OBSŁUGA I KONTROLA

PRACY KOTŁA

POMOCNICZEGO SIŁOWNI

OKRĘTOWEJ SPALINOWEJ

WSTĘP:

• Zapotrzebowanie ma parę na statkach z

siłowniami spalinowymi zależy od rodzaju
statku i jego wielkości. Głównymi odbiornikami
pary są wszelkiego rodzaju podgrzewacze (Np.
ciężkiego oleju napędowego, wody sanitarnej,
oleju smarowego i oleju napędowego przed
wirowaniem, ogrzewanie odolejaczy itp.),
urządzenia klimatyzacyjno-ogrzewcze
pomieszczeń, niekiedy również napędy pomp,
parowa instalacja przeciwpo żarowa itp..

• Zapotrzebowanie na parę jest

znacznie większe na niektórych
rodzajach statków specjalnych. Tak,
więc na statkach pasażerskich duże
ilości pary służą do ogrzewania
licznych pomieszczeń, do
podgrzewania znacz nych ilości wody
do celów sanitarnych, do pralni
bielizny itp.

• Na statkach floty rybackiej, a w szczególności ma

jednostkach typu przemysłowego, jak Np.

trawlerach-przetwórniach, statkach bazach rybackich

czy bazach wielorybniczych również istnieje duże

zapotrzebowanie na parę, która służy głównie do

celów przemysłowych, przy produkcji mączki rybnej,

w tranowniach, przy produkcji konserw itp.

• Szczególnie duże zapotrzebowanie na parę notuje

się ma zbiornikowcach do przewozu płynnych

ładunków ropopochodnych. Jak już uprzednio

wspomniano, para służy głównie do ogrzewania

płynnego ładunku w zbiornikach oraz do ogrzewalnia

wody i podczas mycia zbiorników ładunkowych po

wyładunku. Na zbiornikowcach z napędem

spalinowym stosuje się również parowy napęd pomp

ładunkowych. Prowadzi to do stosowania ma

zbiornikowcach kotłów pomocniczych o dużych

wydajnościach

OBSŁUGA KOTŁÓW

OKRĘTOWYCH

• Obsługa okrętowych kotłów parowych,

zarówno głównych, jak i pomocniczych,
powinna odbywać się zgodnie z przepisami
eksploatacyjnymi oraz instrukcjami obsługi
wydawanymi przez zakład produkujący kotły.
Poza tymi względami przy obsłudze
okrętowych kotłów parowych powinna być
zachowana duża ostrożność, bowiem błędy i
zaniedbania obsługi mogą doprowadzić do
poważnych awarii, grożących zdrowiu i życiu
personelu maszynowni.

1. Przygotowanie kotłów do pracy

• Przed przystąpieniem do przygotowania kotła

do pracy należy przeprowadzić dokładny
przegląd kotła. Przegląd kotła przed
przygotowaniem go do pracy nabiera
pierwszorzędnego znaczenia w wypadku, gdy
kocioł był odstawiony na dłuższy okres,
zwłaszcza gdy przeprowadzano remonty lub
czyszczenie. Przeglądowi podlega kocioł
zarówno od strony komory spalania, jak też i
od strony przestrzeni parowo-wodnej (o ile
była spuszczana woda z kotła).

• Przy przeglądzie należy zwracać baczną

uwagę na jakość powierzchni ogrzewalnych,
to znaczy obserwować czy nie ma
wybrzuszeń, szczelin czy też poważniejszych
osadów zarówno kamienia kotłowego i
śladów oleju na wysokości normalnego
poziomu wody po stronie wodnej, jak też
sadzy albo innych nawarstwień po stronie
spalin.

• Wszystkie zawory i kurki powinny otwierać

się lekko, ręcznie, bez pomocy klucza, a
mano metry powinny wskazywać istniejące
aktualnie w kotle nadciśnienie, czyli zero.

2. Napełnianie kotła wodą

• Przed napełnieniem pustego kotła wodą należy

sprawdzić jakość wody w zbiorniku, z którego

będziemy kocioł zasilać. Jest to ważne szczególnie

po długim okresie postoju, ponieważ mogły nastąpić

zanieczyszczenia wody kotłowej w zbiornikach.

• Kocioł należy napełnić wodą do najniższego poziomu

wody w szkle wodowskazowym (niektóre instrukcje

nakazują napełnianie do wysokości odpowiadającej

1/3 wysokości słupa wody w szkle

wodowskazowym). Ma to na celu pozostawienie

odpowiedniego zapasu objętości na rozszerzanie się

wody w procesie jej ogrzewania tak, aby aktualny

poziom wody w kotle nigdy nie znikł z zakresu, jaki

obejmuje szkło wodowskazowe, to znaczy, żeby nie

zaistniała sytuacja, w której obsługa kotła

przestałaby się orientować co do wysokości stanu

wody wewnątrz walczaka.

3. Rozpalanie i zwiększanie

ciśnienia pary

• przedmuchanie (przewentylowanie) komory spalania

(paleniska) przy pomocy wentylatora kotłowego,

• zapalanie ręczne: wsunięcie do komory paleniskowej

zapalarki lub pochodni, tak aby po załączeniu podawania

paliwa do palników doszło do jego zapalenia

• przy rozruchu automatycznym funkcję tę spełnia palnik

kotłowy, wyposażony w elektrody zapłonowe przy dyszy

palnika (elektrody muszą być odpowiednio ustawione!)

• powszechnie stosuje się zabezpieczenia na wypadek nie

pojawienia się lub zaniku płomienia. Specjalny układ z

fotokomórką wyłącza wówczas podawanie paliwa do

dysz, co zapobiega gromadzeniu się nie spalonego paliwa

w palenisku. Okresowo należy czyścić fotokomórkę,

ponieważ jej zabrudzenia sadzą powoduje wyłączenie

pracy palnika, mimo istnienia prawidłowego płomienia

• podczas rozpalania kotła należy otworzyć

odpowietrzenie na walczaku parowo-wodnym.

Odpowietrzenie można zamknąć po usunięciu

powietrza z przestrzeni parowej, To jest przy

intensywnym wydostawaniu się pary przez zawór

odpowietrzający.

• W czasie podnoszenia ciśnienia pary należy co

pewien czas sprawdzić działanie manometrów.

Dokonuje się tego za pomocą przełączenia kurka

manometrowego na wolną atmosferę. Prawidłowo

działający manometr powinien w takim wypadku

wskazywać zero.

• Uruchamianie kotła kończy się wraz z osiągnięciem

„ciśnienia robocze go "oraz z przyłączeniem kotła

do głównego rurociągu parowego

4. Obsługa kotła w czasie pracy

• Obsługa kotłów w czasie pracy zależy od rodzaju

kotła. I powinna przebiegać zgodnie z przepisami

eksploatacyjnymi wyznaczonymi przez producenta.

Przepisy te mogą różnić się nieco od siebie, jednakże

można wymienić pewne wspólne cechy obsługi

dotyczące kotłów wszelkiego typu i to zarówno

głównych, jak i pomocniczych. Załoga statku powinna

w czasie pracy kotła dbać o:

— właściwe przygotowanie wody podawanej do kotła,
— oczyszczanie wody w kotle,
— utrzymywanie odpowiedniego poziomu wody w

kotle,

— właściwą pracę instalacji paliwowej,
— utrzymywanie stałych parametrów roboczego

procesu kotła.

5.Przygotowanie wody zasilającej

• W czasie ustalonej pracy kotła woda

zasilająca podawana do jego wnętrza to w
głównej mierze skropliny krążące w obiegu
parowo-wodnym. Ubytki wody w obiegu
(Np. ucieczki pary na wszelkiego rodzaju
nieszczelnościach, przecieki skroplin na
dławicach zaworów, woda usuwana z kotła
w czasie szumowania górnego i dolnego
itp.) są pokrywane wodą znajdującą się
zazwyczaj w zbiornikach statkowych i
wodę tę nazywa się wodą uzupełniającą.

• Przed podaniem do kotła woda zasilająca

musi być odpowiednio przygotowana przez

jej:

- filtracje i odolejenie
-destylacje lub zmiękczanie wody

czynnikami chemicznymi,

-odgazowanie,

• Chemikalia najczęściej podaje się wprost

do skrzyni cieplnej. Przykładowe

wymagania stawiane wodzie kotłowej dla

kotła rzędu 6 kG/cm2

- twardość – 0
-ph-9,5-10,5 (odczyn alkaliczny)
-zawartość chlorków poniżej 16ppm.

6.Oczyszczanie wody w kotle w

czasie pracy

• Do zagadnień związanych z obsługą kotła w czasie

pracy należy okresowe oczyszczanie wody przez

szumowanie górne lub dolne. Szumo wanie dolne

nazywane jest też odmulaniem.

• Każdy kocioł wyposażony jest w urządzenia

służące do tak zwanego szumowania dolnego i

górnego. Szumowanie jest to usuwanie części wody

z kotła z miejsc, gdzie może być ona najbardziej

zanieczyszczona czy to szlamem, czy

rozpuszczonymi solami.Jak już wspomniano, celem

szumowania jest oczyszczenie wody znajdującej się

wewnątrz kotła z rozpuszczonych w niej soli, mułów

oraz ewentualnych śladów olejów smarnych oraz

napędowych.

• Woda podczas szumowania dolnego i górnego w

kotłach pomocniczych usuwana zazwyczaj jest za

burtę wspólnym rurociągiem .

• O ile zasada działania i cel stosowania instalacji

szumowania i odmulania nie nastręcza żadnych

poważniejszych wątpliwości, o tyle częstotliwość

dokonywania tego rodzaju czynności oraz czas ich

każdorazowego trwania jest problemem na ogół

mało znanym przez obsługę kotłów.

• Instrukcje eksploatacji kotłów omawiają

zagadnienie szumowania kotłów zazwyczaj

bardzo pobieżnie, ograniczając się najczęściej do

bardzo ogólnych uwag.

• I tak na przykład zaleca się w stosunku do kotłów

pomocniczych typu VX stosowanie szumowania

górnego przynajmniej dwa razy na dobę. Zabieg

ten należy przeprowadzać również każdorazowo,

kiedy zaobserwuje się w zbiorniku kontrolnym

pojawienie się zanieczyszczeń olejowych.

• Odnośnie do odmulania instrukcja poleca

uruchamianie instalacji co godzina. Czas
trwania określony jest jako „okres kilku
sekund".

• Ustalanie ilości wody usuwanej z kotła w

czasie szumowania zależy od dopuszczalnych
dla danej konstrukcji norm zanieczyszczania
wody. Przy właściwej eksploatacji urządzenia
kotłowego szumowanie powinno następować,
gdy w wodzie kotłowej zostanie przekroczona
wartość zawartości chlorków ,fosforanów ,czy
też ulegnie zmianie alkaliczność.

Rys. 1. Zależność szumowania od zawartości

rozpuszczonych soli w wodzie zasilającej i wodzie

kotłowej

•

Na wykresie (rys. 1) pokazana jest zależność

wartości współczynnika y[%], obrazującego ilość

usuwanej przy szumowaniu wody z kotła, od

zawartości soli rozpuszczonych w tej wodzie oraz

od dopuszczalnej zawartości tych soli w wodzie

kotłowej.

•

Należy pamiętać, że ilość rozpuszczonych w

wodzie kotłowej soli wzrasta wraz z czasem

trwania pracy kotła, a to z tego względu, że para

uchodząc z kotła porywa ze sobą znacznie mniej

soli niż zawiera jej woda zasilająca. Reszta soli

pozostaje w wodzie kotłowej podnosząc stopniowo

jej koncentrację.

• Jeżeli dopuszczalna ilość rozpuszczonych w wodzie

kotłowej soli wynosi na przykład 0,00024 kg/kg, a

woda zasilająca ma Cwk = 0,000001 kg/kg, to

wartość współczynnika (p[%] znajdujemy na

przecięciu rzędnej i odciętej wystawionych w

punktach

odpowiadających

podanym

wyżej

wartościom. W naszym wypadku <p wynosi 0,5%.

Po ustaleniu ilości wody usuwanej z kotła w czasie

doby wyznacza się częstotliwość szumowania.

• Ponieważ konstrukcja kotła dopuszcza pewne

obniżenie poziomu wody w szkle wodowskazu w

czasie jego pracy, można więc obliczyć ciężar

wody, jaką możemy jednorazowo usunąć z kotła

bez szkody dla jego elementów konstrukcyjnych.

Wielkość ta wynosi :

D = (∆hBL) γ

• gdzie:
• ∆h — dopuszczalny spadek poziomu wody w

szkle [m],

• B — szerokość powierzchni odparowania [m],
• L — długość powierzchni odparowania [m],
• γ — masa właściwa wody kotłowej [kg/m3].
• Mając daną wartość D jednorazowego

szumowania oraz wartość koniecznego
dobowego szumowania, wyznaczamy liczbę
operacji szumowania, dzieląc drugą wartość
przez pierwszą.

7. Utrzymywanie poziomu wody w

kotle

• W czasie pracy kotła należy szczególnie dbać o utrzymanie

należytego poziomu wody w kotle, gdyż jego opadnięcie

może doprowadzić do bardzo poważnych uszkodzeń

elementów konstrukcyjnych i w efekcie zmusić do

odstawienia kotła

• W nowszych kotłach zadanie utrzymania właściwego

poziomu wody w czasie pracy kotła przejmują na siebie

urządzenia automatycznej regulacji, jednakże i w tych

wypadkach nieodzowny jest dozór personelu obsługującego,

ponieważ ostatecznie wszelkie urządzenia, nawet

najbardziej precyzyjnie zaprojektowane, mogą ulec

uszkodzeniu.

• W tym celu należy obserwować utrzymujący się poziom

wody w szkle wodowskazu. Ażeby mieć pewność, że

wskazania wodowskazu są prawidłowe, i że na przykład nie

nastąpiło jakieś zatkanie się przewodu doprowadzającego

wodę lub parę do szkła wodowskazu, należy go dość często

(co najmniej jeden lub dwa razy na wachtę) przedmuchiwać

otwierając odpowiednie zawory.

8.Obsługa instalacji opalania kotła

• Kotły są obecnie powszechnie opalane olejem

opałowym (często jest to tzw. paliwo ciężkie).
Wymaga się wstępnego oczyszczenia tego
paliwa w wirówkach (by usunąć
zanieczyszczenia stałe) przed podaniem do
palników musi przejść przez odpowiednie
filtry i być podgrzane do odpowiedniej
temperatury, aby osiągnąć właściwą lepkość
paliwa, która umożliwi właściwe rozpylenie
tego paliwa w palnikach kotłowych.

9.Odstawienie kotła

• Odstawienie kotła polega na odcięciu go od

instalacji, wyłączeniu opalania i stopniowym

wychładzaniu. W trakcie odstawiania należy

utrzymywać odpowiedni poziom wody w kotle i w

końcowej fazie spadku ciśnienia wewnątrz kotła

otworzyć odpowietrzenia tak , aby do kotła nie

dostało się powietrze z zewnątrz. Po całkowitym

odstawieniu i przewentylowaniu paleniska i

ewentualnym spuszczeniu wody można

przystąpić do czynności remontowych.

• Jeżeli kocioł ma być odstawiony na dłuższy okres

bez dokonywania napraw, wypełnia się go

całkowicie wodą zasilającą

10.Procesy zautomatyzowane

obsługi kotłów

• Wiele procesów obsługi kotłów jest

obecnie zautomatyzowanych.

Przykładowe czynności

zautomatyzowane to:

- regulacja ciśnienia pary w kotle,
- regulacja temperatury wytwarzanej

pary,

- regulacja poziomu wody w walczaku

parowo-wodnym,

- regulacja procesu spalania,

• Literatura:
•

„Okrętowe Kotły Parowe”-
Andrzej Perepeczko

•

„Poradnik Motorzysty
Okrętowego”- Jerzy Herdzik