teczka z dokumentacją pracowniczą,
- komputer z dostępem do Internetu.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Uświadomienie uczniom celów zajęć i przedstawienie przebiegu zajęć.
3. Realizacja tematu:
- pogadanka: cele gromadzenia dokumentacji pracowniczej połączona pokazem teczki
-
-
-
pracowniczej,
- pytania sprawdzające,
-
-
-
- wykonanie ćwiczenia.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Ćwiczenie
Określ rodzaj dokumentów wchodzących w skład akt osobowych pracownika.
Praca zespołowa: Zespoły tworzą plakaty, wynik pracy prezentowany przez lidera zespołu
przed grupą.
Nauczyciel przed wykonaniem ćwiczenia powinien omówić zmiany w rozporządzeniu
w sprawie prowadzenia dokumentacji pracownika.
Zespół A: Dokumenty gromadzone w związku z ubieganiem się o zatrudnienie.
Zespół B: Dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia.
Zespól C: Dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia.
Ka\
dy uczeń w zespole powinien:
1) wyszukać na stronach www: Dziennik Ustaw z 1996 r., Nr 62 poz. 286 i Dziennik Ustaw
z 2002 r. Nr 214, poz. 1812.
2) przeprowadzić analizę wyszukanego rozporządzenia,
3) uczestniczyć w tworzeniu plakatu wpisując odpowiednie rodzaje dokumentów,
4) przeczytać w rozporządzeniu artykuły dotyczące pracy pozostałych zespołów,
5) słuchać uwa\
nie prezentacji liderów zwracając uwagę czy przedstawili wszystkie rodzaje
dokumentacji określone w rozporządzeniu,
6) brać udział w dyskusji uzupełniając ewentualnie prezentacje liderów.
Zakończenie zajęć:
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
Ankieta dla ucznia
Proszę zakreśl właściwą odpowiedzi i ewentualnie dodaj własną.
1. Zajęcia na temat  Obowiązki pracodawcy dotyczące prowadzenia dokumentacji
pracowniczej to dla mnie:
strata czasu,
okazja do zabawy,
z
ródło informacji o dokumentowaniu pracy pracownika.
2. Zdobytą wiedzę i umiejętności wykorzystam w praktyce.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
nie raczej nie trudno raczej tak tak
powiedzieć
3. Odpowiadał mi sposób prowadzenia zajęć:
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
nie raczej nie trudno raczej tak tak
powiedzieć
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4. Na zajęciach szczególnie podobało mi się:& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
5. Na zajęciach nie podobało mi się: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
...................................................................................................................................................
Dziękuję za wypełnienie ankiety
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Człowiek w procesie pracy 315[01].Z3
Jednostka modułowa: Zarządzanie zasobami ludzkimi w procesie pracy
315[01].Z3.03
Temat: Rozmowa kwalifikacyjna  jak skutecznie pozyskać pracę.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności porozumiewania się w ró\
nych sytuacjach,
efektywnej autoprezentacji i radzenia sobie ze stresem.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- wymienić podstawowe zasady autoprezentacji,
- wskazać zasady obowiązujące przy przygotowaniu się do rozmowy kwalifikacyjnej,
- przygotować się merytorycznie do rozmowy, uwzględniając oczekiwania pracodawcy,
- sporządzić listę rzeczy, które nale\
y zabrać na rozmowę, dobrać właściwe ubranie,
- udzielić odpowiedzi na pytania,
- przeprowadzić symulację rozmowy kwalifikacyjnej,
- przekonać pracodawcę do własnych kwalifikacji,
- zaprezentować własne kwalifikacje,
- wymienić techniki radzenia sobie ze stresem.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowanie i planowanie zajęć,
- pracy w zespole,
- oceny pracy zespołu.
Metody nauczania uczenia się:
- metoda sytuacyjna,
- dyskusja dydaktyczna,
- metoda symulacyjna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracują w grupach 2 4 osobowych.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko komputerowe wyposa\
one w edytor tekstu oraz z dostępem do Internetu,
- drukarka,
- ogłoszenie o pracę dla technika bhp w ró\
nych zakładach pracy dla ka\
dego ucznia,
- materiały biurowe,
- literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Wskazanie celów szczegółowych.
3. Plan zajęć:
Faza I. Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej:
- wspólnie oglądają film dydaktyczny, na którym przedstawiony jest przebieg rozmowy
kwalifikacyjnej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
- nauczyciel, wspólnie z uczniami, wyjaśnia pojęcie  rozmowy kwalifikacyjnej
i przypomina, jakie dokumenty są do niej niezbędne,
- uczniowie omawiają kolejne etapy przygotowania do rozmowy: jak się ubrać, jak
zachować, przewidzieć ewentualne pytania, podać mo\
liwe odpowiedzi, o czym nale\
y
pamiętać, czego się spodziewać, jak radzić sobie ze stresem.
Faza II. Inscenizacja rozmowy:
- nauczyciel, korzystając z ofert zamieszczanych w Internecie, przedstawia uczniom kilka
propozycji pracy, podaje wymagania stawiane kandydatom do pracy,
- uczniowie dobierają się w grupy,
- uczniowie przygotowują w poszczególnych grupach poradnik dla kandydata
przygotowującego się do rozmowy kwalifikacyjnej, uwzględniając m.in.: kwalifikacje,
odpowiednią postawę, właściwe dobranie stroju, itp.
Faza III. Rozmowa kwalifikacyjna:
- ka\
da z grup prezentuje przygotowaną rozmowę kwalifikacyjną wybierając spośród
siebie pracownika i pracodawcę,
- uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają dokonane prezentacje,
- wybierają najlepszego kandydata i zapraszają go na podpisanie umowy o pracę.
4. Podsumowanie zajęć:
Uczniowie, wspólnie z nauczycielem, analizują kolejne etapy przygotowania do
rozmowy kwalifikacyjnej, omawiają najczęściej popełniane podczas rozmowy przez
kandydatów błędy, zwracają szczególną uwagę na umiejętność autoprezentacji.
Zakończenie zajęć
Ocena poziomu osiągnięć i aktywności uczniów.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
Ankieta dla ucznia
Zakreśl lub uzupełnij właściwą odpowiedz
.
1. Zajęcia na temat  Rozmowa kwalifikacyjna  jak skutecznie pozyskać pracę to dla
mnie:
strata czasu;
okazja do sprawdzenia moich umiejętności autoprezentacji;
okazja do publicznego wystąpienia i sprawdzenia stopnia radzenia sobie ze stresem;
2. Na zajęciach szczególnie podobało mi się:& & & & & & & & & & & & & & ...& & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...& & & & & &
3. Na zajęciach nie podobało mi się: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
4. W czasie wykonywania ćwiczenia trudne dla mnie było: ...& & & & & & & & & & & & .
& & & & & .& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Dziękuję za wypełnienie ankiety
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Elementy socjologii i psychologii pracy w zarządzaniu
zasobami ludzkimi
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wymień nauki, których znajomość odgrywa wa\
ną rolę w zarządzaniu zasobami
ludzkimi.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na przedmiot badań poszczególnych
nauk i ich znaczenie dla prawidłowego kierowania ludz
mi.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w literaturze informacje na temat nauk związanych z zarządzaniem zasobami
ludzkimi,
2) zanotować pozyskane informacje,
3) zaprezentować swoje zdanie na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami wykładu,
- tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4, flamastry,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj odpowiednim definicjom pojęcia, poprzez wpisanie litery odpowiadającej
pojęciu przy liczbie porządkowej definicji.
1.  celowe, systematyczne, powtarzające się przez dłu\
szy a) hierarchia potrzeb
1

czas, zachowania naruszające godność osobistą danej
osoby.
2.  osoba lub organizacja przewodząca, stojąca na czele b) decyzja
1

danej grupy.
3.  działanie/akt lub opinia/sąd w jakiejś sprawie c) konflikt społeczny
1

4.  proces planowania, przewodzenia, organizowania, d) rola społeczna
1

kontrolowania oraz wykorzystywania wszystkich
zasobów organizacji dla osiągnięcia zamierzonych
celów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.  zespół oczekiwań wobec jednostki związany e) norma społeczna
1

z posiadaniem określonego statusu społecznego. Jest to
zespół praw i obowiązków wynikających z zajmowania
pozycji społecznej.
6.  zjawisko wyrastające na gruncie nagromadzonych f) grupa społeczna
1

sprzecznych emocji; objawia się wybuchem wrogich
i antagonistycznych postaw.
7.  sekwencja potrzeb od najbardziej prymitywnego g) kierowanie
1

poziomu potrzeb podstawowych do potrzeb wy\
szego
poziomu, które aktywizują się dopiero po zaspokojeniu
ni\
szych.
8.  przyjęty w danej grupie społecznej sposób zachowania h) mobbing
1

jednostki społecznej w danej sytuacji zale\
ny od
zajmowanej przez nią pozycji społecznej i odgrywanej
przez nią roli społecznej.
9.  stan gotowości człowieka do podjęcia określonego i) lider
1

działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów
psychicznych i fizjologicznych określający podło\
e
ludzkich zachowań i ich zmian.
10.  zbiór osób, którego członkowie współdziałają ze sobą j) motywacja
1

na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspokajania
własnych potrzeb, charakteryzujący się trwałą strukturą
i względnie jednolitym systemem norm i wartości.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału Materiał nauczania. Nale\
y zwrócić uwagę na słowniczek pojęć związanych
z zarządzaniem, socjologią i psychologią.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w literaturze wyjaśnienia określonych pojęć,
2) zanotować pozyskane informacje,
3) przyporządkować definicjom określone pojęcia zgodnie z poleceniem.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka z elementami wykładu,
- tekstu przewodniego.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika, dotycząca podstawowych pojęć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Potrzeby człowieka i motywacja do pracy
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzupełnij piramidę potrzeb Maslowa.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z materiałem nauczania zamieszczonym w rozdziale. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na
te zagadnienia, które są kluczowe dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w literaturze informacje na temat hierarchii potrzeb wg Maslowa,
2) zanotować pozyskane informacje,
3) wypełnić odpowiednie pola na schemacie z piramidą potrzeb Maslowa.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pogadanka z elementami wykładu.
Środki dydaktyczne:
- karta z piramidą Maslowa (załącznik do ćwiczenia), przybory do pisania,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika, dotycząca potrzeb człowieka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Załącznik do ćwiczenia 1
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 2
Do poszczególnych grup potrzeb dopasuj nagłówki: POTRZEBY FIZJOLOGICZNE,
POTRZEBY BEZPIECZEC
STWA, POTRZEBY SPOA
ECZNE, POTRZEBY UZNANIA,
POTRZEBY SAMOREALIZACJI.
potrzeba jedzenia
potrzeba odpoczynku
potrzeba przyjemnych doznań zmysłowych
potrzeby seksualne
potrzeba zale\
ności
potrzeba opieki i oparcia
potrzeba braku lęku
potrzeba ładu
potrzeba przynale\
ności
potrzeba miłości
potrzeba akceptacji
potrzeba potęgi
potrzeba wyczynu
potrzeba wolności
potrzeba respektu i uznania innych
potrzeba dobrego statusu społecznego
potrzeba sławy
potrzeba dominacji
dą\
enie do rozwoju mo\
liwości
dą\
enie do realizacji celu
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z materiałem nauczania zamieszczonym w rozdziale. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na
te zagadnienia, które są kluczowe dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w literaturze informacje na temat potrzeb i ich klasyfikacji,
2) zanotować pozyskane informacje,
3) przyporządkować poszczególnym grupom potrzeb nazwy zgodnie z poleceniem.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pogadanka z elementami wykładu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika, dotycząca potrzeb człowieka.
Ćwiczenie 3
Połącz w pary nazwy ró\
nych modeli motywacji ze sformułowaniami dla nich
charakterystycznymi.
1) model tradycyjny
2) model stosunków współdziałania
3) model zasobów ludzkich
a) ,,człowiek ekonomiczny
b) ,,człowiek samo realizujący się
c) ,,człowiek uspołeczniony
Tabela odpowiedzi:
1 2 3
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z materiałem nauczania zamieszczonym w rozdziale. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na
te zagadnienia, które są kluczowe dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w literaturze informacje na temat modeli motywacji,
2) zanotować pozyskane informacje,
3) przyporządkować poszczególnym rodzajom modeli charakterystyczne nich
sformułowania zgodnie z poleceniem.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- pogadanka z elementami wykładu.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika, dotycząca motywacji działania.
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytanie: Która z teorii motywacji jest Ci najbli\
sza i dlaczego?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z materiałem nauczania zamieszczonym w rozdziale. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na
te zagadnienia, które są kluczowe dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w literaturze informacje na temat teorii motywacji,
2) zanotować pozyskane informacje,
3) sformułować wypowiedz
pisemną zgodnie z poleceniem,
4) wziąć udział w dyskusji, prezentując swoje stanowisko.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- pogadanka.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika, dotycząca motywacji działania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Zasady i metody komunikowania się i ich wpływ na
zarządzanie zasobami ludzkimi
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykorzystując niewerbalne sposoby komunikacji, zaprezentuj jeden z wymienionych
ni\
ej stanów emocjonalnych:
a) złość,
b) niepewność,
c) zainteresowanie,
d) radość,
e) pewność siebie,
f) zakłopotanie,
g) zagniewanie,
h) agresję,
i) \
al,
j) zawstydzenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wylosować zapisany na kartce stan emocjonalny,
2) przygotować prezentację wylosowanego stanu emocjonalnego, korzystając z dowolnych
komunikatów niewerbalnych, z mo\
liwością skorzystania z lustra,
3) zaprezentować przed grupą wylosowany stan emocjonalny,
4) opowiedzieć o swoich odczuciach związanych z prezentacją,
5) jako obserwator odczytać prezentowany przez kole\
anki/kolegów przekaz i wskazać,
którego stanu emocjonalnego on dotyczy,
6) wziąć udział w dyskusji nad doborem gestów, mimiki i innych środków wyrazu na
podstawie wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- gra dydaktyczna (prezentacje indywidualne, odczyt grupowy),
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- lustro,
- akcesoria potrzebne w prezentacjach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj przyczyny zakłóceń procesu komunikowania się.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie powinni wykonać ćwiczenie w parach z wykorzystaniem metody gry ról. Wybrani
uczniowie prezentują wyniki pracy swojej pary na forum grupy. Wszyscy uczniowie biorą
udział w podsumowaniu w formie dyskusji. Prezentacje mogą zostać nagrane kamerą wideo
i następnie poddane dyskusji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyjąć odpowiednią rolę opowiadającego lub słuchającego,
2) dobrać partnera do ćwiczenia,
3) przyjmując rolę opowiadającego, postąpić zgodnie z poleceniem otrzymanym od
nauczyciela na kartce,
4) przyjmując rolę słuchającego, postąpić zgodnie z poleceniem otrzymanym od
nauczyciela na kartce,
5) po wysłuchaniu opowiadania kole\
anki/kolegi opowiedzieć wysłuchaną historię,
6) wspólnie z kole\
anką/kolegą wskazać ró\
nice w przekazanej i odebranej informacji,
7) wspólnie (w parach) sformułować i zapisać w punktach bariery utrudniające prawidłowy
przekaz i prawidłowy odbiór informacji,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy i podzielić się swoimi odczuciami
podczas przebiegu komunikacji,
9) określić przyczyny występujących w procesie komunikacji zakłóceń i przyporządkować
je do określonych rodzajów barier komunikacyjnych,
10) zaproponować sposoby unikania zakłóceń w procesie komunikacji,
11) wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- inscenizacja,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- tablica,
- du\
y arkusz papieru,
- mazaki,
- ksią\
ki, gazety,
- kamera wideo, telewizor, odtwarzacz.
Ćwiczenie 3
Dokonaj analizy znaczenia umiejętności słuchania w kontaktach międzyludzkich.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie powinni wykonać ćwiczenie w parach z wykorzystaniem metody gry ról. Wybrani
uczniowie prezentują wyniki pracy swojej pary na forum grupy. Wszyscy uczniowie biorą
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
udział w podsumowaniu w formie dyskusji frontalnej. Prezentacje mogą zostać nagrane
kamerą wideo i następnie poddane dyskusji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać sobie partnera do ćwiczeń i przybrać rolę opowiadającego lub słuchającego,
2) przyjmując rolę opowiadającego, opowiedzieć kole\
ance/koledze o jakimś trudnym
prze\
yciu, wydarzeniu, które zakończyło się pozytywnie,
3) przyjmując rolę słuchającego, wysłuchać opowiadania kole\
anki/kolegi, następnie
powtórzyć własnymi słowami kluczowe sformułowania przekazu, sprawdzając, czy
dobrze zrozumiałeś intencje i treść wypowiedzi,
4) zamienić się rolami z kole\
anką/kolegą i powtórzyć ćwiczenie,
5) odpowiedzieć na pytanie: jaką technikę aktywnego słuchania zastosowałeś do
potwierdzenia, \
e dobrze zrozumiałeś słowa i intencje rozmówcy?
6) wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia, dzieląc się z kole\
ankami/kolegami swoimi
refleksjami i prze\
yciami związanymi z wykonanym ćwiczeniem. Zwrócić uwagę
na adekwatność komunikatów werbalnych i niewerbalnych.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- inscenizacja,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- kamera wideo,
- telewizor,
- odtwarzacz.
Ćwiczenie 4
Przeprowadz
wywiad z poszkodowanym i świadkami wypadku przy pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie powinni wykonać ćwiczenie w parach z wykorzystaniem metody gry ról. Wybrani
uczniowie prezentują wyniki pracy swojej pary na forum grupy. Wszyscy uczniowie biorą
udział w podsumowaniu w formie dyskusji. Prezentacje mogą zostać nagrane kamerą wideo
i następnie poddane dyskusji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyjąć rolę członka zespołu powypadkowego,
2) dobrać partnerów do ćwiczenia,
3) zapoznać swoich kolegów z rolami, które mają odegrać zgodnie z opisem wypadku
otrzymanym od nauczyciela na kartce,
4) przyjmując rolę przeprowadzającego wywiad zanotować wszystkie niezbędne informacje
potrzebne do sporządzenia protokołu powypadkowego,
5) po wysłuchaniu zeznań odczytać notatki,
6) wspólnie z kole\
ankami /kolegami z grupy omówić przebieg wywiadu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
7) wspólnie (w parach) sformułować i zapisać w punktach elementy utrudniające
prawidłowy przekaz i prawidłowy odbiór informacji,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy i podzielić się swoimi odczuciami
podczas przebiegu takiej formy komunikacji,
9) określić przyczyny występujących w procesie komunikacji zakłóceń i przyporządkować
je do określonych rodzajów barier komunikacyjnych,
10) zaproponować sposoby unikania zakłóceń w procesie komunikacji,
11) wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- inscenizacja,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- przybory biurowe,
- du\
y arkusz papieru,
- mazaki,
- kamera wideo, telewizor, odtwarzacz.
Ćwiczenie 5
Zaproponuj wypowiedzi pro-asertywne i anty-asertywne do poni\
szych sytuacji.
Lp Sytuacja Odpowiedz
anty-asertywna Odpowiedz
pro-asertywna
1. Przeło\
ony po raz kolejny zleca
ci dodatkowe zadanie,
wykraczające poza zakres
twoich obowiązków.
2. Kolega ju\
trzeci raz w miesiącu
prosi cię o zastępstwo w pracy.
3. Przeło\
ony mówi z sarkazmem:
,,Nie mogę zrozumieć, jak
mogłeś wystąpić z takim
pomysłem .
4. Twój kolega z pracy mówi:
,,Pracujesz tu ju\
wystarczająco
długo, by o tym wiedzieć .
5. Twój przeło\
ony \
ąda, byś był
zawsze dostępny pod telefonem,
nawet gdy masz urlop.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia. Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie. Ocena
poprawności sformułowań oraz podsumowanie zajęć powinno mieć formę dyskusji frontalnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w literaturze informacje na temat zachowań asertywnych,
2) zanotować pozyskane informacje,
3) zaproponować odpowiedzi do poszczególnych sytuacji, wpisując je do tabeli zgodnie
z poleceniem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4,
- przybory do pisania,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika, dotycząca asertywności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.4. Zasady etyki
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj klasyfikacji zachowań z punktu widzenia ró\
nych rodzajów etyki poprzez
wstawienie znaku  x we właściwej kolumnie.
Rodzaj zachowania Etyka ogólna Etyka zawodowa Etyka zarządzania
zwolnienie z pracy samotnej matki
skarga na kolegę z pracy, który łamie
zasady bhp i nara\
a innych na
niebezpieczeństwo
przekazanie przez wiceprezesa firmy
informacji na temat nowych technologii
konkurencyjnej firmie
sumienne wywiązywanie się z obowiązków
w pracy
okłamanie swojego \
yciowego partnera
zatajenie przez lekarza przed chorym
pewnych informacji na temat jego zdrowia
poni\
anie swoich podwładnych
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z materiałem nauczania zamieszczonym w rozdziale. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na
te zagadnienia, które są kluczowe dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas zapoznawania się z materiałem nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o przedmiocie badań ró\
nych
rodzajów etyki,
3) wstawić znak  x we właściwej kolumnie tabeli,
4) zaprezentować rezultaty pracy na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- kserokopie z ćwiczeniem,
- materiały biurowe,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca etyki.
Ćwiczenie 2
Dokonaj oceny zachowań z poprzedniego ćwiczenia, które uwa\
asz za pozytywne, a które
za negatywne z punktu widzenia etyki. A mo\
e są takie, które trudno jednoznacznie ocenić?
Przeprowadz
dyskusję ze swoimi kolegami z grupy na ten temat.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z materiałem nauczania zamieszczonym w rozdziale. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na
te zagadnienia, które są kluczowe dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o zachowaniach etycznych
i nieetycznych,
3) dokonać oceny opisanych zachowań,
4) zaprezentować swoje stanowisko na forum grupy i zainicjować dyskusję na ten temat.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- literatura zgodna z punktem 7, dotycząca etyki,
- materiały biurowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
5.5. Mechanizmy i procesy społeczne w grupie
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj klasyfikacji związków formalnych i nieformalnych w podanej poni\
ej tabeli,
poprzez wstawienie znaku  x we właściwej kolumnie tabeli.
Stosunki wynikające z: Stosunki formalne Stosunki nieformalne
cech charakteru pracowników
regulaminów wynagradzania
zainteresowań pracowników
zakresów obowiązków
struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z materiałem nauczania zamieszczonym w rozdziale. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na
te zagadnienia, które są kluczowe dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o stosunkach międzyludzkich,
3) wstawić znak  x we właściwej kolumnie tabeli,
4) zaprezentować rezultaty pracy na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca procesów
społecznych,
- materiały biurowe.
Ćwiczenie 2
Wez
udział w dyskusji z wykorzystaniem metody ,,kuli śniegowej na temat:  Czynniki
stresogenne oraz ich wpływ na zmęczenie i podatność wypadkową .
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się
z materiałem nauczania zamieszczonym w rozdziale. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na
te zagadnienia, które są kluczowe dla prawidłowego wykonania ćwiczenia. Powinien
zasygnalizować konieczność wykorzystania wiedzy uczniów, zdobytej podczas realizacji
innych jednostek modułowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wypisać na kartce 10 stresorów,
2) w parze z kolegą / kole\
anką na drodze negocjacji z 20 czynników stresogennych wybrać
10 wspólnych waszym zdaniem  najwa\
niejszych,
3) połączyć pary w grupy 4-osobowe, sprawdzić, które czynniki są wspólne i wybrać z 40
czynników  10 najwa\
niejszych,
4) porównać wyniki grup 4-osobowych z całej grupy wybierać 10 wspólnych stresorów,
5) sporządzić notatkę, wypisując 10 najwa\
niejszych czynników stresogennych,
wpływających na zmęczenie i podatność wypadkową.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- kuli śniegowej.
Środki dydaktyczne:
- materiały biurowe,
- arkusze papieru, mazaki, taśma,
- literatura zgodna z punktem 7.
Ćwiczenie 3
Wykorzystując poni\
szą checz  listę przeprowadz
badanie z wybranymi pracownikami
z dwóch ró\
nych wydziałów w wybranym zakładzie pracy i dokonaj analizy wyników pod
kątem większego zagro\
enia stresem na poszczególnych wydziałach z podaniem czynników
stresogennych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia. Uczniowie wykonują ćwiczenie w parach. Podsumowanie
zajęć powinno mieć formę prezentacji wyników.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w literaturze informacje na temat stresu w miejscu pracy oraz jego przyczyn,
2) przeprowadzić wywiad zgodnie z poleceniem,
3) opracować wyniki,
4) dokonać analizy i zapisać wnioski.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- projektów.
Środki dydaktyczne:
- checz  listy,
- materiały piśmienne,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca procesów
społecznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Lista kontrolna (checz  lista) treści zadań (załącznik do ćwiczenia 3)
Checz  lista zawiera 19 stwierdzeń, na które mo\
e odpowiadać ka\
dy wydział przedsiębiorstwa. Po
niewielkich przeformułowaniach pytania mogą być równie\
stosowane wobec poszczególnych stanowisk.
zaznacz  tak jeśli zgadzasz się z danym stwierdzeniem. Następnie dodając odpowiedzi  tak mo\
na obliczyć
ogólną liczbę punktów. Powinna być ona jak najni\
sza. Im więcej odpowiedzi  tak tym więcej problemów
tkwi w pracy i jej organizacji. Ka\
da odpowiedz
 tak wymaga oddzielnej uwagi.
1. Praca o krótkich cyklach jest częsta. Praca ma krótki cykl, jeśli to
samo zadanie powtarza się co 1,5 minuty: czyli jeśli cykl jest krótszy tak nie
ni\
półtorej minuty.
2. Monotonne i nudne zadania są częste (są to zadania, które szybko stają tak nie
się rutyną).
3. Zadania wymagające bardzo du\
ej koncentracji (tzn. takie, od których tak nie
nie mo\
na oderwać się) są częste.
4. Praca na wydziale podzielona jest na małe części. Ka\
dy pracownik tak nie
wykonuje jedynie mały fragment  produktu wydziału.
5. Praca stawia du\
e wymagania emocjonalne, na przykład dlatego, \
e tak nie
wymaga kontaktów z pacjentami, klientami uczniami itp.
6. Praca często przebiega pod presją czasu, terminów, które trzeba tak nie
dotrzymać lub te\
standardy produkcyjne są trudne do osiągnięcia.
7. Na wydziale są pojedyncze stanowiska. tak nie
8. Często się zdarza, \
e organizacja pracy jest niewłaściwa. tak nie
9. Często się zdarza, \
e inne wydziały nie są dostatecznie przygotowane tak nie
do pracy.
10. Często się zdarza, \
e inne wydziały nie dają dostatecznego wsparcia. tak nie
11. Częste są problemy ze sprzętem (złe funkcjonowanie, psucie się), tak nie
maszynami, przyrządami, oprogramowaniem.
12. Brak regularnych konsultacji w pracy, albo są konsultacje, ale nie dają tak nie
mo\
liwości przedyskutowania problemów związanych z pracą.
13. Nie jest mo\
liwe, albo jest to bardzo trudne, by pracownik regulował tak nie
tempo swej pracy.
14. W ramach ogólnych zasad nie jest mo\
liwe, albo jest to bardzo trudne, tak nie
by pracownik określał swoje metody pracy.
15. Brak jest dostatecznych mo\
liwości, by pracownik mógł pomóc jeden tak nie
drugiemu, gdy jest taka konieczność.
16. Pracownicy nie otrzymują wystarczających informacji na temat tak nie
wyników swej pracy.
17. W czasie dnia pracy brak jest czasu na krótkie pogawędki z kolegami. tak nie
18. Często nie ma mo\
liwości skontaktowania się z przeło\
onym, gdy jest tak nie
problem.
19. W zasadzie pracownicy nie mogą bezpośrednio skontaktować się tak nie
z kolegami lub przeło\
onym z innego wydziału, by przedyskutować
zaistniały problem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Ćwiczenie 4
Na podstawie wyników monitoringu treści zadań z poprzedniego ćwiczenia opracuj dla
poszczególnych wydziałów, plany działań jakie powinno podjąć kierownictwo zakładu celem
ograniczenia stresu w środowisku pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia. Uczniowie wykonują ćwiczenie w parach. Podsumowanie
zajęć powinno mieć formę prezentacji a następnie dyskusji.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w literaturze informacje na temat sposobów eliminowania stresu w miejscu
pracy,
2) przygotować plany działań zgodnie z poleceniem,
3) zaprezentować wyniki swojej pracy w na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- projektów,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- opracowane wyniki monitoringu z poprzedniego ćwiczenia,
- materiały piśmienne,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca procesów
społecznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
5.6. Konflikt społeczny w procesie pracy i strategie jego
rozwiązywania
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj analizy sytuacji konfliktowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zająć miejsce w kręgu,
2) przypomnieć sobie sytuacje, które uznałbyś za konfliktowe,
3) zapisać na dwóch otrzymanych od nauczyciela karteczkach pojęcia, które kojarzą Ci się
ze słowem  konflikt , z  sytuacją konfliktową ,
4) poło\
yć zapisane przez siebie karteczki w środku kręgu, na arkuszu papieru, na którym
napisane zostało słowo  konflikt ,
5) wziąć udział we wspólnym analizowaniu słów uło\
onych wokół pojęcia  konflikt wg
następujących zakresów:
- przyczyny konfliktów,
- emocje,
- doznania fizyczne,
- sposoby zachowań,
6) wziąć udział w dyskusji w grupie na temat jednego z ww. zakresów pojęcia  konflikt ,
jako lider grupy omówić sformułowania, które znalazły się w wybranym obszarze
tematycznym i przedstawić wnioski z przeprowadzonej dyskusji.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru,
- kolorowe karteczki,
- mazaki,
- taśma klejąca (klej, magnesy).
Ćwiczenie 2
Określ negatywne i pozytywne strony konfliktu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać partnera do ćwiczeń,
2) opowiedzieć kole\
ance/koledze o takiej sytuacji (szkolną, rodzinną, towarzyską itp.),
w której konflikt okazał się po\
yteczny i o takiej, w której przewa\
ały jego negatywne
skutki,
3) ustalić, jakie w tych sytuacjach wystąpiły pozytywne i negatywne skutki,
4) wpisać na tablicy w odpowiednich miejscach pozytywne  negatywne strony konfliktu,
5) wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- arkusze papieru,
- kolorowe karteczki,
- mazaki,
- taśma klejąca (klej, magnesy).
Ćwiczenie 3
Przeprowadz
analizę na temat: ,,Rozwiązywanie konfliktów ze współpracownikami .
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
- pomyśleć o osobie, z którą jesteś (byłeś) w konflikcie w miejscu pracy i wypełnij
następujący arkusz:
1) Rozpoznanie problemu
- Czy sytuacja jest na tyle powa\
na, by ją uznać za problem?
- Wypisz listę czynników przemawiających za konfrontacją i przeciw niej.
(Która lista jest dłu\
sza? Czy prościej było znalez
ć argumenty przeciwko
konfrontacji? Czy nie jesteś zbyt pesymistyczny w ocenie przeciwności? Jeśli na
któreś z powy\
szych pytań jest twierdząca, być mo\
e nie jesteś świadomy swojej
wewnętrznej siły).
2) Postaraj się zrozumieć
- Zapisz własne myśli i uczucia na temat konfliktu.
- Postaraj się postawić w sytuacji drugiej osoby i opisz, co twoim zdaniem mo\
e ona
czuć i myśleć o całej sytuacji oraz jakie myśli i odczucia przypisuje tobie.
- (Pamiętaj, \
e ludzie ró\
nie odbierają tę samą sytuację, spróbuj więc poznać
wszystkie opcje, nawet jeśli na początku nie wydają ci się oczywiste).
3) Przedyskutujcie problem
(Wprowadz
kolegę w rolę osoby, z którą jesteś w konflikcie).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
- Jak zdefiniowałbyś problem? Czy definicja drugiej strony ró\
ni się od twojej? Jeśli
tak, na czym polega ró\
nica?
- Jak myślisz, czy druga strona czuje się odpowiedzialna za powstałe nieporozumienie:
jeśli tak, to w jaki sposób?
- Jak oceniasz własny wkład w zaistniałą sytuację?
- Czy prawdziwa przyczyna jest ukryta? Jak myślisz, co to jest?
- Czy znajdujecie płaszczyznę porozumienia z partnerem? Co to takiego
4) Rozwią\
cie problem
- Jakie rozwiązanie satysfakcjonowałoby cię najbardziej?
- Jakie są płynące zeń korzyści i koszty?
- Czy jest to rozwiązanie oparte na walce (ja wygrywam  ty przegrywasz) czy te\
na
współpracy (ja wygrywam  ty wygrywasz)?
- Czy jest to sprawiedliwe dla obu stron?
- Czy być mo\
e przyczyną wzajemnych urazów?
- Czy jest to pomysł, na który wpadłaby tak\
e druga strona. Jeśli nie, czym się ró\
ni?
- Jak go zastosujecie? Czy odwołacie się do osób trzecich?
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- gra dydaktyczna,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- przybory piśmiennicze,
- literatura zgodna punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca konfliktów
społecznych.
Ćwiczenie 4
Wez
udział w negocjacjach i dokonaj analizy procesu negocjacji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) znalez
ć swoje miejsce w zespole negocjatorów, oponentów, obserwatorów (nie więcej
ni\
3 4 osoby),
2) przeanalizować opis sytuacji podlegającej negocjacji,
3)  przeprowadzić negocjacje z kierownictwem zakładu na temat unowocześnienia parku
maszynowego na wydziale monta\
u ,
4)  wynegocjować warunki zakupu nowoczesnych przenośników taśmowych
i podwieszonych, co zdecydowanie poprawiłoby warunki pracy i zwiększyło wydajność
pracy ,
5) przygotować się w zespole do negocjacji (wybranej/przydzielonej sytuacji), zgodnie
z rolą, którą przyjąłeś (negocjatora, oponenta) uwzględniając kolejność etapów
negocjacji,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
6) opracować i zapisać argumenty, których u\
yje, przed przystąpieniem do negocjacji
przypomnieć sobie zasady negocjacji nastawionych na współpracę,
7) jako obserwator przygotować dyspozycje do obserwacji (co będzie obserwował, na co
zwróci uwagę),
8) zaprezentować na forum grupy przebieg negocjacji wybranej/przydzielonej sytuacji,
9) obserwować negocjacje i po ich zakończeniu podzielić się swoimi uwagami dotyczącymi
przestrzegania zasad negocjacji, kolejności etapów itp.,
10) dokonać analizy przeprowadzonych negocjacji. Odpowiedzieć na pytania: Co zbli\
ało,
a co oddalało od rozwiązania konfliktu? Co sprawiało trudność? Jakie błędy zostały
popełnione? Jakie aspekty negocjacji pomogły w osiągnięciu sukcesu?
11) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- gra dydaktyczna,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- kartki A4,
- mazaki,
- kamera wideo,
- telewizor,
- odtwarzacz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5.7. Metody poszukiwania pracy i poszukiwania pracowników
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Pracodawca, współpracujący z Twoim przedsiębiorstwem zwrócił się o pomoc
w znalezieniu odpowiedniej osoby na stanowisko głównego mechanika. Ma to być osoba
z wykształceniem wy\
szym, znająca bardzo dobrze język angielski. Mile widziane
doświadczenie w przedsiębiorstwie produkcyjnym. Wypisz wszystkie mo\
liwe z
ródła
rekrutacji, które powinieneś wziąć pod uwagę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o z
ródłach rekrutacji,
3) wybrać z
ródła rekrutacji i uzasadnić wybór,
4) zaprezentować rezultaty swojej pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- tekstu przewodniego,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca poszukiwania pracy,
- materiały biurowe.
Ćwiczenie 2
Zaproponuj przykłady pytań, które ułatwią sprawdzenie podczas rozmowy
kwalifikacyjnej, czy dany kandydat posiada podaną poni\
ej cechę. Propozycje pytań wpisz do
tabeli.
Cecha Propozycje pytań sprawdzających
Umiejętność pracy w grupie
A
atwość nawiązywania kontaktów
Dobra organizacja pracy
A
atwość prowadzenia rozmów przez
telefon
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o sposobie przeprowadzania
rozmowy kwalifikacyjnej,
3) zaproponować pytania odpowiadające danej cesze kandydata i wpisać je do tabeli,
4) zaprezentować rezultaty pracy na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca poszukiwania pracy,
- materiały biurowe.
Ćwiczenie 3
Napisz krótką scenkę przedstawiającą rozmowę kwalifikacyjną, uwzględniając poni\
sze
zało\
enia:
a) poszukiwany pracownik  sprzedawca w sklepie RTV,
b) rozmówcy: właściciel sklepu i kandydat do pracy,
c) wymagania pracodawcy w stosunku do kandydata na to stanowisko:
- znajomość technik sprzeda\
y,
- wiedza o produktach oferowanych klientom,
- znajomość w zakresie dokumentowania sprzeda\
y,
- umiejętność obsługi kasy fiskalnej i przyjmowania zapłaty kartą płatniczą,
- łatwość nawiązywania kontaktów,
- kultura osobista.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o sposobie przeprowadzania
rozmowy kwalifikacyjnej,
3) opracować scenariusz rozmowy, występując w roli właściciela,
4) zaprezentować rezultaty pracy na forum grupy,
5) uwzględnić uwagi grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja dydaktyczna.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Środki dydaktyczne:
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca poszukiwania pracy,
- materiały biurowe.
Ćwiczenie 4
Na podstawie przedstawionego poni\
ej opisu stanowiska pracy i profilu idealnego
kandydata, przygotuj treść ogłoszenia prasowego dotyczącego oferty pracy dla tego
stanowiska.
a) Opis stanowiska  Specjalista ds. transportu.
b) Miejsce w strukturze organizacyjnej  Dział Transportu w pionie Dyrektora Handlowego.
c) Cel stanowiska  Administrowanie systemem planowania i kontroli środków transportu
dla pełnego wykonania zleconych zadań transportowych; optymalne wykorzystanie
taboru.
d) Podstawowe zadania:
- wystawianie dziennych zleceń wyjazdów dla kierowców w oparciu o program
komputerowy nadzorujący stany magazynowe oraz pozwalający na koordynację
przewozów,
- rozliczanie kart drogowych, w tym paliwa i godzin pracy kierowców,
- zgłaszanie rezerw w wykorzystaniu taboru, w tym pustych przelotów,
- planowanie napraw okresowych i doraz
nych taboru.
e) Zakres odpowiedzialności/uprawnienia:
- koordynacja pracy kierowców i samochodów,
- utrzymywanie współczynnika gotowości taboru na poziomie powy\
ej 0,9,
- dotrzymywanie terminów przeglądów okresowych i napraw bie\
ących,
- dysponowanie premią w wysokości 10% płacy zasadniczej w odniesieniu do
kierowców za nie przekroczenie limitów zu\
ycia paliwa.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w literaturze przedmiotu informacje o sposobie przygotowania ogłoszenia
prasowego dotyczącego oferty pracy,
3) zredagować treść ogłoszenia,
4) zaprezentować rezultaty pracy na forum grupy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie,
- dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca poszukiwania pracy,
- materiały biurowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
5.8. Dokumenty dotyczące zatrudnienia
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypełnij kwestionariusz osobowy, którego wzór udostępni Ci nauczyciel. Do wykonania
ćwiczenia posłu\
ą Ci dane, o które poprosisz swojego kolegę (kole\
ankę).
Sposób wykonania ćwiczenia
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas zapoznawania się z materiałem nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o sposobie sporządzania
dokumentacji kadrowej,
3) wypełnić kwestionariusz osobowy zgodnie z podanymi danymi do wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca zatrudnienia,
- materiały biurowe,
- zestaw przepisów prawnych,
- formularze wzorów dokumentów.
Ćwiczenie 2
Wykorzystując powy\
sze dane kandydata do pracy z ćwiczenia 1, wypełnij formularz
 Wniosek w sprawie zatrudnienia pracownika , który udostępni Ci nauczyciel.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o sposobie sporządzania
dokumentacji kadrowej,
3) wypełnić  Wniosek w sprawie zatrudnienia pracownika .
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotycząca zatrudnienia,
- materiały biurowe,
- zestaw przepisów prawnych,
- formularze wzorów dokumentów.
Ćwiczenie 3
Sporządz
umowę o pracę: wykonywaną w siedzibie pracodawcy, na okres próbny od
1 marca 2006 do 31 maja 2006 w wymiarze całego etatu, miedzy zakładem  Wszystko dla
domu Gdańsk ul. Bazarowa 3/5 (który Ty reprezentujesz), a Twoim kolegą, który będzie
otrzymywał wynagrodzenie 1000 zł za pracę na stanowisku pomocnika magazyniera
w magazynie mebli.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić znaczenie
prawidłowego sporządzenia umowy o pracę.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować tekst artykułów 25 do 37 Kodeksu pracy,
2) pobrać ze strony www.wzory-dokumentów.net.pl formularz umowy o pracę,
3) korzystając z komputera wypełnić elektroniczną formę dokumentów dla określonej
w ćwiczeniu osoby i warunków jej zatrudnienia,
4) wydrukować dokument i przedstawić nauczycielowi do oceny.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- Kodeks pracy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- drukarka.
Ćwiczenie 4
Sporządz
dokument wypowiedzenia umowy o pracę z pracownikiem, który był
zatrudniony na okres próbny od 1 czerwca 2006 do 31 maja 2008 w wymiarze całego etatu,
w zakładzie  Wszystko dla domu Gdańsk ul. Bazarowa 3/5 (który Ty reprezentujesz). Dane
uzyskasz od kandydata z ćwiczenia nr 1.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować tekst artykułów 25 do 37 Kodeksu pracy,
2) pobrać ze strony www.wzory-dokumentów.net.pl formularz,
3) korzystając z komputera wypełnić elektroniczną formę dokumentów dla określonej
w ćwiczeniu osoby i warunków jej zatrudnienia,
4) wydrukować dokument i przedstawić nauczycielowi do oceny.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- Kodeks pracy,
- komputer z dostępem do Internetu,
- drukarka.
Ćwiczenie 5
Wykorzystując dane kandydata do pracy z ćwiczenia 1, wypełnij formularz  Świadectwo
pracy , który udostępni Ci nauczyciel.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacji o sposobie sporządzania
dokumentacji kadrowej,
3) wypełnić  Świadectwo pracy .
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- materiały biurowe,
- zestaw przepisów prawnych, dotyczących świadectwa pracy,
- formularze wzorów dokumentów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Ćwiczenie 6
Wykorzystując dane kandydata do pracy z ćwiczenia 1 oraz podane poni\
ej informacje,
wypełnij formularz  Zaświadczenie , który udostępni Ci nauczyciel.
- znak: KW/126/2005,
- miejscowość: Radom,
- data: dzień wykonania ćwiczenia,
- cel wydania zaświadczenia: przedło\
enie w banku,
- osoba wystawiająca zaświadczenie: uczeń wykonujący ćwiczenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o sposobie sporządzania
dokumentacji kadrowej,
3) wypełnić  Zaświadczenie .
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- materiały biurowe,
- zestaw przepisów prawnych, dotyczących wydawania zaświadczeń,
- formularze wzorów dokumentów.
Ćwiczenie 7
Wykorzystując rezultaty ćwiczeń: 1, 2, 3, 4, 5, 6, załó\
teczkę z aktami osobowymi
pracownika i pogrupuj dokumenty w poszczególnych częściach akt osobowych, zgodnie
z zasadami.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia, a tak\
e zwrócić uwagę na te zagadnienia, które są kluczowe
dla prawidłowego wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykorzystać wiedzę nabytą podczas poznawania materiału nauczania,
2) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje o sposobie prowadzenia
dokumentacji kadrowej,
3) zało\
yć teczkę z aktami osobowymi pracownika,
4) pogrupować dokumenty w odpowiednich częściach akt osobowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
- ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
- teczka akt osobowych,
- materiały biurowe,
- zestaw przepisów prawnych, dotyczących akt osobowych,
- formularze wzorów dokumentów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej ,,Zarządzanie zasobami
ludzkimi w procesie pracy
Test składa się z 30 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 29,
-
-
-
30 są z poziomu podstawowego,
- zadania 8, 9, 10, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 17 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 28 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
-
-
-
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. b, 5. c, 6. b, 7. a, 8. d, 9. c, 10. c, 11. b,
12. a, 13. d, 14. a, 15. a, 16. b, 17. c, 18. b, 19. c, 20. b, 21. d, 22. b, 23. b, 24. a,
25. d, 26. c, 27. b, 28. a, 29. b, 30 c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić elementy składające się na zasoby ludzkie B P c
2 Wyjaśnić pojęcie psychologii pracy B P d
3 Wyjaśnić, na czym polega kierowanie B P a
4 Wyjaśnić pojęcie motywacja B P b
5 Określić pojęcie hierarchii potrzeb B P c
6 Określić modele motywacji B P b
7 Określić czynniki motywujące pracowników do
B P a
pracy
8 Zastosować techniki przezwycię\
ające bariery
C PP d
komunikacji
9 Zastosować techniki ułatwiające skuteczne
C PP c
komunikowanie się
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
10 Zastosować techniki aktywnego słuchania C PP c
11 Wyjaśnić pojęcie etyki B P b
12 Zdefiniować pojęcie etyka zawodowa A P a
13 Zdefiniować zasady etyki zawodowej A P d
14 Wyjaśnić pojęcie etyki zarządzania B P a
15 Zdefiniować czynniki powodujące konflikt
A P a
i wpływające na jego przebieg
16 Wyjaśnić negatywne i pozytywne strony konfliktu B P b
17 Scharakteryzować metody rozwiązywania
C P c
konfliktów
18 Określić zasady i warunki skutecznego
B P b
negocjowania
19 Zdefiniować zachowanie asertywne A P c
20 Określić procesy społeczne zachodzące w grupie B P b
21 Wyjaśnić znaczenie grup nieformalnych dla
B P d
przedsiębiorstwa
22 Scharakteryzować ,,konflikt roli C PP b
23 Określić psychospołeczne z
ródła stresu w pracy B P b
24 Wskazać rodzaj dokumentów umieszczanych w
B P a
poszczególnych częściach teczki akt osobowych
25 Określić metody selekcji kandydatów B P d
26 Określić akt prawny regulujący zasady zawierania
B P c
umów o pracę
27 Określić zasady sporządzania CV B P b
28 Wyjaśnić znajomość zasady archiwizowania akt
B P a
osobowych
29 Określić zasady podczas rozwiązywania umów
B P b
o pracę
30 Określić kompetencje instytucji związanych
B P c
z poszukiwaniem pracy
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 30 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 40 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Na zasoby ludzkie składają się
a) wiedza, doświadczenie, wiek pracowników.
b) zaanga\
owanie, pozycja, wiedza.
c) wiedza, umiejętności, postawy.
d) umiejętności, funkcja, wiek.
2. Dziedzina wiedzy, badająca wpływ zewnętrznych warunków pracy na człowieka to
a) psychologia teoretyczna.
b) socjologia.
c) teoria zarządzania.
d) psychologia pracy.
3. Proces planowania, przewodzenia, organizowania, kontrolowania oraz wykorzystywania
zasobów przedsiębiorstwa do osiągnięcia zamierzonych celów to
a) kierowanie.
b) kooperacja.
c) kontrola społeczna.
d) integracja społeczna.
4. Stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania to
a) mobbing.
b) motywacja.
c) interakcja społeczna.
d) decyzja.
5. Człowiek, który utracił cały swój dobytek, będzie dą\
ył do zaspokojenia potrzeb
a) społecznych.
b) uznania.
c) fizjologicznych.
d) samorealizacji.
6. Czynnikiem pobudzającym do działania w tradycyjnym modelu motywacji jest
a) potrzeba akceptacji.
b) wynagrodzenie.
c) dą\
enie do samorealizacji.
d) potrzeba uznania.
7. Trzy najwa\
niejsze czynniki mające wpływ na właściwą motywację do pracy to
a) świadomość dobrze wykonanej pracy, sprawiedliwe wynagrodzenie, konkretnie
sprecyzowane zadania.
b) świadomość dobrze wykonanej pracy, wynagrodzenie wy\
sze ni\
oczekiwane,
konkretnie sprecyzowane zadania.
c) przyjemna atmosfera pracy, wykonywanie bardzo łatwych zadań, sprawiedliwe
wynagrodzenie.
d) nowoczesne warunki pracy, uznanie kolegów, częste premie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
8. Twój kolega z pracy ma zani\
oną samoocenę. Uwa\
a, \
e wszystkie niepowodzenia są
wynikiem błędów jakie popełnił w młodości. Jest zamknięty, apatyczny, dra\
liwy.
W kontakcie z nim nale\
ałoby unikać
a) wskazywania pozytywnych cech jego charakteru.
b) zachęcania do aktywności.
c) okazywania empatii.
d) wypytywania o przeszłość.
9. W procesie skutecznego komunikowania się z drugą osobą nie nale\
y
a) mówić wprost o co chodzi.
b) utrzymywać kontaktu wzrokowego.
c) przerywać swojemu rozmówcy.
d) traktować rozmówcy jak partnera.
10. Prośba o dokładne sprecyzowanie intencji nadawcy poprzez zadanie pytania ,,Czy to
oznacza, \
e & & .. jest formą
a) odzwierciedlania.
b) parafrazowania.
c) klaryfikacji.
d) potwierdzania.
11. Nauka zajmująca się badaniem moralności to
a) filozofia.
b) etyka.
c) psychologia pracy.
d) socjologia.
12. Lekarze, prawnicy, naukowcy i przedstawiciele sił obronnych kraju, kierują się w swoim
środowisku przede wszystkim zasadami
a) etyki zawodowej.
b) moralnymi w ogólnym rozumieniu.
c) etyki biznesu.
d) sprawiedliwości.
13. Jeśli pracownicy za uchybienia w pracy są karani, to przeło\
eni kierują się zasadą etyki
zawodowej
a) umiaru.
b) słuszności.
c) praworządności.
d) sprawiedliwości.
14. Etyka zarządzania to nauka, którą inaczej mo\
na określić jako
a) moralność w biznesie.
b) filozofia zarządzania.
c) zarządzanie kadrami.
d) filozofia organizacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
15. Pracownik, który jest zatrudniony w zakładzie od 10 lat, jest ciągle krytykowany
i poni\
any w pracy przez swojego bezpośredniego przeło\
onego, mimo, \
e wywiązuje się
dobrze ze swoich obowiązków. Widać wyraz
nie zarysowany konflikt. W tym przypadku
przede wszystkim przyczyną konfliktu jest
a) naruszenie podstawowych zasad współ\
ycia.
b) ograniczenie samodzielności i samostanowienia.
c) zaspakajanie własnych potrzeb kosztem innych ludzi.
d) niewłaściwa realizacja zadań i współdziałania.
16. Jeśli podczas rozwiązywania konfliktu powstają nowe pomysły rozwiązania zaistniałego
problemu, to jest efekt
a) motywacyjny.
b) innowacyjny.
c) identyfikacyjny.
d) dezintegracyjny.
17. Technikę ,,podkładania się  mo\
na określić jako następującą strategię rozwiązywania
konfliktów
a) wygrać  przegrać.
b) wygrać  wygrać.
c) przegrać  wygrać.
d) przegrać  przegrać.
18. Mediacja to sposób rozwiązywania konfliktów, w którym uczestniczą
a) dwie strony.
b) trzy strony.
c) cztery strony.
d) pięć stron.
19. Osoba, która zachowuje się asertywnie
a) broni swoich interesów niezale\
nie od konsekwencji.
b) ustępuje innym dla świętego spokoju.
c) broni swoich interesów, nie naruszając interesów innych osób.
d) zawsze się uśmiecha, \
eby pokazać, \
e problem jej nie dotyczy.
20. Dla przedsiębiorstwa jest najmniej korzystny proces
a) reorganizacji społecznej.
b) dezorganizacji.
c) konfliktu.
d) współpracy.
21. Grupy nieformalne w miejscu pracy wpływają na funkcjonowanie przedsiębiorstwa
a) pozytywnie.
b) negatywnie.
c) obojętnie.
d) zale\
y od stosunków panujących wewnątrz grupy nieformalnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
22. Pojęcie ,,konflikt roli oznacza
a) brak wsparcia społecznego.
b) kierowanie wobec pracownika sprzecznych wymagań.
c) niejasne określanie zadań i zakresu obowiązków pracownika.
d) brak perspektyw rozwoju kariery zawodowej.
23. Pracownik stale wykonuje zadania poni\
ej jego mo\
liwości, często jest niedocią\
ony
pracą. Sytuacja taka działa na niego
a) mobilizująco.
b) stresogennie.
c) obojętnie.
d) motywujaco do lepszej pracy.
24. W części C teczki akt osobowych znajduje się
a) kopia wydanego pracownikowi świadectwa pracy.
b) wypełniony kwestionariusz osobowy.
c) dokument potwierdzający kwalifikacje.
d) umowa o pracę.
25. Do metod selekcji kandydatów do pracy zalicza się
a) metodę badania kompetencji.
b) wymagania stanowiska pracy.
c) porównywanie pracowników parami.
d) analizę dokumentów aplikacyjnych kandydata.
26. Ogólne zasady zawierania umów o pracę określa
a) Kodeks cywilny.
b) Kodeks spółek handlowych.
c) Kodeks pracy.
d) Kodeks postępowania administracyjnego.
27. List CV powinien zawierać elementy
a) zwrot grzecznościowy kierowany do konkretnej osoby.
b) kwalifikacje zawodowe.
c) krótkie przedstawienie pobudek, z powodu których kandydat ubiega się o to
stanowisko.
d) Post Scriptum, w którym mo\
na napisać o ewentualnych zastrze\
eniach dotyczących
np. pracy w jednym pomieszczeniu z osobami palącymi, itp.
28. Akta osobowe, prowadzone karty imienne oraz inne dodatkowe ewidencje z tym
związane przechowuje się przez okres
a) 50 lat.
b) 20 lat.
c) 5 lat.
d) 15 lat.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
29. Z pracownikiem, który był zatrudniony u danego pracodawcy 8 miesięcy na czas
nieokreślony, mo\
na rozwiązać umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia
a) 2 tygodni.
b) miesiąca.
c) 6 miesięcy.
d) 3 miesięcy.
30. Masz problem ze znalezieniem pracy. Potrzebujesz porady doradcy zawodowego.
Zwrócisz się do
a) agencji pracy tymczasowej.
b) wybranego zakładu pracy.
c) Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej.
d) Urzędu Pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Zarządzanie zasobami ludzkimi w procesie pracy
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
25 a b c d
26 a b c d
27 a b c d
28 a b c d
29 a b c d
30 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej ,,Zarządzanie zasobami
ludzkimi w procesie pracy
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 7, 9, 10,11, 12, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania 6, 8, 13, 14, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. d, 4. c, 5. a, 6. c, 7. a, 8. a, 9. b, 10. c, 11. d,
12. a, 13. c, 14. b, 15. b, 16. c, 17. a, 18. a, 19. a, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zdefiniować pojęcie socjologii organizacji A P b
2 Zdefiniować pojęcie mobbingu A P a
3 Wyjaśnić pojęcie hierarchii potrzeb B P d
4 Określić modele motywacji B P c
5 Określić czynniki motywujące pracowników do
B P a
pracy
6 Scharakteryzować przyczyny zaburzeń skutecznej
C PP c
komunikacji
7 Wyjaśnić techniki ułatwiające skuteczne
B P a
komunikowanie się
8 Scharakteryzować czynniki powodujące konflikt
C PP a
i wpływające na jego przebieg
9 Określić zasady i warunki skutecznego
B P b
negocjowania
10 Zdefiniować zachowanie asertywne B P c
11 Wyjaśnić procesy społeczne zachodzące w grupie B P d
12 Wyjaśnić znaczenie grup nieformalnych dla
B P a
przedsiębiorstwa
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
13 Scharakteryzować co oznacza pojęcie ,,niejasność
roli w odniesieniu do psychospołecznych z
ródeł C PP c
stresu
14 Scharakteryzować psychospołeczne z
ródła stresu
C PP b
w pracy
15 Określić rodzaj dokumentów umieszczanych
B P b
w poszczególnych częściach teczki akt osobowych
16 Określić akt prawny regulujący zasady zawierania
B P c
umów o pracę
17 Scharakteryzować zasady etyki zawodowej C PP a
18 Wyjaśnić znajomość zasad archiwizowania akt
B P a
osobowych
19 Wyjaśnić znajomość zasady obowiązujące przy
B P a
rozwiązywaniu umów o pracę
20 Określić metody aktywnego poszukiwania pracy B P b
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Nauka zajmująca się badaniem procesów społecznych zachodzących
w przedsiębiorstwach oraz instytucjach publicznych to
a) psychologia teoretyczna.
b) socjologia organizacji.
c) teoria zarządzania.
d) psychologia pracy.
2. Celowe, systematyczne, powtarzające się przez dłu\
szy czas zachowania naruszające
godność pracownika, to
a) mobbing.
b) motywacja.
c) interakcja społeczna.
d) decyzja.
3. Człowiek, który w \
yciu osiągnął wiele, posiada niemal\
e wszystko, cieszy się
szacunkiem i uznaniem społecznym, będzie dą\
ył do zaspokojenia potrzeb
a) społecznych.
b) uznania.
c) fizjologicznych.
d) samorealizacji.
4. Czynnikiem pobudzającym do działania w modelu motywacji ,,zasobów ludzkich jest
a) potrzeba akceptacji.
b) wynagrodzenie.
c) dą\
enie do samorealizacji.
d) potrzeba uznania.
5. Trzy najwa\
niejsze czynniki mające wpływ na właściwą motywację do pracy to
a) świadomość dobrze wykonanej pracy, sprawiedliwe wynagrodzenie, konkretnie
sprecyzowane zadania.
b) świadomość dobrze wykonanej pracy, wynagrodzenie wy\
sze ni\
oczekiwane,
konkretnie sprecyzowane zadania.
c) przyjemna atmosfera pracy, wykonywanie bardzo łatwych zadań, sprawiedliwe
wynagrodzenie.
d) nowoczesne warunki pracy, uznanie kolegów, częste premie.
6. Twoja kole\
anka z pracy ma zwyczaj podnosić głos przy wypowiadaniu własnych sądów,
nawet pozytywnych. Często jest niewłaściwie rozumiana. Przyczyną takiego stanu rzeczy
mo\
e być jedna z barier komunikacji, jak
a) przeszkoda fizyczna.
b) przecią\
enie informacyjne.
c) sprzeczność komunikatów.
d) ró\
nica płci.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
7. W procesie skutecznego komunikowania się z drugą osobą nale\
y
a) mówić wprost o co chodzi.
b) nie utrzymywać kontaktu wzrokowego.
c) przerywać swojemu rozmówcy.
d) mówić tylko przyjemne rzeczy.
8. Pracownik, który jest zatrudniony w zakładzie od 2 lat, jest faworyzowany w pracy przez
swojego bezpośredniego przeło\
onego. Często inni muszą wykonywać za niego pracę.
Na tym tle istnieje konflikt pomiędzy przeło\
onym, jego protegowanym a innymi
pracownikami. W tym przypadku przyczyną konfliktu jest
a) naruszenie podstawowych zasad współ\
ycia.
b) ograniczenie samodzielności i samostanowienia.
c) zaspakajanie własnych potrzeb kosztem innych ludzi.
d) niewłaściwa realizacja zadań i współdziałania.
9. Technikę, w której obie strony wierzą, \
e mo\
liwe jest znalezienie rozwiązania
korzystnego dla obydwu stron, mo\
na określić jako następującą strategię rozwiązywania
konfliktów
a) wygrać  przegrać.
b) wygrać  wygrać.
c) przegrać  wygrać.
d) przegrać  przegrać.
10. Pracownik, który jest niesłusznie posądzony o działanie na szkodę przedsiębiorstwa,
zachowując się asertywnie, powinien
a) bronić swoich interesów niezale\
nie od konsekwencji.
b) zwolnić się z pracy.
c) bronić swoich interesów, nie naruszając interesów innych osób.
d) zignorować problem.
11. Najbardziej korzystny dla celów przedsiębiorstwa jest proces
a) reorganizacji społecznej.
b) dezorganizacji.
c) konfliktu.
d) współpracy.
12. Grupa pracowników, wspólnie spędza wolny czas, są w przyjaz
ni. Taki układ jest dla
interesów firmy
a) pozytywny.
b) negatywny.
c) obojętny.
d) niewłaściwy.
13. Pojęcie ,,niejasność roli oznacza
a) brak wsparcia społecznego.
b) kierowanie wobec pracownika sprzecznych wymagań.
c) niejasne określanie zadań i zakresu obowiązków pracownika.
d) brak perspektyw rozwoju kariery zawodowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
14. Pracownik stale wykonuje zadania zgodnie z jego mo\
liwościami, jest jednak nadmiernie
obcią\
ony pracą. Sytuacja taka działa na niego
a) mobilizująco.
b) stresogennie.
c) obojętnie.
d) motywująco do lepszej pracy.
15. W części A teczki akt osobowych znajdują się
a) kopia wydanego pracownikowi świadectwa pracy.
b) wypełniony kwestionariusz osobowy.
c) zmiana umowy o pracę.
d) świadectwo ukończenia kursu.
16. Ogólne zasady rozwiązywania umów o pracę określa
a) Kodeks cywilny.
b) Kodeks spółek handlowych.
c) Kodeks pracy.
d) Kodeks postępowania administracyjnego.
17. Inspektor bhp, przeprowadzając wywiad z poszkodowanym, nie umieścił w protokole
powypadkowym informacji o tym, \
e wypadek był z winy pracownika. Postąpił
niezgodnie przede wszystkim z zasadami
a) etyki zawodowej.
b) etyki biznesu.
c) etyki ogólnej.
d) moralności.
18. Akta osobowe, prowadzone karty imienne oraz inne dodatkowe ewidencje z tym związane
przechowuje się przez okres
a) 50 lat.
b) 20 lat.
c) 5 lat.
d) 15 lat.
19. Z pracownikiem, który był zatrudniony u danego pracodawcy 5 miesięcy na czas
nieokreślony, mo\
na rozwiązać umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia
a) 2 tygodni.
b) miesiąca.
c) 6 miesięcy.
d) 3 miesięcy.
20. W ofercie pracy zamieszczono przede wszystkim informacje dotyczące cech charakteru
oraz rodzaju zajęcia jakiego oczekuje poszukujący pracy. Pracodawca mo\
e się
spodziewać, \
e kandydat
a) ma du\
e doświadczenie zawodowe.
b) nie ma doświadczenia zawodowego.
c) nie zale\
y mu na pracy.
d) ma coś do ukrycia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Zarządzanie zasobami ludzkimi w procesie pracy
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
7. LITERATURA
1. Agryle M.: Psychologia stosunków międzyludzkich. PWN, Warszawa 1999
2. Anioł A: Materiały szkoleniowe w zakresie metod prowadzenia instrukta\
u
stanowiskowego. Tarnobus, Tarnobrzeg 2005
3. Aronson E., Wilson T., Akert R.: Psychologia społeczna. Zysk i S-ka, Poznań 1997
4. Bartkowiak R., Zarządzanie  uwarunkowania i procesy. SGH, Warszawa 2007
5. Brilman J.: Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania. PWE. Warszawa 2002
6. Bugajska J., i inni: Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP.
Warszawa 2001
7. Edelman R.: Konflikt w pracy. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003
8. Kostera M.: Podstawy organizacji i zarządzania. WSPiZ, Warszawa 2001
9. Lundy O., Cowling A.: Strategiczne zarządzanie zasobami ludzkimi. Dom Wydawniczy
ABC, Kraków 2000.
10. Pszczoła T.: Umiejętność przekonywania i dyskusji. Gdańskie Wydawnictwo
Oświatowe. Gdańsk 1998
11. Wieczorek S.: Podstawy psychologii pracy i ergonomii. Tarbonus, Tarnobrzeg 2005
12. Wojciechowski P.: Prawo pracy, Poradnik dla pracodawcy. Ośrodek Szkolenia PIP,
Wrocław 2005
Akty prawne:
- Kodeks Pracy - ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. z póz
n. zmianami
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie
zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze
stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62,
poz.286)
Czasopisma:
- Biuletyn Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi nr 5/2007
- Monitor Prawa Pracy nr 2/2007
Strony internetowe:
- www.socjologia.pl
- www.socjologia.cjb.net
- www.liderad.republika.pl
- www.opoka.org.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57