MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Wanda Bukała
Dobieranie materiałów konstrukcyjnych 315[01].O2.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Magdalena Maj
mgr in\
. Agnieszka Ró\
ycka
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Wanda Bukała
Konsultacja:
dr in\
. Anna Kordowicz-Sot
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 315[01].O2.03
 Dobieranie materiałów konstrukcyjnych , zawartego w programie nauczania dla zawodu
technik bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 14
5.1. Stopy \
elaza 14
5.1.1. Ćwiczenia 14
5.2. Metale nie\
elazne i ich stopy 17
5.2.1. Ćwiczenia 17
5.3. Obróbka cieplna i cieplno chemiczna metali i ich stopów 19
5.3.1. Ćwiczenia 19
5.4. Korozja metali 22
5.4.1. Ćwiczenia 22
5.5. Materiały z proszków spiekanych 24
5.5.1. Ćwiczenia 24
5.6. Tworzywa sztuczne 25
5.6.1. Ćwiczenia 25
5.7. Kompozyty, szkło i materiały ceramiczne 27
5.7.1. Ćwiczenia 27
5.8. Drewno 29
5.8.1. Ćwiczenia 29
5.9. Materiały uszczelniające 30
5.9.1. Ćwiczenia 30
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 31
7. Literatura 45
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny
pracy.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ju\
ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
- ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
- literaturę.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla
ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do
nich adresowanego.
Aby zrealizować cele kształcenia wskazanym jest zwrócenie uwagi na następujące
elementy:
- materiał nauczania, który w miarę mo\
liwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle wa\
nej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać  czytanie tekstu ze
zrozumieniem.
- pytania sprawdzające, mające wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zale\
ności od tematu mo\
na zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
poniewa\
nauczyciel sterując dyskusją mo\
e uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości.
- ćwiczenia, odgrywające dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu
materiału W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną i opanować umiejętność rozró\
niania stopów \
elaza z węglem, metali
nie\
elaznych i ich stopów na podstawie oznaczenia oraz dobierania materiałów na
elementy maszyn z uwzględnieniem wymagań technicznych i eksploatacyjnych.
Przedstawiono dosyć obszerną propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich
przeprowadzenia, uwzględniając ró\
ne mo\
liwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel
decyduje, które z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym
zapleczu technodydaktycznym szkoły. Prowadzący mo\
e równie\
zrealizować ćwiczenia,
które sam opracował.
- sprawdzian postępów, stanowiący podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Je\
eli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym przypadku szczególnie wa\
na jest rola nauczyciela, gdy\
od jego postawy
i sposobu prowadzenia zajęć zale\
y między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności zało\
onych w jednostce modułowej. Nale\
y rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną  ciekawość wiedzy . Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału mo\
e stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
mo\
e lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,
- testy  zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i nale\
y je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Nauczyciel mo\
e zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Nale\
y pamiętać, \
eby tak przeprowadzić
proces oceniania ucznia, aby umo\
liwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich
umiejętności.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone ró\
nymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej,
tekstu przewodniego, pokazu z opisem materiałów oraz ćwiczeń. Podczas wykonywania
ćwiczeń nale\
y zapewnić mo\
liwość korzystania z katalogów, norm, dokumentacji
technicznej oraz prospektów.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zró\
nicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej. Zajęcia nale\
y realizować w pracowni techniki, w grupie
nieprzekraczającej 15 uczniów, z podziałem na zespoły 3  osobowe.
315[01].O2
Podstawy konstrukcji mechanicznych
315[01].O2.01 315[01].O2.02
Wyznaczanie obcią\
eń w układach statycznych, Badanie materiałów konstrukcyjnych
kinematycznych i dynamicznych
315[01].O2.03
Dobieranie materiałów konstrukcyjnych
315[01].O2.04
Odwzorowywanie elementów maszyn
315[01].O2.05
Wykonywanie rysunków
z wykorzystaniem komputerowego
wspomagania projektowania
315[01].O2.06
Stosowanie maszyn i urządzeń energetycznych oraz
Schemat układu jednostek modułowych w module
transportu wewnątrzzakładowego
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- stosować układ SI,
-
-
-
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu chemii i fizyki takimi jak:
-
-
-
właściwości fizyczne i chemiczne, stop metalu, symbole pierwiastków chemicznych;
z zakresu statyki, dynamiki, kinematyki, takimi jak: masa, siła, prędkość, energia;
z zakresu zajęć technicznych: obróbka plastyczna, odlewanie, skrawanie, spawanie,
lutowanie,
- określać właściwości fizyczne i chemiczne \
elaza i metali nie\
elaznych,
-
-
-
- obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,
-
-
-
- korzystać z ró\
nych z
ródeł informacji,
-
-
-
- prezentować wykonaną pracę,
-
-
-
- współpracować w grupie z uwzględnieniem podziału zadań,
-
-
-
- wyciągać i uzasadniać wnioski z wykonanych ćwiczeń.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- scharakteryzować proces wielkopiecowy,
- rozró\
nić procesy otrzymywania stali,
- sklasyfikować stopy \
elaza z węglem,
- ustalić właściwości stopów \
elaza z węglem w zale\
ności od zawartości węgla,
- przewidzieć zastosowanie stali niestopowych (węglowych) i stopowych, \
eliwa oraz
staliwa w budowie maszyn i urządzeń,
- rozró\
nić gatunki stali, \
eliwa i staliwa,
- określić gatunek stopu \
elaza z węglem na podstawie podanego oznaczenia,
- sklasyfikować stopy metali nie\
elaznych,
- przewidzieć mo\
liwości zastosowania metali i stopów nie\
elaznych w budowie maszyn i
urządzeń,
- rozró\
nić rodzaje obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej,
- rozpoznać zjawiska korozyjne i ich skutki,
- dobrać metody ochrony metali przed korozją,
- sklasyfikować tworzywa sztuczne i określić ich właściwości,
- określić zastosowanie tworzyw sztucznych w budowie maszyn i urządzeń,
- sklasyfikować szkło i wskazać jego zastosowanie,
- rozró\
nić właściwości, rodzaje i zastosowanie materiałów ceramicznych,
- rozró\
nić właściwości i zastosowanie materiałów uszczelniających,
- przewidzieć mo\
liwości zastępowania stopów metali kompozytami podczas doboru
materiałów na części maszyn,
- rozró\
nić podstawowe gatunki drewna i ich zastosowanie,
- dobrać materiał do podanych wymagań,
- uzasadnić dobór materiału z uwzględnieniem właściwości mechanicznych,
technologicznych i rodzaju produkcji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Podstawy konstrukcji mechanicznych 315[01].O2
Jednostka modułowa: Dobieranie materiałów konstrukcyjnych 315[01].O2.03
Temat: Stopy \
elaza  właściwości i zastosowanie stali.
Cel ogólny: opanowanie umiejętności klasyfikacji stopów \
elaza z węglem.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- dokonać analizy podstawowych norm i materiałów pomocniczych,
-
-
-
- określić zastosowanie ró\
nych gatunków stali,
-
-
-
- określić znak danego rodzaju stali,
-
-
-
- określić rodzaj stali na podstawie jej znaku.
-
-
-
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowanie i planowanie zajęć,
- pracy w zespole,
- oceny pracy zespołu,
- prezentowania wyników pracy.
Metody nauczania uczenia się:
 pogadanka,
 ćwiczenia przedmiotowe,
 prezentacja wyników prac,
 dyskusja w grupie.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- uczniowie pracują indywidualnie oraz w grupach 2 4-osobowych.
Czas trwania zajęć:
- 90 minut.
Środki dydaktyczne
- Mały Poradnik Mechanika,
- PN-EN 10020:2003, PN-EN 10027-2:1994, PN-EN 10027-1:1994,
- kolekcja wyrobów o ró\
nej zawartości węgla,
- rysunki typowych części maszyn z określoną zawartością węgla (foliogramy),
- arkusz ćwiczeniowy opracowany przez nauczyciela dla ka\
dego zespołu uczniowskiego,
- rzutnik.
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Uświadomienie celów zajęć.
3. Wykonanie ćwiczeń:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
 sprawdzenie czy uczniowie potrafią oznaczać stal zgodnie z PN-EN, odpowiedzi
ustne, praca pisemna  ćwiczenie 1,
 sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia,
 pokaz wyrobów o ró\
nej zawartości węgla z objaśnieniem,
 wykonanie ćwiczenia 2,
 omówienie wyników ćwiczenia 2,
 ustalenie sposobu wykonania ćwiczenia 3,
 podział uczniów na zespoły,
 wykonanie przez uczniów w grupach ćwiczenia 3,
 prezentacja wyników,
 sprawdzenie przez nauczyciela poprawności wykonanej pracy,
4. Sprawdzenie wiadomości,
5. Podsumowanie zajęć, wystawienie ocen,
6. Czynności porządkowe.
Ćwiczenie 1
Określ znaki ró\
nych rodzajów stali.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien wpisać w tabeli 1 znaki określonych stali.
Tabela 1. Znaki stali (do ćwiczenia 1)
Lp. Rodzaj stali Znak stali
1 stopowa
2 szybkotnąca
3 narzędziowych niestopowych
4 niestopowych do ulepszania cieplnego specjalnych
5 niestopowych do ulepszania cieplnego jakościowych
6 niestopowych maszynowych
7 niestopowych konstrukcyjnych
8 staliw niestopowych konstrukcyjnych
Ćwiczenie 2
Określ właściwości stopów \
elaza.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zale\
ność
wytrzymałości od zawartości węgla w stali i przeprowadzić pokaz wyrobów o ró\
nej
zawartości węgla (foliogramy).
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uszeregować symbole gatunków stali według wzrastającej zawartości węgla,
2) wpisać w nawiasy litery odpowiadające wytrzymałości po ulepszaniu cieplnym danego
gatunku stali.
Gatunki stali: ( ) C22R; ( ) C30 ; ( ) C40; ( ) C45; ( ) C60E; ( ) C50; ( ) C55R; ( ) C25.
Rm (MPa): a  500; b  850; c  800; d  600; e  700; f  630; g  550; h  650.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Ćwiczenie 3
Ustal właściwości i zastosowania podanych gatunków stali.
Wskazówki do realizacji
Przed wykonaniem ćwiczenia nauczyciel powinien przedstawić, w jaki sposób wyszukać
w Małym Poradniku Mechanika odpowiedniki podanych stali. Praca zespołowa. Wynik pracy
prezentowany przez lidera grupy przed zespołem klasowym.
Zespół I: C120U, C40, S235J0, C50, C80U, C70U, X56Cr14.
Zespół II: C22R, C45, E360, C60E, C105U, C55R, X47Cr14.
Zespół III: S185, C90U, C30, E295, S355J, C25.
Sposób wykonania ćwiczenia
Ka\
dy uczeń w zespole powinien:
1) przeanalizować treść zadania,
2) ustalić z kolegami w zespole, dla jakiego gatunku stali będzie prowadził poszukiwania,
3) wyszukać w Małym Poradniku Mechanika właściwości i zastosowanie stali
odpowiadającej w przybli\
eniu zawartości węgla i charakterystyce wybranej stali.
4) wpisać wyniki poszukiwań w tabelę w arkuszu ćwiczeniowym.
Sprawdzenie wiadomości:
Określ gatunek i zastosowanie stopu \
elaza z węglem oznaczonego znakiem: S185; E295,
C30, S235JRG1, X56Cr14, C70U.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315[01]
Moduł: Podstawy konstrukcji mechanicznych 315[01].O2
Jednostka modułowa: Dobieranie materiałów konstrukcyjnych 315[01].O2.03
Temat: Dobór stopów na ło\
yska ślizgowe.
Cel ogólny: umiejętność doboru stopów na ło\
yska ślizgowe.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- uzasadnić wymagania stawiane stopom ło\
yskowym,
-
-
-
- scharakteryzować struktury posiadające właściwości wymagane od stopów ło\
yskowych,
-
-
-
- określić materiały stosowane na stopy ło\
yskowe,
-
-
-
- oznaczyć stopy ło\
yskowe wg PN-EN,
-
-
-
- dobierać stopy na ło\
yska,
-
-
-
- skorzystać z ró\
nych z
ródeł informacji.
-
-
-
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
- organizowanie i planowanie zajęć,
- samokształcenie,
- prezentowanie wyników pracy.
Metody nauczania  uczenia się:
 pogadanka,
 objaśnienie,
 praca z tekstem przewodnim,
 ćwiczenie przedmiotowe.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 praca indywidualna z materiałami pomocniczymi.
Czas: 90 minut.
Środki dydaktyczne:
 Mały Poradnik Mechanika,
 norma PN-76/M-69400,
 arkusz ćwiczeniowy (instrukcja dla ucznia, karta informacyjna samokształcenia),
 pytania przewodnie, (karta odpowiedzi, treść zadania praktycznego dla ka\
dego ucznia
inne parametry pracy ło\
yska, tabela do wpisywania wyników, karty odpowiedzi
z kryteriami oceny),
 materiały pomocnicze (czasopisma techniczne, komputer z dostępem do Internetu).
Przebieg zajęć:
1. Przedstawienie tematu i uświadomienie celów zajęć.
2. Przedstawienie metody pracy.
3. Pogadanka wprowadzająca do tematu doboru materiałów na stopy ło\
yskowe.
4. Rozdanie arkusza ćwiczeniowego i materiałów pomocniczych do pracy oraz wyjaśnienie
ewentualnych niejasności.
5. Praca uczniów, wyjaśnianie indywidualnie ewentualnych niejasności.
6. Sprawdzenie wyników pracy, ocena z uzasadnieniem słownym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
7. Podsumowanie wyników pracy.
8. Rozdanie uczniom ankiety ewaluacyjnej.
Parametry do zadań.
Dobrać stop do ło\
yska obcią\
onego:
 statycznie i dynamicznie:
a) nacisk 9MPa, prędkość obwodowa 4m/s;
b) nacisk 10MPa, prędkość obwodowa 5m/s;
c) nacisk 2MPa, prędkość obwodowa 20m/s;
d) nacisk 10MPa, prędkość obwodowa 3m/s;
 statycznie:
a) nacisk 4MPa, prędkość obwodowa 3m/s;
b) nacisk 10MPa, prędkość obwodowa 3m/s;
c) nacisk 15MPa, prędkość obwodowa 2m/s;
 uderzeniowo.
I. Instrukcja dla ucznia
1. Przeanalizuj treść ćwiczenia. Zwróć uwagę na czas przeznaczony na jego wykonanie.
2. Przeczytaj wszystkie polecenia w arkuszu ćwiczeniowym. Szczególnie uwa\
nie
przeczytaj i udziel odpowiedzi na pytania prowadzące zawarte w kolejnych fazach tekstu
przewodniego. Pytania te poprowadzą Cię do wykonania zadania.
3. Postępuj zgodnie z instrukcją starając się wykonywać ćwiczenie całkowicie samodzielnie.
Jest to dla Ciebie wyzwanie, ale podjęcie go pozwoli ukształtować Ci umiejętności,
których listę znajdziesz w dalszej części tekstu.
4. W razie wątpliwości skonsultuj się z nauczycielem.
5. Zachowaj dyscyplinę czasu, nie przeszkadzaj głośnym zachowaniem kolegom.
Powodzenia
II. Karta informacyjna samokształcenia
Temat pracy: Dobór stopów do ło\
ysk ślizgowych
Podczas zajęć opanujesz wiadomości dotyczące ogólnej charakterystyki stopów
ło\
yskowych (warunki pracy stopów ło\
yskowych, wymagania stawiane stopom
ło\
yskowym, struktury mogące sprostać wymaganiom stawianym stopom ło\
yskowym),
materiałów o strukturach posiadających właściwości wymagane od stopów ło\
yskowych oraz
oznaczania stopów ło\
yskowych wg PN i PN-EN.
Ponadto ukształtujesz następujące umiejętności:
 charakteryzowania wymagań stawianych stopom ło\
yskowym,
 dobierania materiału na ło\
yska.
Pomoce i wyposa\
enie do wykonania pracy: arkusz ćwiczeniowy, materiały pomocnicze.
III. Pytania przewodnie:
1. W jakich przypadkach stosujemy ło\
yska ślizgowe zamiast tocznych?
2. Dlaczego stopy ło\
yskowe powinny mieć
a) wysoką twardość i wytrzymałość tak\
e w podwy\
szonej temperaturze?
b) plastyczność umo\
liwiającą pewne odkształcenia trwałe?
c) mały współczynnik tarcia?
d) du\
ą przewodność cieplną?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
e) małą rozszerzalność cieplną?
f) dobrą lejność?
g) brak skłonności do segregacji?
3. Jaki typ struktury mo\
e spełnić wymagania stawiane stopom ło\
yskowym?
4. Jakie rodzaje stopów posiadają strukturę określoną w odpowiedzi na poprzednie pytania?
5. Który z wymienionych przez Ciebie stopów najpełniej spełnia wymagania stawiane
stopom ło\
yskowym?
6. Dlaczego stosuje się wiele rodzajów stopów ło\
yskowych, mimo, \
e mają one gorsze
(ni\
sze) właściwości od podanego wy\
ej stopu?
7. Jakim pierwiastkiem zastępujemy cynę w babbitach?
8. Co to są ło\
yska samosmarowne i z jakich materiałów są wykonywane?
IV. Zadanie praktyczne
Dobierz materiał na panewkę ło\
yska ślizgowego pracującego w warunkach: .............,
określ skład chemiczny tego stopu.
Karta odpowiedzi
Imię i nazwisko słuchacza:
Klasa:
Ilość Ilość
Nr pytania Miejsce na odpowiedz

punktów max punktów
1 1
2a 1
2b 1
2c 1
2d 1
2e 1
2f 1
2g 1
3 1
4 1
5 1
6 1
7 1
8 1
Zadanie Dobierz materiał na panewkę ło\
yska ślizgowego pracującego w
3
praktyczne warunkach: .................................., podaj skład chemiczny tego stopu.
Razem 17
Ocena
Kryterium oceny: 17 punktów  bardzo dobry, 12  dobry, 9  dostateczny,
5  dopuszczający, poni\
ej 5 punktów  niedostateczny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Ankieta dla ucznia
Temat: Dobór stopów do ło\
ysk ślizgowych.
Poniewa\
po raz pierwszy brałeś udział w zajęciach prowadzonych w ten sposób chciałabym
dowiedzieć się, co o nich sądzisz. Twoja odpowiedz
pomo\
e mi w organizacji następnych
lekcji prowadzonych tą metodą.
Zakreśl odpowiedz
:
1. Czy odpowiada Ci taka forma pracy?
Tak częściowo nie
2. Czy będziesz umiał bez pomocy nauczyciela dobrać materiał na ło\
ysko ślizgowe?
Tak nie
3. Co Ci się podobało na tych zajęciach?
4. Co Ci się nie podobało na tych zajęciach?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5. ĆWICZENIA
5.1. Stopy \
elaza
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ znaki ró\
nych rodzajów stali.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić problemy, z jakimi
spotkają się uczniowie przy korzystaniu z poradników i podręczników, w których nie znajdą
aktualnych norm, przygotować arkusz ćwiczeniowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania 4.1.1,
2) odszukać znaki,
3) wpisać w tabeli 1 znak dla stali określonego rodzaju.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 objaśnienie,
 ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
 arkusz ćwiczeniowy,
 PN-EN 10020:2003,
 PN-EN 10027-2:1994,
 PN-EN 10027-1:1994.
Tabela do ćwiczenia 1
Lp. Rodzaj stali Znak stali
1 stopowa
2 szybkotnąca
3 narzędziowa niestopowa
4 niestopowa do ulepszania cieplnego specjalna
5 niestopowa do ulepszania cieplnego jakościowa
6 niestopowa maszynowa
7 niestopowa konstrukcyjna
8 staliwo niestopowe konstrukcyjne
Ćwiczenie 2
Dobierz gatunek stali do elementów maszyn i urządzeń.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić pokaz i dyskusję
na temat warunków pracy wymienionych w kolumnie I elementów maszyn i narzędzi,
przygotować arkusz ćwiczeniowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać gatunki stali do wymienionych w kolumnie I elementów maszyn i narzędzi,
2) wpisać w nawiasy litery odpowiadające dobranemu gatunkowi stali.
1. ( ) gwoz
dzie, śruby A - C60E
2. ( ) wały, osie B - C22R
3. ( ) manometry C - C120U
4. ( ) pilniki D - X30Cr13
E - S235JRG1
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 dyskusja,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 demonstrowane elementy,
 arkusz ćwiczeniowy.
Ćwiczenie 3
Dobierz gatunek staliwa do wykonania korpusu silnika elektrycznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić dyskusję na temat
warunków pracy korpusu silnika elektrycznego, przygotować odpowiednią normę.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) korzystając z Polskich Norm i dobrać rodzaj staliwa,
2) określić oznaczenie staliwa i skład chemiczny,
3) uzasadnić swój wybór.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 objaśnienie,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
- PN/H 83152:1985,
-
-
-
- Poradnik Mechanika,
-
-
-
- karty materiałowe.
-
-
-
Ćwiczenie 4
Określ rodzaj \
eliwa na wykonanie drobnej części maszyny do szycia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić pokaz i dyskusję
na temat warunków pracy części maszyny do szycia, przygotować arkusz ćwiczeniowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyporządkować gatunki \
eliw: a  \
eliwo szare, b  \
eliwo białe, c  \
eliwo stopowe,
d  \
eliwo ciągliwe, e  sferoidalne do charakterystyki \
eliw zawartej w Małym
Poradnikiem Mechanika,
2) wpisać w nawiasy litery odpowiadające przyporządkowanym gatunkom,
3) określić, które z podanych w ćwiczeniu \
eliw zastosuje do wykonania drobnej części
maszyny do szycia.
1. ( ) Nie nadaje się na części konstrukcyjne, jest twarde, kruche i trudne do obróbki
mechanicznej.
2. ( ) Otrzymywane jest przez dodanie do ciekłego \
eliwa stopów magnezu, a następnie
modyfikowane \
elazo-krzemem.
3. ( ) Odznacza się dobrymi właściwościami odlewniczymi, du\
ą wytrzymałością na
ścieranie i małą udarnością.
4. ( ) Otrzymywane jest przez długotrwałe wy\
arzanie odlewów z \
eliwa białego,
w wyniku, czego następuje rozpad cementytu na grafit i \
elazo. Odznacza się dobrymi
właściwościami mechanicznymi i dobrą plastycznością, stosowane jest na drobne części
maszyn i urządzeń.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 dyskusja,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 arkusz ćwiczeniowy,
 Mały Poradnik Mechanika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.2. Metale nie\
elazne i ich stopy
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ właściwości i zastosowanie stopów metali przeznaczonych do wykonania części
maszyn i urządzeń.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić pokaz zestawu
metali nie\
elaznych i ich stopów, omówić ich zastosowanie (foliogramy), przygotować arkusz
ćwiczeniowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w Poradniku Mechanika wiadomości dotyczące zastosowania stopów metali,
zamieszczonych w tabeli,
2) uzupełnić tabelę 1 znalezione dane.
Tabela do ćwiczenia 1
Lp. Nazwa/cecha stopu Właściwości Zastosowanie
1 Brąz cynowy B4
2 Brąz cynowy B10
3 Brąz aluminiowy BA8
4 Brąz cynowy B10
5 Miedzionikiel MNś31
6 Mosiądz M95
7 A
o\
yskowe A
89
8 Hydronalium PA4
9 Dural PA6
10 Silumin AK20
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenie,
 pokaz z objaśnieniem.
Środki dydaktyczne:
 arkusz ćwiczeniowy,
 zestaw metali nie\
elaznych i ich stopów,
 foliogramy,
 Poradnik Mechanika,
 rzutnik.
Ćwiczenie 2
Dobierz materiał na ło\
ysko ślizgowe obcią\
one statycznie i dynamicznie: nacisk 9MPa,
prędkość obwodowa 4m/s.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia przedstawioną w scenariuszu 2 Poradnika dla nauczyciela,
przygotować materiały pomocnicze dla ucznia i arkusz ćwiczeniowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) scharakteryzować struktury materiałów posiadających właściwości wymagane od stopów
ło\
yskowych,
2) uzasadnić wymagania stawiane stopom ło\
yskowym,
3) dobrać materiał na ło\
ysko obcią\
one statycznie i dynamicznie: nacisk 9MPa, prędkość
obwodowa 4m/s.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 przewodniego tekstu.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik Mechanika,
 arkusz ćwiczeniowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.3. Obróbka cieplna i cieplno chemiczna metali i ich stopów
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ cele stosowania ró\
nych rodzajów wy\
arzania.
Wskazówki do realizacji
Przed wykonaniem ćwiczenia nauczyciel powinien zaprezentować mikrostruktury stali
otrzymanych w wyniku zastosowania ró\
nych rodzajów wy\
arzania, objaśnić przyczyny
występowania ziaren o ró\
nej wielkości i wpływie tego zjawiska na właściwości stopu,
przygotować arkusz ćwiczeniowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyporządkować do charakterystyk rodzajów wy\
arzania w kolumnie II ich nazwy
z kolumny I,
2) wpisać w nawiasy litery odpowiadające dobranym nazwom.
1. ( ) ma na celu usunięcie przez dyfuzję w stanie stałym
a  wy\
arzanie odprę\
ające segregacji dendrytycznej.
b  wy\
arzanie zmiękczające 2. ( ) ma na celu otrzymanie równomiernej budowy
c  wy\
arzanie normalizujące drobnoziarnistej, która ma lepsze własności
d  wy\
arzanie ujednoradniające mechaniczne ni\
gruboziarnista.
e  wy\
arzanie rekrystalizujące 3. ( ) ma na celu przywrócenie właściwości plastycznych
i wytrzymałościowych, które miały przed zgniotem.
4. ( ) ma na celu usunięcie lub zmniejszenie naprę\
eń.
własnych powstałych w materiale wskutek zgrubnej
obróbki skrawaniem, odlewania, spawania.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik Mechanika,
 arkusz ćwiczeniowy,
 mikrostruktury (foliogramy, rzutnik).
Ćwiczenie 2
Dobierz rodzaj wy\
arzania do określonego materiału.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien pokazać wady spoin powstałe na
wskutek naprę\
eń cieplnych i wyjaśnić konieczność przeprowadzania odprę\
ania nie tylko po
spawaniu, ale tak\
e po innych procesach technologicznych, przygotować arkusz
ćwiczeniowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyporządkować do materiałów zawartych w kolumnie I dobrane dla nich rodzaje
wy\
arzania z kolumny II,
2) wpisać w nawiasy litery odpowiadające dobranym nazwom.
( ) wlewki staliwne przed przeróbką plastyczną a. normalizujące
( ) stal przeznaczona to hartowania b. zmiękczające
( ) stal poddana przeróbce plastycznej na zimno c. rekrystalizujące
( ) stal po spawaniu d. ujednoradniające
e. odprę\
ające
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 praca z tekstem,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik Mechanika,
 arkusz ćwiczeniowy,
 spoiny z wadami.
Ćwiczenie 3
Dobierz temperaturę obróbki cieplnej dla stali o ró\
nej zawartości węgla.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien zaprezentować
fazogramy do pokazu przemian na wykresie Fe - Fe3C lub symulację komputerową przemian
w stali pod wpływem temperatury.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyznaczyć na podstawie uproszczonego wykresu Fe-Fe3C temperaturę wy\
arzania:
- normalizującego dla stali niestopowej o zawartości 0,5% C, 0,8% i 1% C,
-
-
-
- sferoidyzującego dla stali o zawartości 0,7% C,
-
-
-
- hartowania dla stali o zawartości 1,1%C,
-
-
-
2) wpisać wyniki do tabeli w arkuszu ćwiczeniowym.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik Mechanika,
 arkusz ćwiczeniowy,
 komputer i program symulacyjny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Ćwiczenie 4
Scharakteryzuj określone rodzaje obróbki cieplno-chemicznej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zagro\
enia
istniejące przy prowadzeniu określonych w ćwiczeniu rodzajów obróbki cieplno-chemicznej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyporządkować do charakterystyki rodzajów obróbki cieplno-chemicznej zawartej
w kolumnie II ich nazwy z kolumny I,
2) wpisać w nawiasy litery odpowiadające dobranym nazwom.
a. cyjanowanie 1. ( ) Jest procesem długotrwałym. Przeznaczone do obróbki
b. aluminiowanie przedmioty są uprzednio ulepszone cieplnie i szlifowane na
c. azotowanie ostateczny wymiar. Proces nie wpływa na zmianę wymiarów
d. nawęglanie przedmiotów, a ich powierzchnie nie ulegają uszkodzeniu. Po
procesie nie stosuje się obróbki cieplnej.
2. ( ) Podczas obróbki chemicznej zachodzą równocześnie dwa
procesy. Czynnikiem decydującym, który z tych dwóch procesów
będzie przebiegał intensywniej jest temperatura. Obróbce tej mo\
na
poddawać wszystkie rodzaje stali. Mo\
na ją przeprowadzać
w środowisku stałym, ciekłym i gazowym.
3. ( ) Proces mo\
e przebiegać w karburyzatorze stałym, ciekłym lub
gazowym. Po procesie stosuje się normalizowanie, hartowanie
i odprę\
anie. Stosowany jest do stali o zawartości węgla do 0,25%.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pogadanka,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 PN-EN 1084: 2002,
 Poradnik Mechanika,
 arkusz ćwiczeniowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.4. Korozja metali
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uzasadnij podstawowe zało\
enia projektu ochrony urządzeń nara\
onych na korozję.
Wskazówki do realizacji
Przed ćwiczeniem nauczyciel powinien zaprezentować próbki ze zmianami korozyjnymi,
przeprowadzić pokaz prawidłowych i nieprawidłowych rozwiązań konstrukcyjnych
elementów nara\
onych na korozję, poprowadzić dyskusję na temat znanych uczniom metod
zabezpieczeń przed korozją.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyjaśnić, jakie zjawiska powodują, \
e rozwiązania konstrukcyjne przedstawione na
rysunku 16 w Poradniku dla ucznia zostały uznane za nieprawidłowe,
2) podać i omówić zasady projektowania elementów urządzeń nara\
onych na korozję.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenie,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 poradnik dla ucznia,
 próbki elementów maszyn i urządzeń ze zmianami korozyjnymi,
 foliogramy,
 rzutnik.
Ćwiczenie 2
Dobierz powłoki antykorozyjne do: blach stalowych przeznaczonych na rynny i pokrycie
dachu oraz na zbiorniki stosowane w przemyśle spo\
ywczym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić pokaz, próbek
metali i stopów z powłokami ochronnymi oraz poprowadzić dyskusję na temat warunków
pracy i mechanizmu korozji rynien i dachów blaszanych i blach stosowanych w przemyśle
spo\
ywczym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uzasadnić decyzje wyboru zastosowania cynowania lub cynkowania blach,
2) dobrać powłoki niemetalowe na stal stosowaną w przemyśle spo\
ywczym,
3) dobrać powłoki do pokrycia blach na rynny i dachy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenie przedmiotowe,
 pokaz z objaśnieniem, dyskusja,
 dyskusja dydaktyczna.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik Mechanika,
 zestaw próbek z powłokami ochronnymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.5. Materiały z proszków spiekanych
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ zalety metalurgii proszków.
Wskazówki do realizacji
Przed ćwiczeniem nauczyciel powinien przeprowadzić pokaz części ze spieków.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) porównać właściwości stali C125U i spieku S 25 oraz określić, jaki jest zakres stosowania
tych materiałów,
2) uzasadnić zastosowanie materiałów z proszków spiekanych na panewki ło\
ysk
ślizgowych,
3) określić korzyści wynikające ze stosowania wyrobów wykonanych z proszków
spiekanych.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenie,
 pokaz z objaśnieniem,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik Mechanika,
 zestaw części maszyn wykonanych ze spieków.
Ćwiczenie 2
Dobierz materiał spiekany do produkcji narzędzi do zgrubnej obróbki \
eliwa.
Wskazówki do realizacji
Przed ćwiczeniem nauczyciel powinien określić specyfikę obróbki zgrubnej \
eliwa,
przeprowadzić pokaz narzędzi wykonanych ze spieków.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustalić warunki pracy narzędzia,
2) na podstawie danych z Poradnika Mechanika dobrać materiał spiekany do wykonania
narzędzia do zgrubnej obróbki \
eliwa.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 Poradnik Mechanika,
 zestaw narzędzi wykonanych z proszków spiekanych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
5.6. Tworzywa sztuczne
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ odporność tworzyw sztucznych na działanie środowiska korozyjnego i opisz
przekłady ich zastosowania w produkcji elementów u\
ywanych do budowy aparatury
kontrolno pomiarowej, automatów oraz armatury.
Wskazówki do realizacji
Przed ćwiczeniem nauczyciel powinien przygotować arkusz ćwiczeniowy, wyjaśnić
warunki pracy elementów u\
ywanych do budowy aparatury kontrolno pomiarowej,
automatów oraz armatury, przeprowadzić pokaz zestawu próbek tworzyw sztucznych
u\
ywanych do budowy tych elementów, po ćwiczeniu omówić wyniki pracy uczniów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wypisać z katalogu Antikor Controls wszystkie urządzenia, których elementy wykonane
są z tworzyw sztucznych,
2) zapisać obok nazwy urządzenia (elementu) nazwę tworzywa na przykład:
przepływomierz elektromagnetyczny seria FM-300  guma ebonitowa, teflon,
3) określić na podstawie katalogu rodzaj środowiska, na które jest odporne tworzywo.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 katalog Antikor Controls,
 zestaw próbek tworzyw sztucznych,
 arkusz ćwiczeniowy.
Ćwiczenie 2
Dobierz tworzywa sztuczne do wykonania następujących wyrobów: pokrowiec na
maszynę, taśmy fotograficzne, wykładziny podłogowe, elementy pomp, ramy okienne, koła
zębate, korpus przyrządu.
Wskazówki do realizacji
Przed ćwiczeniem nauczyciel powinien przygotować materiały pomocnicze zawierające
treści dotyczące zastosowania ró\
nych rodzajów tworzyw sztucznych oraz arkusz
ćwiczeniowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych określone wyroby z tworzyw sztucznych,
2) wpisać do arkusza ćwiczeniowego nazwy dobranych tworzyw.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 praca z tekstem,
 ćwiczenie przedmiotowe.
Środki dydaktyczne:
- Poradnik Mechanika,
-
-
-
- arkusz ćwiczeniowy.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.7. Kompozyty, szkło i materiały ceramiczne
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz rodzaje nośnika i \
ywicy do przemysłowych sztywnych płyt warstwowych na
bazie \
ywic termoutwardzalnych.
Wskazówki do realizacji
Przed ćwiczeniem nauczyciel powinien pokazać części maszyn i urządzeń wykonanych
z materiałów kompozytowych oraz próbki płyt warstwowych na bazie \
ywic
termoutwardzalnych, przeprowadzić dyskusję na temat zalet kompozytów, przygotować
arkusz ćwiczeniowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w normach następujące płyty: SI GC 201, PF CP 201, PF CC 204, PF GC 201,
PF WV 202, PF WV 304,
2) dobrać na podstawie normy rodzaj nośnika i \
ywicy sztywnych płyt warstwowych na
bazie \
ywic termoutwardzalnych,
3) wpisać w tabelę w arkuszu ćwiczeniowym zastosowanie poszczególnych płyt.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenie,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 arkusz ćwiczeniowy,
 zestaw części maszyn wykonanych z materiałów kompozytowych, próbki płyt,
 PN-EN 60893-3-4:2001 i PN-EN 60893-3-6:2001.
Ćwiczenie 2
Dobierz rodzaj szkła na ło\
yska ślizgowe i kulkowe pracujące bez smaru do temperatury
980oC.
Wskazówki do realizacji
Przed ćwiczeniem nauczyciel powinien omówić wymagania stawiane materiałom na
ło\
yska ślizgowe i kulkowe pracujące bez smaru do temperatury 980oC.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych rodzaj szkła stosowanego na ło\
yska ślizgowe
i kulkowe pracujące bez smaru do temperatury 980oC,
2) wyszukać w zasobach internetowych właściwości tych szkieł,
3) sformułować w zeszycie notatkę na temat właściwości i innych zastosowań tych szkieł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 objaśnienie,
 ćwiczenie,
Środki dydaktyczne:
 stanowisko komputerowe z dostępem do sieci Internet.
Ćwiczenie 3
Dobierz klasę i rodzaj ceramiki, z jakiej powinny być wykonane części kondensatorów.
Wskazówki do realizacji
Przed ćwiczeniem nauczyciel powinien omówić wymagania stawiane materiałom na
części kondensatorów, przygotować arkusz ćwiczeniowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych i w normie elektroizolacyjne materiały
ceramiczne stosowane na ceramiczne części kondensatorów,
2) dobrać materiał,
3) wypisać z normy dane dotyczące wybranego materiału.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 objaśnienie,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 PN-86/E06301  Elektroizolacyjne materiały ceramiczne,
 arkusz ćwiczeniowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
5.8. Drewno
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz odpowiedni gatunek drewna do wykonania określonych wyrobów
Wskazówki do realizacji
Przed ćwiczeniem nauczyciel powinien zaprezentować próbki ró\
nych gatunków drewna,
przygotować arkusz ćwiczeniowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych wiadomości dotyczących zastosowania drewna,
2) dobrać gatunek drewna do wymienionych w kolumnie I wyrobów,
3) wpisać w nawiasy litery odpowiadające dobranemu gatunkowi drewna.
1. ( ) kostka brukowa A  grab
2. ( ) okleina B  klon
3. ( ) podkłady kolejowe C  jesion
4. ( ) parkiet D  heban
E  świerk
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 próbki ró\
nych gatunków drewna,
 arkusz ćwiczeniowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
5.9. Materiały uszczelniające
5.9.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz materiały uszczelniające elementy aparatury kontrolno pomiarowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić warunki pracy
aparatury kontrolno pomiarowej, przeprowadzić pokaz zestawu uszczelek i uszczelnień
stosowanych w tych urządzeniach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wyszukać w katalogu i wpisać w arkuszu ćwiczeniowym materiały stosowane na
uszczelnienia następujących elementów: siłowniki pneumatyczne  D32, D12, D40;
zawór rozdzielający G1/8; blok przygotowania sprę\
onego powietrza G-1/2; zawór
redukujący G3/8; zawór odcinający kulowy G3/8 WW; smarownica sprę\
onego
powietrza G1/8; przełącznik obiegu G1/8,
2) dobrać materiał na:
a. uszczelki do bloku przygotowania sprę\
onego powietrza G3/4,
b. uszczelnienie siłownika pneumatycznego z tulejką kształtową D32.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenie.
Środki dydaktyczne:
 arkusz ćwiczeniowy,
 katalog: CPP PREMA Kielce pneumatyka,
 zestaw uszczelnień.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Dobieranie materiałów
konstrukcyjnych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania od 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 są z poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania od 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie, co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie, co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym, co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. c, 4. c, 5. b, 6. a, 7. b, 8. d, 9. d, 10. b, 11. b,
12. d, 13. a, 14. b, 15. a, 16. a, 17. c, 18. a, 19. b, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Scharakteryzować proces wielkopiecowy
C P a
2 Rozró\
nić procesy otrzymywania stali
A P a
3 Sklasyfikować stopy \
elaza z węglem
B P c
4 Sklasyfikować stopy metali nie\
elaznych
B P c
5 Określić zastosowanie szkła
A P b
6 Rozró\
nić zastosowanie podstawowych
A P a
gatunków drewna
7 Rozró\
nić właściwości materiałów
A P b
ceramicznych
8 Rozró\
nić gatunki \
eliw A P d
9 Określić zastosowanie \
eliw w budowie
B P d
maszyn i urządzeń
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
10 Rozró\
nić rodzaje obróbki cieplnej
A P b
11 Określić mo\
liwości zastosowania stopów
B P b
metali nie\
elaznych
12 Określić zastosowanie tworzyw sztucznych
B P d
w budowie urządzeń
13 Rozpoznać zjawiska korozyjne i ich skutki
A P a
14 Rozró\
nić właściwości i zastosowanie
A P b
materiałów uszczelniających
15 Określić właściwości stopów \
elaza z
B P a
węglem w zale\
ności od zawartości C
16 Ustalić gatunek stopu \
elaza z węglem na
C PP a
podstawie podanego oznaczenia
17 Dobrać metody ochrony metali przed
D PP c
korozją
18 Dobrać kompozyty na części maszyn
D PP a
19 Dobrać materiał do określonych wymagań
D PP b
20 Dobrać materiał do wykonywania
D PP a
wgłębnika
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Proces wielkopiecowy polega na
a) redukcji tlenków \
elaza zawartych w rudach za pomocą węgla i tlenku węgla w celu
otrzymania surówki.
b) utlenianiu składników wsadowych w celu otrzymania technicznie czystego \
elaza.
c) redukcji tlenków \
elaza zawartych w topnikach.
d) redukcji tlenków \
elaza zawartych w rudach za pomocą węgla i tlenku węgla w celu
otrzymania stali.
2. W procesie konwertorowym LD do surówki wdmuchuje się
a) tlen.
b) azot.
c) powietrze.
d) tlenek węgla.
3. Stal jest to stop
a) \
elaza z domieszkami o zawartości C 2,5%.
b) \
elaza z węglem o zawartości C do 2,0% .
c) \
elaza z węglem i innymi domieszkami o zawartości C do 2,0%, poddany obróbce
plastycznej.
d) \
elaza z węglem i innymi domieszkami o zawartości C 3,5%., poddany obróbce
cieplnej.
4. Stop miedzi z cynkiem jako głównym dodatkiem stopowym jest to
a) hydronalium.
b) brąz.
c) mosiądz.
d) dural.
5. Ma 2 do 3 krotnie większa wytrzymałość od szkła budowlanego, du\
ą odporność na
ścieranie, odporność na udar cieplny, odporność na działanie kwasów i zasad w wysokich
temperaturach. W tym zdaniu jest mowa o
a) szkle piankowym.
b) szkle krystalicznym.
c) wacie szklanej.
d) włóknie szklanym.
6. Do klasy drewna bardzo twardego słu\
ącego do wyrobu podkładów kolejowych nale\
y
a) buk.
b) jodła.
c) wiąz.
d) mahoń.
7. Na materiały budowlane stosujemy
a) ceramikę o przełomie nieporowatym.
b) ceramikę o przełomie porowatym.
c) ceramikę tlenkową.
d) ceramikę krzemianową i glinokrzemianową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
8. śeliwo białe jest to stop
a) otrzymywany przez dodanie do ciekłego \
eliwa stopów magnezu, a następnie
modyfikowanie \
elazo-krzemem.
b) odznaczający się dobrymi właściwościami odlewniczymi, du\
ą wytrzymałością na
ścieranie i małą udarnością.
c) odznaczający się dobrymi właściwościami mechanicznymi i dobrą plastycznością.
d) nienadający się na części konstrukcyjne, twardy, kruchy i trudny do obróbki
mechanicznej.
9. śeliwo szare stosowane jest do wyrobu
a) pilników.
b) gwoz
dzi.
c) blachy.
d) korpusów maszyn.
10. Otrzymanie równomiernej budowy drobnoziarnistej jest celem wy\
arzania
a) zmiękczającego.
b) normalizującego.
c) ujednoradniającego.
d) rekrystalizującego.
11. Do wykonania odlewu silnie obcią\
onych tłoków silników spalinowych zastosujesz
a) brąz cynowy B4.
b) silumin AK20.
c) ferniko.
d) inwar.
12. Do wykonania izolacji przewodów elektrycznych nie stosuje się
a) gumy.
b) polichlorku winylu (PVC).
c) polietylenu.
d) ołowiu.
13. Rozwiązanie konstrukcyjne sprzyjające powstawaniu korozji to
a) tworzenie przestrzeni zamkniętych.
b) ustawianie zbiorników na piasku z inhibitorami.
c) zachowanie odstępów między elementami nie mniejsze ni\
45mm.
d) zapewnienie łatwego opró\
niania i oczyszczania zbiorników.
14. Do wykonania uszczelnienia do przewodów z kwasem siarkowym, zastosujesz uszczelkę
a) gumową.
b) ołowianą.
c) celulozową.
d) bawełnianą.
15. Najwy\
szą wytrzymałość na rozciąganie, spośród podanych poni\
ej, ma stal
a) C50.
b) C30.
c) C22R.
d) C45.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
16. S185 to znak stali
a) niestopowej konstrukcyjnej.
b) niestopowej do ulepszania cieplnego (jakościowej).
c) narzędziowej niestopowej.
d) odpornej na korozję.
17. Do ochrony przed korozją mostu zastosujesz
a) inhibitory korozji.
b) modyfikację środowiska korozyjnego.
c) odpowiednie rozwiązania konstrukcyjne i malowanie farbami.
d) odpowiednie rozwiązania konstrukcyjne i chromowe powłoki galwanicznie.
18. A
o\
ysko samosmarowne o najkorzystniejszych właściwościach eksploatacyjnych
wykonasz
a) z proszków metali.
b) ze stali ło\
yskowej.
c) z \
eliwa.
d) z babbitu.
19. Do wykonania elementów zwil\
anych manometru cyfrowego nale\
y zastosować
a) stal szybkotnącą.
b) stal kwasoodporną.
c) stal narzędziową.
d) \
eliwo.
20. Kulkę z węglików spiekanych do pomiaru twardości metodą Rockwella miękkich stali,
miedzi i metali nie\
elaznych wybierzesz, poniewa\

a) takie są zalecenia normy.
b) jest tańsza od wgłębnika diamentowego.
c) pomiar wykonuje się szybciej.
d) jest trwalsza od kulek z innych materiałów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Dobieranie materiałów konstrukcyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Dobieranie materiałów
konstrukcyjnych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania od 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 są z poziomu podstawowego,
-
-
-
- zadania od 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za ka\
dą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie, co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dostateczny  za rozwiązanie, co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
-
-
-
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym, co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
-
-
-
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.
-
-
-
Klucz odpowiedzi:1. d, 2. a, 3. b, 4. b, 5. c, 6. b, 7. a, 8. b, 9. a, 10. a, 11. c,
12. b, 13. c, 14. a, 15. a, 16. c, 17. c, 18. d, 19. c, 20. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Scharakteryzować proces wielkopiecowy
C P d
2 Rozró\
nić procesy otrzymywania stali
A P a
3 Sklasyfikować stopy \
elaza z węglem
B P b
4 Sklasyfikować stopy metali nie\
elaznych
B P b
5 Sklasyfikować szkło
A P c
6 Rozró\
nić podstawowe gatunki drewna
A P b
7 Określić zastosowanie materiałów
B P a
ceramicznych
8 Rozró\
nić gatunki \
eliwa
A P b
9 Określić zastosowanie stali niestopowych
B P a
w budowie maszyn
10 Rozró\
nić rodzaje obróbki cieplno-
A P a
chemicznej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
11 Zastosowanie metali i stopów nie\
elaznych
B P c
w budowie maszyn i urządzeń
12 Określić zastosowanie tworzyw sztucznych
B P b
w budowie maszyn
13 Rozpoznać zjawiska korozyjne i ich skutki
A P c
14 Rozró\
nić właściwości i zastosowanie
A P a
materiałów uszczelniających
15 Określić właściwości stopów \
elaza
B P a
z węglem w zale\
ności od zawartości C
16 Ustalić gatunek stopu \
elaza z węglem na
D PP c
podstawie podanego oznaczenia
17 Dobrać metody ochrony metali przed
D PP c
korozją
18 Dobrać kompozyty na części maszyn
D PP d
19 Dobrać materiał do podanych wymagań
D PP c
20 Dobrać sposób obróbki cieplno 
D PP d
chemicznej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbli\
ającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
-
-
-
- zestaw zadań testowych,
-
-
-
- karta odpowiedzi.
-
-
-
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Jako wsad do wielkiego pieca dodawany jest
a) węgiel.
b) siarczek.
c) azot.
d) koks.
2. Najlepsze gatunki stali o zawartości S i P mniejszej od 0,03% otrzymuje się w
a) piecach elektrycznych.
b) procesie konwertorowym kwaśnym.
c) procesie konwertorowo tlenowym (LD).
d) wielkim piecu.
3. Staliwo jest to stop \
elaza z węglem
a) i innymi domieszkami o zawartości C 2,5%.
b) stosowany do wyrobu części maszyn i urządzeń otrzymywanych w procesie zalewania
formy ciekłą stalą o zawartości C do 2,0%.
c) i innymi domieszkami o zawartości C do 2,0%, poddany obróbce plastycznej.
d) i innymi domieszkami, poddany obróbce cieplnej.
4. Stop miedzi z cyną jako głównym dodatkiem stopowym jest to
a) hydronalium.
b) brąz.
c) mosiądz.
d) dural.
5. Szkło techniczne stosuje się do produkcji
a) ło\
ysk ślizgowych.
b) części silników spalinowych.
c) \
arówek i lamp.
d) szyb okiennych.
6. Do klasy drewna miękkiego nale\
y
a) jesion.
b) olcha.
a) akacja.
b) grab.
7. Ceramika krzemianowa i glinokrzemianowa ma zastosowanie
a) w elektronice.
b) do wytwarzania elementów nagrzewu wysokotemperaturowego.
c) do wytwarzania wyrobów ogniotrwałych.
d) do wytwarzania wyrobów chemoodpornych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
8. śeliwo szare jest to stop, który
a) otrzymywany jest przez dodanie do ciekłego \
eliwa stopów magnezu, a następnie
modyfikowanie \
elazo-krzemem.
b) odznacza się dobrymi właściwościami odlewniczymi, du\
ą wytrzymałością na
ścieranie i małą udarnością.
c) odznacza się dobrymi właściwościami mechanicznymi i dobrą plastycznością.
d) nie nadaje się na części konstrukcyjne, jest twarde, kruche i trudne do obróbki
mechanicznej.
9. Stal narzędziowa niestopowa C120U u\
ywana jest do
a) wyrobu narzędzi skrawających z małą szybkością.
b) okuć budowlanych.
c) no\
y do pracy na gorąco.
d) łączników do rur.
10. Obróbka ta jest procesem długotrwałym. Przeznaczone do niej przedmioty są uprzednio
ulepszone cieplnie i szlifowane na ostateczny wymiar. Proces nie wpływa na zmianę
wymiarów przedmiotów, a ich powierzchnie nie ulegają uszkodzeniu. Po procesie nie
stosuje się obróbki cieplnej. Powy\
sza charakterystyka dotyczy
a) azotowania.
b) nawęglania.
c) cyjanowania.
d) aluminiowania.
11. Do wykonania elementów oporowych zastosujesz
a) brąz cynowy B4.
b) silumin AK20.
c) kanthal.
d) znal.
12. Do wykonania oprzyrządowania chemicznego, rur, profili, części maszyn, elementów
pomp, wentylatorów, opakowań, wykładzin podłogowych, sztucznej skóry, ram
okiennych wybierzesz
a) poliwęglan.
b) polichlorek winylu.
c) polimetakrylan metylu (szkło organiczne).
d) polietylen wysokociśnieniowy.
13. Rozwiązanie konstrukcyjne niesprzyjające powstawaniu korozji przedstawia rysunek
a) b) c) d)
14. Do wykonania uszczelnienia do przewodów: parowych wysokociśnieniowych, zastosujesz
uszczelkę
a) miedzianą.
b) ołowianą.
c) gumową.
d) azbestową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
15. Najwy\
szą twardość, spośród podanych poni\
ej, ma stal
a) C50.
b) C30.
c) C22R.
d) C45.
16. Wybierz spośród podanych poni\
ej znak staliwa zgodny z PN-EN 10027-1:1994
a) C45U,
b) 200-400W,
c) EN-GJL-150,
d) L360.
17. Do ochrony przed korozją zbiornika stalowego wykonanego ze stali wysokochromowej
stosowanego w przemyśle spo\
ywczym zastosujesz
a) inhibitory korozji.
b) modyfikację środowiska korozyjnego.
c) odpowiednie rozwiązania konstrukcyjne.
d) powlokę z emalii.
18. Kadłub łodzi \
aglowej o najkorzystniejszych właściwościach eksploatacyjnych wykonasz
a) ze stali.
b) z drewna.
c) z polietylenu wysokociśnieniowego.
d) z kompozytu warstwowego.
19. Dobierz materiał na tuleje z kołnierzem, która ma być lekka, odporna na korozję,
przezroczysta, tania i łatwa w formowaniu. Będzie to
a) silimin.
b) szkło kwarcowe.
c) polimetakrylan metylu.
d) stal kwasoodporna.
20. Do obróbki wyrobów stalowych uprzednio ulepszanych cieplnie i szlifowanych na
ostateczny wymiar zastosuję azotowanie, poniewa\

a) stanowi ono mniejsze zagro\
enia dla człowieka w jego środowisku pracy ni\

nawęglanie.
b) jest tańsze ni\
cyjanowanie.
c) ze względów ekonomicznych.
d) wytworzone na powierzchni przedmiotu warstwy azotków są bardzo twarde,
a naprę\
enia własne uległy likwidacji podczas powolnego chłodzenia przedmiotów
w czasie procesu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Dobieranie materiałów konstrukcyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
7. LITERATURA
1. Dobrzański L.: Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwie. Materiały in\
ynierskie
z podstawami projektowania materiałowego. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne,
Gliwice  Warszawa 2002
2. Dobrzański L.: Zasady doboru materiałów in\
ynierskich z kartami charakterystyk.
Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2001
3. Dretkiewicz-Więch J.: Materiałoznawstwo. Materiały do ćwiczeń. OBR Pomocy
Naukowych i Sprzętu Szkolnego, Warszawa 1993
4. Lisica A. Laboratorium materiałoznawstwa. Wydawnictwo Politechniki Radomskiej,
Radom 2005
5. Mały poradnik mechanika.T. I. WNT, Warszawa 1996
6. Miller P., Radwanowicz H.: Towaroznawstwo wyrobów nie\
ywnościowych. WSiP,
Warszawa 1998
7. Wojtkun F., Bukała W.: Materiałoznawstwo. Cz. I. WSiP, Warszawa 1999
8. Wojtkun F., Bukała W.: Materiałoznawstwo. Cz. II. WSiP, Warszawa 1999
9. Zając B.: Materiały pomocnicze dla nauczycieli liceum technicznego o profilu
mechanicznym cz. II, WODN, A
ódz
1996
Normy
PN  89/E-29100 Guma do kabli i przewodów elektrycznych
PN-92/C-01604/01 Guma. Terminologia. Podział, nazwy i symbole kauczuków
PN-ISO 1382:2005 Guma  Terminologia. Zastępuje: PN-ISO 1382:1998
PN-86/E06301 Elektroizolacyjne materiały ceramiczne. Klasyfikacja i wymagania
PN-EN 10088-1:1998, PN-EN 10088-2:1998, PN-EN 10088-3:1998 : Stale odporne na
korozję nale\
ące do grupy stali nierdzewnych
PN-EN 10027-1:1994 Systemy oznaczania stali. Znaki stali, symbole główne
PN-EN 10027-2:1994 Systemy oznaczania stali. System cyfrowy
PN-EN 10020:2003 Definicja i klasyfikacja gatunków stali. Zastępuje PN-EN 10020:2002U
PN-EN ISO 683-17:2002U Stale na ło\
yska toczne
PN-EN 60893-3-2:2001 Wymagania techniczne dotyczące przemysłowych sztywnych płyt
warstwowych na bazie \
ywic termoutwardzalnych do celów elektrycznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45