MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Magdalena Maj
Przestrzeganie wymagań ochrony środowiska
315[01].O1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr in\
. Paweł Religa
dr in\
. Rafał Bator
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Magda Maj
Konsultacja:
mgr in\
. Wanda Bukała
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 315[01].O1.02
 Przestrzeganie wymagań ochrony środowiska , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Zanieczyszczenia środowiska 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Ochrona środowiska przed zanieczyszczeniem 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Gospodarka odpadami 17
5.3.1. Ćwiczenia 17
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 19
7. Literatura 33
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny
pracy. W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\
ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturÄ™.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, poczÄ…wszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik
dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.
Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które
zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:
- materiał nauczania  w miarę mo\
liwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje siÄ™ niedocenianie przez nauczycieli niezwykle wa\
nej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać  czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,
- pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zale\
ności od tematu mo\
na zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
poniewa\
nauczyciel sterujÄ…c dyskusjÄ… mo\
e uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,
- dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając ró\
ne mo\
liwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący mo\
e równie\
zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,
- sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Je\
eli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie wa\
na rola nauczyciela, gdy\
od postawy nauczyciela,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
sposobu prowadzenia zajęć zale\
y między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności zało\
onych w jednostce modułowej. Nale\
y rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną  ciekawość wiedzy . Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału mo\
e stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy mo\
e lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,
- testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i nale\
y je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Ka\
demu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę mo\
liwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzale\
niona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel mo\
e zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Nale\
y pamiętać, \
eby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umo\
liwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:
- pokaz,
- ćwiczenie (laboratoryjne lub inne),
- metoda projektów,
- metoda tekstu przewodniego.
315[01].O1
Bezpieczeństwo pracy
i ochrona środowiska
315[01].O1.01
311[22].O1.02
Przestrzeganie wymagań
Przestrzeganie wymagań
bezpieczeństwa i higieny pracy
ochrony środowiska
oraz ochrony
przeciwpo\
arowej
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 zapisywać proste reakcje chemiczne,
 wykonywać podstawowe obliczenia i działania na jednostkach,
 posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu chemii,
 stosować zasady bhp przy wykonywaniu doświadczeń chemicznych,
 korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
 obsługiwać komputer,
 współpracować w grupie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określić wymagania dotyczące ochrony środowiska w przedsiębiorstwie produkcyjnym,
usługowym lub handlowym,
- opisać sposób prowadzenia gospodarki odpadami i opakowaniami w przedsiębiorstwie,
- określić sposoby prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej w przedsiębiorstwie,
- zaplanować sposób prowadzenia gospodarki w zakresie ochrony powietrza
w przedsiębiorstwie,
- opracować sprawozdanie dotyczące odprowadzania zanieczyszczeń do środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska 315[01].O1
Jednostka modułowa: Przestrzeganie wymagań ochrony środowiska
315[01].O1.02
Temat: Racjonalna gospodarka odpadami opakowaniowymi
Cel ogólny: Uświadomienie uczniom ich decydującej roli wobec ochrony środowiska.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 wyjaśnić negatywny wpływ rosnącej liczby odpadów na środowisko,
 przeciwdziałać wytwarzaniu nadmiernej ilości odpadów.
Kształtowane umiejętności ponadzawodowe:
 praca w zespole,
 posługiwanie się  burzą mózgów jako metodą zbierania pomysłów,
 praca metodÄ… metaplanu,
 ocena pracy kolegów.
Metoda nauczania uczenia siÄ™:
 metaplan.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca w grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 instrukcja pracy metodÄ… metaplanu,
 du\
e arkusze szarego papieru,
 flamastry,
 klej, kartki papieru,
 pinezki,
 taśma do metkownicy.
Przebieg zajęć:
I. Część wstępna:
- sprawdzenie obecności,
- powtórzenie tematu poprzednich zajęciach  pytania sprawdzające,
- wyjaśnienie, na czym polega metoda  metaplanu .
II. Część główna:
1. Podział uczniów na zespoły 4-osobowe (mo\
e być w sposób losowy  np. uczniowie
ciągną karty do gry, grupy zostają utworzone wg wyciągniętych figur: asy, króle itd.)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
2. Wyjaśnienie tematu zajęć, który jest jednocześnie tematem pracy. Uczniowie zapisują
go na du\
ych owalnych kartkach. Następnie na mniejszych owalnych karteczkach
piszą pytania, na które będą musieli udzielić odpowiedzi zapisując je na prostokątnych
paskach papieru. Kartki naklejajÄ… na arkusz szarego papieru wg wzoru
zamieszczonego poni\
ej. Czas pracy ok. 15÷20 min.
Racjonalna gospodarka
odpadami opakowaniowymi
W jaki sposób władze
Jakie sÄ… skutki dla
Co ja mogę zrobić
lokalne i państwowe mogą
środowiska
przeciwdziałać wzrastającej w tym zakresie?
wzrastajÄ…cej liczby
liczbie odpadów
odpadów?
opakowaniowych?
3. Prezentacja prac poszczególnych grup. Uczniowie przypinają swoje arkusze do tablicy
i grupy kolejno dokonują prezentacji. W tym czasie jeden z uczniów na du\
ym
arkuszu papieru zapisuje propozycje I grupy dotyczące sposobów przyczyniania się
przez ka\
dego z nas do racjonalnej gospodarki odpadami opakowaniowymi,
a następnie dopisuje takie odpowiedzi kolejnych grup, które nie wystąpiły wcześniej.
III. Podsumowanie:
1. Propozycja oceny pracy poszczególnych grup. Ka\
dy uczeń otrzymuje jedną
karteczkę z taśmy do metkownicy i przykleją ją na pracy, która wg niego była
najlepsza (nie mo\
na naklejać kartki na pracy własnej grupy). Stopień dla
poszczególnych zespołów wystawiony jest na podstawie ilości karteczek naklejonych
na  meta plan grupy i na podstawie oceny nauczyciela.
2. Arkusz z propozycjami  Jak ka\
dy z nas mo\
e przyczynić się do racjonalnej
gospodarki odpadami opakowaniowymi? nale\
y zawiesić w widocznym miejscu, aby
przypominał przez następne tygodnie, \
e ka\
dy ma wpływ na stan naszego środowiska
naturalnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Odpowiedzi uczniów
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska 315[01].O1
Jednostka modułowa: Przestrzeganie wymagań ochrony środowiska
315[01].O1.02
Temat: Ochrona powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniem.
Cel ogólny: Poznanie metod ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 scharakteryzować metody przeciwdziałania zapyleniu powietrza,
 scharakteryzować sposoby ograniczania emisji do atmosfery zanieczyszczeń gazowych,
 scharakteryzować metody redukcji zanieczyszczeń wyemitowanych do atmosfery.
Kształtowane umiejętności ponadzawodowe:
 czytanie tekstu ze zrozumieniem,
 praca w zespole,
 wyrobienie poczucia odpowiedzialności.
Metoda nauczania uczenia siÄ™:
 dyskusja dydaktyczna wielokrotna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca w grupach.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 wybrane fragmenty z poradnika dla ucznia.
Przebieg zajęć:
I. Część wstępna:
- sprawdzenie obecności,
- podanie tematu zajęć,
- powtórzenie wiadomości z poprzednich zajęć  pytania sprawdzające,
- wyjaśnienie, na czym polega metoda  puzzli .
II. Część główna:
1. Podział uczniów na zespoły 4-osobowe.
2. Rozdanie uczniom materiałów. Ka\
dy uczeń w zespole otrzymuje opis sposobu
ograniczania innego rodzaju zanieczyszczenia emitowanego do atmosfery i sposobu
jego ograniczania. Czas na przeczytanie i zapamiętanie jak największej ilości
informacji 10÷15 min.
3. Zebranie od uczniów materiałów z opisem sposobów ograniczania zanieczyszczeń
powietrza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4. Ka\
dy z członków grupy naucza pozostałych uczniów tego, czego sam przed chwilą
się nauczył  czas ok. 15 min.
III. Podsumowanie:
- przeprowadzenie krótkiego sprawdzianu, mo\
e to być wypełnienie tabeli wg
załączonego wzoru:
Rodzaj zanieczyszczenia Sposoby ograniczania emisji
- ocena pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Zanieczyszczenia środowiska
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ główne zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, z
ródła ich emisji i ich
wpływ na środowisko.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału  Materiał nauczania dotyczący wiadomości o rodzajach zanieczyszczeń powietrza
atmosferycznego lub skorzystać z Internetu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać informacje na temat zanieczyszczeń w literaturze lub w Internecie,
2) wypełnić poni\
szÄ… tabelÄ™:
Tabela do ćwiczenia 1
Wpływ na środowisko
Rodzaj zanieczyszczenia y
ródła zanieczyszczenia
(w tym na człowieka)
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- dyskusja dydaktyczna.
Åšrodki dydaktyczne:
- tabela do wypełnienia,
- komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 2
Zbadaj odczyn pyłu i obecność ołowiu w pyle.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie powinni zebrać pył do badania z ró\
nych miejsc, np.: liści drzew, terenu
zakładu przemysłowego, chodnika, parkingu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) za pomocą pędzelka zebrać pył z ró\
nych miejsc,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
2) zebrany pył wsypać do dwóch probówek A i B zawierających po 5 cm3 wody
destylowanej,
3) wstrząsnąć probówkę A i za pomocą papierka wskaz
nikowego lub za pomocÄ… pH-metru
zbadać odczyn,
4) do probówki B dodać 10 kropli kwasu octowego CH3COOH o stę\
eniu 10%,
5) potrząsnąć probówką B, a następnie przez lejek wyło\
ony bibułą przesączyć roztwór do
czystej probówki,
6) dodać do roztworu 10% roztwór siarczku sodu Na2S i obserwować zmiany,
7) wyniki pomiarów i obserwacji zamieścić w tabeli,
8) zapisać wnioski. Określić z
ródła obecności ołowiu w pyle oraz z
ródła emisji pyłów
o charakterze kwaśnym i o charakterze zasadowym.
Uwagi do doświadczenia:
- kwas octowy stosuje się w celu przeprowadzenia trudno rozpuszczalnych związków
ołowiu,
- obecność ołowiu w pyle wykrywa się siarczkiem sodu. Jony siarczkowe S2- reagują
z jonami ołowiu Pb2+, dając brunatno czarny siarczek ołowiu:
Pb2+ + S2- PbS
Tabela do ćwiczenia 2
Szacunkowa ocena zmian
Próbka pyłu pobrana z: pH Odczyn
w roztworze po dodaniu Na2S
chodnika
liści drzew
terenu zakładu przemysłowego
parkingu
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie laboratoryjne.
Åšrodki dydaktyczne:
- probówki, bibuła, lejek, pędzelek, kawałek kartonu,
- papierki wskaz
nikowe o zawÄ™\
onym zakresie pH i czułości co 0,5 lub pH-metr,
- siarczek sodu Na2S  roztwór 10%,
- kwas octowy CH3COOH o stÄ™\
eniu 10%,
- woda destylowana,
- tabelka do wypełnienia.
Ćwiczenie 3
Zbadaj wpływ dwutlenku siarki na rośliny.
Wskazówki do realizacji
Przed wykonaniem ćwiczenia nale\
y zapoznać uczniów z zasadami BHP podczas
spalania siarki: spalanie nale\
y przeprowadzać pod wyciągiem w sposób uniemo\
liwiajÄ…cy
wdychanie szkodliwego dla zdrowia dwutlenku siarki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować dwie kolby: A i B,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
2) umieścić w kolbie A suche, a w kolbie B mokre płatki kwiatów i liście,
3) umieścić na ły\
ce do spalania sproszkowanÄ… siarkÄ™,
4) za pomocą palnika gazowego zapalić siarkę,
5) przenieść ją do kolby z suchymi płatkami i liśćmi,
6) zamknąć kolbę korkiem i obserwować zmiany,
7) powtórzyć doświadczenie z drugą kolbą,
8) zapisać wyniki obserwacji w tabeli,
9) sformułować wnioski.
Tabela do ćwiczenia 3
KOLBA  A KOLBA  B
liść kwiat liść kwiat
Opis zmiany
barwy
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenie laboratoryjne.
Åšrodki dydaktyczne:
 dwie kolby z dopasowanymi korkami,
 Å‚y\
ka do spalania,
 palnik,
 sproszkowana siarka,
 płatki kwiatów i liście,
 tabela do wypełnienia.
Ćwiczenie 4
Oznacz wartość pH wody pobranej z ró\
nych z
ródeł oraz zawartość substancji stałych
w wodzie.
Wskazówki do realizacji
Uczniowie powinni pobrać wodę np. z: kranu, rzeki, wodę deszczową. Nale\
y zwrócić
szczególną uwagę na czystość naczyń.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) pobrać próbki wody z ró\
nych z
ródeł do czystych naczyń,
2) przelać wodę do probówek, zbadać odczyn pH za pomocą papierków wskaz
nikowych lub
pH-metru i zapisać wyniki w tabeli,
3) zwa\
yć zlewkę, po czym wlać do niej odmierzoną za pomocą menzurki porcję 100 cm3
pierwszej próbki wody,
4) ogrzewać zlewkę z wodą do całkowitego odparowania,
5) po ochłodzeniu zwa\
yć zlewkę z osadem,
6) obliczyć masę osadu,
7) obliczyć zawartość substancji stałych w wodzie [w mg/dm3],
8) powtórzyć czynności dla pozostałych próbek,
9) zapisać wyniki pomiarów w tabeli.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Tabela do ćwiczenia 4
numer masa [g] zawartość substancji
odczyn pH
próbki stałych [mg/dm3]
czystej zlewki zlewki z osadem osadu
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenie laboratoryjne.
Åšrodki dydaktyczne:
 probówki, stojak na probówki,
 papierki wskaz
nikowe o zawÄ™\
onym zakresie pH i czułości co 0,5 lub pH-metr,
 zlewki i stojak na zlewkÄ™,
 menzurka,
 waga laboratoryjna,
 palnik,
 tabela do wypełnienia, kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Ochrona środowiska przed zanieczyszczeniem
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ główne zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i metody ograniczania ich
emisji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału  Materiał nauczania dotyczący wiadomości o sposobach ograniczania
zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego lub skorzystać z Internetu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać informacje w poradniku dla ucznia lub w Internecie,
2) wypełnić poni\
szÄ… tabelkÄ™:
Tabela do ćwiczenia 1
Rodzaj zanieczyszczenia Sposoby ograniczania emisji
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- dyskusja dydaktyczna.
Åšrodki dydaktyczne:
- tabela do wypełnienia,
- komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 2
Opracuj instrukcję ochrony powietrza dla elektrowni cieplnej opalanej węglem
brunatnym o mocy 400 MW.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału  Materiał nauczania dotyczący rodzajów zanieczyszczeń powietrza i metod ich
ograniczania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować, jakie zanieczyszczenia emituje do atmosfery elektrownia,
2) określić dopuszczalną zawartość tych zanieczyszczeń w gazach odlotowych,
3) zaproponować sposoby ograniczania emisji tych zanieczyszczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów
emisyjnych z instalacji.
Ćwiczenie 3
Opracuj:
a) instrukcję prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej,
b) sprawozdanie dotyczącego odprowadzania zanieczyszczeń do środowiska przez
mleczarnię przetwarzającą 370 ton mleka na dobę. Na terenie zakładu znajduje się
opalana węglem kotłownia z mokrym odprowadzeniem odpadów paleniskowych,
produkująca parę na potrzeby technologiczne i grzewcze oraz oczyszczalnia ścieków.
Zakład posiada własny transport samochodowy i wózki spalinowe.
Wskazówki do realizacji
Opracowanie  Najlepsze dostępne techniki (BAT) wytyczne dla bran\
y mleczarskiej
dostępne pod adresem: http://ippc.mos.gov.pl/ippc/custom/BAT%20-%20mleko.pdf
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opublikowanym w kwietniu 2005 przez Ministerstwo Środowiska
opracowaniem  Najlepsze dostępne techniki (BAT) wytyczne dla bran\
y mleczarskiej ,
2) przeanalizować, jakie rodzaje zanieczyszczeń emitowane są do środowiska,
3) zaproponować sposoby ograniczania emisji tych zanieczyszczeń,
4) przeanalizować zapotrzebowanie na wodę do produkcji i procesów pomocniczych,
5) zaproponować sposoby ograniczania zu\
ycia wody,
6) zaproponować działania przyczyniające się do ograniczania ilości i ładunku ścieków oraz
ich szkodliwego działania na środowisko,
7) opisać sposoby postępowania ze ściekami.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Gospodarka odpadami
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj instrukcjÄ™ gospodarki odpadami i opakowaniami dla mleczarni wyposa\
onej
w kotłownię z mokrym odprowadzeniem odpadów paleniskowych opalaną węglem oraz
oczyszczalnię ścieków. Zakład posiada własny transport samochodowy i wózki spalinowe.
Wskazówki do realizacji
Opracowanie  Najlepsze dostępne techniki (BAT) wytyczne dla bran\
y mleczarskiej
dostępne pod adresem: http://ippc.mos.gov.pl/ippc/custom/BAT%20-%20mleko.pdf
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować opublikowany w kwietniu 2005 przez Ministerstwo Środowiska
opracowaniem  Najlepsze dostępne techniki (BAT) wytyczne dla bran\
y mleczarskiej ,
2) przeanalizować, jakie rodzaje powstają w zakładzie mleczarskim (uwzględnij odpady
z kotłowni, odpady z produkcji, odpady opakowaniowe, oleje odpadowe, odpady
w postaci wymienianych części maszyn),
3) zaproponować sposoby postępowania z tymi odpadami.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 2
Opracuj instrukcjÄ™ gospodarki odpadami i opakowaniami dla hipermarketu o powierzchni
2 500 m2.
Sposób wykonania ćwiczenia
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału  Materiał nauczania oraz zapoznać się z zalecanymi aktami prawnymi dostępnymi
na stronie Ministerstwa Åšrodowiska pod adresem:
http://www.mos.gov.pl/2prawo/a_prawne.shtml
Uczeń powinien:
1) przeanalizować :
- UstawÄ™ o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 roku
z póz
niejszymi zmianami,
- Ustawę o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi
odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001
roku z póz
niejszymi zmianami,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
- RozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska Ministra Åšrodowiska z dnia 14 czerwca
2007 r. (Dz. U. Nr 109, poz. 752) w sprawie rocznych poziomów odzysku
i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou\
ytkowych.
2) przeanalizować, jakiego rodzaju odpady opakowaniowe pochodzą z towarów zawartych
w ofercie handlowej hipermarketu,
3) zaproponować działania przedsiębiorstwa handlowego przyczyniające się do racjonalnej
gospodarki odpadami i opakowaniami.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie,
- tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- właściwe ustawy i rozporządzenia.
Ćwiczenie 3
Oblicz szacunkową masę odpadów komunalnych powstających w ciągu roku w Twoim
mieście. Jaka jest wśród tych odpadów masa:
a) makulatury,
b) szkła,
c) tworzyw sztucznych,
d) metali.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment
rozdziału  Materiał nauczania .
Uczeń powinien:
1) odszukać w poradniku dla ucznia wskaz
niki do wyznaczenia ilości odpadów,
2) dowiedzieć się, ilu mieszkańców liczy Twoje miasto,
3) dokonać potrzebnych obliczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
- ćwiczenie.
Åšrodki dydaktyczne:
- komputer z dostępem do Internetu,
- kalkulator.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Przestrzeganie wymagań
ochrony środowiska
Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 22, 23 sÄ… z poziomu
-
-
-
podstawowego,
- zadania 15, 20, 21, 24 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
-
-
-
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. b, 4. b, 5. d, 6. a, 7. d, 8. c, 9. a, 10. c, 11. c,
12. c, 13. a, 14. c, 15. b, 16. a, 17. a, 18. d, 19. d, 20. c, 21. c, 22. a, 23. b, 24. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawne
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedzi
1 Rozró\
nić sztuczne z
ródła zanieczyszczeń c
A P
powietrza
2 Wymienić pyły pylicotwórcze A P a
3 Wymienić z
ródła emisji ołowiu A P b
4 Określić składnik smogu londyńskiego B P b
5 Określić przyczynę niszczenia warstwy d
B P
ozonowej
6 Rozpoznać znak ostrzegający o zagro\
eniu A P a
7 Określić zawartość wody w ściekach B P d
8 Określić z
ródła fenoli w ściekach B P c
9 Rozpoznać zanieczyszczenie powietrza na a
B P
podstawie sposobu ograniczania emisji
10 Rozpoznać zanieczyszczenie powietrza na c
B P
podstawie sposobu ograniczania emisji
11 Rozpoznać metodę oczyszczania ścieków A P c
12 Rozpoznać odpady niebezpieczne B P c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
13 Określić najlepszą metodę postępowania a
A P
z odpadami
14 Wymienić gałęzie gospodarki wytwarzające c
B P
największe ilości odpadów
15 Scharakteryzować zanieczyszczenia powietrza b
na podstawie informacji o odczynie pH wody C PP
deszczowej
16 Rozpoznać znak ekologiczny A P a
17 Wymienić obowiązki przedsiębiorców a
A P
wprowadzajÄ…cych na rynek opakowania
18 Wymienić obowiązki sprzedawców produktów d
A P
w opakowaniach
19 Wymienić obowiązki sprzedawców produktów d
A P
niebezpiecznych
20 Obliczyć zawartość substancji stałych w wodzie C PP c
21 Scharakteryzować zanieczyszczenia emitowane c
C PP
przez wysypisko śmieci
22 Określić najczęściej występujący składnik a
A P
miejskich odpadów komunalnych
23 Rozpoznać zanieczyszczenie powietrza na b
B P
podstawie sposobu ograniczania emisji
24 Scharakteryzować zanieczyszczenie powietrza C PP a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ajÄ…cym siÄ™ czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 24 zadania. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Niektóre zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać
przed wskazaniem poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Sztuczne z
ródła zanieczyszczeń powietrza to
a) przemysł, drobnoustroje, komunikacja.
b) przemysł, pyły kosmiczne, rolnictwo.
c) przemysł, komunikacja, rolnictwo.
d) przemysł, komunikacja, pyły kosmiczne.
2. Pyły o działaniu pylicotwórczym to między innymi
a) kwarc i azbest.
b) pył węgla i pył konopi.
c) pył \
elaza i azbest.
d) pył węgla i pył \
elaza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
3. y
ródłami emisji ołowiu jest
a) energetyka, chłodnictwo.
b) komunikacja, hutnictwo metali kolorowych.
c) hutnictwo metali kolorowych, ciepłownie.
d) komunikacja, chłodnictwo.
4. Głównym składnikiem  smogu londyńskiego jest
a) tlenek węgla.
b) dwutlenek siarki.
c) trójtlenek azotu.
d) freon.
5. Warstwa ozonowa chroniąca naszą planetę przed szkodliwym wpływem promieni UV
niszczona jest przez
a) dwutlenek węgla.
b) fluor.
c) dwutlenek siarki.
d) freony.
6. Przedstawiony obok znak informuje o zagro\
eniu
a) tlenkami azotu.
b) dwutlenkiem siarki.
c) dwutlenkiem węgla.
d) tlenkiem węgla.
7. Maksymalna zawartość wody w ściekach mo\
e
a) osiągać 50%.
b) osiągać 70%.
c) osiągać 90%.
d) przekraczać 99%.
8. y
ródłem fenoli w ściekach przemysłowych mogą być
a) garbarnie, cukrownie, browary.
b) stacje benzynowe, warsztaty samochodowe, zakłady galwanotechniczne.
c) gazownie, destylarnie smoły, wytwórnie tworzyw sztucznych.
d) przemysł gumowy, zakłady transportowe, celulozownie.
9. Spalanie węgla wysokogatunkowego przyczynia się do obni\
enia emisji
a) dwutlenku siarki.
b) dwutlenku węgla.
c) tlenku węgla.
d) tlenków azotu.
10. Zupełne spalanie surowców energetycznych przyczynia się do obni\
enia emisji
a) dwutlenku siarki.
b) dwutlenku węgla.
c) tlenku węgla.
d) pyłów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
11. Oczyszczanie ścieków oparte na procesach utleniania, redukcji, wytrącania
i zobojętniania to oczyszczanie
a) mechaniczne.
b) fizyczno-chemiczne.
c) chemiczne.
d) biochemiczne.
12. Do odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych nale\
ą między
innymi
a) szkło, termometry, zu\
yte baterie.
b) \
arówki wolframowe, puszki po farbach, leki.
c) pampersy, zbiorniki po aerozolach, lampy rtęciowe.
d) szkło, leki, termometry.
13. Najkorzystniejszą metodą postępowania z odpadami komunalnymi jest
a) recykling.
b) spalanie.
c) składowanie.
d) kompostowanie.
14. Najwięcej odpadów wytwarzają
a) energetyka, transport, przemysł spo\
ywczy.
b) górnictwo, rolnictwo, przemysł chemiczny.
c) górnictwo, energetyka, przemysł metalurgiczny.
d) przemysł metalurgiczny, transport, rolnictwo.
15. Zmierzony odczyn pH wody deszczowej wyniósł 4,9. Mo\
e to świadczyć
o zanieczyszczeniu powietrza atmosferycznego
a) tlenkiem wapnia.
b) dwutlenkiem siarki.
c) tlenkiem magnezu.
d) trójtlenkiem \
elaza.
16. Przedstawiony obok znak informuje, \
e opakowanie
a) jest biodegradowalne.
b) nadaje siÄ™ do recyklingu.
c) spełnia normy UE.
d) zostało wyprodukowane metodami ekologicznymi.
17. Znakowanie opakowań jest obowiązkiem
a) producentów i importerów.
b) producentów i sprzedawców.
c) tylko sprzedawców.
d) tylko producentów.
18. Sprzedawcy produktów w opakowaniach mają obowiązek mieć w ofercie napoje
w opakowaniach wielokrotnego u\
ytku, jeśli powierzchnia handlowa przekracza
a) 2000 m2.
b) 1000 m2.
c) 100 m2.
d) 25 m2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
19. ObowiÄ…zek pobrania kaucji za opakowanie majÄ… sprzedawcy
a) napojów alkoholowych.
b) napojów w butelkach z tworzyw sztucznych.
c) produktów pakowanych w pudełka metalowe.
d) środków chemicznych.
20. Do zlewki o masie 100 g wlano 100 cm3 wody pobranej z rzeki. W wyniku ogrzewania
całkowicie odparowano wodę i zwa\
ono zlewkę. Jej masa wyniosła teraz 110 g.
Zawartość substancji stałych w wodzie pobranej z rzeki wynosiła
a) 10 mg/dm3.
b) 0,1 mg/dm3.
c) 105 mg/dm3.
d) 102 mg/dm3.
21. Wysypisko śmieci mo\
e być z
ródłem emisji
a) dwutlenku siarki i metanu.
b) dwutlenku węgla i dwutlenku siarki.
c) siarkowodoru i metanu.
d) siarkowodoru i dwutlenku węgla.
22. Największy udział wagowy w miejskich odpadach komunalnych
a) mają odpady organiczne pochodzenia roślinnego.
b) mają odpady organiczne pochodzenia zwierzęcego.
c) ma makulatura.
d) ma szkło.
23. Zwiększanie powierzchni terenów zielonych przyczynia się do obni\
enia zawartości
w powietrzu
a) tlenku węgla.
b) dwutlenku węgla.
c) dwutlenku siarki.
d) tlenków azotu.
24. Dwutlenek węgla jest gazem
a) bezwonnym i bezbarwnym.
b) bezbarwnym o ostrym zapachu.
c) bezwonnym o brunatnym zabarwieniu.
d) bezwonnym o szarym zabarwieniu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...............................................................................
Przestrzeganie wymagań ochrony środowiska
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
TEST 2
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Przestrzeganie wymagań
ochrony środowiska
Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, 21, 23, 24 sÄ… z poziomu
-
-
-
podstawowego,
- zadania 8, 11, 17, 22 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
-
-
-
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. d, 4. c, 5. a, 6. d, 7. c, 8. b, 9. d, 10. a, 11. c,
12. d, 13. b, 14. d, 15. b, 16. b, 17. a, 18. c, 19. b, 20. b, 21. c, 22. a, 23. a, 24. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić naturalne z
ródła zanieczyszczeń
B P c
powietrza
2 Określić granulację najbardziej szkodliwych
B P d
pyłów
3 Wymienić z
ródła emisji kadmu B P d
4 Rozpoznać składnik smogu fotochemicznego A P c
5 Wymienić skutki niszczenia warstwy ozonowej B P a
6 Rozpoznać znak ostrzegający o zagro\
eniu A P d
7 Wymienić nazwę gazu zanieczyszczającego
A P c
atmosferÄ™
8 Scharakteryzować zanieczyszczenie powietrza C PP b
9 Określić sposób ograniczania zanieczyszczenia
B P d
powietrza dwutlenkiem siarki
10 Nazwać proces powodujący zanieczyszczanie
A P a
wody
11 Obliczyć zawartość substancji stałych w wodzie C PP c
12 Wymienić parametry określane podczas
B P d
organoleptycznego badania wody
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
13 Nazwać metodę oczyszczania ścieków A P b
14 Rozpoznać odpady niebezpieczne A P d
15 Rozpoznać znak ekologiczny A P b
16 Określić obowiązki sprzedawców produktów
B P b
w opakowaniach
17 Scharakteryzować zanieczyszczenia powietrza
na podstawie informacji o odczynie pH wody C PP a
deszczowej
18 Określić obowiązki producentów artykułów
B P c
w opakowaniach
19 Określić mo\
liwości wykorzystania makulatury
B P b
jako surowca wtórnego
20 Określić czas trwania procesu przetwarzania
B P b
śmieci na kompost
21 Wymienić zanieczyszczenia emitowane przez
B P c
przemysł energetyczny
22 Scharakteryzować skutki działania ołowiu na
C PP a
człowieka
23 Okreslić przyczynę efektu cieplarnianego B P a
24 Określić sposoby ograniczania ilości NOx
B P a
w powietrzu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ajÄ…cym siÄ™ czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcjÄ™.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 24 zadania. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Niektóre zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać
przed wskazaniem poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiÄ…zanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Naturalne z
ródła zanieczyszczeń powietrza to
a) rolnictwo, drobnoustroje, komunikacja.
b) ozon powstały w czasie wyładowań atmosferycznych, pyły kosmiczne, rolnictwo.
c) po\
ary lasów i stepów, wybuchy wulkanów, pyły kosmiczne.
d) wybuchy wulkanów, rolnictwo, ozon powstały w czasie wyładowań
atmosferycznych.
2. Najbardziej szkodliwe są dla człowieka pyły o średnicy
a) ponad 50 µm.
b) 5÷50 µm.
c) 1,5÷5 µm.
d) poni\
ej 1,5 µm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
3. Głównymi z
ródłami emisji kadmu są
a) energetyka, komunikacja.
b) komunikacja, hutnictwo stali.
c) elektrownie i ciepłownie.
d) huty cynku i huty ołowiu.
4. Główny składnik  smogu fotochemicznego  to
a) tlenek węgla.
b) dwutlenek siarki.
c) tlenki azotu.
d) freon.
5. Skutkami niszczenia warstwy ozonowej
a) mogą być choroby oczu i rak skóry.
b) mogą być choroby układu krą\
enia i rak płuc.
c) mo\
e być mniejsza zdolność krwi do przenoszenia tlenu.
d) mo\
e być rak skóry i uszkodzenie płuc.
6. Przedstawiony obok znak informuje o zagro\
eniu
a) tlenkami azotu.
b) dwutlenkiem siarki.
c) dwutlenkiem węgla.
d) tlenkiem węgla.
7. Czad to popularna nazwa
a) dwutlenku siarki.
b) dwutlenku węgla.
c) tlenku węgla.
d) podtlenku azotu.
8. Dwutlenek siarki to gaz
a) bezbarwny i bezwonny.
b) bezbarwny o ostrym zapachu.
c) \
ółtobrunatny o ostrym zapachu.
d) bezwonny o \
ółtobrunatnym zabarwieniu.
9. Sposobem na ograniczanie zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki powstajÄ…cym
przy spalaniu paliw jest
a) obni\
enie temperatury spalania.
b) zwiększanie powierzchni terenów zielonych.
c) zupełne spalanie surowców energetycznych.
d) spalanie węgla wysokogatunkowego.
10. U\
yz
nianie wód na skutek dostawania się do nich nawozów, wynikiem czego jest
nadmierna produkcja roślin nosi nazwę
a) eutrofizacji.
b) mineralizacji.
c) sedymentacji.
d) biodegradacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
11. Do zlewki o masie 100 g wlano 200 cm3 wody pobranej z rzeki. W wyniku ogrzewania
całkowicie odparowano wodę i zwa\
ono zlewkę. Jej masa wyniosła teraz 105 g.
Zawartość substancji stałych w wodzie pobranej z rzeki wynosiła
a) 25 mg/dm3.
b) 0,025 mg/dm3.
c) 25000 mg/dm3.
d) 250 mg/dm3.
12. Organoleptyczne badania wody polegają na ocenie takich parametrów wody jak
a) barwa, odczyn pH, zawartość chlorków.
b) zawartość bakterii coli i gronkowców.
c) BZT5, zawartość metali cię\
kich, mętność.
d) zapach, barwa, mętność.
13. Oczyszczanie ścieków oparte na zjawiskach odparowania, odgazowania, wymra\
ania,
koagulacji, sorpcji, wymiany jonowej i ekstrakcji to oczyszczanie
a) mechaniczne.
b) fizyczno-chemiczne.
c) chemiczne.
d) biochemiczne.
14. Do odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych nale\
ą między
innymi
a) \
arówki wolframowe, zu\
yte baterie, złom \
eliwny.
b) \
arówki wolframowe, puszki po farbach, leki.
c) pampersy, stłuczka szklana, odpadki organiczne.
d) puszki po farbach, leki, termometry.
15. Przedstawiony obok znak informuje, \
e opakowanie
a) jest biodegradowalne.
b) nadaje siÄ™ do recyklingu.
c) spełnia normy UE.
d) zostało wyprodukowane metodami ekologicznymi.
16. Przekazywanie u\
ytkownikom informacji o dostępnych systemach zwrotu, zbiórki
i odzysku, a tak\
e o właściwym postępowaniu z odpadami oraz o znaczeniu znaków na
opakowaniach jest obowiÄ…zkiem
a) producentów produktów w opakowaniach.
b) sprzedawców produktów w opakowaniach.
c) importerów produktów w opakowaniach.
d) eksporterów produktów w opakowaniach.
17. Zmierzony odczyn pH wody deszczowej wyniósł 4,7. Mo\
e to świadczyć o obecności
w powietrzu atmosferycznym
a) tlenków azotu.
b) wodorotlenku wapnia.
c) tlenku węgla.
d) freonów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
18. Obowiązkiem producentów artykułów w opakowaniach jest między innymi
a) przekazywanie u\
ytkownikom informacji o dostępnych systemach zwrotu, zbiórki
i odzysku.
b) przekazywanie u\
ytkownikom informacji o właściwym postępowaniu z odpadami.
c) znakowanie opakowań.
d) nie majÄ… \
adnego z wy\
ej wymienionych obowiązków.
19. Makulatura nie mo\
e być wykorzystana do produkcji
a) ręczników papierowych.
b) opakowań stykających się z \
ywnością.
c) papieru toaletowego.
d) nie ma \
adnych ograniczeń do stosowania jej w produkcji.
20. W nowoczesnych kompostowniach śmieci stają się kompostem w ciągu
a) 2÷3 godzin.
b) 2÷3 dni.
c) 2÷3 tygodni.
d) 2÷3 miesiÄ™cy.
21. Energetyka jest z
ródłem powstawania
a) ołowiu, pyłów, dwutlenku siarki.
b) pyłów, freonów, dwutlenku węgla.
c) dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, pyłów.
d) freonów, dwutlenku siarki, freonów.
22. Negatywne działanie ołowiu na organizm człowieka przejawia się przede wszystkim
wywoływaniem
a) chorób psychicznych i anemii.
b) chorób serca i nadciśnienia.
c) chorób nerek i nie\
ytu dróg oddechowych.
d) chorób oczu i układu krą\
enia.
23. Efekt cieplarniany wywołany jest przez
a) dwutlenek węgla.
b) fluor.
c) tlenki azotu.
d) tlenek węgla.
24. Ograniczenie ilości tlenków azotu w spalinach mo\
e być realizowane poprzez
a) obni\
enie temperatury spalania.
b) podwy\
szenie temperatury spalania.
c) wydłu\
enie przebywania czÄ…stek paliwa w strefie wysokich temperatur.
d) doprowadzenie do zupełnego spalania paliwa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...............................................................................
Przestrzeganie wymagań ochrony środowiska
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
7. LITERATURA
1. Bernaciak A.: Przedsiębiorstwo wobec wymagań ochrony środowiska. PTOP
 Salamandra , Poznań 2000
2. Grochowicz E., Korytkowski J.: Ochrona powietrza. WSiP, Warszawa 1996
3. Grochowicz E., Korytkowski J.: Ochrona przyrody i wód. WSiP, Warszawa 1996
4. Jagusiewicz J.: Powietrze  człowiek  środowisko. LSW, Warszawa 1981
5. A
opata K.: Chemia a środowisko. WSiP, Warszawa 1994
6. Popek M., Wapińska B.: Planowanie elementów środowiska. Cz.2. WSiP, Warszawa
2004
7. Stankiewicz M., Wawrzyniak-Kulczyk M.: Poznaj, zbadaj. Chroń środowisko, w którym
\
yjesz. WSiP, Warszawa 1999
8. Stępczak K.: Ochrona i kształtowanie środowiska. WSiP, Warszawa 1999
9. Umiński T.: Ekologia, środowisko, przyroda. WSiP, Warszawa 1996
10. śakowska H.: Odpady opakowaniowe. Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy
Opakowań, Warszawa 2003
11. śakowska H.: Opakowania a odpady opakowaniowe. Poradnik. Obowiązki wynikające
z nowych regulacji prawnych. ODDK sp. z o.o., Gdańsk 2002
Akty prawne:
12. Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 roku
z póz
niejszymi zmianami
13. Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi
odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 roku
14. Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku
15. Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku z póz
niejszymi
zmianami
16. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu
odpadów opakowaniowych z dnia 14 czerwca 2007 roku
17. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów
emisyjnych z instalacji
Czasopisma:
18. Åšwiat wiedzy  Planeta Ziemia
19. Internet
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33