KATEGORIA „SWÓJ-INNY-

KATEGORIA „SWÓJ-INNY-

OBCY” JAKO IMPLIKACJA

OBCY” JAKO IMPLIKACJA

RELACJI „MY-ONI”

RELACJI „MY-ONI”

Joanna Koleff-Pracka

SWÓJ

SWÓJ

•

członek grupy o określonym „etnosie”

członek grupy o określonym „etnosie”

•

jest to zespół cech charakteryzujący grupę

jest to zespół cech charakteryzujący grupę

odrębną poprzez wartości rdzenne,

odrębną poprzez wartości rdzenne,

identyfikacyjne, symboliczne, tożsame dla

identyfikacyjne, symboliczne, tożsame dla

przedstawicieli grupy (mówi się o niej etniczna)

przedstawicieli grupy (mówi się o niej etniczna)

•

terytorium, język, historia, tradycja,

terytorium, język, historia, tradycja,

obrzędowość, normy, wartości określone

obrzędowość, normy, wartości określone

zachowania,

zachowania,

•

”

”

SWÓJ” to ten, z którym jednostka identyfikuje

SWÓJ” to ten, z którym jednostka identyfikuje

swoją tożsamość, z którym wchodzi w

swoją tożsamość, z którym wchodzi w

interakcję i czuje metaforyczne lub fikcyjne

interakcję i czuje metaforyczne lub fikcyjne

pokrewieństwo

pokrewieństwo

INNY

INNY

•

osoba inna, ale znana, w pewien sposób

osoba inna, ale znana, w pewien sposób

przewidywalna i rozumiana

przewidywalna i rozumiana

•

Może mieścić się zarówno w kategorii

Może mieścić się zarówno w kategorii

MY (np. ktoś bliski, ale odmienny w

MY (np. ktoś bliski, ale odmienny w

rodzinie), jak i ONI, (nie przebywa w

rodzinie), jak i ONI, (nie przebywa w

naszym bezpośrednim otoczeniu, mamy z

naszym bezpośrednim otoczeniu, mamy z

nim kontakt pośredni przez znajomych,

nim kontakt pośredni przez znajomych,

dzięki czemu posiadamy pewną wiedzę

dzięki czemu posiadamy pewną wiedzę

na jego temat, znajdujemy

na jego temat, znajdujemy

powinowactwo pewnych doświadczeń,

powinowactwo pewnych doświadczeń,

budzi w nas chęć poznania, nie czujemy

budzi w nas chęć poznania, nie czujemy

do niego niechęci

do niego niechęci

OBCY

OBCY

•

osoba odmienna, zaliczana do kategorii ONI

osoba odmienna, zaliczana do kategorii ONI

•

nieznana lub znana w bardzo wąskim

nieznana lub znana w bardzo wąskim

zakresie

zakresie

•

poznawczo wykracza poza kategorię

poznawczo wykracza poza kategorię

Innego, przez co niezrozumiana,

Innego, przez co niezrozumiana,

nieprzewidywalna, drażniąca, intrygująca,

nieprzewidywalna, drażniąca, intrygująca,

wzbudza poczucie zagrożenia, nieufność,

wzbudza poczucie zagrożenia, nieufność,

niepewność, co rodzi niechęć, odrzucenie,

niepewność, co rodzi niechęć, odrzucenie,

agresję, wykluczenie, separację,

agresję, wykluczenie, separację,

dyskryminację

dyskryminację

•

OBCY może być konsolidować grupę, być

OBCY może być konsolidować grupę, być

stymulatorem rozwoju, ale i kozłem

stymulatorem rozwoju, ale i kozłem

ofiarnym

ofiarnym

WRÓG

WRÓG

•

- z Innym można się zaprzyjaźnić, poznać,

- z Innym można się zaprzyjaźnić, poznać,

założyć dom, z Obcym nie jest to możliwe

założyć dom, z Obcym nie jest to możliwe

•

- Inny może stać się Obcym, gdy w wyniku

- Inny może stać się Obcym, gdy w wyniku

bliższego poznania dochodzi do dużych emocji

bliższego poznania dochodzi do dużych emocji

wynikających z braku zrozumienia i akceptacji

wynikających z braku zrozumienia i akceptacji

dla Inności (te uczucia mogą być zarówno

dla Inności (te uczucia mogą być zarówno

pozytywne – zachwyt, fascynacja, jak i

pozytywne – zachwyt, fascynacja, jak i

negatywne – zdziwienie, niepokój, strach; z

negatywne – zdziwienie, niepokój, strach; z

czasem zaczynamy porządkować je według

czasem zaczynamy porządkować je według

skali negatywnej, pozaempirycznej, pomijając

skali negatywnej, pozaempirycznej, pomijając

fakty)

fakty)

•

- kolejne przekroczenie granicy

- kolejne przekroczenie granicy

SWÓJ/INNY/OBCY następuje w momencie, gdy

SWÓJ/INNY/OBCY następuje w momencie, gdy

Obcy zostaje uznany za WROGA

Obcy zostaje uznany za WROGA

PŁASZCZYZNY RELACJI Z

PŁASZCZYZNY RELACJI Z

INNYM/OBCYM

INNYM/OBCYM

•

aksjologiczna (wartościowanie

aksjologiczna (wartościowanie

Innego – dobry, zły, lepszy, gorszy)

Innego – dobry, zły, lepszy, gorszy)

•

prakseologiczna (dystans wobec

prakseologiczna (dystans wobec

Innego – dostrzeganie jego

Innego – dostrzeganie jego

wartości, próba autoidentyfikacji,

wartości, próba autoidentyfikacji,

asymilacji, etc)

asymilacji, etc)

•

epistemiczna (wiedza o Innym –

epistemiczna (wiedza o Innym –

jak na mnie wpływa, czy nie mam

jak na mnie wpływa, czy nie mam

o tym pojęcia)

o tym pojęcia)

REAKCJE NA

REAKCJE NA

ODMIENNOŚĆ/ANATGONIZM

ODMIENNOŚĆ/ANATGONIZM

Y KULTUROWE

Y KULTUROWE

•

zbiorowy wobec zbiorowego przedmiotu

zbiorowy wobec zbiorowego przedmiotu

(grupa contra grupa)

(grupa contra grupa)

•

zbiorowy wobec indywidualnego

zbiorowy wobec indywidualnego

przedmiotu (grupa contra jednostka np.

przedmiotu (grupa contra jednostka np.

przybysz)

przybysz)

•

indywidualny wobec zbiorowego

indywidualny wobec zbiorowego

przedmiotu (jednostka contra grupa –

przedmiotu (jednostka contra grupa –

np. w odwecie za wyrządzone krzywdy)

np. w odwecie za wyrządzone krzywdy)

•

indywidualny wobec indywidualnego

indywidualny wobec indywidualnego

przedmiotu (jednostka contra jednostka)

przedmiotu (jednostka contra jednostka)

ZMIANA RELACJI Z

ZMIANA RELACJI Z

INNYM/OBCYM ODBYWA SIĘ

INNYM/OBCYM ODBYWA SIĘ

POPRZEZ

POPRZEZ

•

decentrację (dystans wobec własnej

decentrację (dystans wobec własnej

tożsamości)

tożsamości)

•

odkrywanie pola odniesienia wobec

odkrywanie pola odniesienia wobec

Innego/Obcego (racjonalne poznawanie

Innego/Obcego (racjonalne poznawanie

Obcego połączone z konstruktywną krytyką,

Obcego połączone z konstruktywną krytyką,

konstruowanie znaczeń na drodze interakcji)

konstruowanie znaczeń na drodze interakcji)

•

c. mediację/negocjację kulturową (gdy kody

c. mediację/negocjację kulturową (gdy kody

kulturowe są sprzeczne, szukanie kompromisu,

kulturowe są sprzeczne, szukanie kompromisu,

przy poszanowaniu drugiej strony konfliktu)

przy poszanowaniu drugiej strony konfliktu)

•

próbę zamiany uprzedzeń w różnice, zaś relacji

próbę zamiany uprzedzeń w różnice, zaś relacji

INNY-OBCY-WRÓG w proces INNY-

INNY-OBCY-WRÓG w proces INNY-

INTERESUJĄCY-PRZYJACIEL

INTERESUJĄCY-PRZYJACIEL