Teoretyczne aspekty

Teoretyczne aspekty

zarządzania kryzysowego

zarządzania kryzysowego

Michał Pławecki

Michał Pławecki

Michał Doruch

Michał Doruch

Maciej Czarnecki

Maciej Czarnecki

Kryzys

Kryzys to zdarzenie nagłe lub
narastające, zagrażające życiu,
zdrowiu, mieniu lub środowisku
człowieka, przeciwstawianie się
któremu wymaga sił i środków
przekraczających lokalne
możliwości. To inaczej układ
wydarzeń powodujący wzrost
zagrożenia na określonym obszarze.

Zarządzanie kryzysowe

Działalność organów administracji
publicznej będąca elementem
kierowania bezpieczeństwem
narodowym, która polega na:
zapobieganiu sytuacjom
kryzysowym,
przygotowaniu do przejmowania
nad nimi kontroli w drodze
zaplanowanych działań,

reagowaniu w przypadku
wystąpienia sytuacji
kryzysowych,
usuwaniu ich skutków oraz
odtwarzaniu zasobów
infrastruktury krytycznej.

Ustawa o zarządzaniu
kryzysowym

Ustawa określa organy właściwe
w sprawach zarządzania
kryzysowego oraz ich zadania i
zasady działania w tej dziedzinie.
Definiuje ona sytuacją
kryzysową.
Dz.U. 2007, nr 89, poz. 590, art.
3

Sytuacja kryzysowa

Sytuacja wpływająca negatywnie
na poziom bezpieczeństwa ludzi,
mienia lub środowiska,
wywołująca znaczne ograniczenia
w działaniach właściwych
organów administracji publicznej
ze względu na nieadekwatność
posiadanych sił i środków.

Sytuacje kryzysowe

Militarne
Rozwiązuje się je
za pomocą armii
wspomaganej
przez organy
administracji
państwowej

Niemilitarne
Rozwiązuje je
przede wszystkim
administracja
państwowa i
rządowa z małą
pomocą armii

Poziomy i fazy zarządzania

Poziomy i fazy zarządzania

kryzysowego

kryzysowego

1. Międzynarodowy

1. Międzynarodowy

2. Państwowy

2. Państwowy

3. Regionalny

3. Regionalny

–

Województwo

Województwo

–

powiat

powiat

–

Okręg terytorialny

Okręg terytorialny

4. Miejscowy

4. Miejscowy

–

Gmina

Gmina

–

Organizacja

Organizacja

–

Instytucja

Instytucja

5. Indywidualny

5. Indywidualny

Schemat

Schemat

Fazy zarządzania

Fazy zarządzania

kryzysowego

kryzysowego

1. Zapobieganie

1. Zapobieganie

działania przyjmujące za cel główne działania

działania przyjmujące za cel główne działania

uprzedzające eliminujące lub redukujące możliwości

uprzedzające eliminujące lub redukujące możliwości

zaistnienia sytuacji kryzysowej. Zaliczamy do nich:

zaistnienia sytuacji kryzysowej. Zaliczamy do nich:

–

Analizę zagrożeń i ocena wrażliwości

Analizę zagrożeń i ocena wrażliwości

–

Wspieranie badań stosowanych i transferu

Wspieranie badań stosowanych i transferu

technologii

technologii

–

Uświadamianie społeczeństwa i powszechna

Uświadamianie społeczeństwa i powszechna

edukacja w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom

edukacja w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom

–

Stworzenie systemu zachęt i restrykcji finansowych

Stworzenie systemu zachęt i restrykcji finansowych

oraz właściwe wykorzystanie zasobów

oraz właściwe wykorzystanie zasobów

–

Zapewnienie przywództwa i koordynacji

Zapewnienie przywództwa i koordynacji

Zapobieganie eliminuje lub redukuje

Zapobieganie eliminuje lub redukuje

prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy, albo

prawdopodobieństwo wystąpienia katastrofy, albo

ogranicza jej skutki.

ogranicza jej skutki.

2. Przygotowanie

2. Przygotowanie

kluczowym elementem przygotowań jest

kluczowym elementem przygotowań jest

opracowanie planów reagowania kryzysowego,

opracowanie planów reagowania kryzysowego,

które to plany opisują kto, co i kiedy będzie robił,

które to plany opisują kto, co i kiedy będzie robił,

za pomocą jakich sił i środków i na jakiej

za pomocą jakich sił i środków i na jakiej

podstawie prawnej - przed, w czasie i natychmiast

podstawie prawnej - przed, w czasie i natychmiast

po zdarzeniu kryzysowym.

po zdarzeniu kryzysowym.

Przygotowanie to także zapewnienie zasobów

Przygotowanie to także zapewnienie zasobów

specjalistycznych sił i środków reagowania, takich

specjalistycznych sił i środków reagowania, takich

jak: stanowisko kierowania, system łączności

jak: stanowisko kierowania, system łączności

kryzysowej, system alarmowania oraz personel

kryzysowej, system alarmowania oraz personel

reagowania kryzysowego, a także ewidencja

reagowania kryzysowego, a także ewidencja

zasobów sił i środków przydatnych do reagowania

zasobów sił i środków przydatnych do reagowania

kryzysowego.

kryzysowego.

3. Reagowanie

3. Reagowanie

następuje po wystąpieniu realnego zagrożenia lub

następuje po wystąpieniu realnego zagrożenia lub

zdarzenia. Jego celem jest uruchomienie działań

zdarzenia. Jego celem jest uruchomienie działań

prewencyjnych zapobiegających lub minimalizujących

prewencyjnych zapobiegających lub minimalizujących

możliwość zniszczeń, a po ich wystąpieniu, podjęcie akcji

możliwość zniszczeń, a po ich wystąpieniu, podjęcie akcji

ratowniczej celem dostarczenia pomocy poszkodowanym i

ratowniczej celem dostarczenia pomocy poszkodowanym i

ograniczenia wtórnych szkód i strat.

ograniczenia wtórnych szkód i strat.

Faza reagowania wymaga:

Faza reagowania wymaga:

–

Przestrzegania dyscypliny obiegu informacji

Przestrzegania dyscypliny obiegu informacji

–

Gromadzenia informacji i dokumentowania działań

Gromadzenia informacji i dokumentowania działań

–

Unikania działań nieprzemyślanych

Unikania działań nieprzemyślanych

–

Profesjonalnej informacji (rzecznika)

Profesjonalnej informacji (rzecznika)

–

Prognozowania rozwoju wydarzeń

Prognozowania rozwoju wydarzeń

–

Przewidywania skutków podejmowanych decyzji

Przewidywania skutków podejmowanych decyzji

–

Uwzględniania implikacji prawnych decyzji

Uwzględniania implikacji prawnych decyzji

–

Zagwarantowania funkcjonowania instytucji publicznych

Zagwarantowania funkcjonowania instytucji publicznych

4. Odbudowa

4. Odbudowa

jest końcową fazą cyklu zarządzania

jest końcową fazą cyklu zarządzania

kryzysowego.

kryzysowego.

Odbudowę kontynuuje się, aż wszystkie systemy

Odbudowę kontynuuje się, aż wszystkie systemy

wrócą do stanu poprzedniego albo lepszego niż

wrócą do stanu poprzedniego albo lepszego niż

poprzedni.

poprzedni.

Odbudowę dzieli się na krótkoterminową i

Odbudowę dzieli się na krótkoterminową i

długoterminową. Krótkoterminowa polega na

długoterminową. Krótkoterminowa polega na

przywróceniu systemów niezbędnych do życia do

przywróceniu systemów niezbędnych do życia do

minimalnych standardów operacyjnych.

minimalnych standardów operacyjnych.

Odbudowa długoterminowa może trwać wiele lat,

Odbudowa długoterminowa może trwać wiele lat,

aż do kompletnej odbudowy całego obszaru

aż do kompletnej odbudowy całego obszaru

dotkniętego katastrofą. Jednocześnie odbudowa

dotkniętego katastrofą. Jednocześnie odbudowa

ta powinna być realizowana w nowy sposób, tak

ta powinna być realizowana w nowy sposób, tak

aby rejon dotknięty katastrofą był po odbudowie

aby rejon dotknięty katastrofą był po odbudowie

mniej wrażliwy na kolejną katastrofę.

mniej wrażliwy na kolejną katastrofę.

Właściwe przygotowanie każdej z tych faz

Właściwe przygotowanie każdej z tych faz

daje gwarancję:

daje gwarancję:

- zmniejszenia prawdopodobieństwa

- zmniejszenia prawdopodobieństwa

zaistnienia zagrożenia ( zapobieganie),

zaistnienia zagrożenia ( zapobieganie),

- zmniejszenia strat, zniszczeń i szkód w razie

- zmniejszenia strat, zniszczeń i szkód w razie

zaistnienia zagrożenia oraz optymalnie

zaistnienia zagrożenia oraz optymalnie

niewysokie

niewysokie

koszty prowadzenia działań reagowania

koszty prowadzenia działań reagowania

(właściwie wykonane przedsięwzięcia

(właściwie wykonane przedsięwzięcia

przygotowania i

przygotowania i

reagowania)

reagowania)

- oraz poniesienia relatywnie niższych

- oraz poniesienia relatywnie niższych

kosztów podczas usuwania skutków

kosztów podczas usuwania skutków

zagrożenia i przywracania

zagrożenia i przywracania

stanu sprzed wypadku, katastrofy, kryzysu

stanu sprzed wypadku, katastrofy, kryzysu

(odbudowa).

(odbudowa).

W skład Krajowego Planu

W skład Krajowego Planu

Zarządzania Kryzysowego wchodzą

Zarządzania Kryzysowego wchodzą

następujące elementy:

następujące elementy:

1) plan główny

1) plan główny

2) zespół przedsięwzięć na wypadek

2) zespół przedsięwzięć na wypadek

sytuacji kryzysowych

sytuacji kryzysowych

3) załączniki funkcjonalne planu

3) załączniki funkcjonalne planu

głównego

głównego

Krajowy Plan Zarządzania

Krajowy Plan Zarządzania

Kryzysowego

Kryzysowego

Rządowy Zespół Zarządzania

Rządowy Zespół Zarządzania

Kryzysowego

Kryzysowego



Rządowy Zespół Zarządzania

Rządowy Zespół Zarządzania

Kryzysowego jest organem

Kryzysowego jest organem

opiniotwórczo – doradczym,

opiniotwórczo – doradczym,

właściwym w sprawach

właściwym w sprawach

inicjowania i koordynowania

inicjowania i koordynowania

działań podejmowanych w

działań podejmowanych w

zakresie zarządzania kryzysowego.

zakresie zarządzania kryzysowego.

Infrastruktura krytyczna

Infrastruktura krytyczna

Systemy oraz wchodzące w ich skład

Systemy oraz wchodzące w ich skład

powiązane ze sobą funkcjonalnie

powiązane ze sobą funkcjonalnie

obiekty, w tym obiekty budowlane,

obiekty, w tym obiekty budowlane,

urządzenia, instalacje, usługi kluczowe

urządzenia, instalacje, usługi kluczowe

dla bezpieczeństwa państwa i jego

dla bezpieczeństwa państwa i jego

obywateli oraz służące zapewnieniu

obywateli oraz służące zapewnieniu

sprawnego funkcjonowania organów

sprawnego funkcjonowania organów

administracji publicznej, a także

administracji publicznej, a także

instytucji i przedsiębiorców.

instytucji i przedsiębiorców.

Infrastruktura krytyczna obejmuje systemy:

Infrastruktura krytyczna obejmuje systemy:

• zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne

• zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne

i paliwa,

i paliwa,

• łączności

• łączności

• sieci teleinformatycznych,

• sieci teleinformatycznych,

• finansowe,

• finansowe,

• zaopatrzenia w żywność

• zaopatrzenia w żywność

• zaopatrzenia w wodę,

• zaopatrzenia w wodę,

• ochrony zdrowia,

• ochrony zdrowia,

• transportowe,

• transportowe,

• ratownicze,

• ratownicze,

• zapewniające ciągłość działania administracji

• zapewniające ciągłość działania administracji

publicznej,

publicznej,

• produkcji, składowania, przechowywania i

• produkcji, składowania, przechowywania i

stosowania substancji chemicznych

stosowania substancji chemicznych

i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji

i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji

niebezpiecznych.

niebezpiecznych.

Narodowy Program Ochrony

Narodowy Program Ochrony

Infrastruktury Krytycznej

Infrastruktury Krytycznej

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa jest

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa jest

odpowiedzialne za przygotowanie

odpowiedzialne za przygotowanie

Narodowego Programu Ochrony

Narodowego Programu Ochrony

Infrastruktury Krytycznej. Przy

Infrastruktury Krytycznej. Przy

przygotowaniu programu RCB

przygotowaniu programu RCB

współpracuje z ministrami i

współpracuje z ministrami i

kierownikami urzędów centralnych

kierownikami urzędów centralnych

właściwych w sprawach bezpieczeństwa

właściwych w sprawach bezpieczeństwa

narodowego, a także odpowiedzialnymi

narodowego, a także odpowiedzialnymi

za poszczególne systemy.

za poszczególne systemy.

Zarządzanie kryzysowe w

innych państwach na

przykładzie Włoch, Turcji i

Rosji.

WŁOCHY

Działaniami w kryzysie muszą
kierować władze centralne i
terenowe (na pierwszym szczeblu
burmistrz). Przy nim znajdują się
komitety reprezentujące wszystkie
siły, które w normalnych czasach
zajmują się przygotowywaniem
odpowiednich przedsięwzięć,
wprowadzanych w razie zagrożeń.

TURCJA

Zaplanowano założenie jednostek

obrony cywilnej w 7 prowincjach

(Stambuł, Ankara, Izmir, Samsun,

Adana, Erzurum, Diyarbakir) aby

spełniały funkcje ratunkowe pierwszej

pomocy i pomagały ludziom w

przypadku katastrof przyrody czy

awarii technologicznych.

Turcja

Obecnie założono w Ankarze
jednostkę obrony cywilnej pod
względem personalnym i
wyposażenia. Dodatkowo były
założone 20 osobowe jednostki w
Stambule oraz 20 osobowe w
Erzurum.

Turcja

Oprócz tych jednostek obrony
cywilnej w każdej prowincji
zostały utworzone "Załogi
Pogotowia Ratunkowego", które
liczą 50 - 150 osób personelu.

ROSJA

Skala występujących w Rosji klęsk

żywiołowych jest trudna do porównania

z jakimkolwiek innym krajem.
Olbrzymi obszar i zróżnicowane warunki

naturalne wymuszają konieczność

posiadania rozbudowanych, wysoce

wyspecjalizowanych struktur

odpowiedzialnych za ratownictwo i

zarządzanie kryzysowe, zdolnych do

działania w różnorodnych, często

skrajnie trudnych warunkach.

Rosja

Strukturą odpowiedzialną za
zarządzanie kryzysowe w Rosji
jest Ministerstwo ds. sytuacji
nadzwyczajnych (pełna nazwa:
Ministerstwo ds. obrony cywilnej,
sytuacji nadzwyczajnych i
likwidacji skutków klęsk
żywiołowych)

Rosja

Nazwa rosyjska

Министерство по делам

гражданской обороны,

чрезвычайным ситуациям и

ликвидации последствий

стихийных бедствий

Rosja

Do zadań Ministerstwa i podległych
mu jednostek organizacyjnych
należy:
Realizacja polityki państwa w
zakresie obrony cywilnej
Ochrona ludności i terytorium kraju
przed skutkami klęsk żywiołowych
Ochrona przeciwpożarowa

Rosja

Zapewnienie bezpieczeństwa
jednostek pływających
Przygotowanie projektów aktów
prawnych dot. Zakresu
działalności ministerstwa
Współdziałanie z innymi
organami federalnymi w zakresie
likwidacji sytuacji kryzysowych.

Rosja

Podstawę prawną dla działalności
Ministerstwa stanowią:
Konstytucja Federacji Rosyjskiej
Federalne akty prawne
Dekrety prezydenta FR