MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Wanda Bukała
Prowadzenie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa
i higieny pracy 315[01].Z3.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Ferdynand Jucha
mgr in\
. Joanna Stępień
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Wanda Bukała
Konsultacja:
dr in\
. Janusz Figurski
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 315[01].Z3.04
 Prowadzenie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy , zawartego w programie
nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 15
5.1. Podstawowe pojęcia z zakresu uczenia się  nauczania dorosłych 15
5.1.1. Ćwiczenia 15
5.2. Przepisy prawne dotyczące szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny 18
pracy
5.2.1. Ćwiczenia 18
5.3. Planowanie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy 21
5.3.1. Ćwiczenia 21
5.4. Projektowanie procesu dydaktycznego 25
5.4.1. Ćwiczenia 25
5.5. Organizacja procesu dydaktycznego 27
5.5.1. Ćwiczenia 27
5.6. Ocena efektywności działań edukacyjnych 30
5.6.1 Ćwiczenia 30
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 32
7. Literatura 46
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny
pracy.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\
ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturę.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Dominującą formą
kształcenia w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy jest szkoła dla dorosłych
w systemie zaocznym lub wieczorowym, nauczyciel uczy zazwyczaj słuchaczy dorosłych.
W celu ujednolicenia stosowanych pojęć w poradniku przyjęto jednolitą formułę  uczeń .
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik
dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.
Poradnik dla ucznia jest zaprojektowany w taki sposób, aby oddziaływał
wielokierunkowo na adresata. Materiał nauczania podzielony jest na rozdziały, które
zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:
- materiał nauczania  w miarę mo\
liwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle wa\
nej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać  czytanie tekstu ze
zrozumieniem,
- pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zale\
ności od tematu mo\
na zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
poniewa\
nauczyciel sterując dyskusją mo\
e uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,
- dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając ró\
ne mo\
liwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący mo\
e równie\
zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
- sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Je\
eli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie
nauczania. W tym miejscu jest szczególnie wa\
na rola nauczyciela, gdy\
od postawy
nauczyciela, sposobu prowadzenia zajęć zale\
y między innymi zainteresowanie ucznia.
Uczeń niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie
w pełni umiejętności zało\
onych w jednostce modułowej. Nale\
y rozbudzić wśród
uczniów tak zwaną  ciekawość wiedzy . Potwierdzenie przez ucznia opanowania
materiału nauczania rozdziału mo\
e stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia
wiedzy i umiejętności ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową
powinien zwracać uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe
uzdolnienia manualne, czy mo\
e lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów
teoretycznych,
- testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i nale\
y je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Ka\
demu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę mo\
liwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzale\
niona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel mo\
e zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Nale\
y pamiętać, \
eby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umo\
liwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:
- pokaz,
- ćwiczenie,
- metoda projektów,
- przewodniego tekstu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
315[01].Z3
Człowiek w procesie pracy
315[01].Z3.01
Posługiwanie się przepisami prawa pracy
315[01].Z3.02
Prowadzenie działalności gospodarczej
315[01].Z3.03
315[01].Z3.04
Zarządzanie zasobami ludzkimi
Prowadzenie szkoleń z zakresu
w procesie pracy bezpieczeństwa i higieny pracy
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
-
-
-
- uczestniczyć w dyskusji,
-
-
-
- prezentować efekty swojej pracy,
-
-
-
- współpracować w grupie,
-
-
-
- wyciągać i uzasadniać wnioski z wykonanych ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- rozró\
nić podstawowe pojęcia dotyczące kształcenia i doskonalenia zawodowego,
-
-
-
- zidentyfikować i określić zakres szkoleń ró\
nych grup pracowniczych z uwzględnieniem
-
-
-
potrzeb indywidualnych, zespołowych oraz perspektyw rozwojowych przedsiębiorstwa,
- określić cele i rodzaje edukacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla
-
-
-
poszczególnych grup pracowników,
- określić cele popularyzacji zagadnień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
-
-
-
- dobrać treści kształcenia, metody nauczania i formy organizacyjne zajęć potrzebne do
-
-
-
osiągnięcia zało\
onych celów kształcenia,
- zastosować środki dydaktyczne wspomagające efektywność procesu nauczania uczenia
-
-
-
się,
- zaadaptować i opracować materiały dydaktyczne,
-
-
-
- zaprojektować programy szkolenia i ich obudowę dydaktyczną,
-
-
-
- zorganizować i przeprowadzić szkolenia,
-
-
-
- obsłu\
yć techniczne środki dydaktyczne,
-
-
-
- dobrać i zastosować metody ewaluacji szkoleń,
-
-
-
- sporządzić dokumentację szkoleń pracowniczych,
-
-
-
- określić wymagania programowe, metodyczne i organizacyjne, dla instytucji szkolącej,
-
-
-
- określić rolę i zadania organizatora szkoleń,
-
-
-
- zastosować zasady współpracy z organizatorami szkoleń oraz z organizatorami
-
-
-
doskonalenia zawodowego pracowników,
- rozpowszechnić wiedzę z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwie,
-
-
-
- wykorzystać pakiet programów biurowych,
-
-
-
- wykorzystać wiedzę z zakresu dydaktyki w procesie doskonalenia własnych kwalifikacji
-
-
-
zawodowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Człowiek w procesie pracy 315[01].Z3
Jednostka modułowa: Prowadzenie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny
pracy 315[01].Z3.04
Temat: Przepisy prawne dotyczące szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Cel ogólny: Opanowanie umiejętność korzystania z przepisów prawnych dotyczących
szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- przeprowadzić analizę tekstu podstawowego przepisu prawnego dotyczącego szkoleń
-
-
-
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- określić strukturę i treść tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27
-
-
-
lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa
i higieny pracy,
- określić treść załączników do rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad szkolenia
-
-
-
w dziedzinie bhp,
- zidentyfikować i określić zakres szkoleń ró\
nych grup pracowniczych z uwzględnieniem
-
-
-
potrzeb indywidualnych, zespołowych oraz perspektyw rozwojowych przedsiębiorstwa.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- wykorzystanie przepisów prawnych przy rozwiązywaniu problemów,
-
-
-
- pracy w zespole,
-
-
-
- prezentowania wyników pracy.
-
-
-
Metody nauczania uczenia się:
 pogadanka,
 ćwiczenia,
 dyskusja dydaktyczna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracują indywidualnie oraz w grupach 2 4 osobowych.
-
-
-
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- karty ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla uczniów,
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 2004 r. w sprawie
szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Plan zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Uświadomienie uczniom celów zajęć i przedstawienie przebiegu zajęć.
3. Realizacja tematu.
- pogadanka uświadamiająca uczniom wagę z
ródła wiedzy dla pracownika słu\
b bhp,
-
-
-
jakim jest rozporządzenie o szkoleniach bhp dla pracownika słu\
b bhp,
- rozdanie uczniom odpowiedniej ilości egzemplarzy rozporządzenia do pracy ze
-
-
-
zwróceniem uwagi na konieczność aktualizacji z
ródeł prawa,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
- omówienie zmian w rozporządzeniu, jakie zaszły od jego wydania 27 lipca 2004 r.,
-
-
-
- omówienie ż 1 rozporządzenia,
-
-
-
- pytania sprawdzające przygotowanie do ćwiczeń,
-
-
-
- rozdanie kart ćwiczeń i podanie informacji dotyczących sposobu wykonania ćwiczeń,
-
-
-
- podział uczniów na grupy 2 4 osobowe do wykonania ćwiczenia 1,
-
-
-
- wykonanie ćwiczenia 1 przez uczniów pod nadzorem nauczyciela,
-
-
-
- prezentacja wyników pracy grup,
-
-
-
- dyskusja na temat problemów z ćwiczenia 1 budzących wątpliwości uczniów,
-
-
-
- podsumowanie wyników pracy przez nauczyciela,
-
-
-
- indywidualne wykonanie ćwiczenia 2 przez uczniów pod nadzorem nauczyciela,
-
-
-
- dyskusja na temat przyczyn ró\
nic w stosowanych formy szkoleń dla
-
-
-
poszczególnych grup pracowników,
- pytania sprawdzające opanowanie materiału,
-
-
-
- podsumowanie zajęć,
-
-
-
- zadanie pracy domowej,
-
-
-
- ewaluacja zajęć.
-
-
-
Ćwiczenie 1
Dokonaj analizy tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca
2004 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy i odpowiedz na pytania dotyczące szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) wpisać w tabelę 1 odpowiedz
 tak lub  nie na zawarte w niej pytania,
3) wpisać w tabelę 1 podstawę prawną decyzji (paragraf rozporządzenia) na podstawie,
której udzieliłeś takiej odpowiedzi.
Tabela do ćwiczenia 1. Rozwiązywanie problemów dotyczących szkoleń bhp
Podstawa
Problem Rozwiązanie
prawna
tak, nie
Czy pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na
stanowiskach robotniczych przeprowadza się w okresie do 6
miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach?
Czy uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu
praktycznej nauki zawodu odbywają szkolenie okresowe?
Czy ze szkolenia okresowego, mo\
e być zwolniona osoba, która
przedło\
y aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie
u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego?
Czy czas trwania instrukta\
u stanowiskowego jest taki sam dla
wszystkich pracowników pracujących na takim samym
stanowisku pracy?
Czy egzamin sprawdzający przyswojenie przez uczestnika
szkolenia okresowego wiedzy objętej programem szkolenia oraz
umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie
z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy
przeprowadza pracodawca?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy tekstu załączników do rozporządzenia w sprawie szkolenia
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy określ stosowane formy szkoleń dla
poszczególnych grup pracowników.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować tekst odpowiednich załączników do rozporządzenia,
2) przyporządkować do zalecanych w rozporządzeniu formy szkoleń podanych w kolumnie
II odpowiednie grupy pracownicze z kolumny I,
3) wpisać w nawiasy litery odpowiadające dobranym grupom pracowniczym.
Kolumna I Kolumna II
a) pracodawcy wykonujący 1. ( ) Szkolenie powinno być zorganizowane w formie
zadania słu\
by bhp seminarium lub kursu albo samokształcenia kierowanego
b) pracownicy w czasie którego uczestnicy powinni otrzymać odpowiednie
zatrudnieni na materiały umo\
liwiające przyswojenie wiadomości
stanowiskach i umiejętności objętych programem szkolenia (np. skrypty,
robotniczych przepisy, zestawy pytań kontrolnych)
c) pracownicy 2. ( ) Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu
administracyjno- lub seminarium  z uwzględnieniem ćwiczeń oraz
biurowych z wykorzystaniem odpowiednich pomocy dydaktycznych,
w szczególności filmów, tablic, folii do wyświetlania
informacji, programów komputerowych, materiałów do
ćwiczeń. Uczestnicy szkolenia powinni równie\
otrzymać
materiały umo\
liwiające przyswojenie problematyki objętej
programem szkolenia (np. skrypty, przepisy prawne, zestawy
ćwiczeń z instrukcjami, zestawy pytań kontrolnych)
3. ( ) Szkolenie powinno być realizowane przez instrukta\
na
stanowisku pracy, a tak\
e wykład, pogadankę, film,
omówienie okoliczności i przyczyn charakterystycznych (dla
prac wykonywanych przez uczestników szkolenia) wypadków
przy pracy oraz wniosków profilaktycznych
Praca domowa
Z zestawu zadań testowych zamieszczonych w Poradniku dla ucznia wyszukaj te, przy
rozwiązaniu, których niezbędna jest znajomość rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z 27 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozwią\
wybrane zadania i przy ka\
dym z nich zamieść
podstawę prawną (numer i punkt paragrafu) w oparciu o który udzieliłeś odpowiedzi.
Ankieta dla ucznia
Zakreśl właściwą odpowiedz
i ewentualnie dodaj własną.
1. Zajęcia na temat:  Przepisy prawne dotyczące szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy to dla mnie:
strata czasu,
okazja do zabawy,
z
ródło informacji z zakresu szkoleń bhp pracownika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
2. Zdobytą wiedzę i umiejętności wykorzystam w praktyce.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
nie raczej nie trudno raczej tak tak
powiedzieć
3. Odpowiadał mi sposób prowadzenia lekcji:
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
nie raczej nie trudno raczej tak tak
powiedzieć
4. Na zajęciach szczególnie podobało mi się:& & & & & & & & & & &
5. Na zajęciach nie podobało mi się: & & & & & & & & & & & & & &
Dziękuję za wypełnienie ankiety.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Człowiek w procesie pracy 315[01].Z3
Jednostka modułowa: Prowadzenie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny
pracy 315[01].Z3.04
Temat: Organizacja i ocena efektywności działań edukacyjnych.
Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności organizowania, prowadzenia i oceny skuteczności
instrukta\
u wstępnego.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- opracować scenariusz szkolenia,
-
-
-
- opracować materiały szkoleniowe,
-
-
-
- opracować prezentację multimedialną,
-
-
-
- przeprowadzić szkolenie,
-
-
-
- opracować test dydaktyczny,
-
-
-
- dokonać ewaluacji swoich działań.
-
-
-
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- twórczego rozwiązywania problemów,
- podejmowania decyzji grupowych,
- wyra\
ania własnych opinii i słuchania opinii innych,
- dyskutowania,
- określenia trudności i sposobów ich rozwiązywania,
- przygotowania wystąpienia,
- wystąpień publicznych,
- pracy w zespole.
Metody nauczania uczenia się:
- metoda projektów.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- grupowe w grupach 4 6 osobowych.
-
-
-
Czas: 6 godzin dydaktycznych.
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
- literatura z zakresu wybranego tematu przeprowadzanych przez uczniów zajęć,
- zasoby internetowe,
- komputer,
- drukarka,
- inne, wynikające z projektów uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Wskazówki do realizacji zajęć
Przy realizacji tematu Organizacja i ocena efektywności działań edukacyjnych, najlepsze
efekty osiągnie się przez zastosowanie metody projektów, której efektem jest praktyczne
przeprowadzenie zajęć przez ucznia. Wa\
nym elementem jest ocena werbalna dokonana
przez nauczyciela i  szkolonych kolegów (korzystne jest zaproszenie na prezentację uczniów
jako obserwatorów, wprowadzających dodatkowy element kontrolowanego przez nauczyciela
stresu). Przed zajęciami nauczyciel powinien dokładnie poinformować uczniów o przebiegu
pracy metodą projektu oraz przygotować instrukcję do projektu. Instrukcja ta powinna
zawierać wszystkie informacje wa\
ne dla treści i formy realizowanego projektu. Treść 
organizacja i ocena efektywności prowadzenia szkoleń zgodna z programami zawartymi
w rozporządzeniu o szkoleniach bhp, powinna być ustalona przez uczniów. Nauczyciel
powinien jednak ograniczyć ilość treści do wycinku tematu tak, aby prezentacja szkolenia nie
była dłu\
sza ni\
20 minut. Ka\
da grupa powinna wybrać inny temat szkolenia, elementy
i forma powinny być podobne. Pomocą dla nauczyciela mo\
e być treść ćwiczeń rozdziałów
5.4 5.6 Poradnika dla nauczyciela. Istotnym dla powodzenia i sprawności przebiegu pracy
jest:
- ograniczenie czasu realizacji projektu do 3 tygodni (w szkole zaocznej do 6 tygodni),
-
-
-
- przeprowadzenie podziału na grupy dopiero po rozpoznaniu (na podstawie testu
-
-
-
psychologicznego) jaki typ osobowości reprezentuje ka\
dy uczeń co pozwala uniknąć
tworzenia się grup, w których na 4 osoby 3 ma cechy przywódcze i konfliktów
wymagających zmiany składu grupy ju\
w trakcie pracy na wybranym tematem,
- dobre przygotowanie metodyczne nauczyciela.
-
-
-
Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie w problematykę organizacji i oceny efektywności prowadzenia szkoleń.
- Rola i zadania organizatora szkolenia ogólnego (instrukta\
u wstępnego) bhp
-
-
-
przeprowadzanego na terenie zakładu pracy.
- Ogniwa zajęć.
-
-
-
- Konspekt zajęć.
-
-
-
- Scenariusz zajęć szkolenia.
-
-
-
- Materiały szkoleniowe dla słuchaczy.
-
-
-
- Zasady tworzenia prezentacji komputerowych.
-
-
-
- Zasady tworzenia foliogramów.
-
-
-
- Funkcje kontroli i oceny w szkoleniach bhp.
-
-
-
- Metody oceniania.
-
-
-
- Ewaluacja szkoleń.
-
-
-
- Metody zbierania danych do przeprowadzania ewaluacji.
-
-
-
- Ankieta jako narzędzie ewaluacyjne.
-
-
-
2. Czynności przygotowawcze do wykonania projektu:
- formułowanie tematów projektu i ustalenie ich zakresu,
-
-
-
- tworzenie zespołów,
-
-
-
- zawieranie  kontraktów z uczniami,
-
-
-
- ustalenie terminów konsultacji.
-
-
-
3. Przygotowanie przez uczniów planów działania oraz ich zatwierdzenie.
4. Realizacja projektów:
- ustalenie terminów wykonania poszczególnych części projektu,
-
-
-
- szukanie z
ródeł i selekcja informacji.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5. Przygotowanie prezentacji:
- ka\
dy członek zespołu prezentuje swój własny wkład pracy,
-
-
-
- uczeń uwzględnień cel wystąpienia, co chce powiedzieć i jak to zaprezentować,
-
-
-
- ustalenie czasu prezentacji i wykorzystania materiałów dydaktycznych,
-
-
-
- prezentacje próbne.
-
-
-
6. Prezentacja:
- ustalenie terminów i kolejność prezentacji,
-
-
-
- dyskusja,
-
-
-
- podsumowanie, ocena prezentacji,
-
-
-
- ocena projektu według przyjętych kryteriów.
-
-
-
7. Sprawdzenie wiadomości i umiejętności objętych programem nauczania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawowe pojęcia z zakresu uczenia się  nauczania
dorosłych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zdefiniuj podstawowe pojęcia dotyczące kształcenia i doskonalenia zawodowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia oraz przygotować kartę ćwiczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiałem nauczania z rozdziału 4.1 poradnika dla ucznia,
2) przyporządkować definicje podane w kolumnie II do pojęć z kolumny I,
3) wpisać w nawiasy z kolumny II odpowiednie litery.
Kolumna I Kolumna II
a) Metody 1. ( )  ogólne normy postępowania dydaktycznego, których
nauczania przestrzeganie umo\
liwia realizację celów kształcenia
b) Zasady 2. ( )  systematycznie stosowane sposoby pracy nauczyciela
nauczania z uczniami, umo\
liwiające osiągnięcie celów kształcenia
c) Umiejętności 3. ( )  umiejętności gwarantujące skuteczne wykonywanie
d) Umiejętności zawodu, stanowiące o istocie kwalifikacji zawodowych
zawodowe 4. ( )  mo\
liwość wykonywania odpowiednich czynności
w określonych warunkach, gotowość do świadomego działania
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- karta ćwiczeń.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Określ cechy ucznia dorosłego sprzyjające i utrudniające naukę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia oraz przygotować kartę ćwiczeń, po wykonaniu ćwiczenia przeprowadzić dyskusję
w oparciu o wyniki pracy uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wybrać z podanych cech ucznia dorosłego cechy sprzyjające i utrudniające naukę,
Cechy do wyboru:  pojemność i trwałość pamięci, umiejętność długotrwałej
koncentracji, umiejętność myślenia abstrakcyjnego, ograniczony czas wolny, rozwinięta
pamięć logiczna, niechęć do pracy w sytuacjach odbiegających od uznawanych przez
uczącego się wzorców, umiejętność czytania i pisania w stopniu umo\
liwiającym
stosowanie ró\
nych metod nauki, lęk przed ośmieszeniem się, umiejętność oceny
własnych wyników nauki, doświadczenie w uczeniu się, lęk przed popełnieniem błędu,
doświadczenie zawodowe, rozwinięta wyobra\
ania, obowiązki rodzinne,
2) wypisać w jednej kolumnie w karcie ćwiczeń wybrane cechy ucznia dorosłego
sprzyjające nauce, a w drugiej cechy ucznia dorosłego utrudniające naukę.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
-
-
-
- karta ćwiczeń.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Określ cele i formy popularyzacji zagadnień bezpieczeństwa i higieny do ró\
nych grup
odbiorców.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić znaczenie
popularyzacji zagadnień bezpieczeństwa i higieny do ró\
nych grup odbiorców i poprowadzić
dyskusje na temat zadań pracownika słu\
b bhp związanych z popularyzacja bhp w zakładzie
pracy oraz przygotować kartę ćwiczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyporządkować cele podane w kolumnie II do grup odbiorców z kolumny I,
2) wpisać w nawiasy z kolumny II odpowiednie litery,
3) określić jakie formy popularyzacji wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy
mo\
e zastosować w zakładzie pracy.
Kolumna I Kolumna II
a) Pracownicy 1. ( )  Uzupełnienie obowiązkowych szkoleń bhp, uświadomienie
b) Całe społeczeństwo pracownikom korzyści, jakie wyniosą ze znajomości zasad
c) Pracodawcy i przepisów bhp oraz przepisów prawa pracy
2. ( )  Tworzenie systemu motywacji do działań na rzecz
poprawy warunków pracy
3. ( )  Kształtowanie postaw prozdrowotnych i proekologicznych
oraz umiejętności zachowania się podczas katastrof i klęsk
\
ywiołowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
-
-
-
- dyskusja dydaktyczna,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- karta ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.2. Przepisy prawne dotyczące szkoleń w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie analizy tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca
2004 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy odpowiedz na pytania dotyczące szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien uświadomić uczniom wagę
z
ródła wiedzy, jakim jest rozporządzenie o szkoleniach bhp dla pracownika słu\
b bhp,
zwrócić uwagę na konieczność aktualizacji z
ródeł prawa oraz przygotować odpowiednia ilość
egzemplarzy rozporządzenia i kartę ćwiczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować tekst rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad szkolenia
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) wpisać w tabelę 1 odpowiedz
 tak lub  nie na zawarte w niej pytania,
3) wpisać w tabelę 1 podstawę prawną decyzji (paragraf rozporządzenia) na podstawie,
której udzieliłeś takiej odpowiedzi.
Tabela do ćwiczenia 1. Rozwiązywanie problemów dotyczących szkoleń bhp
Podstawa
Problem Rozwiązanie
prawna
tak, nie
Czy pierwsze szkolenie okresowe osób zatrudnionych na
stanowiskach robotniczych przeprowadza się w okresie do 6
miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach?
Czy uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu
praktycznej nauki zawodu odbywają szkolenie okresowe?
Czy ze szkolenia okresowego, mo\
e być zwolniona osoba,
która przedło\
y aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym
okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia
okresowego?
Czy czas trwania instrukta\
u stanowiskowego jest taki sam dla
wszystkich pracowników pracujących na takim samym
stanowisku pracy?
Czy egzamin sprawdzający przyswojenie przez uczestnika
szkolenia okresowego wiedzy objętej programem szkolenia
oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy
zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy przeprowadza pracodawca?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 2004 r. w sprawie
-
-
-
szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- karta ćwiczeń.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy tekstu załączników do rozporządzenia w sprawie szkolenia
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy określ stosowane formy szkoleń dla
poszczególnych grup pracowników.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien uświadomić uczniom wagę
z
ródła wiedzy, jakim jest rozporządzenie o szkoleniach bhp dla pracownika słu\
b bhp,
zwrócić uwagę na konieczność aktualizacji z
ródeł prawa oraz przygotować odpowiednią ilość
egzemplarzy rozporządzenia i kartę ćwiczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować tekst odpowiednich załączników do rozporządzenia,
2) przyporządkować do zalecanych w rozporządzeniu formy szkoleń określonych
w kolumnie II odpowiednie grupy pracownicze z kolumny I,
3) wpisać w nawiasy litery odpowiadające dobranym grupom pracowniczym.
Kolumna I Kolumna II
a) pracodawcy wykonujący 1. ( ) Szkolenie powinno być zorganizowane w formie
zadania słu\
by bhp seminarium lub kursu albo samokształcenia kierowanego
b) pracownicy w czasie którego uczestnicy powinni otrzymać odpowiednie
zatrudnieni na materiały umo\
liwiające przyswojenie wiadomości
stanowiskach i umiejętności objętych programem szkolenia (np. skrypty,
robotniczych przepisy, zestawy pytań kontrolnych)
c) pracownicy 2. ( ) Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu
administracyjno- lub seminarium  z uwzględnieniem ćwiczeń oraz
biurowych z wykorzystaniem odpowiednich pomocy dydaktycznych,
w szczególności filmów, tablic, folii do wyświetlania
informacji, programów komputerowych, materiałów
do ćwiczeń. Uczestnicy szkolenia powinni równie\
otrzymać
materiały umo\
liwiające przyswojenie problematyki objętej
programem szkolenia (np. skrypty, przepisy prawne, zestawy
ćwiczeń z instrukcjami, zestawy pytań kontrolnych)
3. ( ) Szkolenie powinno być realizowane przez instrukta\
na
stanowisku pracy, a tak\
e wykład, pogadankę, film,
omówienie okoliczności i przyczyn charakterystycznych (dla
prac wykonywanych przez uczestników szkolenia) wypadków
przy pracy oraz wniosków profilaktycznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
-
-
-
- ćwiczenie.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 2004 r. w sprawie
-
-
-
szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- karta ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.3. Planowanie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie analizy tekstu załączników do rozporządzenia w sprawie szkolenia
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy określ cele szkoleń dla poszczególnych grup
pracowników.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien uświadomić uczniom wagę
z
ródła wiedzy, jakim jest rozporządzenie o szkoleniach bhp dla pracownika słu\
b bhp,
zwrócić uwagę na konieczność aktualizacji z
ródeł prawa oraz przygotować Przed
przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia oraz
przygotować kartę ćwiczeń, po wykonaniu ćwiczenia przeprowadzić dyskusję w oparciu
o wyniki pracy uczniów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z tekstem odpowiednich załączników do rozporządzenia,
2) przyporządkować do celów szkolenia okresowego podanych w kolumnie II odpowiednie
grupy pracownicze z kolumny I,
3) wpisać w nawiasy litery odpowiadające dobranym grupom pracowniczym.
Kolumna I Kolumna II
a) pracodawcy wykonujący 1) ( ) Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupełnienie
zadania słu\
by bhp wiedzy i umiejętności w szczególności z zakresu oceny
b) pracownicy zagro\
eń związanych z wykonywaną pracą, metod ochrony
zatrudnieni na przed zagro\
eniami dla zdrowia i bezpieczeństwa
stanowiskach pracowników, kształtowania warunków pracy w sposób
robotniczych zgodny z przepisami i zasadami bhp, postępowania
c) pracownicy w razie wypadku oraz w sytuacjach awaryjnych
administracyjno-biurowych 2) ( ) Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupełnienie
wiedzy i umiejętności w szczególności z zakresu przepisów
i zasad bhp związanych z wykonywaną pracą, zagro\
eń
związanych z wykonywaną pracą oraz metod ochrony
przed tymi zagro\
eniami, postępowania w razie wypadku
i w sytuacjach zagro\
eń
3) ( ) Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupełnienie
wiedzy i umiejętności w szczególności z zakresu oceny
zagro\
eń występujących w procesach pracy oraz ryzyka
związanego z tymi zagro\
eniami, kształtowania
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, ochrony
pracowników przed zagro\
eniami związanymi
z wykonywaną pracą
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 2004 r. w sprawie
-
-
-
szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
- karta ćwiczeń.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy Rejestru szkoleń określ potrzeby szkoleniowe Działu
Administracyjnego zakładu w roku 2007.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia oraz przygotować kartę ćwiczeń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania z rozdziału 4.3 poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować dane zawarte w Rejestrze szkoleń,
3) wypełnić rubrykę 8 rejestru,
4) określić, dla jakich grup pracowniczych nale\
y przeprowadzić szkolenia okresowe bhp.
Tabela do ćwiczenia 2. Rejestr szkoleń
lp. Nazwisko i imię Stanowisko Jednostka Instrukta\
Instrukta\
Szkolenie Następne
organizacyjna ogólny stanowisk. okresowe szkolenie
(data) (data) (data) okresowe
(data)
1 Bąk Barbara sekretarka administracja 1.01.2002 1.01.2002 8.02.2002 *
2 Biza Maria pracownik obsługi administracja 1.04.2003 1.04.2003 5.07.2003*
3 Bień Tadeusz księgowa administracja 1.09.2004 1.09.2004 2.10.2004
4 Celej Jan kasjer administracja 2.08.2004 2.08.2004 2.10.2004
4 Dark Anna kierownik adm. administracja 1.01.2002 1.01.2002 8.02.2002 *
5 Dworak Adam pracownik obsługi administracja 1.01.2002 1.01.2002 8.02.2002 *
6 Firowski Lech technik rachunków administracja 1.09.2004 1.09.2004 2.10.2004
7 Gąsowski Piotr pracownik admin. administracja 1.09.2004 1.09.2004 2.10.2004
8 Guzak Jolanta z-ca kierownika administracja 1.09.2003 1.09.2003 2.10.2003*
9 Janeczek Janina sekretarka administracja 1.09.2004 1.09.2004 2.10.2004
10 Kluska Grzegorz pracownik admin. administracja 1.01.2002 1.01.2002 8.02.2002 *
11 Krasowska Maria technik rachunków administracja 1.02.2002 1.02.2002 8.02.2002 *
12 Palszewski Jan zaopatrzeniowiec administracja 1.02.2002 1.02.2002 8.02.2002 *
13 Pągowska Iza technik rachunków administracja 1.08.2003 1.08.2003 2.10.2003*
*- zgodnie z aktualnymi w tym czasie przepisami szkolenie wstępne podstawowe
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- poradnik dla ucznia,
-
-
-
- karta ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Ćwiczenie 3
Określ, które z przedstawionych celów szkolenia posiadają cechy szczegółowego celu
szkolenia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien określić cele prowadzonych
zajęć w formie ogólnej i operacyjnej, zwrócić uwagę na większą skuteczność nauczania przy
realizacji celów w formie operacyjnej oraz przygotować kartę ćwiczeń. Po wykonaniu
ćwiczenia sprawdzić wyniki pracy i omówić popełnione błędy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy zamieszczonych w tabeli celów nauczania pod kątem spełniania cech
szczegółowego celu szkolenia,
2) zwrócić uwagę, czy istnieje mo\
liwość sprawdzenia, \
e cel został osiągnięty (czy
przedstawiony cel posiada cechę mierzalności końcowego poziomu umiejętności),
3) wpisać wynik przeprowadzonej analizy (znak ,,+ lub ,,  ) w odpowiednią rubrykę
tabeli 3.
Tabela do ćwiczenia 3. Cechy szczegółowego celu szkolenia
Posiada cechy
szczegółowego
Lp. Cel zajęć celu szkolenia
TAK NIE
1 Słuchacz powinien umieć stosować przepisy bezpiecznej pracy przy urządzeniach
elektrycznych
2 Pokaz filmu  Udzielanie pomocy przedlekarskiej w przypadku kiedy
poszkodowany nie oddycha i ma wyczuwalne tętno
3 Słuchacz potrafi dobierać środki ochrony indywidualnej do wykonywanych prac
4 Słuchacz wykazuje znajomość problematyki związanej z ochroną środowiska na
swoim stanowisku pracy
5 Przeprowadzenie ćwiczeń stosowania podręcznego sprzętu i środków gaśniczych
do gaszenia zarzewia po\
aru
6 Słuchacz powinien umieć zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze
zgodnie z zasadami ochrony przeciwpo\
arowej
7 Słuchacz powinien zapoznać się z działem VIII Kodeksu Pracy
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
-
-
-
- dyskusja dydaktyczna.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- karta ćwiczeń.
-
-
-
Ćwiczenie 4
Dokonaj operacjonalizacji przedstawionych celów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien określić cele prowadzonych
zajęć w formie ogólnej i operacyjnej, zwrócić uwagę na większą skuteczność nauczania przy
realizacji celów w formie operacyjnej oraz przygotować kartę ćwiczeń. Po wykonaniu
ćwiczenia sprawdzić wyniki pracy i omówić popełnione błędy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania z rozdziału 4.3,
2) dokonać operacjonalizacji przedstawionych w tabeli celów,
3) wpisać do tabeli cele sformułowane w formie operacyjnej.
Tabela do ćwiczenia 4. Cele zajęć
lp. Cel w formie ogólnej Cel w formie operacyjnej.
w wyniku szkolenia słuchacz powinien umieć:
1 Zapoznanie z zagro\
eniami na
stanowisku pracy
2 Przedstawienie mechanizm
powstawania pylicy
3 Zdefiniowanie pojęcie ryzyka
zawodowego
4 Zaznajomienie pracownika
z przepisami bhp zawartymi
w regulaminie pracy
5 Zaznajomienie pracownika
z zasadami poruszania się na
terenie zakładu pracy
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia,
-
-
-
- dyskusja dydaktyczna.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- karta ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.4. Projektowanie procesu dydaktycznego
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz treści kształcenia do realizacji zało\
onych celów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia oraz przygotować kartę ćwiczeń. Po wykonaniu ćwiczenia sprawdzić wyniki pracy
i omówić popełnione błędy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania 4.4 poradnika dla ucznia,
2) przeprowadzić analizę zamieszczonych w tabeli celów nauczania pod kątem doboru do
nich treści nauczenia zawartych w szczegółowym programie szkolenia wstępnego
ogólnego nauczycieli zamieszczonego w Poradniku,
3) wpisać w tabelę odpowiednie treści.
Tabela do ćwiczenia 1. Dobór treści kształcenia do realizacji zało\
onych celów
Cele nauczania (uczeń powinien) Treści nauczenia szkolenia wstępnego ogólnego
Określić zakres obowiązków nauczyciela
w zakresie bhp
Stosować obowiązku nauczycieli do nadzoru
nad podopiecznymi wynikającego z ustawy
o systemie oświaty i Karty Nauczyciela
Sformułować przyczyny wypadków ucznia
Określić wpływ pozycja ciała przy pracy na
zdrowie człowieka
Organizować stanowisko pracy wyposa\
one
w monitory ekranowe zgodnie z wymaganiami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- karta ćwiczeń.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Opracuj projekt programu instrukta\
u ogólnego dla spawacza, pracującego na stanowisku
spawania gazowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien przypomnieć zagro\
enia
podczas procesu spawania i poprowadzić dyskusję na temat zagro\
eń występujących na tym
stanowisku, przygotować odpowiednią ilość egzemplarzy rozporządzenia i kartę ćwiczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować obowiązujący program szkolenia wstępnego ogólnego zawarty
w rozporządzeniu o szkoleniach bhp,
2) opracować projekt programu szkolenia wstępnego ogólnego dla spawacza pracującego na
stanowisku spawania gazowego,
3) przedstawić swój projekt nauczycielowi i kolegom w grupie, porównać swój projekt
z projektami kolegów i w wyniku dyskusji nanieść ewentualne poprawki.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład,
-
-
-
- dyskusja dydaktyczna,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- karta ćwiczeń.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Dobierz metody kształcenia, jakie zastosujesz podczas prowadzenia instrukta\
u
ogólnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić przykłady błędnie
dobranych do rodzaju tematu i uczniów metod. Po wykonaniu ćwiczenia sprawdzić wyniki
pracy ze szczególnym uwzględnieniem ścisłego wykonania polecenia dotyczącego ilości
wybranych metod.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania 4.4 Poradnika dla ucznia, dotyczący metod nauczania,
2) wybrać z przedstawionych poni\
ej metod pięć, które mo\
esz zastosować przy
prowadzeniu instrukta\
u ogólnego dla tokarza.
Metody: metoda sytuacyjna, pokaz czynności, instrukta\
słowno-poglądowy,
samokształcenie, wykład informacyjny, opowiadanie, anegdota, opis, wyjaśnienie, pokaz,
wykład konwersatoryjny, instrukta\
.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pogadanka,
-
-
-
- ćwiczenie.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- karta ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.5. Organizacja procesu dydaktycznego
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj scenariusz do 20 minutowego elementu instrukta\
u ogólnego: Pierwsza pomoc
przedlekarska, dla spawaczy zatrudnionych na stanowisku spawania gazowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien: wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia; omówić zagro\
enia występujące na stanowisku spawacza; przygotować materiały
pomocnicze dotyczące pierwszej pomocy przedlekarskiej. Po wykonaniu ćwiczenia sprawdzić
wyniki pracy i omówić popełnione błędy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania z rozdziału 4.5 poradnika dla ucznia,
2) ustalić cele szczegółowe szkolenia i dobrać do nich odpowiednie treści,
3) ustalić metody i niezbędne pomoce dydaktyczne do osiągnięcia celów,
4) opracować, korzystając z edytora tekstu, scenariusz zajęć Pierwsza pomoc przedlekarska,
5) wydrukować swoją pracę,
6) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy,
7) poprosić o ocenę swojej pracy i uwagi dotyczące projektu zajęć,
8) nanieść ewentualne poprawki zasugerowane w dyskusji przez kolegów i nauczyciela.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- komputer z drukarką i oprogramowaniem.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Opracuj materiały szkoleniowe instrukta\
u ogólnego dla spawaczy zatrudnionych na
stanowisku spawania gazowego  na temat: Pierwsza pomoc przedlekarska.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia. Po wykonaniu ćwiczenia sprawdzić wyniki pracy i omówić popełnione błędy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustalić cele szczegółowe szkolenia na temat: Pierwsza pomoc przedlekarska,
2) dobrać do ustalonych celów odpowiednie treści,
3) znalez
ć z
ródła, tych treści,
4) ustalić formę graficzną pracy,
5) opracować korzystając z edytora tekstu materiały szkoleniowe,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
6) wydrukować opracowane materiały,
7) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy,
8) poprosić o ocenę swojej pracy i uwagi dotyczące opracowanych materiałów,
9) nanieść ewentualne poprawki zasugerowane w dyskusji przez kolegów i nauczyciela.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- komputer z drukarką i oprogramowaniem.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Korzystając z pakietu biurowego programu komputerowego opracuj prezentację
multimedialną na temat: Pierwsza pomoc przedlekarska, przewidzianego na 20 minut.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia. Po wykonaniu ćwiczenia sprawdzić wyniki pracy i omówić popełnione błędy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wykonać prezentację multimedialną w Microsoft Office PowerPoint szkolenia wstępnego
ogólnego do scenariusza opracowanego w ćwiczeniu 1,
2) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy,
3) poprosić o ocenę i uwagi dotyczące wykonanej prezentacji,
4) nanieść ewentualne poprawki zasugerowane w dyskusji przez kolegów i nauczyciela.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- komputer z oprogramowaniem,
-
-
-
- projektor.
-
-
-
Ćwiczenie 4
Opracuj harmonogram dwudniowego wyjazdowego szkolenia okresowego 20
pracowników księgowości z oderwaniem od pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia. Po wykonaniu ćwiczenia sprawdzić wyniki pracy i omówić popełnione błędy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować zasady organizacji szkoleń,
2) ustalić formę graficzną harmonogramu dwudniowego wyjazdowego szkolenia,
3) opracować harmonogram.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenie.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- komputer z oprogramowaniem.
-
-
-
Ćwiczenie 5
Przeprowadz
instrukta\
ogólny: Pierwsza pomoc przedlekarska, dla spawaczy
zatrudnionych na stanowisku spawania gazowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia w formie dramy. Omówić organizacje prezentacji wyników pracy uczniów,
zwrócić uwagę na ograniczenie czasowe (wybór elementu przygotowanego szkolenia). Po
prezentacji przeprowadzić wraz z uczniami jej szczegółową ocenę.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeprowadzić próbę szkolenia na podstawie scenariusza opracowanego w ćwiczeniu 1,
korzystając z prezentacji opracowanej w ćwiczeniu 3,
2) zaprezentować kolegom w klasie wyniki swojej pracy przeprowadzając dla nich element
szkolenia na temat Pierwsza pomoc przedlekarska, dla spawaczy zatrudnionych na
stanowisku spawania gazowego,
3) wysłuchać uwag kolegów i nauczyciela,
4) w scenariuszu zajęć dokonać zapisu o zmianach jakie by dokonał przy powtórnej
realizacji tego szkolenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- inscenizacja,
-
-
-
- dyskusja dydaktyczna,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- komputer z drukarką i oprogramowaniem.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
5.6. Ocena efektywności działań edukacyjnych
5.6.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracowanie testu dydaktycznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien zaprezentować ró\
ne rodzaje
testów i omówić ich przydatność do ró\
nego form nauczania, wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia. Po wykonaniu ćwiczenia rozdać wykonane na ćwiczeniu testy do rozwiązania
uczniom i poprosić o wskazanie przez nich ewentualnych błędów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania 4.6 poradnika dla ucznia,
2) na podstawie scenariusza z ćwiczenia 3 (4.5.3) opracować zestaw zadań testowych
sprawdzianu wiedzy i umiejętności na temat spawaczy po odbytym szkoleniu,
3) wydrukować wykonany zestaw zadań testowych i przekonać do oceny kolegom
i nauczycielowi.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- przykładowe testy,
-
-
-
- komputer z drukarka i oprogramowaniem.
-
-
-
Ćwiczenie 2
Opracuj ankietę ewaluacyjną do oceny materiałów szkoleniowych dla spawaczy
zatrudnionych na stanowisku spawania gazowego  uczestników szkolenia wstępnego
ogólnego na temat: Pierwsza pomoc przedlekarska.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien zaprezentować ró\
ne rodzaje
ankiet ewaluacyjnych i omówić ich przydatność do ró\
nego form nauczania, podać
informacje dotyczące sposobu wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania 4.6 poradnika dla ucznia, dotyczący edukacji,
2) opracować ankietę ewaluacyjną do oceny materiałów szkoleniowych wykonanych
w ćwiczeniu 2 ( ćwiczenia 4.5.3).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- dyskusja dydaktyczna,
-
-
-
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- przykładowe ankiety ewaluacyjne.
-
-
-
Ćwiczenie 3
Przeprowadz
ewaluację szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić sposób wykonania
ćwiczenia. Po wykonaniu ćwiczenia rozdać wykonane na ćwiczeniu ankiety ewaluacyjne
uczniom i poprosić o wskazanie przez nich ewentualnych błędów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wydrukować ankietę ewaluacyjną wykonaną w ćwiczeniu 2 w ilości odpowiadającej
liczbie uczniów w grupie + 1 i materiały szkoleniowe, opracowane dla spawaczy
zatrudnionych na stanowisku spawania gazowego, na temat: Pierwsza pomoc
przedlekarska w ilości 1 egzemplarz na 2 uczniów + 1,
2) rozdać kolegom i nauczycielowi wydrukowane egzemplarze do przeczytania,
3) poprosić o wypełnienie ankiety,
4) przeprowadzić analizę ankiet,
5) przedstawić do oceny nauczycielowi.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia.
-
-
-
Środki dydaktyczne:
- komputer z drukarką i oprogramowaniem,
-
-
-
- ankiety ewaluacyjne wykonane przez innych uczniów.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Prowadzenie szkoleń
z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 są z poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie, co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie, co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym, co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
-
-
-
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. a, 4. b , 5. d, 6. c, 7. a, 8. d, 9. b, 10. c, 11. a,
12. c, 13. d, 14. b, 15. c, 16. b, 17. d, 18. b, 19. a, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozró\
nić podstawowe pojęcia dotyczące
A P a
kształcenia i doskonalenia zawodowego
2 Zastosować odpowiednią formę popularyzacji
C P c
zagadnień bhp
3 Określić zakres szkoleń ró\
nych grup
pracowniczych z uwzględnieniem potrzeb B P a
indywidualnych, zespołowych
4 Określić formy edukacji w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy dla B P b
poszczególnych grup pracowników
5 Określić czas trwania instrukta\
u
B P d
stanowiskowego dla poszczególnych grup
6 Określić cele popularyzacji zagadnień
B P c
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
7 Dobrać metody nauczania w zale\
ności od
C P a
rodzaju szkolenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
8 Określić elementy scenariusza zajęć B P d
9 Dobrać zasadę nauczania do osiągnięcia
C P b
zało\
onych celów kształcenia
10 Określić środki dydaktyczne B P c
11 Sformułować pytania ankiety ewaluacyjnej A P a
12 Sformułować cele w formie operacyjnej C P c
13 Określić skład dokumentacji szkoleń bhp B P d
14 Określić zadania organizatora szkoleń B P b
15 Scharakteryzować zakres szkoleń ró\
nych grup
D PP c
pracowniczych z uwzględnieniem potrzeb
16 Zaplanować terminy szkoleń dla
C PP b
poszczególnych grup pracowników
17 Scharakteryzować wymagania metodyczne
D PP d
w zale\
ności od rodzaju szkolenia
18 Opracować materiały do prowadzonych
D PP b
szkoleń
19 Scharakteryzować wymagania organizacyjne,
D PP a
dla instytucji szkolącej
20 Dobrać zasady nauczania do osiągnięcia
D PP c
zało\
onych celów kształcenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Metody nauczania to
a) systematycznie stosowane sposoby pracy nauczyciela z uczniami, umo\
liwiające
osiągnięcie celów szkolenia.
b) ogólne normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie umo\
liwia
realizację celów kształcenia.
c) zbiór umiejętności zawodowych wymagań psychofizycznych i przeciwwskazań
zdrowotnych dla określonego zawodu.
d) miara porównywalności kwalifikacji pracowników w obrębie danego zawodu,
poziom kwalifikacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
2. Tablica popularyzująca bezpieczną pracę najbardziej nadająca się do ślusarni to tablica
a) b) c) d)
3. Aktualizacja oraz uzupełnienie wiedzy i umiejętności w szczególności z zakresu: oceny
zagro\
eń występujących w procesach pracy oraz ryzyka związanego z tymi
zagro\
eniami, kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, ochrony
pracowników przed zagro\
eniami związanymi z wykonywaną pracą, jest celem szkolenia
okresowego
a) pracodawcy.
b) pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.
c) pracowników administracyjno-biurowych.
d) pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, na których występują
szczególnie du\
e zagro\
enia dla ich bezpieczeństwa lub zdrowia.
4. Szkolenie okresowe powinno być zorganizowane w formie instrukta\
u dla
a) pracowników in\
ynieryjno-technicznych.
b) pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.
c) pracowników administracyjno-biurowych.
d) pracodawców wykonujących zadania słu\
by bhp.
5. Czas trwania instrukta\
u stanowiskowego
a) jest taki sam dla wszystkich pracowników pracujących na takim samym stanowisku
pracy.
b) nie powinien być dłu\
szy od czasu określonego w rozporządzeniu.
c) nie mo\
e być krótszy ni\
czas określony w rozporządzeniu.
d) zale\
y od potrzeb pracownika, ale nie mo\
e nie mo\
e być krótszy ni\
czas określony
w rozporządzeniu.
6. Formą popularyzacji skierowaną głównie do pracodawców
a) jest festyn.
b) jest konkurs wewnątrzzakładowy.
c) jest doradztwo, zachęcające do udziału w korzystnych dla bhp w firmie projektach.
d) są instrukta\
e KRUZ.
7. W trakcie przeprowadzania instrukta\
u wstępnego pracownika zatrudnianego na
stanowisku robotniczym nie zastosujesz
a) wykładu informacyjnego i samokształcenia.
b) instrukta\
u słowno-poglądowego.
c) wyjaśnienia.
d) pogadanki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
8. W scenariuszu zajęć szkolenia wstępnego ogólnego bhp nie powinny znalez
ć się
a) cele szkolenia.
b) tematy.
c) treści zajęć.
d) listy uczestników.
9. Uświadamiając słuchaczom praktyczną przydatność przyswajanej wiedzy
i kształtowanych umiejętności stosujesz przede wszystkim zasadę
a) poglądowości.
b) związku teorii z praktyką.
c) trwałości wiedzy i umiejętności.
d) świadomego i aktywnego udziału słuchaczy w procesie nauczania uczenia się.
10. Środkiem dydaktycznym jest
a) plan nauczania.
b) lista uczestników.
c) prezentacja komputerowa.
d) cel szkolenia.
11. Przy formułowaniu pytań testu nale\
y
a) unikać u\
ywania słów obcych i abstrakcyjnych.
b) trudne pytania umieszczać na początku ankiety.
c) budować zdania z wtrąceniami i wielokrotnymi przeczeniami.
d) formułować jedynie pytania pozytywne.
12. Cel w formie operacyjnej to
a) zapoznanie z zagro\
eniami na stanowisku pracy.
b) pracownik potrafiący dobierać środki ochrony indywidualnej do wykonywanych
prac.
c) zdefiniowanie pojęcie ryzyka zawodowego.
d) zaznajomienie pracownika z zasadami poruszania się na terenie zakładu pracy.
13. W skład dokumentacji szkoleń bhp nie wchodzą
a) programy szkolenia.
b) dzienniki zajęć.
c) protokoły przebiegu egzaminów.
d) materiały szkoleniowe dla słuchaczy.
14. Egzamin szkolenia okresowego przeprowadza
a) społeczny inspektor pracy.
b) organizator szkolenia.
c) powołana w tym celu komisja w skład, której wchodzi społeczny inspektor pracy.
d) kierownik wydziału.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
15. Temat szkolenia  Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy (z uwzględnieniem metod prowadzenia instrukta\
u stanowiskowego) oraz
kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesach pracy nale\
y
zrealizować w szkoleniu okresowym
a) pracowników zatrudnianych na stanowiskach robotniczych.
b) pracowników zatrudnianych na stanowiskach robotniczych na których występuje
nara\
enie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, ucią\
liwych
lub niebezpiecznych.
c) pracodawców i innych osób kierujących pracownikami.
d) pracowników administracyjno-biurowych nara\
onych na działanie czynników
ucią\
liwych.
16. Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, na
których występują szczególnie du\
e zagro\
enia dla bezpieczeństwa lub zdrowia
pracowników, przeprowadza się
a) nie rzadziej ni\
raz na 3 lata.
b) nie rzadziej ni\
raz w roku.
c) co 5 lat.
d) co 6 lat.
17. Pokaz sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami
bhp, przeprowadzany przez instruktora w trakcie instrukta\
u stanowiskowego,
nie obowiązuje
a) ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu.
b) pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym.
c) studenta odbywającego praktykę studencką na stanowisku robotniczym.
d) pracowników administracyjno-biurowych nara\
onych na działanie czynników
ucią\
liwych.
18. Przy tworzeniach materiałów szkoleniowych dla uczniów nie nale\
y
a) stosować cytatów, wykresów, rysunków.
b) unikać pozostawiania wolnych miejsce na notatki.
c) oddzielać wyraz
nie ka\
dej części lub elementu szkolenia.
d) stosować prostej terminologii.
19. Szczegółowy podział zajęć, zgodny z planem nauczania, rozpisany na poszczególne dni
w ujęciu tematycznym zawarty jest w
a) rozkładzie zajęć.
b) programie szkolenia.
c) protokole przebiegu egzaminów.
d) załączniku do świadectwa ukończenia kursu.
20. Cel, aby w ka\
dej chwili pracownik mógł odtworzyć i posługiwać się opanowanym
w trakcie szkolenia materiałem w praktyce osiągniesz poprzez
a) odwoływanie się do doświadczeń zawodowych uczestników.
b) stosowanie metod, środków dydaktycznych i form nauczania do mo\
liwości
uczestników kursu.
c) okazywanie sympatii do słuchaczy, poczucie humoru i zaanga\
owanie się
w tworzenie atmosfery sprzyjającej społecznym i emocjonalnym kontaktom.
d) stosowanie metod aktywizujących, ćwiczeń utrwalających materiał po upewnieniu
się, \
e słuchacze zrozumieli przedstawione treści.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Prowadzenie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Prowadzenie szkoleń
z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 są z poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie, co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie, co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym, co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
-
-
-
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. d, 5. a, 6. d, 7. b, 8. b, 9. b, 10. b, 11. d,
12. b, 13. c,14. b, 15. c, 16. a, 17. d, 18. c, 19. c, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozró\
nić podstawowe pojęcia dotyczące
A P b
kształcenia i doskonalenia zawodowego
2 Określić sposób potwierdzenia odbycia
B P a
instrukta\
u ogólnego
3 Określić formę zadania testowego B P c
4 Określić czas trwania instrukta\
u
stanowiskowego dla poszczególnych grup B P d
pracowników
5 Określić mo\
liwości zwolnienia ze szkolenia
okresowego bhp poszczególnych grup B P a
pracowników
6 Określić formy popularyzacji zagadnień
B P d
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
7 Określić czas trwania instrukta\
u
B P b
stanowiskowego
8 Określić elementy dokumentacji szkolenia B P b
9 Określić zadania organizatora szkoleń B P b
10 Określić skład dokumentacji szkoleń bhp B P b
11 Dobrać obudowę dydaktyczną C P d
12 Określić zasady przeprowadzania szkolenia
B P b
bhp
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
13 Wyjaśnić zasady nauczania B P c
14 Określić treści kształcenia do realizacji
C P b
zało\
onych celów
15 Zaadaptować materiały do prowadzonych
D PP c
szkoleń
16 Dobrać metody nauczania potrzebne do
D PP a
osiągnięcia zało\
onych celów kształcenia
17 Opracować wymagania programowe, dla
D PP d
określonej grupy pracowników
18 Dobrać metodę ewaluacji szkoleń D PP c
19 Opracować wymagania programowe dla
C PP c
instytucji szkolącej
20 Dobrać zasadę nauczania do osiągnięcia
D PP c
zało\
onych celów kształcenia
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zasady nauczania to
a) systematycznie stosowane sposoby pracy nauczyciela z uczniami, umo\
liwiające
osiągnięcie celów.
b) ogólne normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie umo\
liwia
realizację celów kształcenia.
c) zbiór umiejętności zawodowych wymagań psychofizycznych i przeciwwskazań
zdrowotnych dla określonego zawodu.
d) miara porównywalności kwalifikacji pracowników w obrębie danego zawodu, poziom
kwalifikacji.
2. Odbycie instrukta\
u ogólnego oraz instrukta\
u stanowiskowego potwierdza
a) karta szkolenia wstępnego, podpisana przez pracownika i przechowywana w jego
aktach osobowych.
b) wynik egzaminu, który jest przechowywany w aktach osobowych pracownika.
c) wpis w dzienniku zajęć instrukta\
u dokonany przez osobę prowadzącą zajęcia.
d) ustnie pracownik.
3.  Regulamin pracy obowiązujący w zakładzie nie mo\
e być mniej korzystny dla
pracownika w porównaniu z przepisami zawartymi w Kodeksie pracy.
Zacytowana forma zadania testowego jest przykładem
a) zadania wyboru wielokrotnego.
b) rozprawki.
c) zadania krótkiej odpowiedzi.
d) zadania z luką.
4. Czas trwania instrukta\
u stanowiskowego
a) jest taki sam dla wszystkich pracowników pracujących na takim samym stanowisku
pracy.
b) nie powinien być dłu\
szy od czasu określonego w rozporządzeniu.
c) nie mo\
e być krótszy ni\
czas określony w rozporządzeniu.
d) zale\
y od potrzeb pracownika, ale nie mo\
e nie mo\
e być krótszy ni\
czas określony
w rozporządzeniu.
5. Ze szkolenia okresowego bhp, mo\
e być zwolniona osoba
a) która przedło\
y aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego
pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego.
b) będąca absolwentem szkoły zawodowej i odbywała praktyki zawodowe w trakcie
nauki na stanowisku, na którym po ukończeniu szkoły została zatrudniona.
c) \
adna, poniewa\
nie ma mo\
liwości zwolnienia z tego typu szkolenia.
d) która jest pracodawcą.
6. Tworzenie systemu motywacji do działań na rzecz poprawy warunków pracy jest formą
popularyzacji zagadnień bhp skierowana przede wszystkim do
a) rolników i ich rodzin.
b) pracowników.
c) społecznych inspektorów pracy.
d) pracodawców.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
7. Minimalny czas trwania instrukta\
u stanowiskowego pracownika przenoszonego na inne
stanowisko robotnicze wynosi
a) 2 godziny.
b) 8 godzin.
c) 4 godziny.
d) 16 godzin.
8. Szczegółowy podział zajęć, zgodny z planem nauczania, w ujęciu tematycznym rozpisany
na poszczególne dni zawarty jest w
a) załączniku do świadectwa ukończenia kursu.
b) rozkładzie zajęć.
c) programie szkolenia.
d) protokole przebiegu egzaminów.
9. Organizatorzy szkolenia nie są zobowiązani do zapewnienia
a) programów poszczególnych rodzajów szkolenia opracowanych dla określonych grup
stanowisk.
b) organizacji zastępstw w pracy dla pracowników biorących udział w szkoleniu.
c) wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe
i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia.
d) odpowiednich warunków lokalowych do prowadzenia działalności szkoleniowej.
10. W skład dokumentacji szkoleń bhp nie wchodzą
a) programy szkolenia.
b) materiały szkoleniowe dla słuchaczy.
c) dzienniki zajęć.
d) protokoły przebiegu egzaminów.
11. Przy realizacji zagadnienia dotyczącego dróg ewakuacyjnych w zakładzie,
nie zastosujesz środka dydaktycznego jakim jest
a) plan obiektu.
b) prezentacja komputerowa.
c) znaki ewakuacyjne.
d) instrukcja stanowiskowa.
12. Szkolenie okresowe bhp kończy się
a) otrzymaniem świadectwa potwierdzającego udział w szkoleniu.
b) egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej
programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy
zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
c) egzaminem ze znajomości prawa pracy.
d) egzaminem praktycznym potwierdzającym umiejętność wykonania pracy zgodnie
z zasadami bhp.
13. Przedstawiając graficznie omawiane zagadnienia i stosując odpowiednio dobrany
fragment filmu stosujesz zasadę
a) związku teorii z praktyką.
b) trwałości wiedzy i umiejętności.
c) poglądowości.
d) świadomego i aktywnego udziału słuchaczy w procesie nauczania uczenia się.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
14. Dobierz treści kształcenia do realizacji celu  słuchacz powinien organizować stanowisko
pracy wyposa\
one w monitory ekranowe zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ergonomii
a) z
ródła po\
arów.
b) minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, jakie powinny
spełniać stanowiska pracy wyposa\
one w monitory ekranowe, zawarte
w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r.
c) analiza zagro\
eń pod kątem ich przyczyn, skutków i środków ochrony.
d) z
ródła stresu i metody ograniczenia jego wpływu na zdrowie i przebieg pracy.
15. Przy tworzenia prezentacji komputerowych optymalnymi są
a) 3 linie tekstu zawierających dowolną ilość słów.
b) 14 linii tekstu zawierających nie więcej ni\
7 słów.
c) 7 linii tekstu zawierających nie więcej ni\
7 słów.
d) 17 linii tekstu zawierających dowolną ilość słów.
16. W trakcie przeprowadzania instrukta\
u stanowiskowego pracownika zatrudnianego na
stanowisku robotniczym osoba szkoląca nie zastosuje
a) wykładu informacyjnego i samokształcenia.
b) instrukta\
u słowno-poglądowego.
c) wyjaśnienia.
d) pokazu czynności.
17. Pokaz sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami
bhp przeprowadzany przez instruktora w trakcie instrukta\
u stanowiskowego,
nie obowiązuje
a) ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu.
b) pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym.
c) studenta odbywającego praktykę studencką na stanowisku produkcyjnym.
d) pracowników administracyjno-biurowych nara\
onych na działanie czynników
ucią\
liwych.
18. Podaną metodą zbierania danych do przeprowadzania ewaluacji charakteryzującą się
mo\
liwością szybkiego wprowadzenia zmian w procesie szkolenia i trudnością
odtworzenia i zaplanowania to
a) ankieta anonimowa.
b) rozmowa z indywidualnym uczestnikiem.
c) obserwacja przebiegu zajęć i zachowania uczestników.
d) analiza dokumentów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
19. Szkolenie bhp nie zapewnia uczestnikom
a) zaznajomienia się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagro\
enia
dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi
środkami i działaniami zapobiegawczymi.
b) poznania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie
niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku
pracy, a tak\
e związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy.
c) nabycia umiejętności wykonywania pracy zgodnie z określonymi wymaganiami
procesu technologicznego.
d) nabycia umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych
osób.
20. Pozytywne nastawienie na zapamiętywanie i zainteresowanie uczestników treściami
szkolenia osiągniesz przede wszystkim poprzez
a) graficzną ilustrację omawianych zagadnień.
b) przygotowanie konspektu zajęć.
c) uświadomienie uczniom praktycznej przydatności przyswajanej wiedzy
i kształtowanych umiejętności.
d) okazywanie sympatii do słuchaczy, poczucie humoru i zaanga\
owanie się w tworzenie
atmosfery sprzyjającej społecznym i emocjonalnym kontaktom.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Prowadzenie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
7. LITERATURA
1. Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B.: Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie 
przewodnik po metodach. Zakład Wydawniczy SFS, Kielce 2000
2. Dretkiewicz-Więch J.: Operacyjne cele kształcenia. Zeszyt nr 32. ABC doradcy
przedmiotów zawodowych 1994
3. Francuz M., Karpiński J., Sotomski S.: Metodyka praktycznego nauczania zawodu.
WSiP, Warszawa 1994
4. Gładyś J., Kwiatkowski S.: Organizacja i metodyka szkolenia oraz popularyzacja
bezpieczeństwa pracy. CIOP, Warszawa 1998
5. Goz
lińska E.: Słowniczek nowych terminów w praktyce szkolnej. Wydawnictwo CODN,
Warszawa 1997
6. Nowacki T.: Dydaktyka doskonalenia zawodowego. Ossolineum, Wrocław 1976
7. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
8. Śmigielski J.: Metoda projektów w edukacji. Edukacja Medialna nr 2, 2001
9. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Radom 1999
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46