Rola wartości w procesie

wychowania

Karolina Łozińska

Joanna Starościak

Co to jest wartość?

Jakie znacie wartości?

Na ogół przyjmuje się, iż pojęcie

wartość

stanowi podstawową

kategorię aksjologii (nauki o wartościach) i że oznacza ona "to
wszystko, co uchodzi za ważne i cenne dla jednostki i
społeczeństwa oraz jest godne pożądania, co łączy się z
pozytywnymi przeżyciami i stanowi jednocześnie cel dążeń
ludzkich" - M. Łobocki.
Podobnie słowo wartość zdefiniował Stanisław Kowalczyk:
"Wartością jest to, co jest przedmiotem pożądania, co jest
upragnione przez człowieka, co jest celem jego zabiegów".

Filozof Józef Maria Bocheński uważa, że "To, dzięki czemu dany
przedmiot jest wartościowy, nazywa się wartością". Z kolei socjolog
Henryk Świda napisał, że "wartością jest to, co uruchamia ludzką
motywację"; "przedmiot godny pożądania, zasługujący na
akceptację".

Klasyfikacja wartości w

ujęciu

R.Jedlińskiego

1) Transcendentne – Bóg, świętość, wiara,

zbawienie

2) Uniwersalne – dobro, prawda
3) Estetyczne – piękno
4) Poznawcze – wiedza, mądrość, refleksyjność

5) Moralne – Bohaterstwo, godność, honor miłość,

przyjaźń, odpowiedzialność, sprawiedliwość,

skromność, szczerość, uczciwość i wierność.

6) Społeczne – demokracja, patriotyzm,
praworządność, solidarność, tolerancja,
rodzina
7) Witalne – siła, zdrowie, życie
8) Pragmatyczne – praca, spryt, talent,
zaradność
9) Prestiżowe – kariera, sława, władza,
majątek, pieniądze

10) Hedonistyczne – radość, seks,
zabawa

Wartości preferowane w

wychowaniu

1) Altruizm
2) Tolerancja
3) Odpowiedzialność
4) Wolność
5) Sprawiedliwość

ALTRUIZM

Termin altruizm po raz pierwszy został

użyty w 1830r. Przez Augusta Comte’a.

Oznacza na ogół troskę o dobro

konkretnej osoby lub grupy osób.
Troska ta polega zazwyczaj na
wyświadczaniu komuś jakiejś przysługi
w sposób świadomy, bezinteresowny i
dobrowolny.

Altruizm to nic innego niż:
- niesienie różnego rodzaju
pomocy jednej lub kilku osobom
- z uświadomieniem sobie potrzeby
okazywania im swej troski
- bezinteresowność w niesieniu
pomocy
- dobrowolność działania

Sfery niesienia pomocy

1) Materialna – czynności usługowe tj: naprawa

urządzeń technicznych, opiekowanie się

dziećmi, robienie zakupów.

2) Cielesna – zaspakajanie głodu, pielęgnacja w

czasie choroby, udzielanie pomocy w nagłych

wypadkach

3) Informacyjna – przekazywanie ważnych

życiowo wiadomości

4) Moralna – obrona człowieka przed

naruszaniem przynależnych jej praw

5) Motywacyjna – podtrzymanie na duchu,

dodawanie otuchy

6) Emocjonalna – okazywanie serdeczności,

współczucia, przyjaźni

TOLERANCJA – co to

TOLERANCJA – co to

takiego?

takiego?

Wg Łobockiego
Tolerancja to uznawanie prawa innych
ludzi do wyrażania własnych poglądów
i do używania odmiennych od naszych
sposobów postępowania, jeśli
oczywiście nie sprzeniewierzają się
one dobru wspólnemu i godności
osobistej jednostki, a także nie
pozostają w sprzeczności z żadną z
pozostałych wartości uniwersalnych i
ponadczasowych.

A z czym nam się kojarzy tolerancja??
Z akceptacją ludzi odmiennych od nas

Granice tolerancji

Są to zachowania, które :
- zagrażają życiu lub zdrowiu innym
- Ograniczają ich prawo do szacunku,

wolności, autonomii

- sprzeniewierzają się elementarnym

wartościom współżycia i współdziałania

- Są jawnym zaprzeczeniem zachowań i

postaw moralnych

- Głoszą poglądy sprzeczne z ideałami

człowieczeństwa czy humanitaryzmu

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Nie sformułowano definicji

odpowiedzialność.

Na ogół używając słowa

„odpowiedzialność” rozumiemy to

przez:

- ponoszenie odpowiedzialności
- podejmowanie odpowiedzialności
- pociąganie do odpowiedzialności
- działanie odpowiedzialne

O

dpowiedzialność moralna to świadome i

dobrowolne podejmowanie czynów,
zgodnych z zasadami i normami
moralnymi, przy czym nie spełnienie tych
czynów pociąga za sobą sankcję w postaci
np.: wyrzutów sumienia, poczucia wstydu,
przeżywania wobec siebie głębokiego
rozżalenia i rozgoryczenia. Jednostka
odpowiedzialna moralnie sama się rozlicza
z własnych zachowań czy postaw.

WOLNOŚĆ

Wyróżniamy z pedagogicznego punktu

widzenia 2 rodzaje wolności

„ wolność od czegoś” i „wolność do

czegoś”

Pierwsza z nich to wolność

negatywna

polegająca na uwolnieniu się od
kontroli z zewnątrz i samokontroli.
Druga zaś to wolność

pozytywna

nastawiona na realizowanie pożądanych
społecznie i moralnie celów ( ideałów).

Wolność

jest w gruncie rzeczy nie

tyle darem natury co istotnym ważnym
zadaniem, które każdy z nas ma do
spełnienia w swym życiu.

Czym jest

sprawiedliwość?

SPRAWIEDLIWOŚĆ

Wyraża się w postawie człowieka,

polegającej na „gotowości

oddawania każdemu tego, co się

należy” np. przewiduje ona

odpowiednia rekompensatę w

formie należnego wynagrodzenia

za pracę oraz zapewnia każdemu

prawo do pracy. Sprawiedliwość to

także przestrzeganie prawa. Mówi

się, że „człowiek sprawiedliwy,

to człowiek prawy, obiektywny

w ocenach siebie i innych”.

Wyróżniamy:

sprawiedliwość

wymienna

(lub

zamienna)

obowiązuje formuła: „każdemu to samo”,
sprawiedliwość rozdzielcza: „każdemu według jego
zasług”.
G

odne jest zabieganie w procesie wychowania o obie odmiany.

Współcześnie

jednak

więcej

uwagi

przypisuje

się

sprawiedliwości rozdzielczej: „każdemu według jego zasług”.
Dzieje się tak, dlatego, iż nie sposób jest zaspokoić jednakowo
jakieś potrzeby wszystkich ludzi. Sprawiedliwość rozdzielcza
jest potężnym źródłem zachowania ładu społecznego. Niestety o
sprawiedliwości w pedagogice niewiele się mówi. Istotne
znaczenie w pracy wychowawczej z dziećmi ma koncentrowanie
się na wartościach, których nie docenia się we współczesnym
świecie, lecz których docenianie pragnęlibyśmy uczynić jednym
z głównych celów wychowawczych. Także w etyce próżno
szukać odpowiedzi na pytania związane ze sprawiedliwością, np.
”czy sama natura nie postępuje niesprawiedliwie obdarzając
jednych talentami, których skąpi innym?” (Łobocki)