Dowód z opinii sądowo-

Dowód z opinii sądowo-

psychiatrycznej,

psychiatrycznej,

konstrukcja opinii i jej rodzaje

konstrukcja opinii i jej rodzaje

Janusz Heitzman

Janusz Heitzman

Klinika Psychiatrii Sądowej IPiN

Klinika Psychiatrii Sądowej IPiN

Opinia biegłego jako dowód w sprawie

Opinia biegłego jako dowód w sprawie



Opinia biegłego podobnie jak każdy inny dowód podlega

Opinia biegłego podobnie jak każdy inny dowód podlega

swobodnej ocenie sądu (wyr. SN)

swobodnej ocenie sądu (wyr. SN)

-

-

czy: biegły dysponuje wiadomościami specjalnymi, niezbędnymi do

czy: biegły dysponuje wiadomościami specjalnymi, niezbędnymi do

stwierdzenia okoliczności mających istotny wpływ na

stwierdzenia okoliczności mających istotny wpływ na

rozstrzygnięcie sprawy (art.. 193

rozstrzygnięcie sprawy (art.. 193

§

§

1 kpk)

1 kpk)

- opinia jest logiczna, zgodna z doświadczeniem życiowym i

- opinia jest logiczna, zgodna z doświadczeniem życiowym i

wskazaniami wiedzy (art. 7

wskazaniami wiedzy (art. 7

§

§

1 kpk)

1 kpk)

- opinia jest pełna i jasna oraz nie zachodzi niewyjaśniona

- opinia jest pełna i jasna oraz nie zachodzi niewyjaśniona

sprzeczność pomiędzy nią a opinią ujawnioną w toku przewodu

sprzeczność pomiędzy nią a opinią ujawnioną w toku przewodu

sądowego (

sądowego (

a contrario

a contrario

z art. 201 kpk)

z art. 201 kpk)

- ocena dowodu z opinii biegłego wymaga od sądu lub innego organu

- ocena dowodu z opinii biegłego wymaga od sądu lub innego organu

procesowego minimum wiedzy pozwalającej na kontrolę

procesowego minimum wiedzy pozwalającej na kontrolę

prawidłowości rozumowania biegłego oraz okoliczności wydania

prawidłowości rozumowania biegłego oraz okoliczności wydania

opinii, czego jednak nie należy łączyć z posiadaniem wiadomości

opinii, czego jednak nie należy łączyć z posiadaniem wiadomości

specjalnych.

specjalnych.

Opinia biegłego jako dowód w

Opinia biegłego jako dowód w

sprawie

sprawie



Opinia podlega kontroli (w trybie art. 201 kpk) i ocenie

Opinia podlega kontroli (w trybie art. 201 kpk) i ocenie

organu procesowego pod katem formalno-logicznej

organu procesowego pod katem formalno-logicznej

poprawności wnioskowania, jak i pod katem merytorycznej

poprawności wnioskowania, jak i pod katem merytorycznej

trafności na tle całokształtu materiałów dowodowych

trafności na tle całokształtu materiałów dowodowych

zebranych w sprawie.

zebranych w sprawie.



Opiniami są tylko takie, które sporządził biegły powołany

Opiniami są tylko takie, które sporządził biegły powołany

przez organ procesowy, gdyż kpk nie przewiduje opinii

przez organ procesowy, gdyż kpk nie przewiduje opinii

biegłego przedstawionej przez stronę.

biegłego przedstawionej przez stronę.



Samo posiadanie wiadomości specjalnych nie wystarcza, by

Samo posiadanie wiadomości specjalnych nie wystarcza, by

być dostarczycielem dowodu w postaci opinii biegłego.

być dostarczycielem dowodu w postaci opinii biegłego.

Konieczne jest wcześniejsze uzyskanie procesowego

Konieczne jest wcześniejsze uzyskanie procesowego

statusu biegłego.

statusu biegłego.

Opinia biegłego jako dowód w

Opinia biegłego jako dowód w

sprawie

sprawie



Art. 194 kpk

Art. 194 kpk

O dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego

O dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego

wydaje się postanowienie, w którym należy

wydaje się postanowienie, w którym należy

wskazać:

wskazać:

1) imię, nazwisko i specjalność biegłego lub biegłych, a

1) imię, nazwisko i specjalność biegłego lub biegłych, a

w wypadku opinii instytucji, w razie potrzeby,

w wypadku opinii instytucji, w razie potrzeby,

specjalność i kwalifikacje osób, które powinny wziąć

specjalność i kwalifikacje osób, które powinny wziąć

udział w przeprowadzeniu ekspertyzy,

udział w przeprowadzeniu ekspertyzy,

2) Przedmiot i zakres ekspertyzy ze sformułowaniem, w

2) Przedmiot i zakres ekspertyzy ze sformułowaniem, w

miarę potrzeby, pytań szczegółowych,

miarę potrzeby, pytań szczegółowych,

3) Termin dostarczenia opinii.

3) Termin dostarczenia opinii.

Forma i zawartość opinii

Forma i zawartość opinii



Art. 200 kpk

Art. 200 kpk

§

§

1. W zależności od polecenia organu procesowego biegły

1. W zależności od polecenia organu procesowego biegły

składa opinię ustnie lub na piśmie.

składa opinię ustnie lub na piśmie.

§

§

2. Opinia powinna zawierać:

2. Opinia powinna zawierać:

1)

1)

imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i

imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i

stanowisko zawodowe biegłego,

stanowisko zawodowe biegłego,

2) imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób, które

2) imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób, które

uczestniczyły w przeprowadzeniu ekspertyzy ze wskazaniem

uczestniczyły w przeprowadzeniu ekspertyzy ze wskazaniem

czynności dokonanych przez każda z nich,

czynności dokonanych przez każda z nich,

3) w wypadku opinii instytucji także pełną nazwę i siedzibę

3) w wypadku opinii instytucji także pełną nazwę i siedzibę

instytucji,

instytucji,

4) czas przeprowadzonych badań oraz datę wydania opinii,

4) czas przeprowadzonych badań oraz datę wydania opinii,

5) sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i spostrzeżeń oraz

5) sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i spostrzeżeń oraz

oparte na nich wnioski,

oparte na nich wnioski,

6) podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w wydaniu

6) podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w wydaniu

opinii

opinii

Forma i zawartość opinii

Forma i zawartość opinii



Art. 200 kpk

Art. 200 kpk

§

§

3. Osoby, które brały udział w wydaniu opinii, mogą być, w

3. Osoby, które brały udział w wydaniu opinii, mogą być, w

razie potrzeby, przesłuchiwane w charakterze biegłych, a

razie potrzeby, przesłuchiwane w charakterze biegłych, a

osoby, które uczestniczyły tylko w badaniach – w

osoby, które uczestniczyły tylko w badaniach – w

charakterze świadków.

charakterze świadków.

Tak opinia pisemna jak i ustna mają taką samą wartość

Tak opinia pisemna jak i ustna mają taką samą wartość

dowodową i mogą być dopuszczone zarówno w

dowodową i mogą być dopuszczone zarówno w

postępowaniu przygotowawczym jak i na rozprawie.

postępowaniu przygotowawczym jak i na rozprawie.

Forma i zawartość opinii

Forma i zawartość opinii

psychiatrycznej

psychiatrycznej

(wyr. SN)

(wyr. SN)



Opis metod i sposobu przeprowadzenia badań, określenie

Opis metod i sposobu przeprowadzenia badań, określenie

porządku, w jakim je przeprowadzono,

porządku, w jakim je przeprowadzono,



wszystkie argumenty oparte na okolicznościach, które maja

wszystkie argumenty oparte na okolicznościach, które maja

związek z badanymi faktami, a które są podbudowane

związek z badanymi faktami, a które są podbudowane

fachowymi wyjaśnieniami biegłych,

fachowymi wyjaśnieniami biegłych,



stanowisko co do każdego faktu (dowodu) i na podstawie

stanowisko co do każdego faktu (dowodu) i na podstawie

wiadomości specjalnych wykazanie, który z nich jest

wiadomości specjalnych wykazanie, który z nich jest

pomocny w określeniu stanu zdrowia psychicznego

pomocny w określeniu stanu zdrowia psychicznego

oskarżonego, a który nie i dlaczego,

oskarżonego, a który nie i dlaczego,



ustosunkowanie się do każdego dokumentu, dotyczącego

ustosunkowanie się do każdego dokumentu, dotyczącego

leczenia oskarżonego,

leczenia oskarżonego,



uwzględnienie wyniku badań psychologicznych.

uwzględnienie wyniku badań psychologicznych.

Forma i zawartość opinii

Forma i zawartość opinii

psychiatrycznej

psychiatrycznej

(wyr. SN)

(wyr. SN)



Gdy w nauce psychiatrii istnieją rozbieżne

Gdy w nauce psychiatrii istnieją rozbieżne

poglądy obowiązkiem biegłego jest na nie

poglądy obowiązkiem biegłego jest na nie

wskazać, przytoczyć przesłanki, dla których

wskazać, przytoczyć przesłanki, dla których

przyjmuje się jeden z nich, gdyż tylko wtedy

przyjmuje się jeden z nich, gdyż tylko wtedy

sąd orzekający może opinię ocenić w sposób

sąd orzekający może opinię ocenić w sposób

właściwy.

właściwy.

Od opinii biegłych wymaga się nie tylko konkluzji,

Od opinii biegłych wymaga się nie tylko konkluzji,

ale szczegółowej prezentacji działań, jakie podjęli

ale szczegółowej prezentacji działań, jakie podjęli

i metod, jakie stosowali. Moc przekonująca opinii

i metod, jakie stosowali. Moc przekonująca opinii

zależy bowiem od takich a nie innych odpowiedzi

zależy bowiem od takich a nie innych odpowiedzi

na pytania.

na pytania.

Zawartość opinii sądowo-

Zawartość opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej



wstęp (oczekiwania kodeksowe dotyczące biegłych

wstęp (oczekiwania kodeksowe dotyczące biegłych

i ewentualnych uczestników badań,

i ewentualnych uczestników badań,



sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i

sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i

spostrzeżeń,

spostrzeżeń,



omówienie całości materiału (wnioski i ich

omówienie całości materiału (wnioski i ich

uzasadnienie),

uzasadnienie),



ostateczne wnioski (powtórzenie tych samych

ostateczne wnioski (powtórzenie tych samych

wniosków)

wniosków)

Opinia winna zawierać:

Opinia winna zawierać:

- informacje o organie , który opinie zlecił

- informacje o organie , który opinie zlecił

- dane osoby badanej (oskarżonego)

- dane osoby badanej (oskarżonego)

Zawartość opinii sądowo-

Zawartość opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej



Sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i

Sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i

spostrzeżeń

spostrzeżeń

Dane z akt:

Dane z akt:

-

Treść zarzutu i kwalifikacja prawna czynu

Treść zarzutu i kwalifikacja prawna czynu

-

Niezbędne dane dotyczące czynu i jego okoliczności (również

Niezbędne dane dotyczące czynu i jego okoliczności (również

wyniki sekcji, obrażenia, wyniki badania na zawartość alkoholu u

wyniki sekcji, obrażenia, wyniki badania na zawartość alkoholu u

sprawcy i ewent. u ofiary itd..

sprawcy i ewent. u ofiary itd..

-

Wyjaśnienia oskarżonego, przy kilku - ich konsekwencja,

Wyjaśnienia oskarżonego, przy kilku - ich konsekwencja,

zmienność (okoliczności)

zmienność (okoliczności)

-

Dotychczasowa karalność sprawcy

Dotychczasowa karalność sprawcy

-

Zeznania świadków z informacjami na temat osoby sprawcy, lub

Zeznania świadków z informacjami na temat osoby sprawcy, lub

jego zachowania w czasie czynu

jego zachowania w czasie czynu

-

Dokumentacja lekarska

Dokumentacja lekarska

-

Wywiady środowiskowe

Wywiady środowiskowe

-

Akta dodatkowe (dopuszczalne stwierdzenie: nie wnoszą nic

Akta dodatkowe (dopuszczalne stwierdzenie: nie wnoszą nic

istotnego dla aktualnej sprawy)

istotnego dla aktualnej sprawy)

Zawartość opinii sądowo-

Zawartość opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej



Przebieg badania lub obserwacji

Przebieg badania lub obserwacji

-

wywiady od rodziny

wywiady od rodziny

-

dane z dokumentacji lekarskiej spoza akt

dane z dokumentacji lekarskiej spoza akt

-

opis zachowania oskarżonego podczas badania lub

opis zachowania oskarżonego podczas badania lub

obserwacji

obserwacji

-

wywiad od badanego

wywiad od badanego

-

przebieg krytycznych wydarzeń ewent. przeżyć z

przebieg krytycznych wydarzeń ewent. przeżyć z

tego okresu

tego okresu

-

ocena stanu psychicznego – dynamika

ocena stanu psychicznego – dynamika

-

stan fizyczny i neurologiczny, konsultacje

stan fizyczny i neurologiczny, konsultacje

specjalistyczne

specjalistyczne

-

wynika badań pomocniczych

wynika badań pomocniczych

-

ocena psychologa (cała lub wnioski)

ocena psychologa (cała lub wnioski)

Zawartość opinii sądowo-

Zawartość opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej



Omówienie całości materiału, wnioski z

Omówienie całości materiału, wnioski z

uzasadnieniem:

uzasadnieniem:

-

Wyjaśnienie czy przedstawiony wyżej materiał pozwala na

Wyjaśnienie czy przedstawiony wyżej materiał pozwala na

wyciągniecie wniosków i jakich (opartych o kodeks i art. 31)

wyciągniecie wniosków i jakich (opartych o kodeks i art. 31)

-

Wskazanie, które z wymienionych zaburzeń biegli stwierdzili,

Wskazanie, które z wymienionych zaburzeń biegli stwierdzili,

postawienie rozpoznania i określenie co ono oznacza, co za nim

postawienie rozpoznania i określenie co ono oznacza, co za nim

przemawia (np. obserwowane objawy psychopatologiczne)

przemawia (np. obserwowane objawy psychopatologiczne)

-

Czy wcześniejsza dokumentacja med. zawiera diagnozę zgodną z

Czy wcześniejsza dokumentacja med. zawiera diagnozę zgodną z

obecną, ewent. dlaczego obecni biegli jej nie podzielają

obecną, ewent. dlaczego obecni biegli jej nie podzielają

-

Czy stwierdzane objawy istniały w okresie objętym zarzutem

Czy stwierdzane objawy istniały w okresie objętym zarzutem

-

Czy ewent. nietrzeźwość była skutkiem zab. psychopatologicznych

Czy ewent. nietrzeźwość była skutkiem zab. psychopatologicznych

czy główną przyczyna był alkohol którego działanie sprawca

czy główną przyczyna był alkohol którego działanie sprawca

przewidywał lub mógł przewidzieć.

przewidywał lub mógł przewidzieć.

Zawartość opinii sądowo-

Zawartość opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej



Jeżeli czyn miał związek z uzależnieniem od alkoholu lub

Jeżeli czyn miał związek z uzależnieniem od alkoholu lub

innego środka psychoaktywnego i zachodzi wysokie

innego środka psychoaktywnego i zachodzi wysokie

prawdopodobieństwo jego powtórzenia, czemu może zapobiec

prawdopodobieństwo jego powtórzenia, czemu może zapobiec

tylko umieszczenie sprawcy w zakładzie zamkniętym (art. 93

tylko umieszczenie sprawcy w zakładzie zamkniętym (art. 93

KK), biegli mają obowiązek wskazać to sądowi, który może go

KK), biegli mają obowiązek wskazać to sądowi, który może go

umieścić w odpowiednim zakładzie o zam.

umieścić w odpowiednim zakładzie o zam.



Jeżeli sprawca działał w stanie niepoczytalności, a jego czyn

Jeżeli sprawca działał w stanie niepoczytalności, a jego czyn

był znacznej społecznej szkodliwości, biegli maja obowiązek

był znacznej społecznej szkodliwości, biegli maja obowiązek

wskazać czy zachodzi wysokie

wskazać czy zachodzi wysokie

prawdopodobieństwopowtórzenia czynu o znacznej społecznej

prawdopodobieństwopowtórzenia czynu o znacznej społecznej

szkodliwości w związku z jego stanem psychicznym

szkodliwości w związku z jego stanem psychicznym



W przypadku twierdzącym biegli winni wnieść o zastosowanie

W przypadku twierdzącym biegli winni wnieść o zastosowanie

środka zabezpieczającego, polegającego na umieszczeniu

środka zabezpieczającego, polegającego na umieszczeniu

sprawcy w szpitalu psychiatrycznym zgodnie z art. 94 k.k.

sprawcy w szpitalu psychiatrycznym zgodnie z art. 94 k.k.

Zawartość opinii sądowo-

Zawartość opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej



Ocena aktualnego stanu psychicznego sprawcy i

Ocena aktualnego stanu psychicznego sprawcy i

jego zdolności do udziału w postępowaniu jest

jego zdolności do udziału w postępowaniu jest

obowiązkiem kodeksowym biegłych, nawet gdyby

obowiązkiem kodeksowym biegłych, nawet gdyby

organ procesowy tego zadania przed nimi nie

organ procesowy tego zadania przed nimi nie

postawił

postawił



Odpowiedź na dodatkowe pytania organu

Odpowiedź na dodatkowe pytania organu

procesowego

procesowego



Ustosunkowanie się do ówczesnych opinii biegłych

Ustosunkowanie się do ówczesnych opinii biegłych

psychiatrów i uzasadnienie swoich poglądów (ew.

psychiatrów i uzasadnienie swoich poglądów (ew.

piśmiennictwo)

piśmiennictwo)



Gdy sprawa jest skomplikowana – wniosek o

Gdy sprawa jest skomplikowana – wniosek o

powołanie bardziej doświadczonych biegłych

powołanie bardziej doświadczonych biegłych

Zawartość opinii sądowo-

Zawartość opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej



Wnioski

Wnioski

Ostateczne oceny:

Ostateczne oceny:

-

Stanu psychicznego ( bez zaburzeń, lub rozpoznanie

Stanu psychicznego ( bez zaburzeń, lub rozpoznanie

choroby psychicznej, czy też upośledzenia

choroby psychicznej, czy też upośledzenia

umysłowego z określeniem jego

umysłowego z określeniem jego

głębokości względnie wskazanie innych

głębokości względnie wskazanie innych

stwierdzonych zakłóceń cz. psychicznych);

stwierdzonych zakłóceń cz. psychicznych);

-

Stanu psychicznego

Stanu psychicznego

tempore criminis

tempore criminis

- czy ewent.

- czy ewent.

Stwierdzone zaburzenia istniały w okresie

Stwierdzone zaburzenia istniały w okresie

dokonywania czynów i jak wpływały na zdolność

dokonywania czynów i jak wpływały na zdolność

rozpoznawania znaczenia czynu i zdolność

rozpoznawania znaczenia czynu i zdolność

kierowania swoim postępowaniem;

kierowania swoim postępowaniem;

-

Poczytalności

Poczytalności

Zawartość opinii sądowo-

Zawartość opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej

-

Stopnia prawdopodobieństwa powtórzenia czynu

Stopnia prawdopodobieństwa powtórzenia czynu

zabronionego – w przypadku oceny poczytalności

zabronionego – w przypadku oceny poczytalności

wyłączonej i istnienia przesłanek określonych w art. 94

wyłączonej i istnienia przesłanek określonych w art. 94

§

§

1 lub też w art. 93 kk biegli muszą ocenić czy zachodzi

1 lub też w art. 93 kk biegli muszą ocenić czy zachodzi

wysokie prawdopodobieństwo ponowienia czynu o

wysokie prawdopodobieństwo ponowienia czynu o

znacznej szkodliwości lub związanego z zaburzeniami

znacznej szkodliwości lub związanego z zaburzeniami

sprawcy;

sprawcy;

-

Potrzeby stosowania środka zabezpieczającego – w

Potrzeby stosowania środka zabezpieczającego – w

przypadku stwierdzenia wysokiego

przypadku stwierdzenia wysokiego

prawdopodobieństwa ponowienia czynów bąż o

prawdopodobieństwa ponowienia czynów bąż o

znacznej społecznej szkodliwości, bądź związanych z

znacznej społecznej szkodliwości, bądź związanych z

zaburzeniami psychicznymi sprawcy biegli powinni

zaburzeniami psychicznymi sprawcy biegli powinni

wnieść o zastosowanie środka zabezpieczającego w

wnieść o zastosowanie środka zabezpieczającego w

postaci umieszczenia sprawcy w zamkniętym zakładzie;

postaci umieszczenia sprawcy w zamkniętym zakładzie;

Zawartość opinii sądowo-

Zawartość opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej

Inne oceny:

Inne oceny:

-

Aktualnego stanu psychicznego i zdolności do

Aktualnego stanu psychicznego i zdolności do

uczestnictwa w postępowaniu;

uczestnictwa w postępowaniu;

-

Ewentualne odpowiedzi na dodatkowe pytania

Ewentualne odpowiedzi na dodatkowe pytania

organu procesowego

organu procesowego

-

Podpisy wszystkich biegłych z czytelnymi

Podpisy wszystkich biegłych z czytelnymi

pieczęciami

pieczęciami

Struktura opinii s-p w sprawach

Struktura opinii s-p w sprawach

cywilnych

cywilnych



Analogiczna jak struktura opinii o

Analogiczna jak struktura opinii o

stanie psychicznym oskarżonego

stanie psychicznym oskarżonego



Art. 285

Art. 285

§

§

1

1

kpc -

kpc -

Opinia biegłego

Opinia biegłego

powinna zawierać uzasadnienie

powinna zawierać uzasadnienie



Specyfika opinii o

Specyfika opinii o

ubezwłasnowolnienie

ubezwłasnowolnienie



Specyfika opinii w sprawach o

Specyfika opinii w sprawach o

unieważnienie testamentu

unieważnienie testamentu

Specyfika opiniowania w

Specyfika opiniowania w

sprawach o

sprawach o

ubezwłasnowolnienie

ubezwłasnowolnienie



Ubezwłasnowolnienie całkowite (art. 13.k.c)

Ubezwłasnowolnienie całkowite (art. 13.k.c)

- P

- P

rzesłanki:

rzesłanki:

- osoba ukończyła 13 lat

- osoba ukończyła 13 lat

- jest chora psychicznie lub upośledzona

- jest chora psychicznie lub upośledzona

umysłowo

umysłowo

- jest uzależniona od alkoholu i narkotyków

- jest uzależniona od alkoholu i narkotyków

- nie jest w stanie pokierować swoim

- nie jest w stanie pokierować swoim

postępowaniem

postępowaniem

- wymaga opieki

- wymaga opieki

Specyfika opiniowania w

Specyfika opiniowania w

sprawach o

sprawach o

ubezwłasnowolnienie

ubezwłasnowolnienie



Ubezwłasnowolnienie częściowe (art. 16.k.c)

Ubezwłasnowolnienie częściowe (art. 16.k.c)

- P

- P

rzesłanki:

rzesłanki:

- osoba jest pełnoletnia

- osoba jest pełnoletnia

- jest chora psychicznie lub upośledzona

- jest chora psychicznie lub upośledzona

umysłowo

umysłowo

- ujawnia inne zaburzenia psychiczne

- ujawnia inne zaburzenia psychiczne

(pijaństwo, narkomania)

(pijaństwo, narkomania)

- stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia

- stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia

całkowitego

całkowitego

- wymaga pomocy w prowadzeniu spraw

- wymaga pomocy w prowadzeniu spraw

Specyfika badania w sprawach

Specyfika badania w sprawach

o ubezwłasnowolnienie

o ubezwłasnowolnienie



Ocena stanu zdrowia psychicznego

Ocena stanu zdrowia psychicznego

- analiza stanu świadomości

- analiza stanu świadomości

- ocena osobowości

- ocena osobowości



Ocena stopnia rozwoju umysłowego

Ocena stopnia rozwoju umysłowego



Ocena stopnia uzależnienia (ewent.)

Ocena stopnia uzależnienia (ewent.)



Ocena czy stwierdzane zaburzenia uniemożliwiają

Ocena czy stwierdzane zaburzenia uniemożliwiają

badanemu kierowanie swym postępowaniem

badanemu kierowanie swym postępowaniem

- próba prognozy sposobów zachowania się osoby

- próba prognozy sposobów zachowania się osoby

opiniowanej z uwzględnieniem możliwości podejmowania

opiniowanej z uwzględnieniem możliwości podejmowania

świadomych decyzji i samodzielnego kierowania swoimi

świadomych decyzji i samodzielnego kierowania swoimi

sprawami życiowymi.

sprawami życiowymi.

Specyfika badania w sprawach

Specyfika badania w sprawach

o ubezwłasnowolnienie

o ubezwłasnowolnienie



Postępowanie o ubezwłasnowolnienie

Postępowanie o ubezwłasnowolnienie

wszczyna się z wniosku: małżonka osoby,

wszczyna się z wniosku: małżonka osoby,

która ma być ubezwłasnowolniona,

która ma być ubezwłasnowolniona,

krewnych w linii prostej i rodzeństwa,

krewnych w linii prostej i rodzeństwa,

przedstawiciela ustawowego) art.545 kpc

przedstawiciela ustawowego) art.545 kpc



Wniosku nie może złożyć: zakład

Wniosku nie może złożyć: zakład

lecznictwa psychiatrycznego, zakład

lecznictwa psychiatrycznego, zakład

lecznictwa dla osób uzależnionych od

lecznictwa dla osób uzależnionych od

alkoholu, zakład lecznictwa narkomanów

alkoholu, zakład lecznictwa narkomanów

Ubezwłasnowolnienie wymaga

Ubezwłasnowolnienie wymaga

wiadomości specjalnych z dziedziny

wiadomości specjalnych z dziedziny

psychiatrii

psychiatrii

(tak było do 09.05.2007)

(tak było do 09.05.2007)



Art. 553 Kc (z 1964r)

Art. 553 Kc (z 1964r)

„

„

Osoba, która ma być ubezwłasnowolniona, musi

Osoba, która ma być ubezwłasnowolniona, musi

być zbadana przez jednego lub więcej lekarzy

być zbadana przez jednego lub więcej lekarzy

psychiatrów”

psychiatrów”



Art. 554

Art. 554

§

§

1 Kpc

1 Kpc

„

„

Sąd może zarządzić oddanie takiej osoby pod

Sąd może zarządzić oddanie takiej osoby pod

obserwację w zakładzie leczniczym jeżeli uzna to

obserwację w zakładzie leczniczym jeżeli uzna to

za niezbędne na podstawie opinii dwóch biegłych

za niezbędne na podstawie opinii dwóch biegłych

lekarzy (interpretacja: mają to być psychiatrzy)

lekarzy (interpretacja: mają to być psychiatrzy)

Tak jest

Tak jest

Art. 543 Kpc

Art. 543 Kpc

§

§

1. Osoba, której dotyczy wniosek o

1. Osoba, której dotyczy wniosek o

ubezwłasnowolnienie, musi być zbadana przez

ubezwłasnowolnienie, musi być zbadana przez

biegłego lekarza psychiatrę

biegłego lekarza psychiatrę

lub neurologa

lub neurologa

, a także

, a także

psychologa.

psychologa.

§

§

2. Opinia biegłego oprócz oceny stanu zdrowia

2. Opinia biegłego oprócz oceny stanu zdrowia

psychicznego lub zaburzeń psychicznych albo

psychicznego lub zaburzeń psychicznych albo

rozwoju umysłowego osoby, której dotyczy

rozwoju umysłowego osoby, której dotyczy

wniosek o ubezwłasnowolnienie, powinna zawierać

wniosek o ubezwłasnowolnienie, powinna zawierać

umotywowana ocenę zakresu jej zdolności do

umotywowana ocenę zakresu jej zdolności do

samodzielnego kierowania swoim postępowaniem

samodzielnego kierowania swoim postępowaniem

i prowadzenia swoich spraw, uwzględniającą

i prowadzenia swoich spraw, uwzględniającą

postępowanie i zachowanie się tej osoby.

postępowanie i zachowanie się tej osoby.

Zmiana ustawy Kpc o powoływaniu

Zmiana ustawy Kpc o powoływaniu

biegłych w sprawach o

biegłych w sprawach o

ubezwłasnowolnienie

ubezwłasnowolnienie

(z dn. 09.05.2007 r. – tak jest!)

(z dn. 09.05.2007 r. – tak jest!)

Art. 547 Kpc

Art. 547 Kpc

§

§

1. Osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie

1. Osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie

należy wysłuchać niezwłocznie po wszczęciu postępowania;

należy wysłuchać niezwłocznie po wszczęciu postępowania;

wysłuchanie powinno się odbyć w obecności biegłego

wysłuchanie powinno się odbyć w obecności biegłego

psychologa oraz – w zależności od stanu zdrowia osoby,

psychologa oraz – w zależności od stanu zdrowia osoby,

która ma być wysłuchana - biegłego psychiatry

która ma być wysłuchana - biegłego psychiatry

lub

lub

neurologa.

neurologa.

§

§

2. …

2. …

(możliwe przymusowe doprowadzenie)

(możliwe przymusowe doprowadzenie)

§

§

3. …

3. …

(niemożność porozumienia się stwierdza się w

(niemożność porozumienia się stwierdza się w

protokole po wysłuchaniu biegłego lekarza i psychologa)

protokole po wysłuchaniu biegłego lekarza i psychologa)

Badanie w sprawach o

Badanie w sprawach o

ubezwłasnowolnienie nie

ubezwłasnowolnienie nie

powinno zawierać opinii

powinno zawierać opinii

biegłego

biegłego

co do celowości

co do celowości

ubezwłasnowolnienia

ubezwłasnowolnienia

całkowitego lub częściowego –

całkowitego lub częściowego –

jest to zakres kompetencji

jest to zakres kompetencji

sądu.

sądu.

Specyfika badania (opiniowania)

Specyfika badania (opiniowania)

psychiatrycznego w sprawach o

psychiatrycznego w sprawach o

unieważnienie małżeństwa (art.12 KRiO

unieważnienie małżeństwa (art.12 KRiO



Cel: Czy choroba psychiczna jednego

Cel: Czy choroba psychiczna jednego

z małżonków istniała i była

z małżonków istniała i była

stwierdzana w chwili zawarcia

stwierdzana w chwili zawarcia

małżeństwa ?

małżeństwa ?

Specyfika badania w sprawach

Specyfika badania w sprawach

o unieważnienie testamentu

o unieważnienie testamentu



Zdolność do testowania mają osoby: w pełni

Zdolność do testowania mają osoby: w pełni

zdolne do czynności prawnych, zdrowe psychicznie

zdolne do czynności prawnych, zdrowe psychicznie

mające ukończony 13 rok życia.

mające ukończony 13 rok życia.



Stanami wyłączającymi świadome i/lub swobodne

Stanami wyłączającymi świadome i/lub swobodne

podjęcie decyzji wyrażenia woli mogą należeć:

podjęcie decyzji wyrażenia woli mogą należeć:

ciężka choroba somatyczna, choroba psychiczna,

ciężka choroba somatyczna, choroba psychiczna,

upośledzenie umysłowe, przemijające zakłócenia

upośledzenie umysłowe, przemijające zakłócenia

czynności psychicznych.

czynności psychicznych.



Istnienie u spadkodawcy obawy rychłej śmierci

Istnienie u spadkodawcy obawy rychłej śmierci

(opinia biegłego) wpływa na uznanie

(opinia biegłego) wpływa na uznanie

testamentu

testamentu

ustnego

ustnego

za ważny, przy zachowaniu zdolności do

za ważny, przy zachowaniu zdolności do

świadomego i swobodnego podjęcia decyzji

świadomego i swobodnego podjęcia decyzji

wyrażenia woli.

wyrażenia woli.

Rodzaje opinii sądowo-

Rodzaje opinii sądowo-

psychiatrycznej

psychiatrycznej



Opinia kategoryczna (pożądana)

Opinia kategoryczna (pożądana)



Opinia prawdopodobna (stopień)

Opinia prawdopodobna (stopień)



Opinia alternatywna (ew. bliższe

Opinia alternatywna (ew. bliższe

prawdopodobieństwo)

prawdopodobieństwo)



Opinia abstrakcyjna

Opinia abstrakcyjna