Ośrodek Praktyk

Teatralnych

GARDZIENICE

Gardzienice - Ośrodek Praktyk Teatralnych utworzony w 1977 z
inicjatywy Włodzimierza Staniewskiego. Ma on charakter autorski
Początkowo Stowarzyszenie, a od 1990 Ośrodek - państwowa
instytucja kultury - ma swoją siedzibę XVII-wiecznym pałacu pod
Lublinem. Ośrodek Praktyk Teatralnych ,,Gardzienice, to jedna z
najbardziej znanych grup teatru eksperymentalnego na świecie.
Dorobek Gardzienic wywarł wielki wpływ na wielu praktyków
teatru i jest szeroko opisywany w licznych publikacjach

.

.

Do licznych inicjatyw dydaktycznych Gardzienic zaliczyć można
zagraniczne wyjazdy warsztatowe (Brazylia, Meksyk, Australia i
Tasmania, Japonia,

Korea Południowa

, USA, Kanada). W latach

1989-1995 zrealizowany został projekt Kursów dla Instruktorów
Teatralnych i Animatorów Kultury, adresowany do środowisk
studenckich z całej Polski W 1997 powstała z inicjatywy
Włodzimierza Staniewskiego Akademia Praktyk Teatralnych.
Działa ona w oparciu o założenia programowe sformułowane
przez twórcę Teatru Gardzienice. Kursy Akademii odbywają się
obecnie w rocznym cyklu. Zajęcia Akademii, prowadzone przez
artystów związanych z Ośrodkiem, oraz wybitnych praktyków i
teoretyków teatru z całego świata, skupiają się na kształtowaniu
środków aktorskiego wyrazu, badaniach tradycji źródłowych w
zakresie głosu, ruchu i muzyki, działalności teatralnej
kształtującej postawy w kulturze, oraz pracy artystycznej w
różnych środowiskach naturalnych. Koordynatorem Akademii
Praktyk Teatralnych jest wieloletni aktor Ośrodka Mariusz Gołaj

Dotychczasowy dorobek zespołu stanowi

siedem przedstawień w reżyserii

Włodzimierza Staniewskiego:

• Spektakl Wieczorny 1977
• Gusła 1981
• Żywot Protopopa Awwakuma 1983
• Carmina Burana 1990
• Metamorfozy 1997
• Elektra 2004
• Ifigenia w A... 2007

„Nowe środowisko

naturalne teatru”

• Staniewski pod tym pojęciem rozumiał

wyjście w przestrzeń teatrowi nie znaną lub
przestrzeń zaniechaną oraz odwołanie się
do ludzi nie skażonych „rutyną zachowań”
ani wyuczonymi, wymodelowanymi
sposobami odbioru.

• Fenomen „Gardzienic” polegał na

odwoływaniu się do kultury tradycyjnej jako
całości. Do zetknięcia się z nią twarzą w
twarz a nieraz nawet do kolizji z nią.

WYPRAWY

• Członkowie grupy przybywali do

do wsi na krótko, by śpiewać,
tańczyć, jeść i żyć z mieszkańcami
lecz ich wizyty nie miały
charakteru naukowego, a raczej
przypominały odwiedziny u
dobrych znajomych

Do stałych elementów

wyprawy należały:

•Orszak

, który jest motywem

przewodnim,

•Kompozycje teatralne

, są to serie

działań we wsi, w trakcie których buduje
się nowe sytuacje poprzez przesuwanie
kolejnych miejscowych osobliwości,

•Spektakl Wieczorny,
•Zgromadzenie Wieczorne

to gremialne

spotkanie z ludźmi wsi. Wielka
prezentacja umiejętności.

•Rekonesans

nie należał do elementów

Wyprawy, ale zawsze ją poprzedzał, a
polegał na rozeznaniu się w miejscu, do
którego wybierała się Wyprawa.

WIDZOWIE

• Widz –uczestnik => osoby spoza zespołu,

które brały udział w całej Wyprawie, dzieliły

trud wędrówki, niekiedy były pełnoprawnymi

współtwórcami Zgromadzenia, odbierały

rzeczywistość wiejską jako rzeczywistość

teatralną. W tej roli w pewnym sensie

znajdowali się również aktorzy „Gardzienic”

• Mieszkańcy wsi => ich reakcje na to co

działo się dookoła były rozmaite. Czasem

odbierali to jako żarty, głupotę lub

zagrożenie, ale zawsze ich odbiór miał

charakter ambiwalentny i bardzo mocno

nacechowany emocjonalnie.

Spektakl Wieczorny

• Jest stałym elementem Wyprawy. Istnieje bardzo

płynna granica między poszczególnymi jej

składnikami, które przenikają się wzajemnie.

• Spektakl Wieczorny jest niby oddzielony od

reszty Wyprawy, ma początek i koniec, ale

sytuacja w jakiej jest pokazywany zaciera jego

granice. Jest elementem większej całości.

• Zawsze rozpoczynał się na pograniczu dnia i nocy
• Wykorzystywano w nim fragmenty Gargantui i

Pantagruela Rabelais’go, teksty Guślarza z II

częsci Dziadów, a nawet Bogurodzice

Zgromadzenie Wieczorne

• Zapraszano na nie wszystkich mieszkańców

wsi chodząc od domu do domu,

• Nie miało stałego miejsca w planie Wyprawy,

było ono do pewnego stopnia przygotowane i

przemyślane, ale otwarte na wszelkie impulsy

i zwroty akcji podyktowane okolicznościami

• Był to rodzaj spotkania w pieśni i tańcu, lecz

o wyraźnie uteatralizowanej formie.

• Zgromadzicielem czyli osobą prowadzącą

spotkanie był zazwyczaj Wlodzimierz

Staniewski

GUSŁA

•

Inspiracją były „Dziady” Mickiewicza,

•

Gusła połączyły żywioł ludowości z

nowoczesną formą teatralną,

•

Twórcy przedstawienia wykorzystywali

dosłowne cytaty z kultury ludowej usłyszane

w trakcie Wypraw,

•

Spektakl był tworzony na Wyprawach, ale

także w siedzibie w Gardzienicach,

•

Były przeznaczone do grania we wnętrzach

lub ograniczonych przestrzeniach,

•

Był znacznie mniej widowiskowy zawierał

wiele odniesień do literatury i kultury

wysokiej przez co stał się również trudniejszy

w odbiorze

•

Były wystawiane o północy

Żywot protopopa

Awwakuma

• Tematem i klimatem odnosiły się do

stanu wojennego (1981r.)

• Spektakl z powodów administracyjno –

politycznych powstawał w
Gardzienicach był to bardzo długi i
złożony proces.

• Po latach został okrzyknięty spektaklem

najsilniej choć nie wprost oddającym
sytuację opresji stanu wojennego

• Awwakum po stanie wojennym nie był

już grany jako główny spektakl na
Wyprawach.

Włochy 1981, ’82, ’83 r.

Laponia 1982 r.

USA 1985 r.

Meksyk 1987 r.

Południowa Korea 1988 r.

Nowa Gwinea 1990 r.

Ukraina 1991/1993 r.

Brazylia 1994 r.

Japonia 1993r.

Grecja 2008