Psychologia ogólna III cd.

Warunkowanie klasyczne - badania Iwana Pawłowa.

• Odkryte przy okazji badań nad trawieniem ( początek XX wieku ) ślina wydziela się nie tylko pod wpływem pokarmu w jamie ustnej, ale także już na sam jego widok.

- Dalsze badania - ślinienie się może wywołać jakikolwiek neutralny bodziec np. Dźwięk jeśli jest wielokrotnie kojarzony z bodźcem bezwarunkowym ( pokarm ).

- Warunkowanie na kontekst.

• Bodziec warunkowy = kontekst, zespół elementów środowiska, które poprzedzają pojawienie się czynnika awersyjnego.

• W efekcie asocjacji – otoczenie staje się sygnałem zagrożenia.

Warunkowanie klasyczne w życiu codziennym.

- W terapii alkoholizmu ( działanie esperalu oparte na awersji smakowej )

- W reklamie np.

Slogany polityczne + atrakcyjne bodźce = lepszy odbiór sloganów.

Warunkowanie instrumentalne.

• Skojarzenie reakcji ze wzmocnieniem.

• Określona forma zachowania utrwala się ( lub występuje ) jeśli jej konsekwencją jest nagroda lub kara.

- Pierwszy eksperymentalny model warunkowania instrumentalnego - Edward L. Thorndike ( lata 20 XX wieku ).

Wzmocnienie w warunkowaniu instrumentalnym.

• Pozytywne - związane z popędami apetytywnymi lub negatywne - związane z popędami awersyjnymi )

• Pierwotne - wzmacniające z natury lub wtórne ( nie zaspakajające bezpośrednio potrzeb biologicznych ).

• Natychmiastowe - zaraz po pożądanym zachowaniu lub odroczone.

• Ciągłe - po każdej reakcji lub częściowe ( uczy się wolniej ale bardziej odporne na wygaszanie ).

Procesy towarzyszące.

• Wygaszanie reakcji warunkowej - skutek wielokrotnej prezentacji BW bez BB - zachowanie bez wzmocnienia.

• Samorzutne odnowienie - po wygaszeniu BW może odzyskać zdolność wywoływania reakcji / zachowania, może pojawić się samorzutnie.

• Generalizacja - rozszerzenie reakcji warunkowania na bodźce podobne do BW ( reakcje podobne do wzmacnianej. )

• Różnicowanie - zdolność do odróżniania BW od bodźców podobnych ( reakcji wzmacnianej od innych ).

BW - bodziec warunkowy.

BB - bodziec bezwarunkowy.

Warunkowanie klasyczne.

- Organizm jest pasywny.

- Reakcje wywołane, odruchowe.

- Wzmocnienie jest niezależne od wyuczenia się związku BW / BB.

Warunkowanie instrumentalne.

- Organizm jest sprawcą działania.

- Reakcje są dowolne, emitowane.

- Wzmocnienie jest następstwem pożądanej reakcji.

Habituacja - zmniejszanie i zanik reakcji na często powtarzający się bodziec.

Wykład IV.

Uczenie się poznawcze.

Niektóre formy uczenia się trzeba wyjaśnić jako zmiany w procesach umysłowych, a nie obserwowalne zmiany w zachowaniu ( nurt poznawczy vs. behawioryzm ).

• Uczenie się jako przetwarzanie informacji - uczący się poszukuje w bodźcach użytecznej informacji.

- Uczenie się utajone ( Tolman 1930 - tworzenie map poznawczych ).

- Przez wzgląd ( Kohler, 1923 ).

- Przez naśladowanie ( Bandura, 1963 ).

Cogito ergo sum.

Myślenie - łańcuch operacji umysłowych za pomocą których przetwarzane są informacje zawarte w spostrzeżeniach, wyobrażeniach i pojęciach.

Proces myślenia obejmuje:

- Planowanie.

- Przewidywanie.

- Ocenianie.

- Rozumienie.

- Wnioskowanie ( dedukcyjne od przesłanek do wniosków, indukcyjne od obserwacji do wniosków ).

- Rozwiązywanie problemów.

Podstawowe operacje umysłowe:

• Analiza - myślowe rozdzielanie elementów całości.

• Synteza - Myślowe scalanie elementów całości.

• Porównywanie - zestawienia różnych elementów rzeczywistości z punktu widzenia ich podobieństw i różnic.

• Abstrahowanie - wyróżnianie jednej właściwości przy jednoczesnym pominięciu innych.

• Uogólnianie - ujmowanie właściwości, cech wspólnych dla jakiejś klasycznej rzeczy lub zjawisk z pominięciem cech jednostkowych.

Narzędzia myślenia, co kształtuje w umyśle reprezentacji informacji o świecie.

- Słowa.

- Wyobrażenia.

- Spostrzeżenia.

- Pojęcia.

Słowa - czy myślenie jest wewnętrznym monologiem ?

Czasem trudno ubrać myśli w słowa.

Język.

- Wspomaganie pamięci.

- Pomaganie w śledzeniu biegu myśli.

- Organizuje informacje.

Wyobrażenia:

Obrazy.

- Obrazy ( reprezentacje ) przedmiotów, scen, zjawisk, pojawiające się pod ich nieobecność tak zwane odtwórcze lub nieistniejących tak zwane twórcze.

Pełnią funkcje podobne jak język.

Pojęcia.

• Reprezentacja umysłowa - zawierająca opis istotnych właściwości pewnej klasy ( kategorii ) np. owoców, cech osobowych.

• Mogą być konkretne i jednoznaczne ( ptaki ) lub abstrakcyjne ( moralność ).

• Porządkują wiedzę.

• Pozwalają wykonywać operację myślową na materiale symbolicznym.

Strategie i sposoby rozwiązywania problemów.

• Algorytm - sekwencja działań, które wykonane metodycznie gwarantują rozwiązanie problemów.

Może być typu:

- Drzewo decyzyjne ( wyobrażenie stanu wyjściowego i możliwych kroków, ocena konsekwencji ).

- Dekompozycja problemu ( rozłożenie na problemy bardziej szczegółowe ).

Heurystyka.

Heurystyka - podejście umożliwiające rozwiązywanie problemów w względnym czasie i niezbyt dużym nakładzie sił, ale nie gwarantuje go.

Heurystyka " Byle bliżej "

Wybieranie takich kroków postępowania, które w największym stopniu przybliżają nas do celu.

Heurystyka " Rozumowanie przez analogię "

Przenoszenie rozwiązywań z podobnej klasy problemów np. w leczeniu.

Łatwość rozwiązywań problemów - od czego zależy.

- Wiedza w danej dziedzinie.

- Znajomość heurystyk.

- Opanowanie reguł poprawnego myślenia.

Funkcje wychowawcze.

System którego zadaniem jest kontrola nad innymi funkcjami poznawczymi, odpowiedzialny za celowe, złożone i inteligentne reakcje.

• Planowanie.

• Podejmowanie decyzji.

• Zdolność do hamowania i zmiany strategii.

• Rozwiązywanie nowych problemów.

Zaburzenia myślenia przy uszkodzeniach kory przedczołowej i prążkowia.

Język i komunikacja.

Język - ukształtowany społecznie system znaków ( kod ) i reguł posługiwania się nimi.

- Nośnik znaczeń i narzędzie komunikacji.

- Dynamicznie zmieniający się element kultury ( nowe znaki językowe ).

Drogi przekazu i informacji językowej.

- Mówienie.

- Pisanie.

- Sygnalizowanie - transpozycja systemu fonicznego na układ graficzny ( Braille'a ).

- Układ palcowy ( język migowy ).

Mowa.

Proces porozumiewania się ludzi z użyciem konkretnych aktów językowych. Zawiera elementy językowe ( werbalne ) i prozodyczne ( niewerbalne ) oraz uniwersalne, biologiczne uwarunkowania i właściwości gatunku ludzkiego.

Mózgowe mechanizmy mowy.

1. Broca ( koniec XIX wieku )

" mówimy lewą półkulą"

Zaburzenie ekspresji, fluencji, artykulacji, mowy po uszkodzeniu lewego płata czołowego.

2. K. Wernicke. ( koniec XIX wieku )

Zaburzenia rozumienia mowy, przy zachowanej zdolności do tworzenia zdań i słów, po uszkodzeniu lewego płata skroniowego.

Afazja.

Zaburzenia mowy w wyniku uszkodzenia mózgu.

Rodzaje:

Ruchowa – Zakłócenie zdolności mówienia, zaburzenia ekspresji, fluencji, artykulacji, pełna świadomość deficytów. Uszkodzenie w lewym płacie czołowym. Zakłócenia zdolności mówienia.

Czuciowa – W lewym płacie skroniowym. Zaburzenia rozumienia mowy ( także własnej ) przy zachowanej zdolności tworzenia zdań i słów tzw. „ Sałatka słowna ‘’, neologizmy, parafrazje werbalne lub fonetyczne. Brak świadomości zaburzeń.