Leki pochodzenia

naturalnego

dr inż. Monika Kowalewska

Homeopatia

Homeopatia – jest metodą leczenia, opracowaną przez
niemieckiego

lekarza

i

aptekarza

Samuela

Hahnemanna, polegającą na podawaniu choremu
leku, który jest zdolny wywołać u zdrowego człowieka
objawy podobne do występujących u chorego.

Homeopatia

Podstawę homeopatii stanowią następujące zasady:

• Zasada podobieństwa lub reguła podobieństwa – jest wyrażona

maksymą „Niech podobne leczy podobne” i stanowi nadrzędną zasadę
homeopatii. Według niej chory będzie wyleczony otrzymując lek, który w
zdrowym organizmie wywoła objawy zbliżone do jego objawów
chorobowych. Lek homeopatyczny jest dobierany na zasadzie
podobieństwa objawów jakie wywoła w organizmie zdrowym (obraz
objawów leku), do całokształtu objawów występujących u chorego.

• Badanie leku na zdrowym organizmie – jest sposobem tworzenia

obrazu każdego leku. Homeopatyczne badanie leku (HBL) przeprowadza
się podając rożne potencje leku tylko zdrowym ochotnikom, różnej płci i
wieku, wykazującym różny stopień wrażliwości na zastosowany w badaniu
środek leczniczy, uzyskując w ten sposób zbiór objawów, obejmujących
zarówno reakcje poszczególnych narządów jak i te z zakresu ludzkich
przeżyć i wrażeń. Uzyskane informacje uzupełnia się danymi
toksykologiczno-farmakologicznymi oraz danymi z obserwacji chorego.

Homeopatia

•

Zasada

potencjonowania

leku

–

dotyczy

sposobu

przygotowywania leku homeopatycznego, który jest podawany
najczęściej w małych dawkach, otrzymanych przez stopniowe
rozcieńczanie substancji wyjściowej i dynamizację (wstrząsanie lub
rozcieranie) kolejnych rozcieńczeń. Dynamizowanie homeopatyczne
nazywa się również potencjonowaniem, a stopień rozcieńczenia
i dynamizacji – potencją.
• Unitas remedii – zasada stosowania pojedynczego leku –
oznacza,

że

w danym czasie można stosować tylko jeden lek najbardziej podobny
do obrazu chorego. Jest to wymóg klasycznej homeopatii. W
lecznictwie

jednak

stosuje

się

oprócz

pojedynczych

leków

homeopatycznych, kompleksowe leki, które składają się z kilku do
kilkunastu pojedynczych leków homeopatycznych w niskich potencjach
o podobnym lub różnym kierunku działania.

Surowce

homeopatyczne

Leki homeopatyczne sporządza się głównie z surowców naturalnych
pochodzenia roślinnego ok. 65%, zwierzęcego ok. 5%, mineralnego ok.
30% oraz w niewielkim stopniu z wydzielin chorobowych ludzkiego
organizmu.

 Surowiec roślinny mogą stanowić świeże lub wysuszone całe rośliny
lub ich części (nadziemne i podziemne). Niemiecka Farmakopea
Homeopatyczna (HAB) określa warunki zbioru, oczyszczania i
przechowywania

surowca

roślinnego

przed

jego

dalszym

przetwarzaniem.
 Surowce pochodzenia zwierzęcego są m.in. uzyskiwane: z całych
małych zwierząt niższych, np. owadów (pszczół, mrówek), z trujących
wydzielin zwierząt, np. jadów węży lub żmij, a także z tkanek zdrowych
narządów zwierząt wyższych (jałówek, świń).
 Surowce mineralne rzadziej metale, np. skorupy ostrygi, itp.

Substancje

pomocnicze

Substancje pomocnicze występujące w lekach homeopatycznych

Na ogół są to surowce pochodzenia naturalnego i muszą odpowiadać
wymaganiom odpowiednich farmakopei. Są to przede wszystkim: etanol
bezwodny,

i

etanol

o różnym stężeniu (94%, 86%, 73%, 62%, 43%, 30%, 15%) woda
oczyszczona i woda do wstrzykiwań, glicerol, oleje roślinne (z oliwek,
sezamowy), chlorek sodu, skrobia, lanolina, itp. Dobór substancji
pomocniczej zależy od rodzaju surowca i postaci leku.

Potencje

homeopatyczne i zasady

pozycjonwania

Według HAB przez potencjonowanie (nazwę zmieniono na stopień
rozcieńczenia) rozumie się następujące po sobie stopniowe
rozcieńczanie płynnych lub stałych preparatów i dynamizowanie przez
wytrząsanie lub ucieranie według poniższych przepisów.

W zależności od sposobu wykonania i zastosowanej skali rozcieńczeń
wyróżnia się następujące potencje:
• Dziesiętne (wg HAB rozcieńczenia 10-krotne), w stosunku 1:10
oznaczone literą D lub w krajach anglosaskich X.
• Setne (wg HAB rozcieńczenia 100-krotne), w stosunku 1:100
oznaczone literą C.
• Pięćdziesięciotysięczne o odmiennym niż w skali D i L sposobie
pozycjonowania, oznaczone literami LM (L=50, M=1000) lub poprawniej
literą Q.

Umieszczone po lub przed literą cyfra arabska oznacza stopień
rozcieńczenia dziesiętnego lub setnego, np. D6 jest równoznaczne z 6X i
określa szóste rozcieńczenie dziesiętne.

Sposoby rozcieńczeń

Rozcieńczenia płynne wytwarza się w butelkach o pojemności co najmniej
1/3 większej od końcowej pojemności leku. Rozcieńczenia powstają nie w
wyniku zwiększenia ilości rozpuszczalnika lecz przez dokonywanie
dynamizacji kolejnych rozcieńczeń. Polega ona na silnym, co najmniej 10-
krotnym, wstrząsaniu poprzez uderzania butelką o mocne sprężyste podłoże
podczas przechodzenia od stężenia większego do 10-krotnie lub 100-krotnie
mniejszego.
Potencjonowanie w skali dziesiętnej – 1 cz. wagową substancji
wyjściowej lub nalewki pierwotnej rozpuszcza się lub miesza z 9 cz.
wagowymi etanolu o stężeniu podanym przez farmakopeę dla danego leku i
wytrząsa w sposób podany wyżej. W ten sposób otrzymuje się pierwszą
potencję dziesiętną D1 (wg HAB pierwsze rozcieńczenie dziesiętne).
Potencjonowanie w skali setnej - 1 cz. wagową substancji wyjściowej lub
nalewki pierwotnej lub 10cz. wagowych potencji D1 rozpuszcza się lub
miesza odpowiednio z 99 cz. wagowymi lub 90 cz. wagowymi etanolu o
stężeniu podanym przez farmakopeę dla danego leku i wytrząsa silnie 10
razy. W ten sposób otrzymuje się potencję C1 czyli pierwsze rozcieńczenie
setne.

Rozcieńczenia

Płynne rozcieńczenia
Wyróżnia się dwie metody otrzymywania:
1. Metoda wielu naczyń opracowana przez S. Hahnemanna, jest metodą
farmakopealną i polega na tym, że do przygotowania każdego
rozcieńczenia używa się nowej butelki (naczynia).
2. Metoda Korsakoffa jednonaczyniowa jest niefarmakopealnym
sposobem postępowania i polega na tym, że w całym procesie
rozcieńczania i dynamizacji używa się jednej, tej samej butelki
(naczynia). W praktyce wylewa się 9/10 lub 99/100 cz. wagowych leku i
uzupełnia do 10 lub 100 cz. wagowych i silnie wytrząsa – stosuje się do
sporządzania wyższych potencji, powyżej C30.

Rozcieńczenia stałe (rozcierki) – sporządza się z substancji stałych,
trudno rozpuszczalnych, przez rozcieranie z substancją obojętną, którą z
reguły jest laktoza jednowodna, w stosunku 1:10 lub 1:100.

Płynne postaci leków

homeopatycznych

1. Nalewki pierwotne – są mieszaninami wyciśniętego soku z etanolem
lub wyciągami ze świeżych lub suszonych surowców roślinnych lub
zwierzęcych, otrzymanych przez macerację lub perkolację odpowiednim
rozpuszczalnikiem (etanolem o różnym stężeniu). Wykonuje się je według
każdorazowo podanego w monografii szczegółowej przepisu, który jest
zawarty w HAB.
2. Roztwory – płynne preparaty otrzymywane przez rozpuszczenie
substancji pochodzenia mineralnego lub innych substancji w wodzie lub
etanolu o różnym stężeniu.
3. Płynne wcierania – nalewki lub olej do użytku zewnętrznego. Nalewki
otrzymuje się przez zmieszanie nalewek pierwotnych z etanolem, w
określonym stosunku lub przez ekstrakcję świeżych lub wysuszonych
surowców roślinnych etanolem w temperaturze pokojowej lub wodą w
temperaturze podwyższonej. Mogą zawierać dodatek glicerolo – do 10%.
Olej otrzymuje się przez ekstrakcję wysuszonych surowców roślinnych
olejami w stosunku 1:10 lub 1:20 w temperaturze 37° lub 60-70°C, albo
przez zmieszanie olejków eterycznych lub potencjonowanych płynnych
rozcieńczeń z olejami.

Płynne postaci leków

homeopatycznych

4. Płyny do wstrzykiwań – są jałowymi rozcieńczeniami,
przygotowanymi
z jednego lub więcej preparatów homeopatycznych.
5. Krople do oczu lub do nosa – są jałowymi wodnymi roztworami o
zawartości etanolu do 1%. Sporządza się je z jednego lub więcej
preparatów homeopatycznych.

Stałe postaci leków

homeopatycznych

1. Rozcierki – otrzymuje się w wyniku rozcierania stałych surowców
leczniczych
z laktozą jednowodną.
2. Tabletki
3. Granulki-ziarenka – sporządza się je przez naniesienie płynnego
rozcieńczenia na gotowe ziarenka z sacharozy z reguły o wielkości 3
(110-130 ziarenek w 1g).
4. Granulki powlekane – otrzymuje się przez naniesienie na ziarenka
z sacharozy o wielkości 5 (40-50 ziarenek w 1g) mieszaniny składającej
się z wodnego rozcieńczenia lub rozcierki i syropu z sacharozy.