T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz

Ubezpieczenia

zdrowotne

część 2

Metoda

ubezpieczenia

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Teoretyczne i praktyczne rozważania
nad systemem zabezpieczenia
społecznego.
Sześć

aspektów

tego

zabezpieczenia:

 przedmiotowy

 podmiotowy

 instrumentalny

 redystrybucyjny

 kompensacyjny

 legislacyjny.

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

(1) aspekt przedmiotowy

, czyli odpowiedź na

pytanie: od skutków jakich ryzyk powinien
"uwalniać" system?

(2) aspekt podmiotowy

, czyli odpowiedź na

pytanie: kogo ma obejmować system?

(3) aspekt instrumentalny

, czyli odpowiedź na

pytanie: jakie zasady, metody i techniki
zabezpieczenia zastosować w systemie?

(4) aspekt redystrybucyjny

, czyli odpowiedź na

pytanie: jakie ustalić reguły partycypacji
finansowej w systemie?

(5) aspekt kompensacyjny

, czyli odpowiedź na

pytanie: w jakim zakresie powstałe straty ma
pokrywać system?

(6) aspekt legislacyjny

, czyli odpowiedź na pytanie:

jak w praktyce stanowić i stosować prawo
dotyczące rozwiązań systemowych?

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Aspekt instrumentalny
systemu zabezpieczenia
społecznego

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

 zaopatrzeniowa

 ubezpieczeniowa

 filantropijna

podkreślenie:

modelowe

w konstruowaniu
systemu zabezpieczenia
społecznego
trzeba odróżniać

modelowe

zasady

(metody i techniki)

zabezpieczenia:

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Zasady zabezpieczenia

Zasady zabezpieczenia

najważniejsze

najważniejsze

kryteria

kryteria

odróżniające:

odróżniające:



źródło finansowania

źródło finansowania

zabezpieczenia

zabezpieczenia



charakter uprawnienia do

charakter uprawnienia do

świadczenia

świadczenia

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Kryterium źródła finansowania:

 zasada zaopatrzeniowa =

podatek – fundusze budżetowe

 zasada ubezpieczeniowa =

składka – fundusze ubezpieczeniowe

 zasada filantropijna =

darowizna – fundusze charytatywne

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Kryterium charakteru

uprawnienia:

 zasada zaopatrzeniowa =

uprawnienie obywatelskie

 zasada ubezpieczeniowa =

uprawnienie członka wspólnoty

ryzyka

 zasada filantropijna =

możliwość uzyskania wsparcia

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Teorie (podejście do) ryzyka:
•

ryzyko

jako

zagrożenie

(niebezpieczeństwo)

• ryzyko jako możliwość wystąpienia straty

• ryzyko jako niepewność mierzalna

• ryzyko jako prawdopodobieństwo straty

• ryzyko jako przedmiot ubezpieczenia

• ryzyko jako determinanta pojawienia się
negatywnie ocenianych stanów rzeczy
(wartości negatywnych i ujemnie
ocenianych zmian stanu wartości
pozytywnych)

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Ryzyko

= zagrożenie zdarzeniem,
którego zaistnienie spowoduje
stratę
(w posiadanych lub
spodziewanych) zasobach
podmiotu ekonomicznego

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Ryzyko czyste

(ubezpieczalne)

Ryzyko
spekulatywne

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Zarządzanie ryzykiem

(metody postępowania z ryzykiem)

• unikanie ryzyka

(wystrzeganie się

zagrożeń);

• ograniczanie ryzyka

(redukowanie

możliwych zagrożeń i ich skutków);

• rozpraszanie ryzyka

(rozkładanie

skutków potencjalnych zagrożeń);

• za(prze)trzymanie (retencja) ryzyka

(ponoszenie ewentualnych strat);

• transfer ryzyka

(przenoszenie

możliwych strat na inny podmiot).

metoda ubezpieczenia – komentarz

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

ZARZĄDZANIE
RYZYKIEM

pytania:

(1) Czyim ryzykiem
zarządzamy?

• przedsiębiorstwa
• gospodarstwa domowego

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

(2) Kto zarządza ryzykiem?

• przedsiębiorstwo
• (rodzinne) gospodarstwo
domowe

• państwo

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

(3) Jak zarządzamy ryzykiem?

•

nie tylko

ubezpieczenie

• ale

ubezpieczenie

bardzo ważne

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Schemat ideowy

metody

ubezpieczenia

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

zarządzanie ryzykiem
czyim?

przedsiębiorstwa; gospodarstwa domowego;

kto?

przedsiębiorstwo; gospodarstwo domowe;

państwo:

- przymus zarządzania
- prewencja

- zabezpieczenie

społeczne

- świadomość

ubezpieczeniowa

- regulacje rynku

jak?

m. in. metoda ubezpieczenia

ubezpieczający

(ubezpieczony, uposażony, uprawniony,

beneficjent)

ryzyko > składka > zdarzenie losowe > strata >
świadczenie

ubezpieczyciel

(zakład ubezpieczeń)

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Schemat ideowy metody ubezpieczenia (ujęcie
horyzontalne)

ubezpieczający

ubezpieczający

ryzyko składka zdarzenie strata
świadczenie

losowe

ubezpieczyciel (zakład ubezpieczeń)

ubezpieczyciel (zakład ubezpieczeń)

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Schemat ideowy metody ubezpieczenia
(ujęcie wertykalne)

ubezpieczający

(

zarządzanie ryzykiem)

świadomość ubezpieczeniowa
przezorność ubezpieczeniowa
wniosek o ubezpieczenie

ryzyko > składka

zakład ubezpieczeń

(z

arządzanie ryzykiem)

zorganizowanie i obsługa wspólnoty

ryzyka

(koasekuracja, reasekuracja)

rachunek aktuarialny

ogólne warunki ubezpieczenia

wniosek ubezpieczeniowy

underwriting

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Składka ubezpieczeniowa

(jako premium)

– kwota,

jaką ubezpieczający jest zobowiązany zapłacić zakładowi
ubezpieczeń za udzieloną ochronę ubezpieczeniową.
Suma składek netto stanowi odzwierciedlenie oczekiwań
ubezpieczyciela co do wysokości strat dotyczących
wspólnoty ryzyka.
Składka brutto.
Ze składek wpłacanych przez ubezpieczających zakład
ubezpieczeń tworzy

fundusze ubezpieczeniowe

.

Zasada ekwiwalentności

(equivalence principle) –

suma składek netto powinna być równa oczekiwanej
wartości świadczeń, które mogą wynikać z tytułu
zawartych umów ubezpieczenia.

Ekwiwalentność funduszowa
Ekwiwalentność kompensacyjna

Składka – premium a

składka –

contribution

Schemat funkcjonowania ubezpieczeniowej
wspólnoty ryzyka

Poszkodowa

ni

świadczenia

Fundusz
ubezpieczenio

wy

Źródło:

opracowanie

własne.

składki

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

ubezpieczający

zachowania ostrożnościowe

przestępczość ubezpieczeniowa

składka > zdarzenie losowe

zakład ubezpieczeń

prewencja

ubezpieczeniowa

prewencja finansowa

prewencja techniczno-ubezpieczeniowa

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

ubezpieczający

obowiązek minimalizacji strat

zdarzenie losowe > strata

zakład ubezpieczeń

zobowiązanie do

pokrycia kosztów

minimalizacji strat

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

ubezpieczający

procedury likwidacji straty

zgłoszenie straty

udokumentowanie straty

strata > świadczenie

zakład ubezpieczeń

procedury likwidacji straty

zasady kompensaty straty

- zasada indemnizacji

- zasada miarkowania

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Jakie podejście
„merytoryczne” do klasyfikacji
ubezpieczeń:

•

ubezpieczenia

gospodarstwa domowego

•

ubezpieczenia

przedsiębiorstwa

T. Szumlicz, UM UZ część 2 -

Metoda ubezpieczenia

Źródło: opracowanie własne.