Nadwaga i
otyłość.
Cukrzyca

Bartosz Mosler
Krzysztof Świącik
Grzegorz Wojda

Nadwaga i otyłość

Nadwaga i otyłość charakteryzują się

zwiększeniem ilości tłuszczowej masy
ciała. Związana jest ona ze
zwiększeniem liczby (w populacji
dziecięcej) bądź wielkości adipocytów
(w populacji dorosłych).

Nadwaga i otyłość

Ilość tłuszczu w ciele zależy od szeregu

czynników, wśród których wiek, płeć i
bilans energetyczny odgrywają
znaczącą rolę. Bezpośrednio po
urodzeniu ciało ludzkie zawiera ok.
12% tłuszczu, w wieku 6 miesięcy- ok.
30%, a w ciągu następnych lat ok.
18%. Młodzi mężczyźni mają zwykle
15-18% tłuszczu a kobiety 20- 25%.

Nadwaga i otyłość

Szacuje się, że w populacji polskiej

nadwaga i otyłość (BMI > 25) dotyczy
68% mężczyzn i 64% kobiet, a tylko
otyłość (BMI > 30) odpowiednio 22%
i 29%

BMI

Dla oceny stopnia nadwagi czy otyłości

najczęściej jest stosowany wskaźnik

masy ciała Queteleta czyli Wskaźnik

Masy Ciała BMI (ang. Body Mass Index),

którego wartość oblicza się wg

poniższego wzoru: BMI = masa ciała

(kg)/wzrost

2

(m

2

) .

Należy pamiętać, że BMI nie ma

zastosowania u osób o rozbudowanej

tkance mięśniowej, u kobiet ciężarnych,

u dzieci szybko rosnących.

BMI

Wynik otrzymany interpretuje się

następująco (według Światowej
Organizacji Zdrowia): BMI <18,5
kg/m2 niedowaga, BMI 18,5–24,9
kg/m2 masa prawidłowa, BMI 25,0–
29,9 kg/m2 nadwaga, BMI > 30,0
kg/m2 otyłość.

Nadwaga i otyłość

Do innych metod oceny otyłości należy

metoda polegające na elektronicznym
pomiarze procentowej zawartości
tkanki tłuszczowej w organizmie.
Wynik powyżej 25–30 % u kobiet oraz
powyżej 15–20% u mężczyzn
świadczy o nadwadze.

Nadwaga i otyłość

Dodatkowo dzieląc obwód talii (w cm)

przez obwód bioder (w cm) można
ustalić typ otyłości. Jeśli wynik jest
większy od 0,9 (mężczyźni) i 0,8
(kobiety), to świadczy o typie otyłości
tzw. jabłkowym (brzusznym). Jeśli jest
mniejszy, dowodzi otyłości tzw.
gruszkowej (biodrowo-udowej).

Nadwaga i otyłość

W przypadku otyłości biodrowo- udowej

przydatny jest pomiar obwodu pasa.

I tak u mężczyzn zwiększone ryzyko

wystąpienia powikłań występuje przy
obwodzie pasa ł 102 cm, a u kobiet ł
88 cm.

Stopnie i typy otyłości

Wyróżniamy trzy stopnie otyłości:

1.

BMI 30,0–34,9 I stopień, otyłość
średniego stopnia

2.

BMI 35,0–39,9 II stopień, otyłość
znacznego stopnia

3.

BMI > 40,0 III stopień, otyłość
olbrzymia lub śmiertelna

Stopnie i typy otyłości

Wcześniej wspomniane typy:

1.

Jabłkowy (brzuszny)

2.

gruszkowy (biodrowo-udowy)

Stopnie i typy otyłości

Typy:

1.

Otyłość pierwotna- prosta, wynikająca

z dodatniego bilansu energetycznego,

2.

Otyłość wtórna- będąca jednym z

objawów zaburzeń metabolicznych i

różnych stanów chorobowych, np.

nadczynności kory nadnerczy,

niedoczynności tarczycy

Konsekwencje zdrowotne
nadwagi i otyłości



Zwiększona umieralność ogółem



Choroby układu krążenia



Zespół metaboliczny



Cukrzyca typu 2



Nowotwory



Miażdżyca



Choroby stawów

Konsekwencje zdrowotne
nadwagi i otyłości



Kamica pęcherzyka żółciowego



Zespół nocnego bezdechu



Zaburzenia hormonalne



Zaburzenia układu rozrodczego



Komplikacje ze strony układu

oddechowego



Zaburzenia psychosocjologiczne

Profilaktyka żywieniowa.



Aby wykorzenić złe nawyki żywieniowe u

dzieci - oraz u ich rodziców, z których

dzieci biorą przykład - niezbędne jest

wprowadzenie obowiązku jasnego

informowania konsumentów o

kupowanych produktach spożywczych,

jak również zachęcanie producentów

żywności do wprowadzania na rynek

produktów mniej kalorycznych.

Przeprowadzone badania wykazały, że aż

70 proc. dzieci nie zjada w domu

pełnowartościowego śniadania, a

zamiast niego je w szkole dostępne

tam chipsy i batoniki. Dużą winę

ponoszą rodzice, którzy zapominają o

przygotowaniu dzieciom posiłku, ale

nie szczędzą im pieniędzy na słodycze.

Aby rozszerzać profilaktykę i wiedzę na

temat nadwagi i otyłości powinno
wprowadzać się w szkołach różnego
typu programy i zajęcia typu:
"Zdrowy uczeń w szkole"
"ABC zdrowego odżywiania.
Walczymy z otyłością"

Dieta w otyłości

Istniej wiele tzw. cudownych diet, np.

głodówka, dieta owocowa (jabłkowa),
mleczne, białkowa, białkowo-
tłuszczowa, ubogowęglowodanowa.
Diety te z reguły dają szybki spadek
masy ciała, jednak metoda szybkiego
odchudzania jest bardzo ryzykowna.

W efekcie dłuższego i częstego stosowania głodówki

lub diet jednostronnych występują niedobory

witamin, składników mineralnych (np. żelaza,

wapnia, fosforu, potasu, selenu, chromu, magnezu)

utrata białka, a nawet w skrajnych przypadkach

kwasica, zaburzenia gospodarki wodno-

elektrolitowe. Następuje wtedy nie tylko zanik

tkanki tłuszczowej, ale także mięśni szkieletowych,

mięśnia sercowego, wątroby, nerek, tarczycy,

śledziony a w konsekwencji zaburzenia pamięci,

koncentracji uwagi, osłabienie potencji itp.

Osoby otyłe coraz częściej sięgają po

gotowe preparaty odchudzające
typu: Slim-Fast, Cambridge Diet,
Ultra-Diet i inne. Diety te mogą być
stosowane jedynie pod ścisłą
kontrolą lekarza.

Najtrwalsze efekty, nie narażające organizmu

na powikłania daje odchudzanie powolne.
Ubytek masy ciała powinien wynosić 0,5-1
kg tygodniowo, tj. 2-4 kg miesięcznie. Dieta
zwana dieta ubogoenergetyczną
(bogatoresztkowa, z ograniczeniem
tłuszczu, cukrów szybko wchłaniających się)
stosowana przez długi czas daje najlepsze
rezultaty.

Jeśli nie ma odpowiedzi na dietę

ubogoenergetyczną na 1000 – 1500

kcal, można zastosować diet o bardzo

niskiej zawartości energii,

dostarczającej np. 10 kcal/kg należnej

masy ciała. Dieta ta musi być

stosowana pod ścisłym nadzorem

lekarza w warunkach szpitalnych lub

sanatoryjnych.



Istnieje możliwość przyjmowania leków

zmniejszających apetyt są to leki z grupy beta-

fenetylamin mające wpływ na metabolizm serotoniny

i noradrenaliny. Działają one jednak tylko wtedy

kiedy są stosowane i po ich odstawieniu często

obserwuje się przybieranie na wadze. Należą tu

benzfetamina, fendimetrazyna, dietylpropion,

mazindol, chlorowodorek fenterminy,

fenylopropanolamina, fenfluramina,

deksfenfluramina. Są one pochodnymi amfetaminy,

jednak rzadko w przypadku ich stosowania dochodzi

do uzależnienia.



W przypadku fenfluraminy nie wykazano zdolności

do powodowania uzależnienia. Leki te powinno się

stosować u pacjentów z BMI większym od 30.0

kg/m2 lub większym od 27.0 kg/m2 i

towarzyszącymi otyłości chorobami. W przypadku

znacznej otyłości (BMI powyżej 40.0 kg/m2 lub

powyżej 35.o kg/m2 przy współistnieniu innych

obciążeń) można stosować zabiegi chirurgiczne na

przewodzie pokarmowym. Najlepszy efekt przynosi

operacja polegająca na ominięciu żołądka, gdy

górna jego część jest połączona anastomozą typu

Roux-en-Y z pętlą jelita czczego oraz plastyka

żołądka z pionowym opasaniem.

Co, ile i jak jeść



Regularne, urozmaicone posiłki
Zalecane są co najmniej 3 posiłki
dziennie, ale oparte o niskokaloryczne
produkty. Ważne są też regularne pory
posiłków.



Umiar w jedzeniu. Nie należy najadać
się do syta, a tylko zaspakajać głód.



Unikanie podjadania między
posiłkami.



Ograniczenie produktów o dużej
zawartości tłuszczu. Pamiętaj: 1 gram
tłuszczu to 9 kalorii, a białko
i węglowodany dają 4 kalorie.



Unikanie potraw smażonych.



Ograniczenie cukru i słodyczy

Cukier i słodycze zawierają łatwo-

przyswajalne węglowodany, które w

organiźmie szybko są zamieniane na

tkankę tłuszczową.



Zwiększone spożycie warzyw i owoców

Świeże warzywa i owoce są najlepszym

źródłem witamin i soli mineralnych.



Stosowanie produktów zbożowych
z pełnego ziarna.



Płyny
W diecie niskokalorycznej zalecana
jest większa ilość płynów.

Cukrzyca



Definicja, rodzaje, profilaktyka
żywieniowa (żeby się nie powtarzało
z tym co jest później) - Bartek

Żywienie w cukrzycy

Prawidłowe żywienie jest jedną z

metod leczenia cukrzycy powinno
być zgodne z najnowszymi
zaleceniami i stosowane w żywieniu
całej rodziny.

Celem stosowania odpowiedniego żywienia (diety)

jest:

1.

Dostarczanie zalecanej ilości energii i wszystkich

niezbędnych składników odżywczych,

2.

Utrzymanie należnej masy ciała,

3.

Wyrównanie cukrzycy

4.

Zachowanie prawidłowych stężeń lipidów w

surowicy

5.

Zapobieganie wczesnym i późnym powikłaniom

Energia – kcal
1000 -1300 – osoby otyłe
1500 - 1800 – chorzy z nadwagą

osoby niepracujące lub lekko

pracujące

2000 – 2200 – chorzy z prawidłową masą

ciała oraz niezbyt ciężko pracujący

2400 – 3000 – chorzy z niedowagą

młodociani

osoby ciężko pracujące

W cukrzycy typu 1 zaleca się 6 posiłków

dziennie. Posiłek powinien być spożyty
około 30 minut po wstrzyknięciu insuliny. W
cukrzycy typu 2 można spożywać 4-5
posiłków dziennie. Posiłki powinny być
spożywane o stałych porach. W celu
urozmaicenia jadłospisu należy stosować
wymienniki węglowodanowe, białkowe i
tłuszczowe.

W planowaniu żywienia dla chorych z

cukrzycą typu 1 szczególnie przestrzega

się ilości wymienników węglowodanowych

i ich rozkładu na posiłki, w zależności od

rodzaju i dawek insuliny.

Produkty białkowe pochodzenia zwierzęcego

stosuje się w ilościach umiarkowanych

zgodnie z zapotrzebowaniem pacjenta,

produkty tłuszczowe należy ograniczyć.



W żywieniu chorych na cukrzycę typu
1, jak i 2 zaleca się produkty
zawierające węglowodany złożone,
błonnik pokarmowy (pieczywo
razowe, warzywa). Produkty białkowe
o małej zawartości tłuszczu oraz
tłuszcze roślinne.

W cukrzycy typu 2 zaleca się

obliczanie wymienników
węglowodanowych, białkowych i
tłuszczowych ze względu na
profilaktykę powikłań przewlekłych.

W ostatnich latach na podstawie badań

naukowych stwierdzono, że ta sama

ilość węglowodanów spożyta w postaci

różnych produktów może wywołać

różny wzrost stężenia glukozy we krwi.

Opracowano dla produktów

spożywczych tzw. indeks glikemiczny,

który określa szybkość wzrostu stężenia

glukozy we krwi.

Indeks glikemiczny dla glukozy równa się100

%. W porównaniu do glukozy ustalono
indeks glikemiczny dla innych produktów.
Odpowiedni dobór produktów ma wpływ na
po posiłkowe glikemie.

Posiłki mieszane zawierające węglowodany

złożone, błonnik pokarmowy, białka i
tłuszcze wolniej podnoszą stężenie glukozy
we krwi.

Przygotowując posiłki należy:



Stosować gotowanie w wodzie i na

parze, pieczenie, duszenie z

dodatkiem małej ilości tłuszczu



Zupy i sosy należy sporządzać na

wywarach warzywnych, podprawić

zawiesiną z chudego mleka, kefiru

lub jogurtu i mąki



Nie należy rozgotowywać produktów

zbożowych i jarzyn – potrawy bardziej

rozgotowane powodują szybszy wzrost

stężenia glukozy we krwi



Stosować warzywa i owoce w postaci surowej



Należy ograniczyć sól kuchenną, można

stosować przyprawy ziołowe



Można stosować sztuczny środek słodzący

Aspartam - 40mg/kg mc./dobę

Przykład jadłospisu



I śniadanie: -herbata ziołowa,
pieczywo mieszane
-margaryna nisko tłuszczowa
-wędlina drobiowa
-papryka
-jogurt naturalny z koperkiem
-jabłko



Obiad: - ziemniaczanka
- gulasz
- kasza gryczana
- surówka z kiszonej kapusty i
marchwi
- owoce jagodowe



Podwieczorek: -grejpfrut
- pieczywo chrupkie



Kolacja: - kluski z ziemniaków i sera
twaróg z duszonymi pieczarkami
- sałata zielona ze szczypiorkiem
- napój z barszczu kiszonego