Poza psychometrią

Metody

„niepsychometryczne”

• bezpośrednia obserwacja

• wywiad (ustrukturowany lub nie)

• analiza poziomu wykonania wytworów

• sądy i opinie

• skale szacunkowe, na przykład:

– skala wizualno-analogowa

– dyferencjał semantyczny

• testy projekcyjne

• socjometria

• …

Skala Wizualno-Analogowa

• Visual Analogue Scale (VAS)

Nie boli Ból

nie do ogóle
wytrzymania

Dyferencjał semantyczny

Osgood i in., 1957)

• opozycyjne pary symetryczne,

naczjęściej przymiotników

• jedno określenie negatywne, drugie

pozytywne

• „dobre” i „złe” końce najlepiej w

kolejności losowej

• zwykle, choć nie zawsze, służy do

porównywania grup

• analiza profili

ciężki |-----|-----|-----|-----|-----|-----| lekki

1 2 3 4 5 6 7

niegroźny |-----|-----|-----|-----|-----|-----| groźny
1 2 3 4 5 6 7

długotrwały |-----|-----|-----|-----|-----|-----|

krótkotrwały

1 2 3 4 5 6 7

niebolesny |-----|-----|-----|-----|-----|-----| bolesny
1 2 3 4 5 6 7

Test Rorschacha - zalety

• mało podatny na manipulację
• mało podatny na autoprezentację
• wyniki mierzalne na skalach

liczbowych

• szeroki zakres diagnozy

Test Rorschacha - wady

• niedookreślenie tego, co właściwie

mierzy (istnieje wiele systemów
klasyfikacyjnych; test owocuje
dziesiątkami zmiennych)

• „mierzalność liczbowa” wyników - tylko

pozorna

• czasochłonny w obliczaniu wyników
• wrażliwy na doświadczenie badającego
• wrażliwy na skrępowanie badanego

Socjometria

• Jacob Levy Moreno
• > wybory, sympatie i antypatie to fakt

podstawowy w ludzkich relacjach

• cel socjometrii: badanie struktury

socjometrycznej, czyli stosunków
lubienia się i nielubienia się (odrzucania)

• metoda: wskazywanie (wybory) (czasem

też wybory negatywne (odrzucenia))

Przykłady pytań w socjometrii

(Kerlinger, 1964)

• Z kim chciałbyś

– siedzieć w jednej ławce
– bawić się
– pracować
– mieszkać w pokoju dwuosobowym

• Wybierz sobie partnera, z którym

chciałbyś rozwiązać podany problem

• Kto powinien pokierować…
• ….

Niektóre zalecenia

• Grupa musi być jasno zdefiniowana
• , wybierać można tylko spośród

członków grupy

• Nie powinno się ograniczać liczby

wyborów

• Kryterium wyboru jasno zdefiniowane

i zrozumiałe dla badanych, rozumiane

tak samo przez wszystkich badanych

• Tajność i dyskrecja

Statusy socjometryczne

• osoby popularne: dużo wyborów

pozytywnych, mało negatywnych

• osoby lekceważone: mało w.

pozytywnych i negatywnych

• osoby odrzucane: mało w.

pozytywnych i dużo negatywnych

• osoby kontrowersyjne: dużo w.

pozytywnych oraz negatywnych

Niektóre zastosowania

socjometrii

identyfikacja osób (dzieci)

• posiadających szczególne właściwości

(umiejętności, wiedzę itp.)

• wymagających specjalnego postępowania

(wychowania, resocjalizacji, psychoterapii)

• atrakcyjnych - możliwe ewentualne

badanie wyznaczników atrakcyjności

• odrzucanych - możliwe ewentualne

badanie wyznaczników atrakcyjności

• według Moreno: socjometria służy

przebudowie grupy (odległości między jej

członkami) w celu polepszenia jej

funkcjonowania

Para

Łańcuch

Struktury socjometryczne

Sieć

Gwiazda

Klika

• Brzeziński, J. (1996). Metodologia

badań psychologicznych.
Warszawa: PWN

– Cześć V. Rozdziały od 15 do 20.

• Brzeziński, J. (2000). Podstawowe

metody badawcze – teoria i
praktyka testowania. W: J. Strelau
(red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki. Gdańsk: GWP.

– Rozdział 11.